Monoteísmu

El monoteísmu ye la creencia na esistencia d'un solu Dios. El términu provién de dos pallabres griegues: μόνος monos que significa "solo" y θέος theos que significa "Dios".

Monoteísmu
creyencia relixosas
teísmu

Nel monoteísmu, "Dios" significa daqué supremu, rellacionáu con idees y conceutos filosóficos, distintu un ser personal con atributos antropomórficos, nomes, ya inclusive etnia. El monoteísmu oldea col politeísmu que ye la creencia na esistencia de dellos dioses. Les relixones monoteístes suelen oponese abiertamente al politeísmu.

Conceutu xeneral

Les relixones monoteístes más estendíes son, n'orde envaloráu de siguidores, el cristianismu, islam, sikhismu, xudaísmu y zoroastrismu. N'Occidente, el monoteísmu suel tar apoderáu pol conceutu de Dios de les relixones abrahámiques y el conceutu neoplatónicu de Dios espresáu pol Pseudo Dionisio Areopagita. Esisten exemplos históricos de cultos monoteístes, como'l cultu a Atón nel antiguu Exiptu lideráu pol faraón Akenatón, o a Marduk en Mesopotamia.

Nel cristianismu

Nel cristianismu esiste un notable discutiniu debíu a que'l conceutu de la Trinidá ye siempres consideráu por otros monoteístes, polo xeneral, como politeísmu tapáu, daqué que los trinitarios nieguen.

Según dalgunos, el Nuevu Testamentu declara explícitamente el monoteísmu. Pablo de Tarsu escribe:

pa nós, sicasí, namái hai un Dios, el Padre, del cual proceden toles coses, y nós somos pa él; y un Señor, Xesucristu, per mediu del cual son toles coses, y nós per mediu d'él.

Primer epístola a los corintios 8:6

Dientro de los que se denominen cristianos, esisten puntos de vista diverxentes tocantes a la naturaleza de la Deidá, que se fixeron presentes mientres la hestoria. Sicasí, esisten trés principales corrientes d'interpretación: el Trinitarismo, Unicidá de Dios y Unitarismu. Los creyentes de la Unicidá de Dios, al igual que l'unitarismu, consideren que'l trinitarismo debilita'l monoteísmu estrictu enseñáu pola Biblia y aportunen en que la Deidá nun puede estremase en persones y que Dios ye absolutamente unu.

Nel islam

El monoteísmu (árabeتوحيد; Tauhid) nel Islam consiste, amás de creer nun solu Dios, n'adoralo namái a Él. Pa los musulmanes, los actos d'adoración son toes aquelles pallabres o aiciones que complacen a Dios interna o externamente.

Ente los actos d'adoración internos, ta la sinceridá, esperanza, pruyimientu, medrana, mieu, amor, enfotu, ayunu, busca d'abellugu, de proteición, etc. Los esternos son la oración, la pelegrinación, l'ayunu, la llimosna y l'oficiu de fe.

Poro, pa los musulmanes, el qu'una persona solamente crea en Dios nun lu fai ser monoteísta, sinón que tien qu'adoralo namái a Él. Ye por esto que los musulmanes pa estudiar el monoteísmu facer dende dos perspectives:

Actos de Dios

1.- Que la persona que cree nun va ser castigada eternamente 21:23}}</ref>

Actos de la persona ser fiel.

2.- Que la persona solamente clamie a Allah ensin intermediarios, ore, rece, sacrifique, se postre o incline namái a Él. Por esto, ye que nel Islam ta prohibíu pidi-yos a los Profetes aun así ensin adora-yos, ánxeles, usar talismanes, xurar por otru que nun seya Dios, etc.

Pa los musulmanes, tolos Profetes yeren portadores d'esti mensaxe y Mahoma foi'l so sellu.

Nel xudaísmu

El xudaísmu foi la primer relixón claramente monoteísta (hebréu: מונותאיזם). La traza principal de la fe xudía ye la creencia nun únicu Dios soberanu absolutu, xusto, omnisciente, omnipotente, amorosu y providente, que crearía l'universu y escoyíu al pueblu xudíu pa revela-y los preceptos conteníos nos Diez Mandamientos y les prescripciones rituales de los llibros terceru y cuartu de la Torá. Consecuentemente, les normes derivaes de tales testos y de la tradición oral constitúin la guía de vida de los xudíos, anque la observancia de les mesmes varia ente los distintos grupos de prauticantes. [2]

Pal Xudaísmu Moisés (hebréu: מֹשֶׁה) ye'l mayor, principal ya insuperable profeta de tolos tiempos.

Una de les carauterístiques del xudaísmu, que lo estrema de les otres relixones monoteístes, anicia en que se considera non yá como una relixón, sinón tamién como una tradición y una cultura. Les otres relixones tescienden delles naciones y cultures, ente que'l xudaísmu considérase la relixón y la cultura concebida pa un pueblu específicu. El xudaísmu nun esixe de los non xudíos xunise al pueblu xudíu nin adoptar la so relixón, anque los conversos son reconocíos como xudíos en tol sentíu de la pallabra.

Coles mesmes el xudíu foi comisionado polos sos escritures a ser "lluz a les naciones" y arrobinar el Monoteísmu Éticu per tol mundu. [3] La relixón, la cultura y el pueblu xudíu pueden considerase conceutos separaos, pero tán estrechamente interrellacionaos. La tradición y la cultura xudía son bien diverses y heteroxénees, yá que se desenvolvieron de maneres distintes nes distintes comunidaes, y cada comunidá local incorporó elementos culturales de los distintos países nos que vivieron los xudíos a partir de la dispersión.

Ciertos testos xudíos son consideraos canónicos:

• El Tanak, aquella parte de la Biblia llamada Vieyu Testamentu polos cristianos, componer de 24 llibros:
  • La Torá, literamente "la Doctrina",o Pentateucu o cinco primeros llibros de la Biblia de los cristianos, considerada d'orixe divín, y denomada pola tradición como "Torá Escrita" (Torá she-bijtav - תורה שבכתב);
  • Los Nebiim o Llibru de los Profetes.
  • Los Ketubim (lliteralmente "Los Escritos").
• La Mishná, recueya de les tradiciones orales y exéxesis de la Torá, apurríes según la creencia direutamente a Moisés por Yaveh nel Monte Sinaí, tresmitíes oralmente de xeneración en xeneración, y compiladas al cabu de los sieglos pol rabín Yehuda Hanasí, nel sieglu II.
• El Talmud, formáu por un avolumáu corpus d'interpretaciones y comentarios atribuyíos a los amoraim, estudiosos que vivieron nel sieglu IV. Comúnmente, por Talmud entiéndense tamién a los comentarios posteriores que'l so orixe remonta a la medievales, ente los que destaca Rabí Shelomó Yitzkhaki («Rashi», poles sos iniciales n'hebréu).
• El Shulkhán Arukh, compilación y codificación de tola Halajá por temes, obra del rabín Yosef Karo de Safed nel sieglu XVI, que la so normatividad ye aceptada práuticamente pola totalidá de los xudíos.
• El Mishné Torá de Maimónides, llamáu n'hebréu Moshé Ben Maimón (o inclusive Rambam, poles sos iniciales). Los xudíos yemeninos prefieren a ésti últimu primero que al Shulján Aruj.

Hai de solliñar tamién la importancia del llibru fundamental de la Cábala xudía:

• El Zóhar, llibru místicu escritu pol rabín Shimón Bar Yokhai (o Rashbi, poles sos iniciales n'hebréu).

La plegaria más solemne de la relixón xudía, qu'afigura la esencia mesma de la creencia monoteísta, apaez nel quintu y últimu llibru de la Torá: "Oi, Israel, el señor ye'l nuesu Dios, el señor ye Unu" (שְׁמַע יִשְׂרָאֵל, ה' אֱלֹהֵינוּ, ה' אֶחָד; Shemá Israel, Adonai Eloheinu, Adonai Ejad Deuteronomiu 6:4). Los creyentes recitar dos veces per día, nes oraciones matutines (שַׂחֲרִית, Shajarit) y de la nueche (עַרְבִית, Arvit). [4]

Nel zoroastrismu

El monoteísmu nel Zoroastrismu consiste en creer nun solu Dios; adoralo namái a Él. Pa los zoroastrianos o mazdeistas son los actos que faen lo qu'ayuda a progresar al humanu, toes aquelles aiciones de progresu, evolución, perfeición y felicidá qu'averen Ahura Mazda. Ahura Mazda ye'l creador increado, omnisciente, astractu y trascendente, ensin imaxe concreta, polo cual nun ye representable. Ahura Mazda ye l'empiezu y el fin, el creador de too, el que nun puede ser vistu, l'Eternu, el Puru y la única Verdá.

Ahura Mazda ye l'Intelectu Supremu, el creador del universu y el Señor de la Vida y la Sabiduría, según Ferdowsi, el gran Poeta Épicu Persa describió a Ahura Mazda coles mesmes pallabres nel Sáname -el Llibru de los Reis. Él ye l'únicu Dios, supremu y únicu. Él nun tien atributos físicos pero ye un amigu xenuinu, un compañeru permanente d'homes y muyeres na so llarga vida de llucha contra'l mal.

Los Gathas dicen que'l bien y el mal son dos fuercies opuestes nel mundu y son el productu de la mente. Los Bonos Pensamientos o Spenta Mainyu tán opuestos a los Very Bad Things o Angra Mainyu (Ahriman). Esta ye la descripción filosófica de los procesos del pensamientu del home. Nun tien nada que ver col dualismu de creer en dos Dioses nel Zoroastrianismo. Ahriman nun ye una suprema entidá que compite contra Ahura Mazda. Ahura Mazda ye'l supremu creador monoteísta del universu. (Los Gathas 30-3,4,5)

Cuando Te percibí. Oh Mazda, como'l Primeru y el Postreru. Como'l más Adorable, como'l Padre del Bon Pensamientu, como creador de la Verdá y de lo cabal, como'l Señor Xuez de los nuesos actos na vida, entós fixi un llugar pa Ti nos mios propios güeyos. (Yasna,31-8)

Asina anunciu al Más Grande de toos, ellaboro los mios cantares d'allabancia a Él al traviés de la Verdá, qu'ayuda y beneficia a tolos seres vivientes. Dexen que Ahura Mazda oyer con El so Espíritu Sagráu, una y bones la Bona Mente instruyo como adoralo, La so Sabiduría va enseñame lo que ye meyor. (Yasna 45-6)

Ver tamién

• Unicidá de Dios
• Modalismo

Enllaces esternos

• Suárez., Alfonso M.. «Lo que Creemos». Archiváu dende l'orixinal, el 2009-04-23.

• Datos: Q9159
• Multimedia: Monotheism