Book chapters by Sami Patacı
S. Patacı & A. Yardımcıel, Kura-Aras Bölgesinde Savunma Duvarlı Yerleşim Modeli: Kartalpınar Örneği Üzerine Bir Değerlendirme, Kura-Aras Havzası III: Tarih, Coğrafya, Arkeoloji, Kültür ve Sanat (Ed. A. Yardımcıel, H. Metin, E. Doğantekin), Kabalcı Yayınevi., 2024
Kartalpınar arkeolojik sitesi, Ardahan’ın merkeze bağlı Kartalpınar Köyü’nün yaklaşık 1 km. kuzey... more Kartalpınar arkeolojik sitesi, Ardahan’ın merkeze bağlı Kartalpınar Köyü’nün yaklaşık 1 km. kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Savunma duvarlı yerleşim, bir mezarlık ve savunma tesisi ile bir kompleks oluşturan site 1 km’lik bir alana yayılmıştır. Ana yerleşmenin doğusundan Kura Nehri batısından ise daha küçük bir dere geçmektedir. Bir sırta konuşlanmış yerleşmenin konumu oldukça stratejiktir. Yerleşmenin konuşlandığı düşük rakımlı tepenin etrafı kayalık bir hat ile çevrilidir. Bu detay da yer seçimine etki eden bir faktör olarak göze çarpmaktadır. Yerleşmede kullanılan taşların bu kayalık hattan elde edildiği anlaşılmaktadır. Alanda tespit edilen seramiklerden yola çıkarak yerleşmenin ilk olarak Orta Tunç Çağı’nda kullanıldığı ve kullanımın Demir Çağı’nda da devam ettiği anlaşılmaktadır. Site etrafında tespit edilen nekropol alanındaki taş sandık mezarların yoğunluğu buranın savunma duvarlı bir yerleşim yeri olduğuna işaret etmektedir.
Patacı, S., Ardahan and northeast Anatolian archaeology in the light of recent research. Ancient Near Eastern Studies, Sup. 60. Archaeology of eastern Anatolia I, Proceedings of the 1st Archaeology of Eastern Anatolia Colloquium Held at Ege Univ. (Eds. A. Batmaz and A.U. Erdem) Peeters. 263-276., 2023
The results of archaeological research conducted in Ardahan in 2016 constitute the subject of thi... more The results of archaeological research conducted in Ardahan in 2016 constitute the subject of this paper. Our surveys were conducted in the Çıldır and Göle districts and the central district of Ardahan. Newly discovered archaeological sites dating back to the Bronze and Iron Ages have been identified in the immediate vicinity of modern settlements and the Kura River in Ardahan.
S. Patacı, "Yeni Araştırmaların Sonuçlarına Göre Ardahan'ın Arkeolojik Buşuntuları", Ardahan Değerlemeleri-I, (Ed. İhsan Kurtbaş), Nobel Bilimsel Eserler, , 2019
2016-2018 yılları arasında gerçekleştirilen Ardahan İli arkeolojik araştırmalarının sonuçları, bu... more 2016-2018 yılları arasında gerçekleştirilen Ardahan İli arkeolojik araştırmalarının sonuçları, bu bildirinin konusunu oluşturmaktadır. Araştırmalar, Ardahan’ın Merkez, Çıldır ve Göle ilçelerinde düzenlenmiş olup İlin merkez ilçesinde Ölçek, Balıkçılar, Sulakyurt, Gölgeli, Samanbeyli, Çağlayık, Hasköy, Beşiktaş ve Bağdaşan; Çıldır ilçesinde Akçakale, Semiha Şakir, Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya ve Yıldırımtepe; Göle ilçesinde ise Kayaaltı, Köprülü, Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen, Balçeşme ve Durucasu köylerinde yoğunlaştırılmıştır. Bahsi geçen bu yerleşimlerin yakın çevrelerinde, büyük bir kısmı Tunç ve Demir Çağlarına tarihlenen çok sayıda yeni arkeolojik buluntu noktası tespit edilmiştir. Aynı zamanda, daha önceki araştırmalarda belgelenen Akçakale Adası Ören Yeri, Senger Tepe Kalesi ve Şeytan Kalesi de 2016-2018 yıllarında araştırılmıştır. Çıldır’daki Akçakale Adası Ören Yeri, Ardahan’ın en önemli Eskiçağ arkeolojik buluntu alanlarından biridir. 2016 yılında Akçakale’deki çalışmalarımızın asıl amacı buradaki tüm mimari kalıntıların detaylı bir planını çıkarabilmekti.
Adanın kuzeydoğu kenarında daha önceki araştırmalarda kurgan olarak tanımlanan anıtsal bir mezar yer almaktadır. Mezar odası 6,50 x 3,50 m ebatlarındadır. Mezar odasına giriş doğu kenardandır ve girişin önünde bir dromos yer alır. Mezar odasının merkezinde kyklopik bir taş dikme, tavanın ağırlığını taşımaktadır ve tavan taşları da oldukça büyük boyutludur.
Adanın kuzey kesiminde ve yukarıda bahsedilen mezarın hemen kuzeyinde ayrıca kromlek (çevrek taş) olarak adlandırılan bir kalıntı grubu daha vardır ve bu kalıntıların da yine Tunç Çağı’ndan mezarlar olmaları gerekmektedir.
Akçakale Adası buluntularından bir diğeri adanın kuzeybatı kenarındaki bir tepe üzerine inşa edilmiş üçgen planlı bir kaledir. 65 x 41 x 50 m boyutlarındaki kale kuru duvar tekniğinde inşa edilmiştir ve kale içerisinde birbirine bitişik inşa edildiği anlaşılan on civarında mekân vardır. Kalenin güneyinde Orta Çağ içlerinde ve muhtemelen İ.S. 10-12. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olması gereken tek nefli bir şapel yer alır. Bu şapel Ardahan’daki diğer Orta Çağ dinî yapıları gibi dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Orta Çağ içlerinde kullanılmış ancak Eskiçağ içlerinde inşa edilmiş olması gereken yuvarlak planlı bir kule yapısı ise adanın güney ucunda yer almaktadır. Akçakale Adası’nın en önemli mimari kalıntıları adanın kabaca 500 x 700 m’lik bir alanını kaplayan bir yerleşime aittir. Kare ve dikdörtgen planlı 4-10 arası mekândan oluşan çok sayıda konut ve her bir konutun bitişiğine inşa edilmiş geniş boyutlu birer ağıl, yerleşimdeki mimari yapılardır.
Akçakale’nin hemen kuzeyindeki Senger Tepe Kalesi ise esasında sur ile güçlendirilmiş mevsimlik bir yüksek yayla yerleşimidir. Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla en az iki sıra sur ile çevrili arkeolojik alanın zirvesinde, kuru duvar tekniğinde inşa edilmiş kare ve dikdörtgen planlı çok sayıda konut vardır. 2017 yılında Çıldır’ın Yıldırımtepe Köyü yakınındaki Şeytan Kalesi de araştırılmış ve mimari açıdan Orta Çağ’a ait olan bu kalenin içerisinde İ.Ö. 5. ve 4. yüzyıllara tarihlenen seramik buluntularına rastlanmıştır.
İlin merkez ilçe arkeolojik alanları arasında 2016-2018 yıllarında tespit edilen en önemli buluntular Beşiktaş, Gölgeli ve Ölçek köylerindeki Eskiçağ kale ve yerleşimleridir. Tespit edilen bu yeni alanlar, Ardahan’ın Tunç ve Demir Çağları savunma yapıları tipolojisi üzerine veri içermelerinin yanı sıra hayvancılığa bağlı gelişen yerleşim arkeolojisine ilişkin fikir edinilmesini de sağlamıştır.
İlin Göle ilçesinde tespit edilen arkeolojik alanlar, merkez ve Çıldır ilçeleri ile karşılaştırıldıklarında, daha yoğun Demir Çağı seramik buluntuları içermeleri bakımından farklılık göstermektedir. İlçenin en önemli Eskiçağ kalıntıları Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı ve Bellitepe’de tespit edilmiştir.
S. Patacı/E. Laflı, Ardahan’da Arkeolojik Araştırmalar: 2015 Yılı Yüzey Araştırması, in: T. Demir/M. Ekici/M. Şahan Dinç/Ç. M. Tarhan (eds.), Rifat Ergeç Armağanı / Studies presented to Rifat Ergeç (Gaziantep 2019) 261-276
This is a report in Turkish language about an archaeological field survey done in Ardahan in nort... more This is a report in Turkish language about an archaeological field survey done in Ardahan in northeastern Turkey in 2013 by a team, mainly consisted of academics from the University of Ardahan. The fieldwork campaign of 2015 of this survey was carried out in the central district of Ardahan and its neighbourhood, as in the preceedings seasons of 2013 and 2014. The fieldwork area included Kartalpınar, Yaylacık, Kocaköy, Alagöz, Çamlıçatak and Ölçek villages and their neighbourhood. Surveyed archaeological sites were high plateu site of Tekdoruk in Kartalpı-nar, höyük site of Kartalpınar, watchtower of Kocaköy and two archaeological sites in Alagöz and Çamlıçatak villages. A second millennium B.C. site and cemetery in Kartalpınar, that were discovered last year, were also examined. The fieldwork in Ardahan offers us indications of seminomadic/no-madic animal hoarders. The number of archaeological sites examined in lower plains is lower than the highland ones. Some common features of these sites can be assessed. They are located in high grounds between the altitudes of 2000-2500 m. and placed on top of hill peaks which are terraced. All of these high plateau sites have boundary walls except the one in Alagöz. Two of these fortified high plateau sites have a large portion of Early Transcaucasian pottery samples, but not enough small finds were found in other sites to date them more precisely.
S. PATACI, "Archaeological Surveys of Ardahan in Northeastern Anatolia in 2013", Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, E. Laflı and S. Patacı (Eds.), BAR (British Archaeological Reports) International Series 2750, Archaeopress, Oxford, 2015, 467-480. , 2015
An archaeological survey has been conducted in Ardahan, one of the eastern Anatolian city. Althou... more An archaeological survey has been conducted in Ardahan, one of the eastern Anatolian city. Although the researches in the area have begun in 1940's by Prof. İ. Kılıç Kökten, they were not continued. The archaeological survey project conducted by the present author, is begun in 2013 and aimed to achieve an archaeological base for the whole area of Ardahan. The archaeological surveys of 2013 are carried out in the central district of Ardahan which contains about 19 villages and their neighbourhoods. City of Ardahan is also known as “a city of fortresses and towers”, and during our researches we have encountered several defensive structures and settlements in the area. These structures had the traces of Bronze and Iron Ages which will solidate the archaeological structure of the region, besides the churches and chapels. Medieval religious architecture of Ardahan has also been studied as a second focus of our surveys.
S.Patacı and E. Laflı, "Archaeology of the Southern Black Sea Area during the Period of Mithridates VI Eupator", Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, E. Laflı and S. Patacı (Eds.), BAR (British Archaeological Reports) International Series 2750, Archaeopress, Oxford, 2015, 313-325., 2015
In this paper an account will be given to the presentation of archaeological data associated with... more In this paper an account will be given to the presentation of archaeological data associated with Mithridatic presence in northern Anatolia during the 1st cent. BC. Considered media will be architectural finds, ceramic and sculptural evidences, numismatic datas and the rest of archaeological finds in Middle and Late Hellenistic northern Asia Minor. Most important find spots will be Pontic and Paphlagonian poleis, such as Amisus, Sinope, Amaseia, Amastris, Heraclea Pontica and Trapezous.
S. PATACI and L. KÜÇÜK "Medieval and Post-Medieval Christian Societies and Architecture in Ardahan", in: Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, E. Laflı and S. Patacı (Eds.), BAR (British Archaeological Reports) International Series 2750, Archaeopress, Oxford, 2015, 487-498
During the survey conducted in the province of Ardahan a Medieval church and two chapels were dis... more During the survey conducted in the province of Ardahan a Medieval church and two chapels were discovered in three sites connected to the central district. This church and the chapels are the last structures added to numerous Medieval Georgian religious architecture examples in Ardahan. Medieval Ardahan was located in Tao-Klarjeti zone that had been under strong influence of the Georgian culture. This influence has acted an important role at determining the settlements’ names at the zone and surviving until today. Nevertheless, Georgians were not the only Christian population in Ardahan. Georgian culture continued to remain still since the end of Medieval Age till late periods. Besides, Greek, Armenian, Molokan of Russian origin, and a German minority have contributed Ardahan’s Post-Medieval history as a cosmopolitan area. Some of the former names of the modern settlements in Ardahan was originated from the Georgian, Greek and Armenian languages. During the 2013 survey, important cultural assets were determined such as two Greek inscribed gravestones in Çetinsu (Beberek) and 14 Molokan inscribed gravestones in Sulakyurt (Sarzep) Villages. In this paper the intention is to introduce Post-Medieval Christian populations and architecture in Ardahan supported by the archaeological and historical documents.
Sami Patacı, "Arkeolojik Veriler Işığında Türk Fetihlerine Kadar Ardahan Tarihçesi ve Ardahan Adının Kökeni", şurada: Ardahan Kale ve Kuleleri, Editör: Sami Patacı, Serka, Ardahan, 2016, 14-23. ISBN 978-605-030-254-7, 2016
Bu çalışma, "Ardahan Kale ve Kuleleri" adlı kitabın bölümlerinden biridir. Bu kitap içi bölümde, ... more Bu çalışma, "Ardahan Kale ve Kuleleri" adlı kitabın bölümlerinden biridir. Bu kitap içi bölümde, Ardahan'ın Eskiçağ'dan Türk fetihlerine kadar tarihçesi üzerinde durulmuş ve şehrin isminin kökenine ilişkin bir başlığa yer verilmiştir.
Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarla birlikte Eskiçağ ve Ortaçağ arkeolojik vaziyetinin Transkafkasya (Güney Kafkasya) arkeolojisiyle
oldukça örtüştüğü anlaşılan Ardahan, Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu Bölgeleri ile Transkafkasya’yı birleştiren stratejik bir coğrafi konuma sahiptir. Batıda Karadeniz sahil şeridinin son ili Artvin ile
komşu olan Ardahan’ın güneyinde Erzurum ve Kars illeri, kuzeydoğusunda Gürcistan ve doğusunda Ermenistan yer alır. Transkafkasya ülkelerinde, özellikle Tunç ve Demir Çağları kültürlerine ilişkin hatırı sayılır araştırma ve arkeolojik kazı yapılmışsa da bu bölgenin komşusu olan Kuzeydoğu Anadolu için aynı değerlendirmeyi ne yazık ki yapamamaktayız. Özellikle Ardahan ili, Anadolu coğrafyasında arkeolojik araştırmaların en az yürütüldüğü yerlerden biri olmuştur. Bu nedenle şehrin tarihi ve arkeolojik geçmişi üzerine toplanan veriler, akademik anlamda tatmin edici bir düzeye erişememiştir. Yine de inanıyoruz ki, 2008 yılında kurulan Ardahan Üniversitesinin bünyesinde gerçekleştirilmekte olan ve yakın gelecekte daha da kapsamlı bir şekilde sürdürülecek bilimsel çalışmalar, şehrin tarihi, sanat tarihi ve arkeolojik
dokusunu çok daha detaylı bir şekilde yansıtacaktır.
Sami Patacı, "Ardahan Kale ve Kuleleri", şurada: Ardahan Kale ve Kuleleri, Editör: Sami Patacı, Serka, Ardahan, 2016, 28-102. ISBN 978-605-030-254-7
S. Patacı & E. Laflı, "Ardahan'da Arkeolojik Araştırmalar: 2015 Yılı Yüzey Araştırması", in: Rifat Ergeç Armağanı, Bilgin Kültür Sanat Yayınları.261-276., 2019
An archaeological field survey begun in Ardahan in 2013 by a team, mainly consisted of academics ... more An archaeological field survey begun in Ardahan in 2013 by a team, mainly consisted of academics from the university of Ardahan. The fieldwork campaign in 2015 was carried out in the central district of Ardahan and its neighbourhood, as in the preceedings seasons of 2013 and 2014. The fieldwork area included Kartalpınar, Yaylacık, Kocaköy, Alagöz, Çamlıçatak and Ölçek villages and their neighbourhood. Surveyed archaeological sites were high plateau site of Tekdoruk in Kartalpınar, höyük site of Kartalpınar, watchtower of Kocaköy and two archaeological sites in Alagöz and Çamlıçatak villages. A 2nd millennium B.C. site and cemetery in Kartalpınar, that were discovered last year, were also examined. The fieldwork in Ardahan offers us indications of seminomadic/nomadic animal hoarders. The number of archaeological sites examined in lower plains is lower than the highland ones. Some common features of these sites can be assessed. They are located in high grounds between the altitudes of 2000-2500 m. and placed on top of hill peaks which are terraced. All of these high plateau sites have boundary walls except the one in Alagöz. Two of these fortified high plateau sites have a large portion of Early Transcaucasian pottery samples, but not enough small finds were found in other sites to date them more precisely.
E. Laflı and S. Patacı, Archaeology in the southern Black Sea area during the Mithridatic era, in: M. Giannopoulou and Ch. Kallini (eds.), Ἠχάδιν. Τιμητικός τόμος για τη Στέλλα Δρούγου, vol. I (Athens: Εκδοση του ταμείου αρχαιολογικών πόρων και απαλλοτριώσεων/Access, 2016) 720-736.
In this paper an account was given to the presentation of archaeological data associated with Mit... more In this paper an account was given to the presentation of archaeological data associated with Mithridatic presence in northern Anatolia during the first century B.C. Considered media will be architectural finds, ceramic and sculptural evidences, numismatic datas and the rest of archaeological finds in Middle and Late Hellenistic northern Asia Minor. Most important find spots will be Pontic and Paphlagonian poleis, such as Amisus, Sinope, Amasea, Amastris, Heraclea Pontica and Trapezus.
This article is also published in this title: S. Patacı and E. Laflı, Archaeology in the southern Black Sea area during the Mithridatic era, in: E. Laflı and S. Patacı (eds.), Recent studies on the archaeology of Anatolia, British Archaeological Reports, International Series 2750 (Oxford: Archaeopress, 2015), 313-325.
Books by Sami Patacı
S. Patacı & E. Laflı, Hadrianopolis IV: Early Byzantine Mosaics and Frescoes from Northwestern Central Turkey, BAR International Series 2928, BAR Publishing, Oxford: 2019.
Hadrianopolis is a site located on the principal western route from the Central Anatolian plain t... more Hadrianopolis is a site located on the principal western route from the Central Anatolian plain through the mountains to Bartın and the Black Sea, 3 km west of the modern town of Eskipazar, near Karabük, in what was in Roman times southwestern Paphlagonia (modern northwestern central Turkey). This site was a small but important city, controlling this major route and dominating a rich agricultural and especially vinicultural enclave on the borders between Paphlagonia, Bithynia and Galatia. Between 2005 and 2008, four survey, excavation and restoration campaigns were conducted at this Roman and early Byzantine site by Dokuz Eylül University in Izmir. As a result of the 2005 surveys of the area, it was confi rmed that Hadrianopolis was indeed coincident with Viranşehir, which is located c. 3 km west of modern Eskipazar and was active between the 1st cent. BC. and the 8th cent. AD. The fi eld surveys in 2005 identifi ed the remains of at least 24 buildings at the site. Among them are two bath buildings, two basilicas, a domus, an apsidal building, a fortifi ed structure of the Byzantine period, a possible theatre, a vaulted building, a domed building and some domestic buildings, most of which were paved with extensive mosaic floors. Following the publication of the inscriptions (Hadrianopolis I), glass (Hadrianopolis II), and pottery fi nds (Hadrianopolis III), the present volume IV of this multi-volume report is devoted to the early Byzantine mosaics and frescoes from this site, which have been dated mainly to the 6th and 7th cent. AD. The main find spots for mosaics and frescoes are Baths A, Baths B, Basilica A, Basilica B, the Apsidal Building and the Domus. One of the most remarkable discoveries was undoubtedly the floor mosaic of the nave of Basilica B, which displays personifi cations of the Four Rivers of Paradise: Euphrates, Tigris, Phison and Geon.
Sami Patacı (Ed.), Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016
E. LAFLI, S. PATACI (Eds.), Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, BAR (British Archaeological Reports) International Series 2750, Archaeopress, Oxford, 2015
Recent studies on the Anatolian archaeology in this volume shows the great importance of the cult... more Recent studies on the Anatolian archaeology in this volume shows the great importance of the cultural and archaeological heritage of the Turkey. This volume includes data from surveys and excavations, in addition to the analysis of unpublished materials preserved in local museums. The geographical region covered in by the papers included in this volume covers the whole of Asia Minor, from the west coast to the central and northern part, up to the east. The temporal coverage ranges from the Neolithic to the nineteenth century. Scholars from various parts of the world, but especially young and promising Turkish researchers, have contributed papers to this volume which discuss the important archaeological heritage of Anatolia and contribute a great deal to archaeological knowledge and practice in this part of the world.
Papers by Sami Patacı
Zekeriye Akkurt & Sami Patacı, "Ardahan'ın Göle İlçesindeki Demir Çağı Savunma Yapıları", Karadeniz (49), 2021, 45-73.
Bu makalede Ardahan ili, Göle İlçesi’nin; coğrafyası, araştırma tarihçesi, adının kökeni ve ayrıc... more Bu makalede Ardahan ili, Göle İlçesi’nin; coğrafyası, araştırma tarihçesi, adının kökeni ve ayrıca 1995-1997 ile 2016-2018 yılları arasında, bölgede gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen Demir Çağı savunma yapıları ele alınmıştır. Göle, bulunduğu konum itibarıyla Kuzeydoğu Anadolu’nun yüksek dağları ile çevrili olup; bu nedenle yerleşim alanı, bağlı olduğu il merkezine göre daha yüksekte ve soğuk bir iklim tipine sahiptir. Bölgedeki ilk araştırmalar; 20. yüzyıl başlarında gerçekleştirilmiş ve bu çalışmalar, Ortaçağ’a ait kalıntılar üzerine yoğunlaşmıştır. Eskiçağ adına yapılan yüzey araştırmaları ise 1995-97 yıllarında başlamıştır. Göle’de gerçekleştirilen bu yüzey araştırmaları ile Kuzeydoğu Anadolu bölgesinin Demir Çağı’nın daha iyi anlaşılması kolaylaştıracak yeni veriler ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda bu yeni veriler Doğu Anadolu’da Orta Demir Çağı’nın önemli uygarlığı olan Urartu Krallığı’na ait çivi yazılı metinlerde yer alan bölge isimleri ile Göle’nin isim kökeni hakkında bir takım bağlantıların kurulmasına olanak sunmuştur. Göle, Ortaçağ’da Hristiyan kültürlerce ve Türk fetihlerinin ardından Osmanlı İmparatorluğu Döneminde çeşitli isimler ile anılmıştır. Bölgede
gerçekleştirilen son yüzey araştırmaları ile Göle’de Demir Çağı savunma mimarisinin ve çanak-çömlek geleneğinin özelliklerini bünyesinde barındıran arkeolojik alanlar tespit edilmiştir. Bu arkeolojik alanlar, ilçenin: Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme gibi modern yerleşim yerlerinin yakın çevresinde yer almaktadır.
In this article, the geography of Göle District, its research history, the origin of its name, and also the Iron Age defensive structures detected during the surveys carried out in the region between 1995-1997 and 2016-2018 were discussed. Göle is surrounded by the high mountains of Northeastern Anatolia due to its location; For this reason, the residential area is higher and has a colder climate than the city center to which it is connected. The first researches in the region were carried out at the beginning of the 20th century and these studies focused on the medieval ruins. Surveys on behalf of antiquity started in 1995-97. Thanks to these surveys carried out in Göle, new data have emerged that will facilitate a
better understanding of the Iron Age of the Northeast Anatolia region. At the same time, these new data enabled some connections to be made about the names of the regions in the cuneiform texts belonging to the Urartu Kingdom, which was an important civilization of the Middle Iron Age in Eastern Anatolia, and the name origin of Göle. The lake was called
by different names during the Middle Ages, in Christian cultures and after the Turkish conquests during the Ottoman period. Recent research in the region has uncovered archaeological sites in Göle that include features of Iron Age defensive architecture and pottery traditions. These archaeological sites are located in the immediate vicinity of modern settlements such as Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme.
Patacı, S . Ear Votives in the Greek and Roman Eastern Mediterranean . Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 9 (1) , 75-83., 2021
This paper is going to focus on the meaning of ear votives in the Greek and Roman Eastern Mediter... more This paper is going to focus on the meaning of ear votives in the Greek and Roman Eastern Mediterranean. It will deal specifically with Lydian-Phrygian votive stelae and votive objects from western Asia Minor. In addition, a general evaluation of the finds in Ancient Egypt civilization, Cyprus and Italy is made in the text. Votive steles with large ear depictions are seen for the first time in the 20th Dynasty of Ancient Egypt. The ear dedications presented to the goddess Hathor at the Temple of the Goddess Hatshepsut are dated to the 18th Dynasty. Models of thousands of human body parts have been unearthed in the sanctuary in Italy. It is seen that these votives are dedicated to Vei and Menerva, the local gods of the Etruscans. In Greek and Roman cultures, votives are mostly presented to Asclepius. An important center in this regard is Pergamon in Anatolia.
S. Patacı, S. Altun, Ardahan İli 2018 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması, Genel Değerlendirme, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (6), 1863-1872, 2020
Ardahan'da 2018 yılında gerçekleştirilen arkeolojik araştırmaların sonuçları bu çalışmanın konusu... more Ardahan'da 2018 yılında gerçekleştirilen arkeolojik araştırmaların sonuçları bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırmalarımız il merkezinde ve Göle ilçesinde yoğunlaştırılmıştır. Bu araştırmalar merkez ilçedeki Çağlayık ve Bağdaşan, Göle'deki Bellitepe, Balçeşme ve Durucasu yerleşimlerinin yakın çevresine odaklanmıştır. Yerleşimlerin hemen yakınında Demir Çağı ve Orta Çağ'dan kalma çok sayıda yeni keşfedilen arkeolojik alan tespit edilmiştir. 2018 yılında merkez ilçede belgelenen en önemli arkeolojik buluntular Bayramoğlu'ndaki kaledir. Bu
arkeolojik alan, bölgedeki Antik Çağ savunma yapılarının tipolojisi hakkında yeni veriler sağlamaktadır. Genel olarak Göle'deki arkeolojik alanlar, şehir merkezine ve Çıldır'a göre daha fazla sayıda Demir Çağı seramik buluntu barındırması bakımından farklılık gösterir. Ne var ki
2018 saha araştırmasında araştırma ekibimiz çok sayıda Ortaçağ seramik örneklerini de tespit etmiştir. Özellikle Göle'deki Balçeşme ve Durucasu civarındaki arkeolojik alanlar 2018 yılının en önemli keşifleri olmuşlardır.
S. Patacı & Ö. Oral Patacı, "Ardahan İli 2017 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması", Karadeniz 47, 2020, 222-255.
ÖZET
Ardahan İli 2017 arkeolojik yüzey araştırması çalışmaları Ardahan'ın Merkez, Çıldır ve Göle... more ÖZET
Ardahan İli 2017 arkeolojik yüzey araştırması çalışmaları Ardahan'ın Merkez, Çıldır ve Göle İlçeleri'ne bağlı yerleşim alanlarında ve bu alanların yakın çevresinde gerçekleştirilmiştir. Buna göre, Merkez ilçede Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt, Beşiktaş; Göle’de Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen, Çıldır’da Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya ve Yıldırımtepe köyleri ve bu yerleşimlerin çevresi araştırılmıştır. 2017 yılında tespit edilen arkeolojik alanlar Ölçek-Kuzey Kalesi, Gölgeli Güneydoğu Kalesi ve Yerleşimi, Beşiktaş Kalesi, Yerleşimi ve Kurgan Mezarları, Çobanköy Kalesi ve Yerleşimi, Çobanköy Höyüğü, Kuzupınarı Kalesi ve Yerleşimi, Bellitepe’de iki kule ve bir ağıl ve Kotanlı yerleşimidir. Bunlar dışında Sulakyurt ve Doğankaya’da Demir Çağı ile Ortaçağ dönemlerine ait çanak çömlekler tespit edilmiş ve Çıldır’daki Şeytan Kalesi’nde de çalışılmıştır. Araştırmada Bronz ve Demir Çağ'dan kalma mimari kalıntıların yanı sıra, Bellitepe ve Dedeşen'de iki kilise ve Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt ve Eskibeyrehatun'da dört şapel tespit edilmiştir. Şapeller; dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiş tek nefli tipik dini yapılardandır. Bellitepe ve Dedeşen Kiliseleri ise ek mekânları ve daha büyük boyutlarıyla şapellere göre daha karmaşık bir yapıya sahiptirler.
ABSTRACT
Field surveys in Ardahan in 2017 were conducted in Çıldır, Göle and the central district of Ardahan. During the survey in 2017, settlements of Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt and Beşiktaş in the central district; Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen in Göle district and finally Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya and Yıldırımtepe in Çıldır were researched. Northern Fortress of Ölçek, Southeastern Fortress of Gölgeli and its settlement, Fortress of Beşiktaş with its settlement and the kurgan cemetery, Fortress of Çobanköy and its settlement, Çobanköy Höyük, Fortress of Kuzupınarı and its settlement, two towers and a sheep pen in Bellitepe and an ancient archaeological site in Kotanlı were detected in the survey. In addition, two sites of ceramic finds from the Iron Age and Medieval Period in Sulakyurt and Doğankaya were discovered and the Devil’s Fortress in Çıldır was researched by our survey team. Besides the architectural ruins from Bronze and Iron Ages, two medieval churches in Bellitepe and Dedeşen and four chapels in Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt and Eskibeyrehatun were identified during the research. The chapels are from the typical single-naved religious buildings built in infill wall technique in Ardahan. Comparing to the chapels, the churches in Bellitepe and Dedeşen are more complex with their additional rooms and larger dimensions.
АННОТАЦИЯ
В 2017 году в Ардаханской провинции в районах самого Ардахан, Чылдыр и Гёле были проведены археологические исследования поверхности, а также места в непосредственной близости от этих районов. Соответственно, в Ардазанском районе были проведены исследования в сёлах Ёлчек, Гёлгели, Балыкджылар, Сулакюрт, Бешикташ; в Гёлейском районе в сёлах Чобанкей, Беллитепе, Кузупынав, Дедешен; в Чылдырском районе в сёлах Котанлы, Ескибейрехатун, Доганкайя, и Ийлдырымтепе. В 2017 г. Были выявлены следующие Археологические памятники: северная крепость села Ольчек; юговосточная крепость и место поселения села Гёлгели; крепость, место поселения и курганные гробницы села бешикташ; Чобанкёй курган; крепость и место поселения села Кузупынар; две башни и загон в Беллитепе; место поселения села Беллитепе. Помимо этого изучена керамика, относящаяся к железному веку и средневековью, которая была найдена в Сулакюрте и Доганкая и проведена исследовательские работы на территории замка Шейтан Кале в Чылдыре. Кроме архитектурных памятников бронзового и железного веков, в ходе исследования были выявлены две церкви в Беллитепе и Дедешен и четыре часовни в Балыкджыларе, Ёльчеке, Сулакюрте и Эскибейрехатуне. Часовни, это одно из типичных религиозных сооружений с одним нефом, построенные по принципу заливки стен. С другой стороны, церкви Беллитепе и Дедешен имеют более сложную структуру, чем часовни с их дополнительными пространствами и большими размерами.
S. Patacı, Şeytan Kalesi'nin Antik Dönem Buluntuları, Belgü, Sayı: 5, 89-105, 2020
The Devil’s Fortress is 1.5-2 km north of Yıldırımtepe village located in Çıldır district of Arda... more The Devil’s Fortress is 1.5-2 km north of Yıldırımtepe village located in Çıldır district of Ardahan where is located northeastern Turkey. The Devil’s Fortress is situated on a highly steep and rocky peninsula surrounded by Karaçay Valley in north, south and east directions. The bastions, masonry and other architectural details show that the fortress is a typical Medieval structure. The most remarkable point of the Devil’s Fortress is the triangular area right out of the fortress, formed by the
bastion in the west and the walls with the natural structure of the land. A defense system known in the medieval military architecture is brilliantly applied right out of the fortress gate. A bent entrance that is quite narrow and has a sharp angle is built in front of the gate. Apart from this defense structuring, the fact that the land slope increases as approaching to the fortress is another challenging factor for attacking forces. For these reasons, the triangular area in the west of the Devil’s Fortress, which is the only area available to attacks can be called the devil’s triangle where eve a strong army could be lost by making a humoristic reference to the name of the fortress. In the Medieval Period, the least harmful way to capture the Fortress must have been besieging it. Inside the fortress, there is a Medieval chapel, a circular planned-cistern 23 m northeast of this chapel and a rectangular planned structure built adjacent to the southwest fortification walls of the fortress and probably used as a storehouse. Furthermore, some ruins preserved at the foundation level are observed in the north and northwest of the cistern. In order to understand the function of the ruins here, an archeological excavation is required. The ceramic findings in the fortress mainly belong to the Medieval period. Besides, pottery fragments from the 5th and 4th centuries BC. were found during the field campaign in 2017. The ancient ceramics show that there was an activity in the territory before the first construction phase of the Devil’s Fortress. However even in such a case, it cannot be asserted that an ancient fortress had existed at the same location before this Medieval Fortress by virtue of a few ceramic fragments. The essential archeological data needed to be researched is the architectural findings. No architectural findings belonging to an earlier ancient structure were detected on the ground level around the Devil’s Fortress. An archaeological excavation is required to be carried out here in order to understand the chronology of the site.
S. Patacı, "Göle'deki Balçeşme Arkeolojik Buluntuları", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 12, Sayı 66, Ekim 2019, 547-556.
Bu makalede Ardahan’ın Göle ilçesindeki Balçeşme köyünde ve köyün yakın çevresinde tespit edilmiş... more Bu makalede Ardahan’ın Göle ilçesindeki Balçeşme köyünde ve köyün yakın çevresinde tespit edilmiş dört farklı arkeolojik alanın değerlendirmesi yapılmaktadır. Balçeşme köyünün Göle ilçe merkezine uzaklığı 22 km kadardır ve merkezin kuzeydoğusunda, Kars ili sınırına yakın bir coğrafi noktada yer almaktadır. Makalede değerlendirilen arkeolojik buluntular, Kayınlık Kulesi, Şipşirik Kulesi, Tekmezar Yerleşimi ve Kulesi ve son olarak yaylacılık faaliyetleri doğrultusunda oluşturulduğunu düşündüğümüz bir Eskiçağ arkeolojik alanıdır. Kuleler ve yerleşim Kura Nehri’ne bağlı derelerin yakınında konumlandırılmıştır. Yapılar genel olarak orta işçilikli taşlarla kuru duvar tekniğinde oluşturulmuştur. Kayınlık Kulesi dışındaki arkeolojik alanlar ne yazık ki oldukça tahrip durumdadır. Kayınlık Kulesi Balçeşme’nin kuzeyinde yer almaktadır. Yanlardan basık yarım daire planında olup ayrıca bir çevre duvarına sahiptir. Burada Ortaçağ seramikleri dışında çok az miktarda Demir Çağı seramik parçası tespit edilebilmiştir. Şipşirik Kulesi ise Balçeşme’nin güneyinde yer alır ve dörtgen planlıdır. Kule yapısı dışında işlevi anlaşılamayan bir yapı grubu daha bu gözetleme kulesinin hemen
güneyinde yer almaktadır. Tekmezar Yerleşimi ve Kulesi ise Balçeşme köyünün hemen doğu kenarında yer almaktadır. Arazi gözlemlerimizden anlaşıldığı kadarıyla en az 15-20 civarında kare ve dörtgen planlı mekanlardan oluştuğu anlaşılan bu yerleşim Tekmezar Deresi’nin 60 metre kadar güneyinde yer alır. Yerleşimin merkezinde aynı zamanda dörtgen planlı bir kule bulunmaktadır. Eskiçağ arkeolojik alanı ise Balçeşme köyünün kuşbaşı 2 km kuzeybatısından itibaren başlayan ve batıya doğru 5 km boyunca uzanan çam ormanının merkezinde yer alır. Burada, tek sıra duvar yapısı, üzerinde yer aldığı arazinin koşullarına göre yamuk plan oluşturmakta ve bu yapı dışında herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır.
In this article, four different archaeological sites detected in the village of Balçeşme in the Göle district of Ardahan and in the immediate vicinity of the village are evaluated. The distance of Balçeşme village to Göle district center is 22 km and it is located to the northeast of the center, near the border with Kars province. The archaeological finds evaluated in this article are the Kayınlık Tower, Şipşirik Tower, Tekmezar Settlement and Tower, and finally an Ancient Archaeological site which we believe was built in the direction of the transhumance activities. The towers and the settlement are located near the creeks of the Kura River. The buildings were generally constructed with dry-wall technique with medium craftsmanship stones. The archaeological sites other than the Kayınlık Tower are unfortunately quite destroyed. Kayınlık Tower is located to the north of Balçeşme. It has a semicircular plan and a peripheral wall. Very few Iron Age pottery fragments could be identified other than the Middle Age ceramics. Şipşirik Tower is located to the south of Balçeşme and has a rectangular plan. Apart from the tower structure, another group of buildings which cannot be understood is located just south of this observation tower. Settlement and Tower of Tekmezar is located on the eastern edge of Balçeşme village. According to our field observations, it is understood that it consists of at least 15-20 square and quadrangular planned rooms. It is located 60 meters south of Tekmezar Creek. There is also a rectangular tower in the center of the settlement. The ancient archaeological site is located in the center of the pine forest, which starts from 2 km northwest of the Balçeşme village and extends for 5 km to the west. Here, the single row wall structure forms a trapezoidal plan according to the conditions of the land on which it is located, and there are no residues other than this structure.
Uploads
Book chapters by Sami Patacı
Adanın kuzeydoğu kenarında daha önceki araştırmalarda kurgan olarak tanımlanan anıtsal bir mezar yer almaktadır. Mezar odası 6,50 x 3,50 m ebatlarındadır. Mezar odasına giriş doğu kenardandır ve girişin önünde bir dromos yer alır. Mezar odasının merkezinde kyklopik bir taş dikme, tavanın ağırlığını taşımaktadır ve tavan taşları da oldukça büyük boyutludur.
Adanın kuzey kesiminde ve yukarıda bahsedilen mezarın hemen kuzeyinde ayrıca kromlek (çevrek taş) olarak adlandırılan bir kalıntı grubu daha vardır ve bu kalıntıların da yine Tunç Çağı’ndan mezarlar olmaları gerekmektedir.
Akçakale Adası buluntularından bir diğeri adanın kuzeybatı kenarındaki bir tepe üzerine inşa edilmiş üçgen planlı bir kaledir. 65 x 41 x 50 m boyutlarındaki kale kuru duvar tekniğinde inşa edilmiştir ve kale içerisinde birbirine bitişik inşa edildiği anlaşılan on civarında mekân vardır. Kalenin güneyinde Orta Çağ içlerinde ve muhtemelen İ.S. 10-12. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olması gereken tek nefli bir şapel yer alır. Bu şapel Ardahan’daki diğer Orta Çağ dinî yapıları gibi dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Orta Çağ içlerinde kullanılmış ancak Eskiçağ içlerinde inşa edilmiş olması gereken yuvarlak planlı bir kule yapısı ise adanın güney ucunda yer almaktadır. Akçakale Adası’nın en önemli mimari kalıntıları adanın kabaca 500 x 700 m’lik bir alanını kaplayan bir yerleşime aittir. Kare ve dikdörtgen planlı 4-10 arası mekândan oluşan çok sayıda konut ve her bir konutun bitişiğine inşa edilmiş geniş boyutlu birer ağıl, yerleşimdeki mimari yapılardır.
Akçakale’nin hemen kuzeyindeki Senger Tepe Kalesi ise esasında sur ile güçlendirilmiş mevsimlik bir yüksek yayla yerleşimidir. Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla en az iki sıra sur ile çevrili arkeolojik alanın zirvesinde, kuru duvar tekniğinde inşa edilmiş kare ve dikdörtgen planlı çok sayıda konut vardır. 2017 yılında Çıldır’ın Yıldırımtepe Köyü yakınındaki Şeytan Kalesi de araştırılmış ve mimari açıdan Orta Çağ’a ait olan bu kalenin içerisinde İ.Ö. 5. ve 4. yüzyıllara tarihlenen seramik buluntularına rastlanmıştır.
İlin merkez ilçe arkeolojik alanları arasında 2016-2018 yıllarında tespit edilen en önemli buluntular Beşiktaş, Gölgeli ve Ölçek köylerindeki Eskiçağ kale ve yerleşimleridir. Tespit edilen bu yeni alanlar, Ardahan’ın Tunç ve Demir Çağları savunma yapıları tipolojisi üzerine veri içermelerinin yanı sıra hayvancılığa bağlı gelişen yerleşim arkeolojisine ilişkin fikir edinilmesini de sağlamıştır.
İlin Göle ilçesinde tespit edilen arkeolojik alanlar, merkez ve Çıldır ilçeleri ile karşılaştırıldıklarında, daha yoğun Demir Çağı seramik buluntuları içermeleri bakımından farklılık göstermektedir. İlçenin en önemli Eskiçağ kalıntıları Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı ve Bellitepe’de tespit edilmiştir.
Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarla birlikte Eskiçağ ve Ortaçağ arkeolojik vaziyetinin Transkafkasya (Güney Kafkasya) arkeolojisiyle
oldukça örtüştüğü anlaşılan Ardahan, Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu Bölgeleri ile Transkafkasya’yı birleştiren stratejik bir coğrafi konuma sahiptir. Batıda Karadeniz sahil şeridinin son ili Artvin ile
komşu olan Ardahan’ın güneyinde Erzurum ve Kars illeri, kuzeydoğusunda Gürcistan ve doğusunda Ermenistan yer alır. Transkafkasya ülkelerinde, özellikle Tunç ve Demir Çağları kültürlerine ilişkin hatırı sayılır araştırma ve arkeolojik kazı yapılmışsa da bu bölgenin komşusu olan Kuzeydoğu Anadolu için aynı değerlendirmeyi ne yazık ki yapamamaktayız. Özellikle Ardahan ili, Anadolu coğrafyasında arkeolojik araştırmaların en az yürütüldüğü yerlerden biri olmuştur. Bu nedenle şehrin tarihi ve arkeolojik geçmişi üzerine toplanan veriler, akademik anlamda tatmin edici bir düzeye erişememiştir. Yine de inanıyoruz ki, 2008 yılında kurulan Ardahan Üniversitesinin bünyesinde gerçekleştirilmekte olan ve yakın gelecekte daha da kapsamlı bir şekilde sürdürülecek bilimsel çalışmalar, şehrin tarihi, sanat tarihi ve arkeolojik
dokusunu çok daha detaylı bir şekilde yansıtacaktır.
This article is also published in this title: S. Patacı and E. Laflı, Archaeology in the southern Black Sea area during the Mithridatic era, in: E. Laflı and S. Patacı (eds.), Recent studies on the archaeology of Anatolia, British Archaeological Reports, International Series 2750 (Oxford: Archaeopress, 2015), 313-325.
Books by Sami Patacı
Papers by Sami Patacı
gerçekleştirilen son yüzey araştırmaları ile Göle’de Demir Çağı savunma mimarisinin ve çanak-çömlek geleneğinin özelliklerini bünyesinde barındıran arkeolojik alanlar tespit edilmiştir. Bu arkeolojik alanlar, ilçenin: Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme gibi modern yerleşim yerlerinin yakın çevresinde yer almaktadır.
In this article, the geography of Göle District, its research history, the origin of its name, and also the Iron Age defensive structures detected during the surveys carried out in the region between 1995-1997 and 2016-2018 were discussed. Göle is surrounded by the high mountains of Northeastern Anatolia due to its location; For this reason, the residential area is higher and has a colder climate than the city center to which it is connected. The first researches in the region were carried out at the beginning of the 20th century and these studies focused on the medieval ruins. Surveys on behalf of antiquity started in 1995-97. Thanks to these surveys carried out in Göle, new data have emerged that will facilitate a
better understanding of the Iron Age of the Northeast Anatolia region. At the same time, these new data enabled some connections to be made about the names of the regions in the cuneiform texts belonging to the Urartu Kingdom, which was an important civilization of the Middle Iron Age in Eastern Anatolia, and the name origin of Göle. The lake was called
by different names during the Middle Ages, in Christian cultures and after the Turkish conquests during the Ottoman period. Recent research in the region has uncovered archaeological sites in Göle that include features of Iron Age defensive architecture and pottery traditions. These archaeological sites are located in the immediate vicinity of modern settlements such as Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme.
arkeolojik alan, bölgedeki Antik Çağ savunma yapılarının tipolojisi hakkında yeni veriler sağlamaktadır. Genel olarak Göle'deki arkeolojik alanlar, şehir merkezine ve Çıldır'a göre daha fazla sayıda Demir Çağı seramik buluntu barındırması bakımından farklılık gösterir. Ne var ki
2018 saha araştırmasında araştırma ekibimiz çok sayıda Ortaçağ seramik örneklerini de tespit etmiştir. Özellikle Göle'deki Balçeşme ve Durucasu civarındaki arkeolojik alanlar 2018 yılının en önemli keşifleri olmuşlardır.
Ardahan İli 2017 arkeolojik yüzey araştırması çalışmaları Ardahan'ın Merkez, Çıldır ve Göle İlçeleri'ne bağlı yerleşim alanlarında ve bu alanların yakın çevresinde gerçekleştirilmiştir. Buna göre, Merkez ilçede Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt, Beşiktaş; Göle’de Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen, Çıldır’da Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya ve Yıldırımtepe köyleri ve bu yerleşimlerin çevresi araştırılmıştır. 2017 yılında tespit edilen arkeolojik alanlar Ölçek-Kuzey Kalesi, Gölgeli Güneydoğu Kalesi ve Yerleşimi, Beşiktaş Kalesi, Yerleşimi ve Kurgan Mezarları, Çobanköy Kalesi ve Yerleşimi, Çobanköy Höyüğü, Kuzupınarı Kalesi ve Yerleşimi, Bellitepe’de iki kule ve bir ağıl ve Kotanlı yerleşimidir. Bunlar dışında Sulakyurt ve Doğankaya’da Demir Çağı ile Ortaçağ dönemlerine ait çanak çömlekler tespit edilmiş ve Çıldır’daki Şeytan Kalesi’nde de çalışılmıştır. Araştırmada Bronz ve Demir Çağ'dan kalma mimari kalıntıların yanı sıra, Bellitepe ve Dedeşen'de iki kilise ve Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt ve Eskibeyrehatun'da dört şapel tespit edilmiştir. Şapeller; dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiş tek nefli tipik dini yapılardandır. Bellitepe ve Dedeşen Kiliseleri ise ek mekânları ve daha büyük boyutlarıyla şapellere göre daha karmaşık bir yapıya sahiptirler.
ABSTRACT
Field surveys in Ardahan in 2017 were conducted in Çıldır, Göle and the central district of Ardahan. During the survey in 2017, settlements of Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt and Beşiktaş in the central district; Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen in Göle district and finally Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya and Yıldırımtepe in Çıldır were researched. Northern Fortress of Ölçek, Southeastern Fortress of Gölgeli and its settlement, Fortress of Beşiktaş with its settlement and the kurgan cemetery, Fortress of Çobanköy and its settlement, Çobanköy Höyük, Fortress of Kuzupınarı and its settlement, two towers and a sheep pen in Bellitepe and an ancient archaeological site in Kotanlı were detected in the survey. In addition, two sites of ceramic finds from the Iron Age and Medieval Period in Sulakyurt and Doğankaya were discovered and the Devil’s Fortress in Çıldır was researched by our survey team. Besides the architectural ruins from Bronze and Iron Ages, two medieval churches in Bellitepe and Dedeşen and four chapels in Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt and Eskibeyrehatun were identified during the research. The chapels are from the typical single-naved religious buildings built in infill wall technique in Ardahan. Comparing to the chapels, the churches in Bellitepe and Dedeşen are more complex with their additional rooms and larger dimensions.
АННОТАЦИЯ
В 2017 году в Ардаханской провинции в районах самого Ардахан, Чылдыр и Гёле были проведены археологические исследования поверхности, а также места в непосредственной близости от этих районов. Соответственно, в Ардазанском районе были проведены исследования в сёлах Ёлчек, Гёлгели, Балыкджылар, Сулакюрт, Бешикташ; в Гёлейском районе в сёлах Чобанкей, Беллитепе, Кузупынав, Дедешен; в Чылдырском районе в сёлах Котанлы, Ескибейрехатун, Доганкайя, и Ийлдырымтепе. В 2017 г. Были выявлены следующие Археологические памятники: северная крепость села Ольчек; юговосточная крепость и место поселения села Гёлгели; крепость, место поселения и курганные гробницы села бешикташ; Чобанкёй курган; крепость и место поселения села Кузупынар; две башни и загон в Беллитепе; место поселения села Беллитепе. Помимо этого изучена керамика, относящаяся к железному веку и средневековью, которая была найдена в Сулакюрте и Доганкая и проведена исследовательские работы на территории замка Шейтан Кале в Чылдыре. Кроме архитектурных памятников бронзового и железного веков, в ходе исследования были выявлены две церкви в Беллитепе и Дедешен и четыре часовни в Балыкджыларе, Ёльчеке, Сулакюрте и Эскибейрехатуне. Часовни, это одно из типичных религиозных сооружений с одним нефом, построенные по принципу заливки стен. С другой стороны, церкви Беллитепе и Дедешен имеют более сложную структуру, чем часовни с их дополнительными пространствами и большими размерами.
bastion in the west and the walls with the natural structure of the land. A defense system known in the medieval military architecture is brilliantly applied right out of the fortress gate. A bent entrance that is quite narrow and has a sharp angle is built in front of the gate. Apart from this defense structuring, the fact that the land slope increases as approaching to the fortress is another challenging factor for attacking forces. For these reasons, the triangular area in the west of the Devil’s Fortress, which is the only area available to attacks can be called the devil’s triangle where eve a strong army could be lost by making a humoristic reference to the name of the fortress. In the Medieval Period, the least harmful way to capture the Fortress must have been besieging it. Inside the fortress, there is a Medieval chapel, a circular planned-cistern 23 m northeast of this chapel and a rectangular planned structure built adjacent to the southwest fortification walls of the fortress and probably used as a storehouse. Furthermore, some ruins preserved at the foundation level are observed in the north and northwest of the cistern. In order to understand the function of the ruins here, an archeological excavation is required. The ceramic findings in the fortress mainly belong to the Medieval period. Besides, pottery fragments from the 5th and 4th centuries BC. were found during the field campaign in 2017. The ancient ceramics show that there was an activity in the territory before the first construction phase of the Devil’s Fortress. However even in such a case, it cannot be asserted that an ancient fortress had existed at the same location before this Medieval Fortress by virtue of a few ceramic fragments. The essential archeological data needed to be researched is the architectural findings. No architectural findings belonging to an earlier ancient structure were detected on the ground level around the Devil’s Fortress. An archaeological excavation is required to be carried out here in order to understand the chronology of the site.
güneyinde yer almaktadır. Tekmezar Yerleşimi ve Kulesi ise Balçeşme köyünün hemen doğu kenarında yer almaktadır. Arazi gözlemlerimizden anlaşıldığı kadarıyla en az 15-20 civarında kare ve dörtgen planlı mekanlardan oluştuğu anlaşılan bu yerleşim Tekmezar Deresi’nin 60 metre kadar güneyinde yer alır. Yerleşimin merkezinde aynı zamanda dörtgen planlı bir kule bulunmaktadır. Eskiçağ arkeolojik alanı ise Balçeşme köyünün kuşbaşı 2 km kuzeybatısından itibaren başlayan ve batıya doğru 5 km boyunca uzanan çam ormanının merkezinde yer alır. Burada, tek sıra duvar yapısı, üzerinde yer aldığı arazinin koşullarına göre yamuk plan oluşturmakta ve bu yapı dışında herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır.
In this article, four different archaeological sites detected in the village of Balçeşme in the Göle district of Ardahan and in the immediate vicinity of the village are evaluated. The distance of Balçeşme village to Göle district center is 22 km and it is located to the northeast of the center, near the border with Kars province. The archaeological finds evaluated in this article are the Kayınlık Tower, Şipşirik Tower, Tekmezar Settlement and Tower, and finally an Ancient Archaeological site which we believe was built in the direction of the transhumance activities. The towers and the settlement are located near the creeks of the Kura River. The buildings were generally constructed with dry-wall technique with medium craftsmanship stones. The archaeological sites other than the Kayınlık Tower are unfortunately quite destroyed. Kayınlık Tower is located to the north of Balçeşme. It has a semicircular plan and a peripheral wall. Very few Iron Age pottery fragments could be identified other than the Middle Age ceramics. Şipşirik Tower is located to the south of Balçeşme and has a rectangular plan. Apart from the tower structure, another group of buildings which cannot be understood is located just south of this observation tower. Settlement and Tower of Tekmezar is located on the eastern edge of Balçeşme village. According to our field observations, it is understood that it consists of at least 15-20 square and quadrangular planned rooms. It is located 60 meters south of Tekmezar Creek. There is also a rectangular tower in the center of the settlement. The ancient archaeological site is located in the center of the pine forest, which starts from 2 km northwest of the Balçeşme village and extends for 5 km to the west. Here, the single row wall structure forms a trapezoidal plan according to the conditions of the land on which it is located, and there are no residues other than this structure.
Adanın kuzeydoğu kenarında daha önceki araştırmalarda kurgan olarak tanımlanan anıtsal bir mezar yer almaktadır. Mezar odası 6,50 x 3,50 m ebatlarındadır. Mezar odasına giriş doğu kenardandır ve girişin önünde bir dromos yer alır. Mezar odasının merkezinde kyklopik bir taş dikme, tavanın ağırlığını taşımaktadır ve tavan taşları da oldukça büyük boyutludur.
Adanın kuzey kesiminde ve yukarıda bahsedilen mezarın hemen kuzeyinde ayrıca kromlek (çevrek taş) olarak adlandırılan bir kalıntı grubu daha vardır ve bu kalıntıların da yine Tunç Çağı’ndan mezarlar olmaları gerekmektedir.
Akçakale Adası buluntularından bir diğeri adanın kuzeybatı kenarındaki bir tepe üzerine inşa edilmiş üçgen planlı bir kaledir. 65 x 41 x 50 m boyutlarındaki kale kuru duvar tekniğinde inşa edilmiştir ve kale içerisinde birbirine bitişik inşa edildiği anlaşılan on civarında mekân vardır. Kalenin güneyinde Orta Çağ içlerinde ve muhtemelen İ.S. 10-12. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olması gereken tek nefli bir şapel yer alır. Bu şapel Ardahan’daki diğer Orta Çağ dinî yapıları gibi dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Orta Çağ içlerinde kullanılmış ancak Eskiçağ içlerinde inşa edilmiş olması gereken yuvarlak planlı bir kule yapısı ise adanın güney ucunda yer almaktadır. Akçakale Adası’nın en önemli mimari kalıntıları adanın kabaca 500 x 700 m’lik bir alanını kaplayan bir yerleşime aittir. Kare ve dikdörtgen planlı 4-10 arası mekândan oluşan çok sayıda konut ve her bir konutun bitişiğine inşa edilmiş geniş boyutlu birer ağıl, yerleşimdeki mimari yapılardır.
Akçakale’nin hemen kuzeyindeki Senger Tepe Kalesi ise esasında sur ile güçlendirilmiş mevsimlik bir yüksek yayla yerleşimidir. Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla en az iki sıra sur ile çevrili arkeolojik alanın zirvesinde, kuru duvar tekniğinde inşa edilmiş kare ve dikdörtgen planlı çok sayıda konut vardır. 2017 yılında Çıldır’ın Yıldırımtepe Köyü yakınındaki Şeytan Kalesi de araştırılmış ve mimari açıdan Orta Çağ’a ait olan bu kalenin içerisinde İ.Ö. 5. ve 4. yüzyıllara tarihlenen seramik buluntularına rastlanmıştır.
İlin merkez ilçe arkeolojik alanları arasında 2016-2018 yıllarında tespit edilen en önemli buluntular Beşiktaş, Gölgeli ve Ölçek köylerindeki Eskiçağ kale ve yerleşimleridir. Tespit edilen bu yeni alanlar, Ardahan’ın Tunç ve Demir Çağları savunma yapıları tipolojisi üzerine veri içermelerinin yanı sıra hayvancılığa bağlı gelişen yerleşim arkeolojisine ilişkin fikir edinilmesini de sağlamıştır.
İlin Göle ilçesinde tespit edilen arkeolojik alanlar, merkez ve Çıldır ilçeleri ile karşılaştırıldıklarında, daha yoğun Demir Çağı seramik buluntuları içermeleri bakımından farklılık göstermektedir. İlçenin en önemli Eskiçağ kalıntıları Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı ve Bellitepe’de tespit edilmiştir.
Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarla birlikte Eskiçağ ve Ortaçağ arkeolojik vaziyetinin Transkafkasya (Güney Kafkasya) arkeolojisiyle
oldukça örtüştüğü anlaşılan Ardahan, Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu Bölgeleri ile Transkafkasya’yı birleştiren stratejik bir coğrafi konuma sahiptir. Batıda Karadeniz sahil şeridinin son ili Artvin ile
komşu olan Ardahan’ın güneyinde Erzurum ve Kars illeri, kuzeydoğusunda Gürcistan ve doğusunda Ermenistan yer alır. Transkafkasya ülkelerinde, özellikle Tunç ve Demir Çağları kültürlerine ilişkin hatırı sayılır araştırma ve arkeolojik kazı yapılmışsa da bu bölgenin komşusu olan Kuzeydoğu Anadolu için aynı değerlendirmeyi ne yazık ki yapamamaktayız. Özellikle Ardahan ili, Anadolu coğrafyasında arkeolojik araştırmaların en az yürütüldüğü yerlerden biri olmuştur. Bu nedenle şehrin tarihi ve arkeolojik geçmişi üzerine toplanan veriler, akademik anlamda tatmin edici bir düzeye erişememiştir. Yine de inanıyoruz ki, 2008 yılında kurulan Ardahan Üniversitesinin bünyesinde gerçekleştirilmekte olan ve yakın gelecekte daha da kapsamlı bir şekilde sürdürülecek bilimsel çalışmalar, şehrin tarihi, sanat tarihi ve arkeolojik
dokusunu çok daha detaylı bir şekilde yansıtacaktır.
This article is also published in this title: S. Patacı and E. Laflı, Archaeology in the southern Black Sea area during the Mithridatic era, in: E. Laflı and S. Patacı (eds.), Recent studies on the archaeology of Anatolia, British Archaeological Reports, International Series 2750 (Oxford: Archaeopress, 2015), 313-325.
gerçekleştirilen son yüzey araştırmaları ile Göle’de Demir Çağı savunma mimarisinin ve çanak-çömlek geleneğinin özelliklerini bünyesinde barındıran arkeolojik alanlar tespit edilmiştir. Bu arkeolojik alanlar, ilçenin: Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme gibi modern yerleşim yerlerinin yakın çevresinde yer almaktadır.
In this article, the geography of Göle District, its research history, the origin of its name, and also the Iron Age defensive structures detected during the surveys carried out in the region between 1995-1997 and 2016-2018 were discussed. Göle is surrounded by the high mountains of Northeastern Anatolia due to its location; For this reason, the residential area is higher and has a colder climate than the city center to which it is connected. The first researches in the region were carried out at the beginning of the 20th century and these studies focused on the medieval ruins. Surveys on behalf of antiquity started in 1995-97. Thanks to these surveys carried out in Göle, new data have emerged that will facilitate a
better understanding of the Iron Age of the Northeast Anatolia region. At the same time, these new data enabled some connections to be made about the names of the regions in the cuneiform texts belonging to the Urartu Kingdom, which was an important civilization of the Middle Iron Age in Eastern Anatolia, and the name origin of Göle. The lake was called
by different names during the Middle Ages, in Christian cultures and after the Turkish conquests during the Ottoman period. Recent research in the region has uncovered archaeological sites in Göle that include features of Iron Age defensive architecture and pottery traditions. These archaeological sites are located in the immediate vicinity of modern settlements such as Kayaaltı, Çobanköy, Kuzupınarı, Durucasu, Bellitepe, Balçeşme.
arkeolojik alan, bölgedeki Antik Çağ savunma yapılarının tipolojisi hakkında yeni veriler sağlamaktadır. Genel olarak Göle'deki arkeolojik alanlar, şehir merkezine ve Çıldır'a göre daha fazla sayıda Demir Çağı seramik buluntu barındırması bakımından farklılık gösterir. Ne var ki
2018 saha araştırmasında araştırma ekibimiz çok sayıda Ortaçağ seramik örneklerini de tespit etmiştir. Özellikle Göle'deki Balçeşme ve Durucasu civarındaki arkeolojik alanlar 2018 yılının en önemli keşifleri olmuşlardır.
Ardahan İli 2017 arkeolojik yüzey araştırması çalışmaları Ardahan'ın Merkez, Çıldır ve Göle İlçeleri'ne bağlı yerleşim alanlarında ve bu alanların yakın çevresinde gerçekleştirilmiştir. Buna göre, Merkez ilçede Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt, Beşiktaş; Göle’de Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen, Çıldır’da Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya ve Yıldırımtepe köyleri ve bu yerleşimlerin çevresi araştırılmıştır. 2017 yılında tespit edilen arkeolojik alanlar Ölçek-Kuzey Kalesi, Gölgeli Güneydoğu Kalesi ve Yerleşimi, Beşiktaş Kalesi, Yerleşimi ve Kurgan Mezarları, Çobanköy Kalesi ve Yerleşimi, Çobanköy Höyüğü, Kuzupınarı Kalesi ve Yerleşimi, Bellitepe’de iki kule ve bir ağıl ve Kotanlı yerleşimidir. Bunlar dışında Sulakyurt ve Doğankaya’da Demir Çağı ile Ortaçağ dönemlerine ait çanak çömlekler tespit edilmiş ve Çıldır’daki Şeytan Kalesi’nde de çalışılmıştır. Araştırmada Bronz ve Demir Çağ'dan kalma mimari kalıntıların yanı sıra, Bellitepe ve Dedeşen'de iki kilise ve Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt ve Eskibeyrehatun'da dört şapel tespit edilmiştir. Şapeller; dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiş tek nefli tipik dini yapılardandır. Bellitepe ve Dedeşen Kiliseleri ise ek mekânları ve daha büyük boyutlarıyla şapellere göre daha karmaşık bir yapıya sahiptirler.
ABSTRACT
Field surveys in Ardahan in 2017 were conducted in Çıldır, Göle and the central district of Ardahan. During the survey in 2017, settlements of Ölçek, Gölgeli, Balıkçılar, Sulakyurt and Beşiktaş in the central district; Çobanköy, Bellitepe, Kuzupınarı, Dedeşen in Göle district and finally Kotanlı, Eskibeyrehatun, Doğankaya and Yıldırımtepe in Çıldır were researched. Northern Fortress of Ölçek, Southeastern Fortress of Gölgeli and its settlement, Fortress of Beşiktaş with its settlement and the kurgan cemetery, Fortress of Çobanköy and its settlement, Çobanköy Höyük, Fortress of Kuzupınarı and its settlement, two towers and a sheep pen in Bellitepe and an ancient archaeological site in Kotanlı were detected in the survey. In addition, two sites of ceramic finds from the Iron Age and Medieval Period in Sulakyurt and Doğankaya were discovered and the Devil’s Fortress in Çıldır was researched by our survey team. Besides the architectural ruins from Bronze and Iron Ages, two medieval churches in Bellitepe and Dedeşen and four chapels in Balıkçılar, Ölçek, Sulakyurt and Eskibeyrehatun were identified during the research. The chapels are from the typical single-naved religious buildings built in infill wall technique in Ardahan. Comparing to the chapels, the churches in Bellitepe and Dedeşen are more complex with their additional rooms and larger dimensions.
АННОТАЦИЯ
В 2017 году в Ардаханской провинции в районах самого Ардахан, Чылдыр и Гёле были проведены археологические исследования поверхности, а также места в непосредственной близости от этих районов. Соответственно, в Ардазанском районе были проведены исследования в сёлах Ёлчек, Гёлгели, Балыкджылар, Сулакюрт, Бешикташ; в Гёлейском районе в сёлах Чобанкей, Беллитепе, Кузупынав, Дедешен; в Чылдырском районе в сёлах Котанлы, Ескибейрехатун, Доганкайя, и Ийлдырымтепе. В 2017 г. Были выявлены следующие Археологические памятники: северная крепость села Ольчек; юговосточная крепость и место поселения села Гёлгели; крепость, место поселения и курганные гробницы села бешикташ; Чобанкёй курган; крепость и место поселения села Кузупынар; две башни и загон в Беллитепе; место поселения села Беллитепе. Помимо этого изучена керамика, относящаяся к железному веку и средневековью, которая была найдена в Сулакюрте и Доганкая и проведена исследовательские работы на территории замка Шейтан Кале в Чылдыре. Кроме архитектурных памятников бронзового и железного веков, в ходе исследования были выявлены две церкви в Беллитепе и Дедешен и четыре часовни в Балыкджыларе, Ёльчеке, Сулакюрте и Эскибейрехатуне. Часовни, это одно из типичных религиозных сооружений с одним нефом, построенные по принципу заливки стен. С другой стороны, церкви Беллитепе и Дедешен имеют более сложную структуру, чем часовни с их дополнительными пространствами и большими размерами.
bastion in the west and the walls with the natural structure of the land. A defense system known in the medieval military architecture is brilliantly applied right out of the fortress gate. A bent entrance that is quite narrow and has a sharp angle is built in front of the gate. Apart from this defense structuring, the fact that the land slope increases as approaching to the fortress is another challenging factor for attacking forces. For these reasons, the triangular area in the west of the Devil’s Fortress, which is the only area available to attacks can be called the devil’s triangle where eve a strong army could be lost by making a humoristic reference to the name of the fortress. In the Medieval Period, the least harmful way to capture the Fortress must have been besieging it. Inside the fortress, there is a Medieval chapel, a circular planned-cistern 23 m northeast of this chapel and a rectangular planned structure built adjacent to the southwest fortification walls of the fortress and probably used as a storehouse. Furthermore, some ruins preserved at the foundation level are observed in the north and northwest of the cistern. In order to understand the function of the ruins here, an archeological excavation is required. The ceramic findings in the fortress mainly belong to the Medieval period. Besides, pottery fragments from the 5th and 4th centuries BC. were found during the field campaign in 2017. The ancient ceramics show that there was an activity in the territory before the first construction phase of the Devil’s Fortress. However even in such a case, it cannot be asserted that an ancient fortress had existed at the same location before this Medieval Fortress by virtue of a few ceramic fragments. The essential archeological data needed to be researched is the architectural findings. No architectural findings belonging to an earlier ancient structure were detected on the ground level around the Devil’s Fortress. An archaeological excavation is required to be carried out here in order to understand the chronology of the site.
güneyinde yer almaktadır. Tekmezar Yerleşimi ve Kulesi ise Balçeşme köyünün hemen doğu kenarında yer almaktadır. Arazi gözlemlerimizden anlaşıldığı kadarıyla en az 15-20 civarında kare ve dörtgen planlı mekanlardan oluştuğu anlaşılan bu yerleşim Tekmezar Deresi’nin 60 metre kadar güneyinde yer alır. Yerleşimin merkezinde aynı zamanda dörtgen planlı bir kule bulunmaktadır. Eskiçağ arkeolojik alanı ise Balçeşme köyünün kuşbaşı 2 km kuzeybatısından itibaren başlayan ve batıya doğru 5 km boyunca uzanan çam ormanının merkezinde yer alır. Burada, tek sıra duvar yapısı, üzerinde yer aldığı arazinin koşullarına göre yamuk plan oluşturmakta ve bu yapı dışında herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır.
In this article, four different archaeological sites detected in the village of Balçeşme in the Göle district of Ardahan and in the immediate vicinity of the village are evaluated. The distance of Balçeşme village to Göle district center is 22 km and it is located to the northeast of the center, near the border with Kars province. The archaeological finds evaluated in this article are the Kayınlık Tower, Şipşirik Tower, Tekmezar Settlement and Tower, and finally an Ancient Archaeological site which we believe was built in the direction of the transhumance activities. The towers and the settlement are located near the creeks of the Kura River. The buildings were generally constructed with dry-wall technique with medium craftsmanship stones. The archaeological sites other than the Kayınlık Tower are unfortunately quite destroyed. Kayınlık Tower is located to the north of Balçeşme. It has a semicircular plan and a peripheral wall. Very few Iron Age pottery fragments could be identified other than the Middle Age ceramics. Şipşirik Tower is located to the south of Balçeşme and has a rectangular plan. Apart from the tower structure, another group of buildings which cannot be understood is located just south of this observation tower. Settlement and Tower of Tekmezar is located on the eastern edge of Balçeşme village. According to our field observations, it is understood that it consists of at least 15-20 square and quadrangular planned rooms. It is located 60 meters south of Tekmezar Creek. There is also a rectangular tower in the center of the settlement. The ancient archaeological site is located in the center of the pine forest, which starts from 2 km northwest of the Balçeşme village and extends for 5 km to the west. Here, the single row wall structure forms a trapezoidal plan according to the conditions of the land on which it is located, and there are no residues other than this structure.
This article analyses wave and guilloche ornaments of ancient floor mosaics which were the most popular border designs in Anatolia during the ancient era. This introduction also aims to make some terminological suggestions of these border designs and their variations in the name of Anatolian archaeology. The two books, “Le décor géométrique de la mosaique romaine I and II”, which were written in the years of 1985 and 2002 by Catherine Balmelle and some other researchers, had solved huge problems about the definitions of the geometric and floral designs. Unfortunately, there isn’t nearly any study of the technical descriptions of the designs which are seen
on the floor mosaics in Anatolia. Therefore, a comprehensive research is needed to make a similar publication about the technical aspects of the designs. Consequently, this study aims to identify some useful answers to questions about definitions, usage periods and origins of these important border ornaments under consideration. Some of the art centers mentioned in the article are Zeugma, Edessa, Antioch-on-the-Orontes, Aphrodisias, Xanthus, Pergamum, Sardeis, Halicarnassus and Amisos.
Аннотация
Предметом данной статьи являются два отдельных археологических памятника в Гёльгели и Чобанкой. Эти сёла находятся в центральном и Гёлейском районах Ардахана. Первым из этих археологических памятников является крепость железного века, которая находится в 3,6 км к юго-западу от Гельгели от жилого района и представляет собой останки древнего поселение, основанного на западном краю этого замка. Юго-западная крепость Гёльгели представляет собой каменистый холм, построенный в соответствии с условиями местности и представляет собой умеренно сохранившиеся руины. Он расположен на пасбищах жителей села Гёльгели и является одним из редких находок железного века в центральном районе провинции Ардахан. По данным керамического материала это культура фактически была основана во втором тысячилетии до нашей эры, а самые ранние археологические находки на этом
месте относятся к 5-7 тысячелетию до нашей эры. Вторым археологическим памятником, который составляет предмет нашей статьи, является замок и поселение Чобанкёй, расположенное в 26 км к северо-востоку от центра Ардахана в районе Гёле. В этом археологическом памятнике имеются два ряда укреплений, один из которых является внутренним, а другой - внешним, а керамика железного века найдена на территорий. Внутренние и внешние стены крепости, которая была построена в соответствии с условиями территории, были в значительной степени разрушены. Внутри внутренней стены есть еще два здания. Два захоронения были также найдены в археологической зоне. Однако, эти гробницы были недавно выкопаны и уничтожены незаконными землекопами. Последним археологическим памятником является насыпь железного века в 1,15 км к востоку от замка и поселения Чобанкёй. Этот курган расположен к северу от посёлка Чобанкой. К сожалению, он подвёргся самым
интенсивнын м незаконным раскопкам в Ардахане. Кроме керамики второго тысячилетия, в кургане найдени останки керамики, которые можно датировать восьми-пяти тысячулетием до нашей эры.
development in this region at the northern frontier of the Near Eastern archaeology are still problematic, as its archaeology has so far received very limited attention, especially when compared with other borderlands
in eastern Turkey and Transcaucasia. Our multi-period regional landscape surveys, begun in 2013, aimed to analyze the existence of different archaeological communities and cultural regionalism
of Ardahan. Thus, the main scope of our survey season conducted in 2015 was to produce maps of surface features in Ardahan and to analyze a broad range of relationships concerning intensive stock
farming and cultural development in ancient times. For widening archaeological horizons of this region we focused primarily on settlement patterns, regional analysis and landscape archaeology of the province Ardahan.
The fieldwork in 2015 has taken place in the central district of Ardahan, as in the seasons of 2013 and 2014. It included villages of Kartalpınar, Yaylacık, Kocaköy, Alagöz, Çamlıçatak and Ölçek and their neighbourhood (Map 1). Archaeological field researches have been conducted in the high plateau site of Tekdoruk in Kartalpınar, höyük site of Kartalpınar, watchtower site at Kocaköy and the archaeological
sites in the villages of Alagöz and Çamlıçatak for the first time. A Second millennium B.C. site and cemetery in Kartalpınar, discovered in last season, is also examined.
and Iron Ages and archaeological surveys in 2013 and 2014 have revealed that there are still undiscovered archaeological finds belonging to these periods in central district of Ardahan. At the same time the region seems to be quite rich of Medieval archaeology.
The fortress was sacked by the Seljuk Turks around 1080, but it was recovered and refortified under the Komnenian emperors. It remained in Byzantine hands until 1269, when it was captured by the Turkish Emirate of Menteshe.
The focus of this paper is the former Greek church on a hill in Kadıkalesi or Peksimet, one of the most intact and best- conditioned Post-Byzantine religious buildings on Halicarnassian Peninsula. Peksimet is c. 4 km far from Turgutreis from where an unsealed road goes north to its shore. This little church of the 19th cent. will enlarge our perspectives of Ottoman Greek architecture in Caria.
located in Çıldır district of Ardahan.
Bu tanrı ve tanrıçalar ile ilgili sahneler, Roma Dönemi mozaiklerinde sevilerek konu edinilmiştir. Antiokheia ad Orontes ve Zeugma kentleri zemin mozaiklerinde Okeanos ve Tethys ile ilgili sahnelere rastlamaktayız. Hem bir deniz tanrısı olarak kabul edilen hem de yeryüzünü dört bir yandan saran bir nehir olduğuna inanılan Okeanos bir titandır. Onun eşi Tethys ise denizin verimliliğini simgeler ve bu figürün geç tarihli tasvirlerine Thalassa adı da verilir. Hellen mitolojisine göre Okeanos ve Tethys’in birleşmesinden binlerce nehir doğmuştur. Roma Dönemi ile birlikte deniz ve nehir tanrıları ikonografisi sanatta belirginleşir ve standart bir betimleme tarzına kavuşur. Bu tipik betimleme anlayışı zemin mozaiklerinde rahatlıkla takip edilebilmektedir.
tamamlanabilmiştir. Bu yerleşimler Tepeler, Yalnızçam, Çeğilli, Yokuşdibi,
Ovapınar, Edegül, Dedegül, Ardıçdere, Dağevi, Çatalköprü, Çimenkaya, Akyaka, Ağzıpek, Sugöze, Gürçayır, Sulakyurt, Açıkyazı, Çetinsu, Sarıyamaç, Değirmenli, Çataldere, Kartalpınar, Kazan Kale mevki, Yaylacık, Kocaköy, Alagöz, Çamlıçatak ve Ölçek'tir. Araştırmalar sonucunda bölgede çok sayıda Eskiçağ arkeolojik kültür varlığı belgelenmiştir.
Mithridates attacked Zile again in 67 B.C. with the help of his Armenian ally Tigranes the Great, king of Greater Armenia. He defeated Valerius Trianus, lieutenant of Lucullus, and initiated the Third Mithridatic War. Pompeius Magnus came back to Asia Minor with his army and, after a long war, the Romans destroyed the whole army of Mithradates, who committed suicide as a consequence in 63 B.C. In Pompey's settlement of Pontus, Zile received a civic constitution and a sizable territory thus transforming from its previous status as a temple domain to a city. In 49 B.C., civil war broke out between Julius Caesar and Pompey. While the Romans were distracted by this, Pharnaces II of Pontus, son of Mithridates, decided to seize the opportunity and took revenge for his father. His attack on Zile was halted by Julius Caesar in a bloody battle called the Battle of Zela (47 B.C.). While Caesar's army had great losses, harnaces's army was completely destroyed in five hours. After this victory, Caesar sent his famous message to the Roman Senate: "Veni Vidi Vici", meaning "I came, I saw, I conquered". In A.D. 241, the Sassanid king Shapur I, attacked the Romans and defeated Roman Emperor Valerian, thus capturing Zile. From A.D. 241 to 1071, Zile was conquered many times by the Byzantines and Sasanids.
Under Byzantine rule, Zile became a Titular See of Asia Minor, suffragan of Amasya in the former Roman province of Hellenopontus. Zile had several famous bishops like Heraclius (at the First Council of Nicaea in A.D. 325), Atticus (at the Council of Chalcedon in 451), Hyperechius (458), Georgius (692), Constantine (787) and Paul (879).
Tunç Çağı Yerleşimi 2014 yılı çalışmalarında tekrar ziyaret edilmiştir. Sulakyurt dışında araştırma yapılan diğer merkez ilçe yerleşimleri Değirmenli, Çataldere, Kartalpınar ve Kartalpınar ile Çamlıçatak yerleşimleri arasında kalan bölgedir.
bilinmektedir. İstanbul’un en önemli tarihi ilçelerinden biri olan Üsküdar İlçesi’nde, aktif olarak varlığını sürdüren dokuz adet kilise bulunmaktadır. Bu kiliseler, Üsküdar’ın hem tarihine ışık tutmakta hem de farklı kültürlerin aynı topraklardaki birlikteliğine dair en anlamlı örnekler arasında yer almaktadırlar. Kuzguncuk, Selamsız-Bağlarbaşı, Çengelköy
ve Kandilli semtlerinde konuşlanan bu kiliselerden dört tanesi Ermeni Gregoryan, beş tanesi ise Rum Ortodoks kilisesidir. Kuzguncuk Surp Krikor Lusavoriç (1861), Bağlarbaşı (Yenimahalle) Surp Garabed (1888), Selamsız Surp Haç(1830) ve Kandilli Surp Yergodasan Arakelots (1846) Kiliseleri Ermeni Gregoryan kiliseleridir. Bu kiliseler 19. yüzyıl içerisinde son hallerine kavuşurlarsa da ilk yapım tarihleri bu yüzyıldan daha eskiye gitmektedir. Bu kiliseler arasından orijini en eski olan Surp Garabed Ermeni Kilisesi’nin 16. yüzyılda kurulduğu bilinmektedir. Kuzguncuk Hagios Panteleimon (1831), Kuzguncuk Hagios Georgios (1821), Bağlarbaşı Prophetes Elias (1804), Çengelköy Hagios Georgios (1830) ve Kandilli Khristos Metamorphosis (1810) Kiliseleri ise Üsküdar’daki Rum Ortodoks Kiliseleridir. Bu kiliseler de Üsküdar’daki Ermeni kiliseleri gibi
son hallerini 19. yüzyıl içerisinde bulmuşlardır; ancak kuruluş tarihleri çok daha eskiye gitmektedir.
This short note will be displayed in Academia beginning from January 1, 2021, as it can be filed on freely accessible online archives no earlier than one year after the release of its journal. Please e-mail me for obtaining this brief article before 2021: elafli@yahoo.ca
In this brief paper, a terracotta rhyton in the form of a bull-head exhibited at the museum of Tarsus in Cilicia is presented which should have belonged to the first century B.C. The rhyton, which was a ceremonial vessel form in earlier periods, has mostly been used as a votive vessel in the graves of the Hellenistic period. Archaeological context of this vessel, which has been acquired by the museum, is not known, but its very well-preserved status as well as craftsmanship of its ornaments attracts a special attention.
Hadrianopolis is located on the principal western route from the Central Anatolian plain through the mountains to Bartın and the Black Sea, 3 km west of the modern town of Eskipazar, near Karabük, in Roman southwestern Paphlagonia (modern northwestern central Turkey). This site was a small but important city, controlling this major route and dominating a rich agricultural, especially vinicultural, enclave on the borders between Paphlagonia, Bithynia and Galatia. Between 2005 and 2008 four survey, excavation and restoration campaigns were conducted at this Roman and early Byzantine site by the Dokuz Eylül University in Izmir. As a result of the 2005 surveys of the area, it was confirmed that Hadrianopolis was indeed coincident with Viranşehir, which is located c. 3 km west of modern Eskipazar and was active between the 1st cent. BC. and the 8th cent. AD. The field surveys in 2005 identified the remains of at least 24 buildings at the site. Among them are two bath buildings, two basilicas, a domus, an apsidal building, a fortified structure of the Byzantine period, a possible theatre, a vaulted building, a domed building and some domestic buildings most of which were paved with extensive mosaic floors. The Early Byzantine mosaics and frescoes from this site which are dated mainly to the 6th and 7th cent. AD. Main find spots of mosaics and frescoes are Baths A, Baths B, Basilica A, Basilica B, the Apsidal Building and the Domus. One of the most remarkable discoveries was undoubtedly the floor mosaic of the nave of Basilica B, which displays personifications of the Four Rivers of Paradise: Euphrates, Tigris, Phison and Geon.
This brief article will be displayed in Academia beginning from January 1, 2025, as it can be filed on freely accessible online archives no earlier than one year after the release of its book. Please e-mail me for obtaining this brief article before 2025: elafli@yahoo.ca
On the occasion of the publication of a new milestone with a bilingual (Latin
and Greek) inscription recently discovered in western Turkey in the miscellanea dedicated to Professor Karl Strobel on the occasion of his 65th birthday,
some unfortunate errors have occurred that have been noticed only after of the
volume has been printed. Firstly, the Latin text concerning the naming of the
quarries near Dokimeion was misinterpreted. Secondly, the first line of the Greek
text, containing the indication of the imperial titling of Valerian and Gallienus,
was literally erased. We take the opportunity here to make amends and publish
the revised and corrected version of the milestone’s text, adding only a few brief
remarks.
To quote this article: E. Laflı/S. Magnani/M. Buora/S. Patacı, Additamenta et corrigenda to a recently published milestone from Dokimeion in Phrygia (western Turkey), in: R. Lafer (ed.), Der Alpen-Adria-Raum und das Imperium Romanum in der hohen Kaiserzeit. Neue wirtschafts- und sozialgeschichtliche Fragestellungen (Rahden, Westphalia: Verlag Marie Leidorf GmbH, 2022), pp. 287-292. ISBN: 978-3-86757-085-5.