Meinrad Schwörer

Dialäkt: Undermarkgreflerisch

dr Meinrad Schwörer (Mitti) bin ere Red im Wyhler Wald)

Dr Meinrad Schwörer (* 7. Septämber 1931 z Wyhl; † 10. Jänner 2015 ebedert) isch e ditsche Natürschitzer un Anti-Atomkraft-Aktvischt gsii. Bekannt wore isch er vor allem dur sii Engaschmänt im Widerstand gege s blant Atomkraftwärk im sidbadische Wyhl.

Läwe

Dr Schwörer isch z Wyhl uf d Wält kumme un aü dert ufgwachse. Scho as Bue isch er vilmol mit sim Großvater un sim Vater im Rhiiwald unterwägs gsii, des het en e Läwe lang bregt. Wu s Dorf im Zweete Wältkrieg bumbardiert wore isch, isch er mit sine Eltere un andere Dorfbewohner uf Guetich ins Elzdal un speter uf Spoachenga evakuiert wore.

Noch em Krieg het dr Schwörer e Lehr as Huef- un Wageschmid gmacht. As Gsell het er zerscht z Dänzlinge un derno in ere Schmitte z Freiamt gschafft, speter z Wyhl bi dr Firma Burger as Bedribsschlosser. Schließlig isch er Wassermeischter vu dr Gmei Wyhl wore, d. h. er het Wasserleitunge in Bedrib gnumme, d Leitunge kuntrelliert un d Zeller abgläse.

Anne 1971 het er dr Wyhler Naturlehrpfad iigrichtet.

Wu im Juli 1973 verkindet wore isch, ass s blant Atomkraftwärk doch nit z Brisach, derfir awer z Wyhl soll boie wäre, het sich dr Schwörer vu Aafang aa dergege engaschiert. Är isch ein vu dr wichtigschte Pionier vun dr sidbadische Antiatomkraft- un Natürschutzbewegung gsii, sii Leitsatz isch doderbi alliwiil gsii: „Lieber aktiv als radioaktiv“. Vun dr Boiblatzbsetzung z Wyhl 1975 het er e Hüffe Schwarz-Wiss-Bilder gmacht, wu zum Deil as klassischi Bilder üs dr Anti-AKW-Bewegung bekannt wore sin. Wel d Gmeindsverwaltung fir dr Boi vum Atomkraftwärk gsii isch, het sich dr Schwörer si Arwet as Wassermeischter 1975 ufgää un het ab do im Natürschutz gschafft. Vu 1976 bis 1994 het er fir d Bezirksstell fir Naturschutz vum Regierungspresidium Friburg gschafft un het sich vor allem um d Druckerase am Kaiserstuel un um dr Daubergieße kimmeret. Derzue het er als Vortreg iwer d Natür vun dr Rhiiaüe ghalte.

Im Johr 1978 het dr Schwörer z Wyhl zämme mit andere engaschiert Burger d Demokratisch Bürgervereinigung grindet un isch fir die 15 Johr lang im Wyhler Gmeindsrot ghockt. Är isch ein vu dr Sii bolitisch Motto isch gsii

Anne 1992 het er z Wyhl e Ortsgruppe vum Schwarzwaldverein mitgrindet un isch aü langi Johr Vorsitzer vu dr Ortsgruppe gsii.

Dernäwe isch dr Schwörer aü Mitglid in dr Raiffiisebank Wyhl un im Gleidierzuchtverein Wyhl gsii.

Dr Axel Mayer vum BUND Regionalverband Südlicher Oberrhein maint, dr Schwörer heb mit sine Rede im alemannische Dialäkt derzue biidrait, dr Widerstand gege AKW Wyhl in dr Region z verankere. Arg bekannt wore isch e Red vum Schwörer, wu er am 20. September 1974 bi dr Bsetzung vom Boiblatz vum blante Bleichemiwärk z Màrkelse ghalte het. Die Red isch vilmol im Radio kumme un aü in Film, Biecher un uf dr Doppel-LP "Dreyeckland" (1976) dokumentiert wore. Unter anderem het er do zue dr Roll vum Alemannisch im Kampf gege d Induschtrialisierung vun dr Owerrhiieweni gsait

„Wiá hä-mr-s dänn? Kaa-mr ásoo schwätzä, wiá-mr doo schwätzt normaalerwiis? Ich mein graad, ebis brofidiárá-mr doch bi däm ganzá Griág, wu iiber uns goht. Mr sähnä wider ámool, daß-mr zámmá ghäärá. Un mit nit anders bringä-mr des besser zuám Üsdruck wiá mit unserá eigená Sprooch, mit-erä Sprooch, wu sälli in Paris nit verschdehn, wu-si in Bonn nit verschdehn un wu sálli in Minchá au nit verschdehn, aber wu miir üs-em alemannischá Räum alli vrstehn!“

– Meinrad Schwörer, 1974

Mit sinre erschte Fraü het dr Schwörer e Dochter, Jasmin, un e Suhn, Julius, ghaa. Noch ihrem Dod het er d Ilse Fieger ghirate.

Am 11. Jänner 2015 isch dr Meinrad Schwörer z Wyhl im Alter vu 83 Johr gstorwe. Im e Nooruef schribt dr Axel Mayer:

„Meinrad verstand es, seine Ängste, Befürchtungen und Sorgen um die gefährdete Natur am Oberrhein, aber auch seine Hoffnungen im schönsten alemannischen Dialekt auszudrücken und beeindruckende, aufwühlende Reden in der Sprache seiner Heimat und seines Dorfes zu halten, in seiner/unserer alemannischen Sprache, der in den frühen Kämpfen für Mensch, Natur und Umwelt am Oberrhein auch im Elsass und der Schweiz gut verstanden wurde. Meinrad war ein weltoffener Regionalist und Europäer, der die trennenden europäischen Grenzen nicht akzeptierte.“

– Axel Mayer, 2015

Schrifte (Üswahl)

• Ein jedes nach seiner Art ... Die Vielfalt der Schöpfung erhalten. Von Gerhardt Langguth, Erhard Schulz, Gerhard Liedke, Ralf Stieber, Gerhard Thielcke, Klaus Roth-Stielow, Erwin Vetter, Meinrad Schwörer, Gerhard Bechtel. Evangelische Akademie Baden 1990
• Aspen, Rüstern und Iffen. In: Die Pforte: 5. Jahrgang Nr. 9 und 10 - 1985. S. 22-31

Weblink

• Trauer um Naturschützer und Atomkraftgegner Meinrad Schwörer, Badische Zeitung, 11. Jänner 2015
• Hans-Jürgen Truöl: Ein Pionier, der seine Wurzeln im Rheinauewald hat, Badische Zeitung, 10. September 2015
• Meinrad Schwörer, unser Freund ist am 10.1.2015 gestorben, Nooruef vum Axel Mayer, BUND Regionalverband Südlicher Oberrhein
• Galerie: AKW / KKW - Wyhl Fotos von Meinrad Schwörer, BUND Regionalverband Südlicher Oberrhein
• Froge an e Wyhl-Veteran, Nooruef vum Harald Noth
• Nai hämmer gsait. Eine Serie mit Bildern von Meinrad Schwörer, Wyhl uf www.noth.net
• Im Meinrad Schwörer sini beriehmt Wyhl-Marckolse-Red uf YouTube