[go: up one dir, main page]

Ir al contenido

Anca

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Currón dreito de l'anca per debant.

En anatomía, l'anca (d'o franco < *hanka)[1] ye a prochección osia d'o fémur, conoixita como trocánter mayor, mes o teixito muscular y de graixa que la recubre. O currón u chugadero de l'anca ye a chuntura entre o fémur y l'azetábol d'a pelbis que permete d'emparar o peso d'o cuerpo tanto en as posturas estaticas como dinamicas. O vocable desancato u ixancato s'aplica ta bella persona que pateix una esdolocadura de l'anca. O nombre latín de l'anca ye coxa.

Descripción d'os uesos de l'anca

[editar | modificar o codigo]

Os uesos de l'anca se dividen en 5 arias:

  • O sacro: Ye un ueso en a basi d'o esquinaz creyato d'a fusión de cuatre vertebras. Per os costatos, engancha con l'ilion. Amés furneix os musclos d'a espalda d'un punto de chuntura muscular.
  • O coxis u rabada: Ye un goset vestichial unito t'a basi d'o sacro, creyato d'a fusión de cuatre vertebras chiquetas.
  • L'ilion: L'aria mes gran d'os uesos de l'anca. Son dos placas amplas, una a cada canto, que fan honra ta refirmar os organos internos y ta permeter a unión d'os musclos d'a espalda, os costatos y as nalgas.
  • L'isquion: Son dos curvas osias amplas, una a cada canto, per debaixo l'ilion, que s'achuntan per debant con o pubis y per dezaga con l'ilion. L'isquion ye un puesto d'achuntamiento de musclos. Cuan a bellún li fan mal as posaderas dimpués d'haber-se posato a bella superficie dura, ye perque l'isquion preta sobre os glutios.
  • O pubis: Ye a parti mes frontera. S'achunta con l'ilion per os costatos y con l'isquion per dezaga. Furneix d'una refirmanza estructural y fa servicio ta achuntar os musclos internos que rancan de baixo l'anca.

Movimientos

[editar | modificar o codigo]

En a chuntura de l'anca son posibles siete tipos diferents de movimiento:

  • As flexions y extensions en u de fémur y esquinaz.
  • As abduccions y adduccions d'o fémur.
  • A rotación interna (medial) y externa (lateral) d'a pelvis, o fémur u lo esquinaz.
  • A circunducción d'o femúr u d'a pelvis.

Dimorfismo sexual en os humans

[editar | modificar o codigo]
Venus de Willendorf - Ya en l'arte prehistorico puet veyer-se mullers ancutas como sinyal de fertilidat y belleza.

En os humans, os uesos de l'anca son prou diferents entre os dos sexos. As ancas d'as mullers son mes amplas y fundas que as d'os hombres. Os fémurs tamién son mes amplos en as mullers, ta enamplar l'apritura d'o ueso de l'anca y facilitar asinas a naixencia d'o fillo. A forma de l'ilio y a suya chuntura muscular ye feita espresament ta situar as nalgas alpartatas d'a canal d'a naixenza, ta que as contraccions d'os glutios no fayan mal t'o ninón.

Denominacions populars

[editar | modificar o codigo]

En aragonés se documenta denominacions como anca[2], cadera y ancón.[3]

Significato cultural

[editar | modificar o codigo]

Tradicionalment s'ha asociato as ancas con a fertilidat y, en cheneral, como expresión de sexualidat, sobre tot per o feito que se ye vista l'amplura d'as ancas como un signo de matureza sexual d'a muller, asociata a una facilidat en l'inte de librar. Asinas ye que en l'arte a menuto s'ha enfatizato a curbatura de l'anca femenina, como amostranza clasica d'a belleza d'a muller.

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.74
  2. (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. p 79. ISBN978-84-8094-061-0
  3. (es) José Carlos López Dieste: Vocabulario aragonés de Villanueva de Gállego (Bajo Gállego, Zaragoza), Xordica Editorial, 2010, ISBN 978-84-96457-62-1, p.19

Se veiga tamién

[editar | modificar o codigo]


Partis d'o cuerpo humán
Tozuelo Boca (Labio · Luenga · Dient · Caixal) · Caixo · Cara · Cranio · Frent · Mentón · Naso · Orella · Pulso · Uello (Cella · Parpiello · Pestanya) · Variella
Cuello Foyeta · Garganchón
Tronco Abdomen · Anca · Ano · Cul · Esquena · Huembro · Melico · Peito · Renera · Tórax

Aparato reproductor masculín (Escroto · Pene · Testiclo) · Aparato reproductor femenín (Clitoris · Vachina · Vulva)

Extremidatz Brazo:  Abantbrazo · Caniella · Codo · Dido (Anular · Cordial · Currín · Index · Ungla · Pulgar) · Ixalla · Man · Maniquiello
Garra:  Cuixa · Chenullo · Calcanyar · Clavillar · Piet · Seco
Piel Barba · Mostaixa · Cameretas · Pelo · Zoqueta