Swasiland

Umbuso weSwatini (siSwati) Kingdom of Eswatini (änglisch) Chenigrych Eswatini
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: Siyinqaba (siSwati: Mir sin d Feschtig)
Amtsspraach	Änglisch un siSwati
Hauptstadt	Mbabane
Regierigssitz	Lobamba
Staatsoberhaupt	Mswati III.
Regierigschef	Russell Mmemo Dlamini
Flächi	17.363 km²
Iiwohnerzahl	1.113.276 (Schetzig Juli 2021)
Bevölkerigsdichti	64 Iiwohner pro km²
Bevölkerigs­entwicklig	+1,0 % (Schetzig 2020) pro Jahr
Bruttoinlandsprodukt Nominal Total (KKP) BIP/Yyw. (nominal) BIP/Yyw. (KKP)	2016 3,770 Mrd. USD (157.) 11,070 Mrd. USD (151.) 3.330 USD (122.) 9.776 USD (156.)
Human Development Index	▲ (1) 0,608 (138.) (2019)
Währig	Lilangeni (SZL) Rand (ZAR)
Unabhängigkeit	6. Septämber 1968 (vom Verainigte Chenigrych)
Nationalhimne	Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi
Zitzone	UTC+2
Kfz-Kennzeiche	SD
ISO 3166	SZ, SWZ, 748
Internet-TLD	.sz
Vorwahl	+268

Swasiland, syt 2018 offiziell Eswatini, uf siSwati eSwatini [ɛˈswɑːtɪni], isch e Binnestaat im sidlige Afrika. Är gränzt an Sidafrika un Mosambik. Nationalfyyrdig isch dr 6. Septämber, dr Johresdag vu dr Unabhängigkait anne 1968. D Staatsform isch faktisch en absoluti Monarchy. Eswatini giltet as mittel entwicklet Land, im Index vu dr mänschlige Entwicklig vu 2019 stoht s uf em 138. vu 189 Blätz. Di ainzige Großstedt vum Land sin Manzini un d Hauptstadt Mbabane.

Geografy

S Chenigrych Swasiland isch mit ere Flechi vu 17.363 Quadratkilometer dr zweetchlaischt Staat uf em afrikanische Kuntinänt. D Nochberländer vum Binnestatt sin Mosambik im Oschte un di sidafrikanische Brovinze Mpumalanga im Norde un Weschte un KwaZulu-Natal im Side. D Staatsgränze isch insgsamt 535 Kilometer lang, 105 Kilometer dervu zue Mosambik un 430 Kilometer zue Sidafrika. Dr Lusutfu, au Great Usutu River un im untere Lauf Maputo gnännt, isch dr lengscht Fluss vum Land.

Di vier Landschaftszone

Eswatini isch vu Weschte no Oschte in vier Landschaftszone glideret. Im Weschte vum Land lyt s Highveld (Hochland), wu ne mittleri Hechi vu 1.300 Meter ufwyst un no Weschte in di sidafrikanische Drakensbärg ibergoht. Di hegscht Hebig z Swasiland isch dr 1.862 Meter hoch Emlembe bi dr Weschtgränze. Rund e Sechstel vum Highveld isch mit Wald deckt. D Hauptstadt Mbabane lyt in däre Region. S Middleveld (Mittelland) lyt durschnittli rund 700 Meter hoch un bstoht us fruchtbarem Bielland. Do lyt mit Manzini au di grescht Stadt vu Swasiland. No Oschte zues schließt si s Lowveld (Diefland) aa, wu vor allem us Buschland bstoht un am niderschte Punkt am Lusutfu 21 Meter iber em Meeresspiegel lyt. S Lowveld wird vor allem zum Aaböu vu Zuckerrohr gnutzt. An dr Oschtgränze vu Swasiland lang lyt dr sidli Dail vu dr Lubombo-Bärg (au Lebombo-Bärg), wu dert bis zue 776 Meter hoch sin.

Klima

D Klimazone entspräche dr vier Landschaftszone vu Swasiland un sin insgsamt subtropisch. Im Highveld het s mit iber 1.000 Millimeter dr maischt Rääge. Di maischte Niderschleeg git s im Summer (Oktober bis Merz). Zmaischt sin s Schuur, lengeri Räägefäll het s sälte. D Tämperature sin zmaischt warm bzw. mild. D Luftfychtigkait isch zmaischt hoch. Z Mbabane lige d Durschnittstämperature im Summer bi 26 °C. Im Winter sinke si uf rund 13 °C.

Z Lowveld git s dytli weniger Niderschleeg. S Klima isch do am wermschte. In dr Lubombo-Bärg herrscht au ne drucke, subtropisch Klima mit e weng chielere Tämperaturen wie im Lowveld.

Bevelkerig

Bevelkerigsentwicklig in 1000 Yywohner

Alterspiramid 2020 in 1000 Yywohner

Di greschte Stedt sin:

Rang	Stadt	Yywohner (2005)	Region
1	Manzini	110.537	Manzini
2	Mbabane	76.218	Hhohho
3	Big Bend	10.342	Lubombo
4	Malkerns	9.724	Manzini
5	Nhlangano	9.016	Shiselweni

Iber 90 Brozänt vu dr Bevelkerig vu Swasiland ghere em Bantuvolk vu dr Swasi aa. Derzue läbe dert Sotho, Zulu, Tsonga, Wyssi un „Mischling“.

Dr Adeil vo de HIV-Infizierte z Swasiland isch dr höggst uf der Wält. Im Johr 2004 hai 39 % vo der Bevölkerig am Erreger vo der Immunschwächichrankhet glitte, 2005 si s scho 42 %, wem mä die Alte und d Chinder abzieht öbbe 63% - und es wärde immer meh. Wäge däm isch dr Zsämmebruch vo der Bevölkerigsstruktur vo Swasiland in de neggste Johr wohrschiinlig. Swasiland het mit 34,1 Johr die niidrigsti Läbenserwartig uf der Wält (Stand 2007). Die jöhrligi Wachsdumsrote vo der Bevölkerig beträit nume 0,25 %.

Sprooche un Religione

Fascht alli Swasi schwätze as Muetersprooch siSwati, e Nguni-Sprooch. Wenig Yywohner schwätze as erschti Sprooch isiZulu bzw. Xitsonga. Änglisch isch Bildigssprooch un erschti Amtssprooch z Swasiland.

Di maischte Yywohner vu Swasiland sin Chrischte. Rund 35 Brozänt vu dr Bevelkerig sin Proteschtante, rund 30 Brozänt ghere zionistische Chilche aa. 4,5 Brozänt sin Kadolike.

Gschicht

Vorkoloniali Zyt

Im hitige Swasiland hän scho vor rund 100.000 Johr anatomisch modärni Mänsche (Homo sapiens) gsidlet, wie Chnochefind im Oschte vum Land zaige. Speter hän San in sällem Biet gläbt. Vu Norde här sin Bantuvelker yygwanderet un hän d San verdrängt.

Im frieje 19. Johrhundert isch s im Zug vu dr Mfecane zue zahlryche Kämpf vu Bantuvelker im sidlige Afrika chuu. Vor allem d Zulu unter em Chenig Shaka hän versuecht, ihri Nochbere z unterwärfe. An dr Spitz vum Dlamini-Clan, wu bis hite dr yyflussrychscht isch, isch dr Sobhuza I. (ca. 1780–ca. 1839) gstande, wu urspringli Somhlolo ghaiße het. E Gruppe vu Flichtling unter dr Fierig vum Clan isch eso zäme mit andere Nguni-Velker in ihre hitig Sidligsbiet chuu. Si hän di dert aasässige Sotho un Bapedi unterworfe un assimiliert. Dur Diplomaty un Kampfchraft isch s ene um des Zyt au glunge, si dr Mfecane vum Shaka z entzie, s Biet Zululand hän si aber mieße ufgee. Scho im Juli 1846 isch e Dail vum Swasi-Volk unter d Herrschaft vu dr Bure chuu, wu vu Weschte här fiiridrunge sin un im Verdrag vu Somcuba mit em Mswati II. (1820–1869) e groß Biet vu dr Swasi iberchuu hän. S verblibe Territorium isch noch em Ngwenyama (hitigi Bedytig „Chenig“, wertli „Leeb“) Mswati II. Swasiland gnännt wore. Derwylscht d Bure no anne 1855 d Unabhängigkait vum Staat anerkännt ghaa hän un d Swasi ebe im Johr 1864 militerisch ghulfe ghaa hän, hän Goldfind im Nordweschte vum Land ab 1879 fir Uurue gsorgt, wel all mee Europäer yygwanderet sin. Händler, Siidler, Goldgreeber un Missionar sin in s Land chuu un hän 1888 e Root fir d Sälbschtverwaltig bildet. Derwylscht Großbritannie un Transvaal in Verdreeg 1881 (Pretoria Convention) un 1884 (London Convention)) no d Unabhängigkait vu Swasiland bstetigt ghaa hän, hän beedi Staate 1890 gforderet, ass au Europäer in dr Regierig hätte solle derbyy syy. Anne 1893 hän d Siidler scho d Helfti vum Land ufgchauft ghaa. Di domolig Chenigi Tibati Nkambule het dr europäische Zuewanderer aber s Sälbschtbstimmigsräächt verwaigeret.

Kolonialzyt

Mit Zuestimmig vu London het Transvaal anne 1894 Swasiland zue sym Protektorat erklert. Noch em Zweete Burechrieg het Großbritannien am 6. Juli 1902 unter em Special Commissioner Francis Enraght-Mooney d Verwaltig ibernuu. 1903 isch Swasiland unter d Verwaltig vum Gouverneur vu Transvaal gstellt wore. 1907 isch mit em Robert Thorne Coryndon e in britische resident commissioner yygsetzt wore. D Dlamini-Dinaschty het als fir d Brite d Verwaltig uusgfiert. 1914 sin Reservat fir alli Swasi yygfiert, wu in 32 Biet rund e Drittel vum Land umfasst ghaa hän un wu mer as Swazi Nation Land gchänt het. Vu dert uus händ Swasi uf dr Buureheef un in dr Mine vu dr Wysse mieße schaffe oder uf Allmändfälder in dr Reservat buure. Speter sin Fonds yygriichtet wore, ass s Swasi Dail vum Land hän chenne zruggchaufe.

Sobhuza II. (1945)

Dr Chenig, ab 1921 dr Sobhuza II., di lokale Herrscher un di wysse Siidler häne guet Verhältnis zue dr Kolonialmacht ghaa, wäge däm het s fascht kai Protescht gege d Brite gee. Erscht anne 1960 isch mit dr Swaziland Progressive Party (SPP) di erscht Bartei entstande. Drei Johr speter het si si gspalte. Dr radikaler, panafrikanisch Fligel – wu Intelläktuälli, Gwerkschafter un Lyt, wu fir d Unabhängigkait gsii sin, derzue ghert hän – hän dr Ngwane National Liberatory Congress (NNLC) grindet. Gege dr Wille vum Chenig het di britisch Regierig e Verfassig no britischem Sischtem uusgschafft. Wu d Aahänger vum NNLC monetlang fir die Verfassig demonschtriert hän, het di britisch Regierig si zum 1. Jänner 1964 in Chraft gsetzt. Dr Chenig het dodruf sy aige Bartei grinde, d Imbokodvo National Movement (INM), wu si uf Aahänger vu dr Monarchy gstitzt ghaa het. D INM het simit dr United Swaziland Association (USA), dr Bartei vu dr konservative wysse Siidler, gege SPP un dr NNLC verbindet. S Land het am 25. April 1967 inneri Autonomy as sognännt Protected Kingdom iberchuu. Bi dr Wahlen vum 25. Juni 1967 het d INM 80 Brozänt vu dr Stimme un alli Sitz iberchuu. D USA het zuegunschte vu dr INM uf e Dailnahm an dr Wahl verzichtet. Dr NNLC isch wäg em Meehaitswahlrääch läär uusgange, drotz ass er 14 Brozänt vu dr Stimme ghaa het.

Vu dr Unabhängigkait bis zum Dod vum Sobhuza II.

Am 6. Septämber 1968 het Großbritannie s Land in d Unabhängigkait entloo. Staatsoberhaupt isch dr Sobhuza II. wore, Regierigsschef sy eltschte Suhn, dr Brinz Makhosini Dlamini. Scho churz no dr Unabhängigkait isch d Sidlerbartei USA uusgschalte wore. Wu di oppositionäll NNLC bi dr Wahle 1972 zum erschte Mol drei vu dr 24 Sitz im Barlemänt gwunne ghaa het, het dr Chenig dr Notstand uusgruefe un am 12. April 1973 alli bolitischi Barteie verbote. S Barlemänt isch ufglest wore, d Verfassig suschpändiert un d Reed- un Versammligsfreihait abgschafft. Wär dergege broteschtiert het, isch verhaftet wore. D NNLC isch in dr Untergrund gange. Mit Unterstitzig vu Sidafrika het dr Sobhuza II. en Armee un e militerisch organisiertei Bolizeidruppe ufböue, wu jedwäderi Opposition unterdruckt het. Anne 1978 isch e neii Verfassig in Chraft gsetzt wore. S nei Barlemänt het d Name Swaziland National Council bzw. Libandla iberchuu un isch us zwoo Chammere us ernännte un indiräkt gwehlte Verdrätter bstande. Di letschtere sin ab do im Tinkhundla-Sischtem ermittlet wore, wu uf Wahlkraisebeni in ere Personewahl en Abgordnete gfunde wird. Dr NNLC-Fierer Ambrose Zwane (1922–1998) isch e baar Mol ohni Aachlag inhaftiert wore un isch schließlig uf Tansania gflichtet. Dr tansanisch Staatsbresidänt Julius Nyerere het s in Verhandlige gschafft, ass dr Zwane uf Swasiland het chene retuurchuu. Är isch aber chrank gsii un het si nimi bolitisch derfe engaschiere. Anne 1982 isch dr Sobhuza II. gstorbe.

Swasiland syt 1982

Noch em Dod vum Sobhuza II. isch s zue me Machtvakuum chuu, wel s im Barlemänt un in dr Chenigsfamilie Reformer un Konservativi gee het. Dr Inner Familieroot (Liqoqo) het schließli dr minderjehrig Brinz Makhosetive Dlamini (* 1968) zum neie Ngwenyama gwehlt. Bis zue dr Chrenig vum Brinz isch s aber alsfurt zue Händel in dr Fierig chuu. D Chenigsmueter Dzeliwe (1927–2003) as Regänti un dr Premierminischter Mabandla Dlamini hän zum Reformfliigel ghert. Baidi sin 1983 abgsetzt un dur konservativi Mitglider vum Chenigshuus uusduscht wore. Neii Regänti isch d Ntombi (* um 1950) wore, d Mueter vum designierte Chenig. Im nämlige Johr isch au s People’s United Democratic Movement (PUDEMO) grindet wore, wu si syterhär gege s Tinkhundla-Sischtem un fir demokratischi Wahle uusspricht.

Mswati III. (2006) bi ere traditionelle Fyyr

Anne 1986 isch dr Makhosetive Dlamini zum Chenig Mswati III. gchrent wore. Sy Mueter isch as Ndlovukati im Amt blibe. Dr Liqoqo het dr Mswati III. abgschafft un eso sy Macht gfeschtigt.

Ass d Apartheid z Sidafrika abgschafft woren isch, het Swasiland hert droffe. Vorhär hän si ne Hufe uusländischi Unternäme z Swasiland aagsidlet go dr Boykott vu Sidafrika z umgoo. D Armuet un d Arbetslosigkait, wu allmee zuegnuu hän, hän zue Brotescht gfiert. D AIDS-Pandemy he d Situation no schlimmer gmacht. Dr Mswati III. het 1993 dr Uusnahmzuestand ufglupft un het im Oktober 1993 Wahle zuegloo, aber ohni Oppositionsbolitiker. Des isch vyl Burger nit wyt gnue gange. In dr Johr dernoo isch s als zue heftige Demonschtratione un Streik gege d Regierig chuu. Anne 1996 hän si verschideni Oppositionsbarteie zäme mit Gwerkschaftsdachverbänd in dr Swaziland Democratic Alliance zämegschlosse un zue me achtdägige Generalstreik ufgruefe. Dr Chenig het ere Kummission dr Ufdrag gee, e neii Verfassig uuszschaffe. Wel dr Vorschlag aber kai großi Änderige brocht het, sin d Massebrotescht un d Streik alsfurt gange. Drotz ass d Brotescht aaghalte hän, isch am 14. Juni 2005 no acht Johr di nei Verfassig vum Barlemänt bschlosse wore un 2006 in Chraft drätte. Si het di absolut Macht vum Chenig as Fierer vu dr Exekutive, dr Legislative un dr Judikative feschtgschribe. Bolitischi Barteie sin allno verbote.

An sym 50. Geburtsdag am 19. April 2018 het dr Chenig Mswati III. in ere Red verchindet, ass dr Name vum Land chimftig „Chenigrych eSwatini“ isch. Dr Mswati III. un anderi Offiziälli bruuche dää Name scho syt Johre. Dr Chenig Mswati III. het offiziäll per Dekret d Änderig vum Staatsname vu „Swasiland“ in „Eswatini“ aagordnet. Am 6. Septämber 2018 het s Land dr 50. Johresdag vu syre Unabhängigkait vum Verainigte Chenigrych gfyyrt.

Verwaltgsgliderig

Bezirk vu Eswatini

Swasiland het vier Verwaltigsbezirk bzw. Regione (regions). Si wäfre vun eme Regional Administrator gfiert, wu vum Chenig ernännt wird. Iim zur Syte stoht s Regional Council. Dernäbe het s in dr Bezirk traditionälli Strukture, wu vu chiefs aagfiert wäre.

Nr.	Region	FLechi (km²)	Yywohner lt. VZ 2007	Hauptstadt
1	Hhohho	3.569	282.734	Mbabane
2	Lubombo	5.945	207.731	Siteki
3	Manzini	4.070	319.530	Manzini
4	Shiselweni	3.779	208.454	Nhlangano
	gesamt	17.363	1.018.449	Mbabane

Bildig

Z Eswatini het s e aigeni Universiteet, di 1982 grindet University of Eswatini (bis 2018 University of Swasiland).

Dernäbe het s no anderi staatligi un proivati Hochschuele:

• Gwamile Vocational and Commercial Training Institute (VOCTIM), z Matsapha (grindet 1987)
• Institute of Development Management Eswatini, z Mbabane (grindet 1974)
• Limkokwing University of Creative Technology, z Mbabane
• LWATI Training Institute, z Mbabane (grindet 1989)
• Nazarene College of Education (grindet 1936)
• Ngwane Teachers’ College (NTC), bi Nhlangano (grindet 1982)
• Southern Africa Nazarene University (SANU), z Manzini un z Siteki (grindet 2010)
• Eswatini Medical Christian University (EMCU), z Mbabane (grindet 2012)
• Eswatini College of Technology (ECOT), z Mbabane (grindet 1946 as Handelsschule)
• Swaziland Institute of Management and Public Administration (SIMPA) (grindet 1965)
• William Pitcher Training College (WPTC), z Manzini (grindet 1962)

Literatur

• Mary Fitzpatrick, Rebecca Blond, Gemma Pitcher: South Africa, Lesotho & Swaziland. 6. Auflage. Lonely Planet, 2004, ISBN 1-74104-162-7.

Weblingg

 Commons: Eswatini – Sammlig vo Multimediadateie

 Wikimedia-Atlas: Eswatini – geographischi un historischi Charte

• The Government of The Kingdom of Eswatini – Regierig vo Eswatini (änglisch)
• Länder- und Reiseinformation des Auswärtigen Amtes (D)
• Info und Bilder vo Swasiland
• Joshua Bheki Nzizi: Political Movements and the Challenges for Democracy in Swaziland (2005) (PDF-Datei; 966 kB)