Main

Dä Artikel beschriibt dè Rhy-Näbbèfluss Main. Für witteri Bedütungè luèg bi Main (Begriffsklärung)

Main
Chartè vum Mainvolauf Chartè vum Mainvolauf
Date
Gwässerkennzaal	DE: 24
Laag	Dütschland Bayern Baddè-Württèbärg Hessè
Flusssystem	RhyVorlage:Infobox Fluss/FLUSSSYSTEM_falsch
Abfluss über	Rhy → Nordsee
Quelle	Fichtelgebirge (Wyßè Main), Frängischi Alb (Rotè Main)Vorlage:Infobox Fluss/QUELLKOORDINATE_fehlt
Quellhöchi	887 m ü. NNVorlage:Infobox Fluss/NACHWEISE_fehlen (Wyßè Main), 580 m ü. NN (Rotè Main)
Mündig	bi Mainz-Koschtheim i dè Rhy bi km 496,6349.9944444444448.293333333333382 49° 59′ 40″ N, 8° 17′ 36″ O49.9944444444448.293333333333382
Mündigshöchi	ca. 82 m ü. NNVorlage:Infobox Fluss/NACHWEISE_fehlen
Höchiunterschiid	ca. 805 m
Lengi	527 km
	553 km Hauptschtrang übber Règnitz
Iizugsgebiet	27.292 km²Vorlage:Infobox Fluss/NACHWEISE_fehlen
Abfluss am Pegel Trunstadt AEo: 11.985 km² Lage: 378,4 km oberhalb der Mündung	NNQ (4. Juli 1976) MNQ 1976–2006 MQ 1976–2006 Mq 1976–2006 MHQ 1976–2006 HHQ (4. Jan. 2003)	15 m³/s 40,7 m³/s 109 m³/s 9,1 l/s km² 707 m³/s 1430 m³/s
Abfluss am Pegel Frankfurt–Oschthafè AEo: 24.764 km² Lage: 37,6 km oberhalb der Mündung	NNQ (29. Juni 1976) MNQ 1966–2006 MQ 1966–2006 Mq 1966–2006 MHQ 1966–2006 HHQ (31. Jan. 1995)	9 m³/s 61,4 m³/s 193 m³/s 7,8 l/s km² 971 m³/s 2010 m³/s
Abfluss a dè Mündung AEo: 27.292 km²	MQ Mq	211 m³/s 7,7 l/s km²
Rächti Nääbeflüss	Frängischi Saalè, Kinzich, Nidda
Linggi Nääbeflüss	Règnitz, Dauber
Groossstedt	Würzburch, Offè am Main, Frankfurt am Main, Wysbaddè, Mainz (gegèübber vo dè Mündung)
Mittelgroossi Stedt	Bayreuth, Kulmbach, Lichtèfels, Bambärch, Schweinfurt, Kitzingè, Wärtheim, Aschèburch, Seligèschtadt, Hanau, Maindal, Mühlheim am Main, Rüsselsheim am Main
Hääfe	in allnè größerè un mittlerè Städt ab Bambärch
Schiffbar	388 km ab Bambärch; 393,5 km für Chlyfaarzüüg durch dè Altmain bi Volkach
Dè Main z Frankfurt Dè Main z Frankfurt

Dè Main isch mit 527 Kilometer Flǜèßschtrèggi de längschti rächti Näbbèfluss vum Rhy.

D Quällflüss vum Main chömmèd us èm Fichtelgebirge (Wyßè Main) un vo dè Frängischè Alb (Rotè Main). Am weschtlichè Rand vo Kulmbach im Stadtdeil Melkèdorf i dè Nôchi vum Schloss Steinèhuusè vohǜrõtet sich dè Rotè un dè Wyße Main zum eigèntlichè Main. Dè Flusslauf haaltet trotz èm grosszügigè Mäandryrè sini Hauptrichtung Oscht->Wescht yy, wa in Mitteleuropa sèltè isch un tangyrt dõdeby meereri frängischi Mittelgebirge. Am Main ligèd großi Deile vum frängischè Wiibaugebièt un èn Huufè guèt erhaaltèni historischi Stadtchärn. Großi Ballungsräum passyrt dè Main um Würzburch un Frankfurt. Gegèübber vo dè Mainzer Altschtadt – zwǜschè Ginsheim-Guschtavsburg un dè Maarauè z Mainz-Koschtheim – mündet er i dè Rhy. Vo dört (Kilometer 0) flussobsi bis obberhalb vo dè Ysèbaabrugg bi Hallschtadt (Kilometer 387,69) isch dè Main (Ma) e Bundeswasserschtrõß.

Dè Main isch nit dè längschte, aber glychwoll èn historisch un geografisch bedütendè dütschè Fluss. I dè Spòtantikè isch a sim Unterlauf ab Miltèbärg d Ußègränz vu dè Provinz Obbergermaniè im Römischè Rych gsi. D Mainlinniè drènnt im 19. Johrhundert d Yflusssphärè vo dè beidè dütschè Großmächt Öschterrych un Preußè innerhalb vum Dütschè Bund mit èm Sitz z Frankfurt uumittelbar am Unterlauf vum Main. Dè datsächlich innerhalb vu Obberdütschland volaufende Main isch zwar wedder è Dialèkt-, no è Kulturgränz, doch glidèrèt nõch gläufigem Voschtändnis d Mainlinniè Dütschland in èn nördlichè un südlichè Deil, well er dènnè Gränzè rächt nõch chunnt. All diè Bezüüg hängèd vum Oscht-Wescht-Volauf ab, wo nè optimali Drènnlinniè in dè Nord-Süd-Richtung abgit. S Rhy-Main-Gebièt isch vokeersgeographisch d Mitti vo Dütschland un Europa.

Eigèschaftè vum Main

Für dè Main wörrèd voschiddèni Längè bruucht. D Ursach dõdefür sin diè diversè Obberläuf, wo übber dè Urschprung vom Main beschtimmènd sin. Zämmè mit èm längerè Quällfluss, im Rotè Main, hèt dè Fluß è Flièßlängi vo 527 km, zämmè mit èm größerè, abber chürzerè Quällfluß Wyßè Main isch er 518 km lang. Dè Main hèt ab dè Hochzit vo sinè beidè Obberläuf è Längi vo 472 km. Öppè 81 km unterhalb vo dè Hochzit chunnt oppè 5 km weschtlich vo Bambärch in Obberfròngn d Regnitz dèzuè, wo dört dütlich mee Wasser füürè duèt wiè dè Main. We-mò dè Laufwäg vo dè Regnitz mit irèm Hauptobberlauf Rednitz un au sèllèrè irèm Hauptobberlauf Frängischi Rezat als Quällfluß dèzuè, denn git sèll sogar è Gsamtlängi vo 553 km. Vor dè Dütschè Widdervoeinigung isch dè Main mèngmòl als längschtè dütschè Binnèfluß vo dè Bundesrepublik bezeichnèt worrè. Hützdaag drǜfft s Attribut „Längschtè dütschè Binnèfluß“ nǜmmi zuè, well dè Weser-Quällfluß Werra nǜmmi deilwys i dè DDR lyt, un d Weser mit irè 744 km Gsamtlängi vollschtändig z Dütschland lyt; d Weser isch sit dèm dè dütlich längere Binnèfluß wiè dè Main. We-mò sèll nu ab dè Hochzit vo dè Fulda un dè Werra aaluègt, isch d Weser mit 452 km chürzer wiè dè Main, d Weser isch abber bi dè Hochzit schu è stattlichi "Brut". Diè andrè dütschè Flüss, wo dütlich länger sin wiè dè Main, d (Donau, dè Rhy, d Elbe, d Oder un d Mosel, entschpringèd odder münded im Uusland un kaièd sèllèwäg us dè Kategory "Dütschi Binnèflüss" usè.

Yzugsgebièt vum Main

S Yzugsgebièt vum Main un sinè Näbbèflüss umfasst 27.292 km² un gòt übber dè gröschtè Deil vo Fròngn, s Hoèlooische, also dè nordöschtliche Deil vo Baddè, un bildèt am Nordrand dè Übbergang vo Süd- un Mittelhessè. S gränzt im Südè a s Yzugsgebièt vo dè Donau (è baar hundert Meter südlich vo dè Wyßmainquällè lyt d Quällè vo dè Fichtelnaab, wo übber d Naab un d Donau i s Schwarze Meer entwässerè duèt); d Gränz zwǜschè beidè Deil isch diè Europäischi Hauptwasserscheidè Rhy/Donau. Uffallend dõdraa isch, dass beidi Flüss in Wescht-Oscht- odder Oscht-Wescht-Richtung volaufè düèn, wa uff d Abweseheit vu größerè Flüss in Nord-Süd-Richtung schlièßè lòt.

Dè Main isch mit ènèm mittlerè Abfluß vo 211 m³ pro Sekund a dè Mündung i dè Rhy nõch Aarè (560 m³/s), Maas (357 m³/s) un Mosel (315 m³/s) dè vyrtgröschte Näbbèfluss vum Rhy.

Diè 388 km langi schiffbari Strèggi vum Main fangt bi Bambärch aa un isch sit 1992 übber dè Rhy-Main-Donau-Kanaal übber d Altmüül mit dè Donau vobundè. Vor allem im Ballungsruum Rhein-Main um Frangfurt ummè git s è baar großi Binnèhäffè.

Dè Main volauft am Obber- un Mittellauf durch s Bundesland Bayern, am Unterlauf durch Hessè. Baddè-Württèbärg hèt im Berych vo dè Städt Freudèbärg un Wärtheim uff öppè 25 km Längi Aadeil am linkè Mainufer, s rächte Ufer ghört zuè Unterfròngn.

Im Main nõch volauft dè Main-Wanderwäg un dè Main-Radwäg.

Nammè

Dè Nammè Main hèt èn keltischè Urschprung; d Keltè hèn dè Fluß Moin odder Mogin benamst. Wo d Römer am Aafang vum 1. Johrhundert n. Chr. i sèll Gebièt chò sin, hèn si dèsèll Nammè in Moenus gänderèt. Dè älteschte Beleg (als Moenis) hèt dè Pomponius Mela gliferèt (churz nõch 43/44 n. Chr.), spôteri Erwäänungè findè sich z. B. bi Plinius (Naturalis historia) odder Tacitus (Germania). Flüss mit äänlichem Nammè git s z Irland (Maoin) un Britanniè (Meon, lat. maionus). Für dè Urschprung vum Nammè wörrèd meereri Erklärungè evaluyrt. È baar Autorè füürèd n uff è indogermanischs Wort mei mit dè Bedütung Wasser zrugg (vgl. lettisch maina odder litauisch maiva: Sumpf), anderi uff è Muèr odder èn Hag (vgl. lat. moenia: Ringmuèr). Im Mittelalter isch dè Fluß meischtens als Moyn odder Moyne übberlifèrèt worrè, dè Nammè Meyn isch èrschtmòls us èm 14. Johrhundert tradyrt worrè.

I dè Mundartè am Main (vum 17. bis 19. Johrhundert au Main-Fluß dauft) wörrèd folgèndi Nämmè bruucht:

• Maa z Obberfròngn,
• Mee im öschtlichè Unterfròngn,
• Moa Wèrtheimer Gegend, Miltèbärger Gegend, Ruum Aschèburch (Landchrais)
• Mää Stadt Aschèburch
• Maa (lokal deilwys nasalisyrt, deils dumpf), Ruum Seligèschtadt, Ruum Frangfurt

Geography

Flusslauf

Dè Main flǜßt vo Oscht nõch Wescht durch Obberfròngn, Unterfròngn un Südhessè un gòt dõdeby durch d Städt Bayreuth (am Rotè Main), Kulmbach (am Wyßè Main), Lichtèfels, Schweinfurt, Würzburch, Aschèburch un Frangfurt am Main, am Ènd mündet er a dè Mainschpitzè gegèübber vo Mainz i dè Rhy.

Wôrend dè Main vor allem im unterfrängische Abschnitt durch sidlungsarmes Gebièt durrè gòt, isch d Untermainebèni vo Aschèburch bis zuè dè Mündung von èrè großè Sidlungsflächè un vill Vokeerswäg vom Rhy-Main-Region bschtimmt.

Quällflüss

Dè Main isch diè nördlichi Begränzung vo dè Frängischè Schwyz

Dè Main hèt zwei churzi Quällflüss, dè Wyße Main un dè Rote Main.

Wyßmainquällè

Rotmainquällè

Wyßè Main

Dè 41 km lange Wyße Main isch dè rächte un nördliche Quällfluß vum Main. Er entschpringt im Fichtelgebirge – 20 km Luftlinniè nordöschtlich vo Bayreuth, nordweschtlich vo Fichtelbärg. Sini Quällè, wo in Granit gfasst isch, lyt uff 887 m ü. NN a dé Oschthaaldè vum 1024 m hochè Ochsèchopf. Dè Wyße Main flǜèßt znägscht durch s 679 m hoch glègène Bischofsgrüè durrè, denn am Heilbad Bèrneck, a Himmelkron vorby, wo durch s bekannte Zischterziènserinnèkloschter bekannt isch, un schlièßlich nördlich vo Plassèburg en passant vo dè Byrschtadt Kulmbach. Dõ volauft er in èrè schu i dè 1930er Johr aaglaitè Fluètmuldè, wo wèg èm Hochwasser-Schutz aaglait worrè isch.

Dè Wyße Main vodankt sin Nammè im hellè Granitschtai vo sim Quällgebièt, wo s Wasser wyßlich uussää lòt.

Rotè Main

Dè Rote Main isch 72 km lang un isch dè linke un südliche Quällfluß vum Main. Er entschpringt i dè Frängischè Alb – 10 km südlich vo Bayreuth, 5 km weschtlich vo Creußè. Sini ungfassti Quällè (Düchlè)) lyt im Lindèhardter Forscht knapp 2 km nordweschtlich vo Hörlasreuth. Dè Fluß füürt Sedimènt uss èm Lättègrund vo sim Yzugsgebièts mit, wo-nèm è rötlichi Farb git un sin Nammè bschtimmt.

Hörlasreuth isch s èrschte Dorf, wo dè Rote Main tangyrt, s Städtle Creußè dè èrschte größère Ort. Dè Rote Main flǜèßt witter in nördlicher Richtung bis Bayreuth un denn mit èm Huufè Schlaufè nordweschtwlich durch è wittes Dal.

Zämmèfluß vom Rotè un Wyßè Main

Diè beidè Quällflüss vohǜrõtet sich am weschtlichè Stadtrand vo Kulmbach bim Schloß Stainèhuusè. A sèllèrè Stell fangt dè Flussabschnitt aa, wo als Main benamst wörd (50° 5′ 12,9″ N, 11° 23′ 52,2″ O50.08691411.397843). Dõ hört s Zellè vo dè Flusskilometer mainobsi uff.

Dè Obbermain

Basilika Vyrzeenheiligè hoch übber m Maindal

S Gebièt vo dè Quällflüss bis uff Höchi vo Bambärch wörd als Obbermainland bezeichnèt. Vom Zämmèfluss vo dè beidè Quällflüss z Kulmbach flǜèßt dè junge Main weschtlich durch è wittes Dal am Nordrand vo dè Frängischè Alb. Nõch dè zwei Mittelschtädt Bayreuth un Kulmbach a sinè Quällflüss gòt dè Obbermain a dè èrschtè zwei vo vill Chlyschtädt mit guèt erhaaltenèm historischem Stadtbild vorby, sèll sin Burkunschtadt un Lichtèfels. Burkunschtadt isch us èrè karolingischè Burg entschtandè, Lichtèfels hèt è Rõthuus, wo anno 1740 vom Dièntzèhofer Heinrich baut worrè isch, è Stadtschloß, è Pfarrkirchè sowiè Dortürm.

In Burkunschtadt mündet dè Wysmain vo links in Obbermain iè, dè Wysmain sött nit mit èm Wyßè Main vowechslèt wörrè, wo au Wyßmain dauft wörd.

Zwǜschè Lichtèfels un dè Chlyschtadt Bad Staffelschtai bassyrt dè Main è kulturèll rychè, wittè Dalschaft. Dõ stòt uff èm Höger übber m linkè Ufer eins vo dè bedütendschtè Bauwärch vum dütschè Barock, d Wallfaartskirchè Vyrzeeheiligi, wo nõch Blään vom Balthasar Neumann baut worrè isch. Vom Baumeischter Neumaa git s flussabsi witteri Bauwärch, bsunders um Würzburch ummè. Am Ufer gegèübber thront s Benediktinerkloschter Banz, èn Barockbau, wo im 11. Johrhundert gründèt worrè isch.

Bad Staffelschtai un s Maindal, Bligg vum Staffelbärg

Obberhalb vo Bad Staffelschtai mit sim historischè Stadtbild un sim großè Fachwärchrõthuus us èm 17. Johrhundert lyt dè 540 m hoche Staffelbärg, dèm sy Gipfelplateau us Fels sit dè Staizit besidlèt gsi isch. Dört wörd d Stadt Menosgada vomuètet, wo im 2. Johrhundert v. Chr. vom grychischè Geograph Claudius Ptolemäus erwäänt worrè isch. Menosgada isch vomuètlich um 30 v. Chr. uffgää worrè.

Ab Staffelbärg gòt er südlicher witter un schlänglèt sich mit è Huufè Flussschlaufè durch è Auèlandschaft durrè. Dõdeby nimmt er bi Breitègüßbach vo rächts d Itz uff un chunnt nõch è baar Kilometer a diè nordweschtlichi Stadtgränz vo Bambärch. Dört vohǜrõtet sich dè Obbermain mit dè Regnitz, wo mit irer Schüttung è wituus größeri Mitgift ybringt un dè gröscht Näbbèfluss vum Main isch. Obwoll d Regnitz größer isch un im Obbermain sini nordweschtlichi Flǜeßrichtung uffzwingt, heißt dè Fluß unnè draa witterhy Main.

Bis Bambärch isch dè Main èn belièbtè Fluss zum Wasserwandèrè. Us sèllèm Grund isch 1934 sogar am Weer z Huusè s wältwitt èrschte Faltbötli-Hebbewärch baut worrè.

Nõch dè Gründung vum Bischtum Bambärch anno 1007 isch dè Main zwǜschè Hallschtadt un Michelau öppè 800 Johr d Gränz zum Bischtum Würzburch gsi.

Z Bambärch fangt dè Main-Donau-Kanal aa, wo 1992 fèrtig baut worrè isch. Übber sèllèn Kanal isch schu sit 1972 d Induschtryregion Nürnbärch a s dütsche Binnèschiffaartsnetz aaghängt worrè. Sini Kilometryrung fangt a dè Mündung vo dè Regnitz (Main-km 384,07) bi Bischbärg aa. Öppè 2 km obberhalb vo dè Regnitzmündung lyt am Nordufer vum Main dè Bambärcher Hafè, wo 1962 eröffnèt worrè isch. Schu 1846 isch dè Ludwig-Donau-Main-Kanal zwǜschè Bambärch am Main un Keelheim a dè Donau uffgmacht worrè, sèllè Kanal isch abber wèg dè Schäddè vom Zweitè Wältchrièg 1950 uffgää worrè.

Unterhalb vo Bambärch flǜeßt dè Main öppè 20 km wit uugwöönlich graad in weschtlicher Richtung gu Schweinfurt und cha ab Bambärch durab mit Bötli befaarè wörrè. Dè Main drènnt d Haßbärg rächts vum Steigerwald links. Au dört ligèd Chlyschtädt mit guèt erhaaltènè historischè Chärn wiè d Burgschtadt Eltmaa, Zeil mit sim Fachwärch-Marktblatz odder Haßfurt mit dè gotischè Ritterkapèllè un èm Kloschter Mariaburghuusè am Ufer. Z Limbach un Zeil git s bekannti Wallfaartskirchè. Churz vor Schweinfurt stòt obberhalb vo Wiibärg s mächtige Schloß Mainbärch. Z Schweinfurt gòt dè Main i s so gnennte Maindreiegg übber, dè èrschte vo zwei uffällig-geometrischè Voläuf vom Main (näbb èm Mainvyregg) z Unterfròngn.

Maindreiegg

S Maindreiegg un d Mainschlaufè bi Volkach

Schweinfurt mit èm Main un èrè nächtlicher Skyline

Diè beidè Schenkel vum Maindreiegg spannèd sich zwǜschè dè Städt Schweinfurt un Marktbreit sowiè Ochsèfurt un Gmündè uff, si bildèd uff dè Landchartè è abgschtumpftes Dreiegg, wo gu Nordè hy offè isch. Im Früèmittelalter isch sèlli Landschaft dè Oschtè vum Waldsassègau gsi.

Am Maindreiegg un sini Umgebung lyt èn großè Deil vo dè Aabauflächi vum Wiibaugebiètes Fròngn. S fangt mit dè ehemòligè Freyè Rychsschtadt Schweinfurt aa, wo Zèntrum vo dè europäischè Wälzlagerinduschtry voortèt isch. Zuè dè Kunschtschätz vo Schweinfurt ghörèd s Alte Rõthuus (1572), wo eins vo dè schönschte Bauwärch vo dè süddütschè Renaissance isch, sowiè d St.-Johannis-Kirchè un s Museum Georg Schäfer mit dè wältgröschtè Gmäldesammlung vom Carl Spitzwäg. È baar Kilometer südlich vo Schweinfurt stòt am linkè Mainufer vum 2015 abgschaltètè AKW Grõfèrhyfäld, wo beidi Küèltürm mit irè 143 m das Landschaftsbild behèrrschèd.

D Volkacher Mainschlaufè,
am Horizont vum Steigerwald

Alti Mainbrugg z Ochsèfurt, 1945 kabutt gmacht

Alte Mainbrugg un Feschtung Marièbärg z Würzburch

Nõch öppè 20 km uff èm südlichè Schenkel lait sich dè Fluß i d Mainschlaufè, a dèrrè irèm Scheitelpungt lyt d Stadt Volkach, wo bekannt isch durch irèn Wiibau un d Wallfaartskirchè Maria im Wiigartè. Dè Main lauft im wittè Bogè um è Hörnle ummè, wo s Kloschter Vogelsburg druff stòt, un früèner dè Schiffvokeer durch d Schlaufè durrè kontrollyrt worrè isch. Für d Schifffaart hèt mò dè südliche Deil vo dè Mainschlaufè bis Gerlachshuusè wèg dè ängè Flusskrümmungè bi Eschèdorf mit èm Schlüsè- un Chraftwärchskanal Gerlachshuusè (Mainkanal) abgschnittè. Dè 6 km lange un 30 m breite, dǜèf ygschnittène Kanal isch vo 1950 bis 1957 im Raamè vo dè „Notschtandsmaßnaamè vo dè wärtschaffendè Arbètslosèfürsorg“ aaglait worrè. Dõdurch isch diè sognennti Wiiinslè mit dè Wiidörfer Nordheim un Summerach sowiè èm Volkacher Ortsdeil Hallburg entschtandè. D Volkacher Mainschlaufè isch vum Bayrischè Landesamt für Umwält als Geotop un Landschaftsschutzgebièt uusgwisè worrè.

Öppè 10 km flussabsi lyt uff èm linkè Ufer d Abtei Münschterschwarzach, wo vo Benediktinermönch bewoont isch, mit èrè monumentalè Kirchè. Churz druff chunnt uff dè andrè Sitè s Wiischtädtle Dettelbach mit Stadtbefeschtigung un mittelalterlichem Charme.

Kitzingè lyt südlich a dè öschtlichè Flankè vum Maindreiegg. Kitzingè hèt früèner èn bedütendè Wiihandel ghaa un isch hüt mit dè Gebiètswinzergnossèschaft Fròngn no immer è bedütendes Zèntrum für sèllèn Wǜrtschaftszweig. Z Kitzingè übberschpannt näbbè vyr wittèrè eini vo dè wènnigè erhaaltènè mittelalterlichè Mainbruggè de Fluss, si stammt us èm 13. Johrhundert. Behèrrscht wörd d Silhouettè vo dè rächtsmainischè Altschtadt durch sibbè Türm us unterschydlichè Epochè, wo dè Falterturm dè bekannteschte isch. Im Stadtdeil Etwashuusè uff dè gegèübberligèndè Flusssitè stòt dirèkt am Mainufer diè bedütendi Chrützkapèllè vom Balthasar Neumaa.

Südlich vo Kitzingè chömmèd diè bedütènde Wiiort Sulzfäld (rächts Ufer) mit sinèrè komplètt erhaaltènè Ortsbefeschtigung un diè chly Stadt Marktschteft (linkes Ufer).

A dè Mainschpitzè lygèd am linkè Ufer d Städte Marktbreit (Renaissance-Rõthuus, barocki Wiihandelshüser) un Ochsèfurt (gotischs Rõthuus un deilwys erhaaltèni Mainbrugg vo 1519). S Dorf Segnitz gegèübber vo Marktbreit isch mit sim Nammè s weschtlichschte Zügnis vo dè Mainslawè am Main, abber nit diè weschtlichschte früènèrè slawischi Sidlung z Süddütschland.

Uff èm weschtlichè Schenkel vum Maindreiegg folgèd Winterhuusè, Summerhuusè, Eibelschtadt un Randersacker. Beidersits vum Fluß breitet sich denn Würzburch uus, diè zweitgröschti frängischi Stadt. D Würzburcher Altschtadt isch im Zweitè Wältchrièg vo dè Weschtalliyrtè fascht platt gmacht worrè. Bedütèndi Bauwärch, wiè dè romanische Dom odedr d Feschtung Marièbärg, sin erhaaltè blibbè odder widder hèrgschtellt worrè. Diè barocke Residènz isch als Wältkulturèrbe uusgwisè worrè, d Sommerresidènz vom Würzburcher Fürschtbischof mit èrè Rokoko-Gartèaalaag im benõchbòrtè Veitshöchheim sin Wärch vum Balthasar Neumaa.

Dè weschtliche Schenkel vum Maindreiegg isch suscht wènniger dicht besidlèt; nordweschtlich vo Würzburch git s a größèrè Sidlungè nu d Chlyschtädt Karlschtadt un Gmündè, wo s Maindreiegg i s Mainvyregg un dè Main in südlichi Richtung übbergòt.

Mainvyregg

Eggpüngt vo sèllèm offènè Vyregg, wo gu Nordè hy offè isch, sin nachènand d Städt Gmündè, Wärtheim, Miltèbärg un Aschèburch. Dè Main umflǜèßt in sèllèm Abschnitt uff öppè 100 km dè südlichè Deil vum Spessart.

In Gmündè mündet vu Nordoschtè dè gröschte rächte Näbbèfluß vum Main, diè Frängischi Saale, un z Loor dè gröschte Fluß us èm Spessart, d Loor. Ab dõ wörd s Maintal, wo gu Südè gòt, änger, waldrych un sidlungsarm.

Kirchè z Grubingè i dè Chartè vum Spessart vom Pfinzing Paul (1594)

Acht Kilometer südlich vo Lohr èwäg lyt uff dè rächtè Sitè Neuschtadt am Main mit èm 1250 Johr altè ehemòligè Benediktinerkloschter. Vo sèllèm Kloschter un vo Würzburch us isch d Chrischtianisyrung vo Oschtfròngn im 8. Johrhundert uusgangè. Rothèfels am Fuèß vo dè romanischè glychnamigè Burg isch mit öppè 1000 Ywooner diè chlynscht Stadt vo Bayern. Èrscht am südöschtlichè Eggpungt vum Mainvyregg folgèd mit Marktheidèfäld un Wärtheim widder zwei Chlyschtädt.

Uumittelbar obberhalb vo Wärtheim gòt dè Main widder mòl durch è langi Schlaufè, d Upharer Mainschlaufè. Dört flǜèßt er uff füüf Kilometer Längi um è in südlichi Richtung zeigendès Hörnle, s sognannte Himmelrych, wo a sinèrè schmalschtè Stell nu 400 m breit isch.

Freudèbärg

Z Wärtheim mit mittelalterlichem Stadtbild un Burgruinè mündet vo Südè hèr d Tauber i dè Main. Ab Wärtheim flǜèßt dè Main in Mäander gu Weschtè, woby er d Länder Baddè-Württèbärg un Bayern drènnt. Wärtheim am linkè Mainufer isch baddisch un ghört sit 1952 zuè Baddè-Württèbärg, s rächtsmainische un dütlich ältère Chrützwärtheim isch dõgegè bayrisch.

Schloß Johannisburg, Aschèburch

S Landschaftsbild wörd isch fascht glych wiè sèll a dè öschtlichè Sitè vum Vyregg. Im gwundèné, waldrychè Dal, wo d Südgränzè vum Spessart bildèt, ligèd diè zwei vo Burgè überragtè Städtle Stadtbrozältè un Freudèbärg sowiè mit Dorfbrozältè diè älteschti Sidlung i dè Gegènd.

Diè südweschtlichi Eggè vum Mainvyregg markyrt d Fachwärchschtadt Miltèbärg a dè Mündung vo dè Mud. Villi mittelalterlichi Kirchè im Maindal, wiè öppè z Frangfurt odder z Mainz, sin us Miltèbärger Buntsandschtai baut worrè, wo me vo dè Staibrüch bis zuè dè Bauschtellè voschifft worrè het.

S Maindal gòt nõch Nordè un zwǜschè Oudèwald un Spessart durrè, dört isch diè alemannischi Sidlung Gruèbingè glègè, wo bis im 17. Johrhundert am Mainufer gschtandè isch, sèbbi Kirchè St. Michaelis isch bis 1778 am Mainufer gschtandè. S folgèd wittèri Chlyschtädt mit guèt erhaaltènè Ortschärn, wiè Klingèbärg un Obèrèburg. D Sidlungsdichte am Main nõch nǜmmt ab dört dütlich zuè.

Z Aschèburch gòt d Agglomeration Rhy-Main los, diè zweitgröschti dütschi Metropolregion. S Wòòrzeichè vo dè ehemòligè kurmainzischè Residenzschtadt, s Renaissanceschloß Johannisburg, lyt rächts übber m Prallufer von èm Mainbogè, wo witt nõch Oschtè uusgryfè duèt; è wèng unterhalb lyt s Pompejanum, wo vom König Ludwig I. baut worrè.

Dè Untermain

Bayrischè Untermain sait mò dè Landchrais Miltèbärg un Aschèburch sowiè dè Chraisfreyè Stadt Aschèburch. Dõdemit übberschniidèt sich dè Untermain-Abschnitt mit èm Mainvyregg.

Iisschèlftèrè uff èm Main bi Seligèschtadt

Vo Seligèschtadt bis zuè dè Mündung, also im gsamtè hessischè Abschnitt, flǜèßt dè Main durch è dicht bebauti Stadtlandschaft. Nur voeinzlèt findèd sich übber è baar Kilometer Uferschtüggle, wo nit zuèbaut sin.

Dè Main, wo für sini Schlaufè berüümt isch, git am folgendè Volauf mit sini Mäander in Richtung Nordweschtè nòmmòl alles. Links vom sich schlängelndè Fluß lyt d Stadt Seligèschtadt, wo zuè nèm römischè Kaschtell ghört hèt, un sich durch diè karolingischi Einhard-Basilika un ènèrè staufischè Pfalz uuszeichnèt. Gegèübber lyt s bayrische Karlschtai.

Bi Karlschtai isch 1961 s èrschte Atomchraftwärch vo dè Bundesrepublik entschtandè. Dè Vosuèchsreaktor isch 1985 stillglait un bis Èndi vum Johr 2008 abbaut worrè. Z Kaal, wo diè niddrigschti Gmeind vo Bayern isch, entwässerèt s glychnamige Flüssle uff 103 m ü. NN am rächtè Ufer i dè Main.

Mainufer z Großauheim

Diè èrschte hessische Gmeind am rächtè Mainufer isch Großkrotzèburg mit èm witthy sichtbarè Chraftwärch Staudinger. Uff èm gegèübberligèndè Ufer lyt Hainburg, èbbèfalls im Hessischè. Beidi Ufer vobindet unterhalb vum Chraftwärch è moderni Strõßèbrugg, d Limesbrugg. Dèsèll Nammè isch gwäält worrè, well dè Limes zwǜschè Miltèbärg un Mainz vum Main bildèt worrè isch. Ab dört volauft dè Main bis Mainz nu nò im Land Hessè, allerdings drènnt er dört Südhessè vom Taunus un dè nördlichè Agglomeration vu Frangfurt am Main.

Uff èm rächtè Ufer folgt Großauheim, hüt èn Stadtdeil vo dè Induschtryschtadt Hanau, wo fascht 100.000 Ywooner hèt. Stadtdeil links vum Main sin Chly-Auheim un Staiheim, wo gegèübber vum Hanauer Mainhaffè lyt. Dè Hanauer Mainhaffè isch einer vo dè gröschtè Binnèhäffè am Main.

Friddenskirchè z Hanau

Dè historische Chèrn vo dè früènèrè Residänz- un Garnisonsschtadt Hanau lyt uff èm rächtè Ufer. Er isch 1945 bi-nèm Huufè Luftaagriff fascht ganz druff gangè. Dè historische Mainkanal füürt zuè dè Hanauer Neuschtadt, sin flußnögschtè Abschnitt wörd hüt no vum Schifffaartsamt Aschèburch als Diènschthaffè bruucht. Zwǜschè dè Hanauer Neuschtadt un èm baroggè Schloß Philippsruè z Chesselschtadt volauft barallel zum Fluß d Philippsruèr Allee, wo i dè Mitti vum 18. Johrhundert baut worrè isch, un glychzitig èn Maindamm isch. Unterbrochè wörd sèlli Allee vo dè Kinzig-Mündung, d Kinzig flǜèßt in èm wittè Bogè fascht um diè gsamti Hanauer Altschtadt ummè.

Drei Bruggè gôn im Berych vo dè Stadt Hanau übber dè Main durrè.

Dè Main bi Offèbach mit èm Haffè im Vordergrund un dè Frangfurter Skyline obbè drübber

Weschtlich vo Hanau chunnt am rächtè Ufer Maindal, am linkè Mainufer dè nägschtè nõch Dietesheim, èn Stadtdeil vo Müülheim am Main, un aaschlièßend d Chèrnschtadt Müülheim am Main. Übberregional bekannt isch Müülheim für sini Dietesheimer Basaltschtaibrugg, è Nadurschutzgebièt mit dè beidè vobundènè Seè mit èm Nammè Vogelsbärger See un Obberwald. D Seè sind im Zug vo dè Renaturyrung nõch èm Basaltabbau entschtandè un bǜètèd idǜllischi Perschpektyvè vo dè bis 12 Meter hochè Klippè vum See. Am Müülheimer Mainufer bi Dietesheim lyt d Müülheimer Mainschlüsè. Ußerdèmm vokeert zwǜschè Müülheim am Main un èm Maindaler Stadtdeil Dörnigheim d Mainfäärè Müülheim. Vo Hanau flǜèßt dè Main gu Weschtè un chunnt churz druffhy zum S-förmigè Mainbogè zwǜschè Maindal un Frangfurt rächts un Offèbach links. Dört ligèd am südlichè Ufer d Offèbacher Stadtdeile Rumpèheim mit èm Rumpèheimer Schloß un Bürgel. Dèzwǜschè lyt i dè Auè s Nadurschutzgebièt Schultheis-Wyèr. È Autofäärè vobindet dè Offèbacher Stadtdeil Rumpèheim mit èm Maindaler Ufer bi Maindal-Bischofsheim.

Uff dè Uferzonè, wo dè Main i diè aaschlièßendi Schlaufè druff dätscht, lyt linksufrig s Zèntrum vo dè 120.000 Ywooner zellèndè Induschtry- un Lèddèrwarèschtadt Offèbach am Main. S markanteschte Bauwärch a dè Offèbacher Mainpromenadè isch s Isèburger Schloß.

Dè Frangfurter Stadtdeil Fèchèheim lyt gegèübber vo Offèbach un wörd vo sèllèrè Schlaufè ygfasst. Dört drǜfft dè Main uff eins vo dè gröschtè zämmèhängendè Gwerbegebiète vo Dütschland, sèll langèt vum Frangfurter Stadtdeil Bärgè-Enkheim übber Fèchèheim un s Oschtènd bis uff diè südlichi Mainsitè gu Offèbach. I sèllèm Gwerbegebièt befindèd sich drei Mainhäffè: dè Haffè vo Offèbach, dè Frangfurter Obberhaffè un dè Oschthaffè, mit insgsamt füüf großè Haffèbèggi. Im Zug vum Strukturwandel vo dè letschtè Johr isch èn Deil vo Haffèaalaagè stillglait. Uff dè Molè vum Offèbacher Haffè isch èn Beach-Club entschtandè.

Churz unterhalb vo dè Stauschtufè Offèbach lyt uff èm linkè Ufer d Frangfurter Gärbermülli, èn belièbter Uusflugsort. Dört hèn sich im Septembèr 1815 dè Goethe un d Marianne vo Willemer zum Tête-à-Tête droffè.

Dè Flußabschnitt, wo jetzt chunnt, lyt i dè Frangfurter Innèschtadt zwǜschè dè Dütschhèrrèbrugg un dè Main-Neggar-Brugg un bǜètet è großstädtischi Flußpromenadè, wo mit dé Uferpromenadè vo dè Rhyfront z Köln un Düsseldorf sowiè dè Elb-promenadè bim Drèèsdner Terrassèufer un dè Binnèalschter z Hamburch mithebbè cha.

Niddamündung z Högscht

Nüü Bruggè übberschpannèd uff sèllè guèt vyr Kilometern dè Fluß, un zwei Streggè vo dè Frangfurter S-Baan Rhy-Main un dè U-Baan gön i dè beidè einzigè Maindunnel. Vo Oschtè hèr bǜetet sich s bekannte Bild mit dè Dürm vom Kaiserdom un dè Altstadtkirchè im Vorder- un dè Hochhüser vo dè Skyline im Hintergrund. Uff èm rächtè Ufer lyt d Frangfurter Altschtadt,uff èm linkè dè Bezirk Sachsèhuusè mit èm Museumsufer. Uff Höchi vo dè historischè Aaltè Brugg lyt è Inslè im Main; zwǜschè m Saalhof am Römerbärg un dè Sachsèhüser bi dè Dreikönnigskirchè chrützt dè Iiserne Steeg dè Main. Kurz vor Ändi vum Innèschtadtabschnitt lyt uff dè rächtè Sitè dè Yachthaffè vo Frangfurt, wo früèner als Beggi vum stillglaitè Frangfurter Weschthaffè diènt hèt; uff èm ehemòligè Haffègländ isch è neues Woon- un Gewerbegebièt entschtandè.

È baar Kilometer unterhalb vo dè Innèschtadt, a dè Mündung vo dè Nidda, lyt diè aalti Stadt Högscht, wo hüt zuè Frangfurt ghört, uff dè Höchi übber m rächtè Mainufer. Dè Renaissancedurm vum èrzbischöflichè Högschter Schloß, d Justinuskirchè un dè erhaaltene Deil vo dè Stadtbefeschtigung sin dört z sää. Uumittelbar weschtlich vo dè Högschter Altschtadt chunnt an beidè Ufer dè Induschtrypark Högscht, wo vyr Quadratkilometer groß isch un s ehemòlige Stammwärch vum Chemykonzärn Hoechst AG gsi isch. Im Induschtrypark git s dè Trimodalport, èn Gwèrbehaffè mit Containerumschlag un Baanaaschluss. Uff dè rächtè Sitè erschint dènõch dè Stadtdeil Sindlingè un nõch èrè Linkskurvè d Stadt Kelschterbach.

Mainufer z Frangfurt-Högscht, mit Schloßdurm, Stadtmuèr, Juschtinuskirchè, Fääraaleger un Fäärè, èm Hotelschiff a dè Niddamündung un drübber dè Bolongaropalascht

Untermain im Früèmittelaalter mit südlichem Sitèarm (Horlachè)

Kilometerschtai Null a dè Mainmündung uff dè Maarauè z Mainz-Koschtheim

Am wittè Kelschterbacher Bogè lyt links èn Ölhaffè, wo u. a. für dè Frangfurter Flughaffè bruucht wörd, un è Aalegeschtell für Güèterschiff. Öppis höcher übber m rächtè Ufer lyt Hattersheim-Okriftel mit ènèm chlynè Fääraaleger (Okriftel–Kelschterbach, für Personè un Faarräder, im Sommerbedryb cha mò Bötli i s Wasser lõ), è ehemòligi Fabrik, wo Deil vo dè Induschtrykultur-Routè Rhy-Main isch, sowiè è Kys- un Sandvoladeschtell. Au dè Fachwärchsort Eddersheim unterhalb vo dè glychnamigè Stauschtufè lyt è bitzeli höcher am rächtè Ufer.

Nõch dè Übberfüürung vo dè A 3 un dè Neubauschtrèggi Frankfurt-Köln isch links èn witterè Ölhaffè stationyrt. Unterhalb vo sèllèm stôn uff beidè Flußbankett widder mòl Bäum; è baar sandigi Abschnitt wörrèd zum Bädèlè bruucht. Bi Raunheim volauft uff èm linkè Ufer d B 43. Diè ehemòligi Stauschtufè Raunheim isch Quartyr vum Yachtclub Untermain mit Haffè un Schiffsaalegèr.

S git Hywyys uff èn altè Mainarm, wo sich zwǜschè Raunheim un Rüsselsheim am Main vom Hauptarm drènnt hèt, a dè Rüsselsheimer Stadtdeil Haßloch un Könnigschtädtè durrè gangè isch un schlièßlich zämmè mit èm früènèrè Neggarlauf bi Ginsheim i dè Rhy gmündet hèt. Dè Horlachgrabbè, wo öschtlich un südlich vo Haßloch volauft, lòt sèll no hüt eraanè.

Rächts vum Main lyt d Stadt Flörsheim mit Schiffsaalegèr un Bootshüsli vom Ruèderclub, èn Haffè für Kysumschlag un èn Tanklager-Haffè, links vum Main stòt diè großzügig aaglaiti Stadt Rüsselsheim am Main mit èm Stammwärch vo dè Adam Opel AG.

D Mainmündung

Kurz vor dè Mündung, bi Hochheim, gôn d Wiibärg bis as rächte Ufer; sèll sin diè bekanntè Hochheimer Wiigärtè, wo schu zum Wiibaugebièt Rhygau zellèd.

Stromabsi vu Hochheim un dè gegèübberligèndè Gmeind Bischofsheim übberschpannt d Hochheimer Brugg, wo èn Deil vum Meenzer Autobaaring isch, un d Ysèbaabrugg Hochheim dè Main.

Diè letschtè Ortschaftè am Main sin Koschtheim uff èm rächtè un Guschtavsburg am linkè Ufer, beidi sin zämmè mit Bischofsheim Meenzer Stadtdeil rächts vum Rhy gsi, wo 1945 durch è alliyrti Zonègränz vo dè Stadt Meenz drènnt worrè sin. Sitdèm isch Koschtheim èn Stadtdeil vo Wysbaddè un Guschtavsburg ghört zuè dè Stadt Ginsheim-Guschtavsburg. I dè Höchi vu Guschtavsburg lyt d Stauschtufè Koschtheim als letschti Stauschtufè am Main.

D Mündung i dè Rhy wörd Mainschpitz dauft un lyt gegèübber vo dè Meenzer Zitadellè. Èn andrè, ehemòligè Mündungsarm isch zum Koschtheimer Floßhaffè worrè, wo mit èm Main un èm Rhy zämmè um d Inslè Mainauè drum ummè flǜèßt.

Näbbèflüss

Diè längschtè Näbbèflüss vum Main sin diè Frängischi Saale (rächts, 125 km), d Dauber (links, 114 km), d Nidda (rächts, 90 km), d frängische Kinzig (rächts, 86 km) un d Regnitz (links, 59 km). e Zämmè mit yrem Quällfluß Pegnitz isch d Regnitz allerdings 162 km lang un dõdemit dè längscht Näbbèfluß. Zuèdèmm füürt d Regnitz a dè Mündung dütlich mee Wasser (56,6 m³/s) wiè dè Main (44,7 m³/s), asè cha mò si hǜdrographisch sogar als dè Hauptfluß vum Mainsischteem aaluègè. A dè Pegnitz lyt ußerdèmm Nürnbärch, wo mit Abschtand diè gröscht Stadt an èm Main-Zuèfluß isch.

Grafik vo dè Quäll- un Näbbèflüss mit übber 40 km Längi (je mit Quällflüss)

Lischtè vo dè Quäll- un Näbbèflüss

Im folgendè sin d Näbbèflüss vum Main mit mee wiè 20 km Längi uffglischtet.
(Zuè dè bessèrè Übbersicht un zur Sortyrung flußabsi sin i d GKZ-Ziffèrè nõch dè 24 – Main – Bindeschtrich ygfüègt!):

Nammè	Lage	Längi [km]	EZG [km²]		Ab­fluß (MQ) [m³/s]	Mündung [Main-km]	Mün­dungs­höchi [m. ü. NN]	Mündungs­ortschaft	Ab­schnitt	GKZ
Wyßè Main	rächts	051,7	0636,50		09,2	472,0	293	Kulmbach-Melchèdorf	QF	24
Rotè Main	links	055,1	500,40		04,9	472,0	293	Kulmbach-Melchèdorf	QF	24-12
Rodach	rächts	053,0	1009,90		13,4	440,1	269	Marktzeuln	OM	24-14
Itz	rächts	065,1	1029,00		09,7	395,7	238	Baunach	OM	24-16
Baunach	rächts	053,9	426,20		02,4	394,4	236	Baunach	OM	24-18
Leitèbach (mit Ellèrèbach)	links	022,3	116,180		00,9	390,0	234	Hallschtadt	OM	24-192
Regnitz (mit Rednitz)	links	162,1	7523,30		56,6	384,1	232	Bambärch/Bischbärch	OM	24-2
Nassach (mit Höllschwärzgrabbè)	rächts	023,9	140,50		00,9	354,4	216	Haßfurt	OM	24-32
Unkèbach	links	025,7	110,90			321,3	200	Röthlè-Hirschfäld	MD	24-334
Volkach (mit Aubach)	links	026,6	127,80		00,7	W 310,8	191	Volkach	MD	24-336
Schwarzach	links	021,4	179,10		01,0	299,1	188	Schwarzach am Main	MD	24-34
Plychach	rächts	032,4	128,50		00,4	252,4	167	Würzburch	MD	24-376
Wèrn	rächts	063,5	601,70		02,6	215,6	153	Gmündè am Main-Wèrnfäld	MD	24-38
Frängischi Saale	rächts	140,0	2764,80		24,2	211,1	153	Gmündè am Main	MV	24-4
Loor (mit Loorbach)	rächts	023,2	235,50		03,2	198,2	148	Loor am Main	MV	24-52
Haffèloor	rächts	024,8	147,40		01,7	182,3	143	Haffèloor	MV	24-56
Aalbach (mit Franzosègrabbè)	links	026,1	140,40		00,5	165,5	139	Wärtheim-Bettingè	MV	24-58
Dauber	links	130,6	1809,50		09,8	156,5	136	Wärtheim	MV	24-6
Erf	links	038,3	254,70		01,9	125,9	125	Bürgschtadt	MV	24-712
Mud	links	023,8	402,10		03,4	123,3	125	Miltèbärg	MV	24-72
Mömling	links	049,7	377,40		04,0	105,7	117	Obèrèburg am Main	MV	24-74
Elsava (mit Kaltèbach)	rächts	024,7	156,50		01,3	104,1	116	Iisèfäld	MV	24-752
Aschaff (mit Chlyaschaff)	rächts	021,5	167,90		01,5	84,1		Aschèburch	UM	24-754
Gèrschprènz (mit Mèrgbach)	links	062,2	513,00		03,5	77,1	105	Chlyoschtheim	UM	24-76
Kaal	rächts	032,4	198,40		02,0	66,8	101	Kaal am Main	UM	24-772
Kinzig	rächts	086,0	1058,30		10,8	55,5	099	Hanau	UM	24-78
Rodau	links	027,6	163,90		00,6	49,9		Müllheim am Main	UM	24-792
Nidda	rächts	089,7	1942,40		13,1	24,9	088	Frankfurt-Högscht	UM	24-8
Lièderbach (mit Rychèbach)	rächts	020,9	37,50		00,3	24,1	088	Frangfurt-Högscht	UM	24-92
Schwarzbach (mit Dattèbach)	rächts	031,4	134,80		01,1			Hattersheim	UM	24-96
Wickerbach	rächts	023,8	64,90		00,4	8,1	083	Flörsheim am Main	UM	24-98

Geomorphology un Hǜdrology

Geology

Ein vo dè zaalrychè Mäander vum Main isch dè Mainbogè zwǜschè Offèbach un Fechèheim

Dè älteschte nõchgwisène Vorläufer vum Main hèt schu im früènè Oligozän vor öppè 35 Millionè Johr eksischtyrt. Er isch dörtzmòl nu bis Bambärch wiè dè hütige Main vo Oschtè nõch Weschtè gangè, ab Bambärch isch es übber s hütige Regnitz/Rednitz-Dal gu Südè witter gangè un hèt uugfäär bi Augschburg in è Meer entwässerèt, wo sich im Alpèvorland dört graad uusbreitet hèt. Sèll Meer isch èn Räscht vo dè Tethys gsi. Vor öppè 14,7 Millionè Johr isch dè Urmain durch Drümmermassè von èm Meteoritèyschlag (Nördlinger Rys) nördlich vo Dreuchtlingè zuè nèm rysigè See uffgschtaut worrè, wo spôter widder uusgloffè isch.

Nõch gegè Èndi vum Tertiär vor öppè 2,6 Millionè Johr isch s Maingebièt durch è baar Flussläuf gu Südè zuè dè Donau hy entwässerèt worrè. Èrscht mit dè Entschtehig vum Obberrhygrabbè hèt sich d Wasserscheidè nõch Südoschtè voschobbè. Demèntschprechend hét znägscht dè weschtlichschte vo sèllnè Donaunäbbèflüss sini Flièßrichtung gu Weschtè zum Untermain hy gänderèt, spôter isch öppis Ähnlichs au am öschtlichè Mainvyregg un am Maindreiegg bassyrt, wo beidi Zeugè vo dè altè Flièßrichtungè gèg d Donau hèrrè sin. Dè hütige Obbermain hèt abber èrscht i dè Donau/Günz-Interglazialzit d Haßfurter Keuperschtufè übberwundè un isch vo dört èwäg èbbèfalls nõch Weschtè gangè.

Am Aafang vum Pleischtozän isch s Flusssischteem vum Main scho witgehènd im hütigè Zuèschtand. Sithèr hèn sich diè hütigè Dalformè uusbildèt. Dõdeby hèt sich dè Main in relatyv churzer Zit um mee wiè 100 m ygschnittè. Durch dè Wechsèl zwǜschè Warmzit un Kaltzit sin znägscht relatyv breiti un flachi Däler entschtandè, wo spôter änger un dǜèfer ygschnittè worrè sin. I dè Kaltzitè hèn sich durch Froschtvowitterung großi Mengè Schotterglump abglagerèt, wo i dè Warmzitè widder uusgrumt worrè sin. Durch dè meefachen Wechsèl vo Klima un Wasserfüürung hèn sich i dè Däler meischtens meerèri Terrassèschtufè abglagerèt.

Innerhalb vo sèllè Terrassèschtufè isch s Phänomen z beobachtè gsi, wo s Dal voschütt gòt. Gegè Èndi vum Altpleischtozän hèt dè Main sy Dal mit bis zuè 60 m mächtigè Sedimänten zuègschobbè. D Ursach isch bis hüt nit eidütig klärt. Sèll Zuèschièbe hèt übber meereri Kalt-Warm-Wechsèl aaghaltè un gegè Èndi vum Mittelpleischtozän (wòrschinlich Cromer III) hèt dè Main widder z erodyrè aagfangè, bis er uff sy hütigs Dalniveau glangt isch.

Charakteristisch für dè Main sin d Dalmäander, wo sich dört bildèt hèn, wo dè Main durch Muschelkalch un Buntsandschtai durrè gòt. Meefach chunnt s dõdeby zuè Mäanderdurchbrüch un zuè Bildung vo sognenntè Umlaufbärg, z. B. bi Loor un bi Marktheidèfäld. D Mainschlaufè vo Volkach isch è Byschpill von èm noch nit vollschtändig durrè brochènè Mäander.

Dè obbere Main flǜèßt durch diè Kulturlandschaft durrè, wo nõch im benamst isch, nämlich s Obbermainland näbscht sim Chèrn, èm Obbermainischè Högerland

Wasserschüttung

Dié mittleri Schüttung vum Main isch z Schweinfurt mit 112 m³/s, z Würzburch mit 120 m³/s, z Aschèburch mit 155 m³/s, z Frangfurt mit 200 m³/s un a dè Mündung i dè Rhy mit öppè 211 m³/s gmessè worrè. D Schüttung unterlyt im Johresvolauf starkè Schwankungè. D Högschtabflüss git s normalerwys im Früèling, zwǜschè Januar un März, diè niddrigschtè am Ènd vum Summerhalbjohr (Auguscht/Septembèr).

Sit dè 1970er-Johr bis zum Johr 2000 isch z Bayern a dè sognenntè Übberleitung Donau-Main baut worrè. Dõdeby wörd s Niddrigwasser vo dè Règnitz maximaal 15 m³/s höcher, well s Wasser us dè Altmüül un übber dè Main-Donau-Kanaal i s Yzugsgebièt vum Main umgleitet wörd. Übber s Frängische Seèland chömmèd asè öppè 150 Millionè m³ Wasser pro Johr i s wasserarme Fròngn un i dè Main. D Übberleitung isch s gröschte wasserwǜrtschaftliche Brojèkt vum Freischtaat Bayern. S isch 1970 eischtimmig im Bayrischè Landdaag beschlossè worrè, doch sin vo Kritiker ökologischi Bedenkè güßèrèt worrè. D Übberleitung vo größerè Wassermengè übber diè europäischi Wasserscheidè us èm Yzugsgebièt vo dè Donau i sèll vum Rhy bedütet für d Kritiker èn unzuèlässigè, well grobè Ygriff i dè natürliche Wasserhuushalt. D Befürworter vum Brojèkt argumentyrèd dègegè, well s Brojèkt d Ökology vum Mainsischteem vobesserè dät (wèg dè Vobesserung vo dè Wasserqualidät i dè Sommermonèt), wôrend im Altmüüldal un a dè Donau d Gfòòr vo summerlichem Hochwässer reduzyrt wörd.

Hochwasser

Hochwasser Januar 2011, Karlschtadt

Mainhochwässer drèttèd fascht uusschlièßlich im Winterhalbjohr uff, hüfig nõch èrè Nidderschlagsperiodè in Vobindung mit dè Schneeschmelzi. Bsunders hochi Schäddè sin immer denn z vozeichnè, wenn s Hochwasser mit Iisschelftèrè zämmè uffdrèttè duèt, so isch s z. B. 1306, 1784 un 1882 gsi. Im Lauf vo dè Johrhunderte hèt s zaalrychi Übberschwemmungè am Main gää, wo großi Schäddè voursacht hèn odder Menschèläbbè gfordèrèt hèn. D Mainbruggè z Würzburch un Frangfurt sin è baar Mòl durch Hochwasser gschlissè worrè.

Hochwassermarkè am Stadtdor vo Sulzfäld am Main

Hochwasser z Frangfurt-Högscht, Januar 2011

Übber Hochwasserereignis us èm Mittelaalter git es keini zitgnössischè Dokumänt, sondern nu Bericht in Chronikè vum 16. odder 17. Johrhundert. So git s übber diè Übberschwemmungè keini schriftlichi Beleeg, wo vom Lersner uffzellt worrè un i dè Johr 855, 874, 879, 880 un 1174 bassyrt sin. Èrschti Dokumänt, wo indirèkti Ruggschlüss uff Hochwasserschäddè zuèlôn, stammèd uss èm 13. Johrhundert in Form vo kaiserlichè Privilegiè. Asè hèt am 10. Mai 1235 dè Könnig Heinrich VII. dè Frangfurter s Rächt gwäärt, d Hälfti vo dè Erlös vo dè hysigè Münzè auf ewige Zeiten für d Widderhèrschtellung un Erhaltung vo dè Mainbrugg z vowendè un s Holz, wo s dõdèzuè bruucht hèt, im Reichsforscht z entnää. Uffgrund vo dè großè Bedütung vo dè Frangfurter Mainbrugg für dè Vokeer findèt mò i dè älteschtè Bericht immer widder Hywys übber Hochwasserschäddè, z. B. 1192, 1235 un 1306: Anno domini da man zält nach gepurt Unsers Herrn Jesu Christi Tausent Dreihundert und sechs Jar, an unser Frauen Lichtmeß abendt (1. Februar), Ist geweß zu Frankfurt der Main von Eys und gewesser so groß das es die Zwen Thürm, und den Mehrern theil an der Brücken hat hinweg gestoßen, darzu Ist ein groß volk von Mann und Frawen bei fünfhundert Mensch uf der Brücken gestanden der sindt Zehen umbkommen.

In Würzburch ligèd sit èm 14. Johrhundert Informationè übber diè wichtigschtè Würzburger Hochwässer vor. Dè Schaddènsvolauf von èm Main-Hochwassers cha zimli unterschydlich sy. So isch zum Byschpill dè Wasserschtand am Pegel Würzburch bim Januarhochwasser 2003 um ca. 30 cm übber sèllèm vom Januar 1995 glègè, wôrend s z Frangfurt gnau anderscht ummè gsi isch. Diè folgèndè Uusfüürungè beziènèd sich uff dè Pegel Frangfurt. Bi Mittelwasser bedrait dè Wasserschtand am Pegel Frangfurt am Main 177 cm, bezogè uff dè Pegelnullpungt am Frangfurter Oschthaffè (+90,64 m ü. NN). Wenn dè Wasserschtand a d 300 cm Hochwassermarke I hèrrè odder drübber gòt, wörd d Schifffaart ygschränkt, ab 370 cm, im Högschtè Schifffaartswasserschtand (HSW) – Hochwassermarkè II, ist kein Schiffsvokeer mee möglich. Sèll gildèt für d Strèggi Haffè Aschèburch bis Stauschtufè Grysheim, bi dèrrè dè Frangfurter Pegel dè Richtpegel isch. I sèllèm Fall fangt dè Main aa, übber s Ufer z drèttè. Söttigi Übberschwemmungè chömmèd im Mittel öppè alli drei Johr vor.

Sit 1826 wörrèd d Wasserschtänd z Frangfurt regelmäßig gmessè, znägscht durch dè Phǜsikalische Vorein, sit 1845 durch s Stadtvomessungsamt. Im 19. Johrhundert hèt s in 40 Johr Übberschwemmungè gää, drunter in meererè Johr zweimòl un 1845 sogar dreimòl.

Diè högschtè Wasserschtänd:

19. Johrhundert 31. März 1845: ca. 640 cm 21. Februar 1876: 620 cm 27. Novembèr 1882: 633 cm 31. Dezembèr 1882: 570 cm

20. Johrhundert Februar 1909: 596 cm 16. Januar 1920: 618 cm 27. Februar 1970: 540 cm 30. Januar 1995: 547 cm

D Högschtschtänd im 21. Johrhundert sin im Januar 2003 (519 cm) un im Januar 2011 (485 cm) gsi. Insgsamt isch sit dè Stauregelung vum Main un dè dõmit vobundènè Vodǜèfung vum Fluß dè Schutz gegèübber chlynèrè Hochwässer vobessèrèt worrè.

Uus früènèrè Johrhundert sin wituus größeri Hochwasserschtänd übberlifèrèt. S schlimmschte je regischtryrte Hochwasser isch im Juli 1342 vorchò, wo so gnennte Magdalenèhochwasser s Dal gfluètèt hèt. Dörtzmòl isch s Wasser i dè Wyßfrauèkirchè sibbè Schuè hochgschtandè, sèll sin ca. 2 m. Sèlli Markè zeigt èn Pegel aa, wo mit 785 cm am Pegel suscht niènèmòl z Stand chò isch. S Hochwasser vum 17. Januar 1682 isch mit ca. 690 cm eins vo dè gröschtè un glychzitig s èrschte gsi, wo s èn druggtè Augèzeugèbericht vorlyt. Demnõch isch d Frangfurter Altschtadt vom Faardor bis zuè dè Neuè Chrômi übberfluètet worrè, dè Römerbärg, Großè Hirschgrabbè, d Faargassè un zaalrychi andri Gassè mit èm Nachè befaarbar gsi un s Wasser isch in meerèrè Kirchè gschtandè. S Hochwasser 1784 isch vum 27. Januar bis 4. März 1784 gangè. S gehört mit èrè Höchi vo ca. 659 cm ebbèfalls zuè dè gröschtè Hochwasserereignis un isch zuèdèm durch zitgnössischi Bricht uusfüürlich dokumentyrt. Anderscht wiè in früènèrè Beschriibungè wörd s Hochwasser nǜmmi wiè-nè Gottesgricht gschildèrèt, dè Volauf wörd sachlich beschribbè, ebbèso wiè d Schutzvokeerungè un d Hǜlfsmaßnaamè für d Fluètopfer, wo vom Frangfurter Rõt droffè worrè sin.

Drybendes Iis

Iis uff èm Main bi Karlburg am 5. Februar 2006. Dütlich z erkènnè isch d Durchbruchslinniè vum Iisbrècher

Bis zum Èndi vum 19. Johrhundert isch dè Main öppè i jeddem zweitè Johr übber sin gsamtè Lauf zuègfrorè, früèschtens im Novembèr (1513 am 13. Novembèr) un spôteschtens im Januar. S Iis isch im Allgmeinè zwǜschè Èndi Januar un Èndi März (spôteschtè Termin: 25. März 1845). Dè drybendè Iis hèt öfters voheerèndi Schäddè a Bruggè un Ufer aagrichtèt.

Diè längscht Gförni im Johr 1768 hèt 79 Dääg (vum 3. Januar bis zum 22. März) aaduèrèt. Dõdemit isch dè Fluß zuè Oschtèrè fascht immer vom Eise befreit, wiè-s dè Johann Wolfgang Goethe im Osterspaziergang beschribbè hèt (Faust. Der Tragödie erster Teil. Vor dem Tor).

Im 20. Johrhundert hèt d Uffheizung durch Chraftwärch un Induschtryaalaagè vobundè mit dè Stauregelung, dèzuè gfüürt, dass uff èm Fluß sèlber in strängè Winter immer sèltèner è Iissdeggi entschtandè isch. Z Frangfurt isch dè Main zum letschtè Mòl im Winter 1962/1963 zuègfrorè. Am Obberlauf isch es bsunders i dè strängè Winter 1984/1985 un 1995/1996 no zuè starkè Voiisungè chò, asè hèt d Schifffaart ygschtellt wörrè müèsè. Zletscht isch es im Januar 2002, Januar un Februar 2006 sowiè im Januar 2009 nõch längerè Kälteperiodè zuè Behinderungè vo dè Schifffaart wegè Drybiis chò.

Nadur un Umwält

Wassergüèti

Bis i s 20. Johrhundert isch dè Main ein vo dè fischrychschte Flüss z Mitteleuropa. Mit dè zuènämmèndè Induschtrialisyrung un èm Bevölkerungswachsdum hèt sich d Wasserqualidät zuènämend voschléchterèt. Au dè Bau vom Klärwärch Nidderrad z Frangfurt, wo 1887 als èrschti Kläraalaag vo Dütschland in Bedryb gangè isch, sowiè vo zaalrychè wittèrè kommunalè un induschtrièller Abwasserreinigungsaalaagè hèt dõdraa nüt gänderèt.

Nõch èm Zweitè Wältchrièg hèn d Strandbäder peu à peu zuègmacht wörrè müèsè. Sit dè 1960er Johr sin mee un mee Fisch massèwys gschtorbè un i dè 1970er Johr isch d Wasserqualidät vum Untermain i dè Gewässergüèteklassè III-IV odder IV (schlèchter Zuèschtand, vulgo au Kloakè). Am Höepungt vom Vodreckè vum Untermain isch im bsunder heißè Summer 1976 aaglangèt. Großes Uffsää hèt è Experimènt erzügt, wo Frangfurter Schüèler aagschtellt hèn. Diè Brojèktgruppè hèt Goldfisch in Wasserprobè ygsetzt, wo a voschiddènè Stellè im Frangfurter Stadtgebièt us èm Main usègholt worrè. Ein vo dè Goldfisch, wo in èm Aquarium mit sebbèm Wasser gschwummè isch, wo vo nèrè Stell unterhalb vum Wärch Högscht gschtammt hèt, hèt sèll Experimènt nit übberläbt .

Dè Uus- un Neubau vo kommunalè un induschtrièllè Kläraalaagè sowiè Vofaarensvobesserungè vo dè Induschtry hèn dèfür gsorgt, dass sich d Wasserqualidät suksessyv widder vobessèrèt hèt. Nõch èm aktuèllè Bericht übber diè Biologischi Gwässergüèti vo dè Flǜèßgwässer z Hessè hèt d Wasserqualidät vum Main im Johr 2010 im gsamtè hessischè Abschnitt vo dè Güèteklassè II (guètè Zuèschtand). Diè vobliibèndi Wasserbelaschtung isch zuè nèm großè Deil uff Obberflächèabflüss, z. B. nõch starkè Regèfäll, odder uff Belaschtungè uss dè Landwǜrtschaft zruggzfüürè un nu schwèr witter z voringèrè.

S wörd trotzdèm witterhy dèvo abgrõtè, im Main z bädèlè, well mikrobièlli Drèck im Wasser sy chönnt. Nõch èm Rõt vum HMUKLV sind Flüss (im Hessischè) generèll als Baddewasser nit geignèt. Im Johr 2004 isch diskutyrt worrè, d Wasserqualidät uff èm Flussabschnitt zwǜschè dè Stauschtuèfè Offèbach un Grièsheim mit meerèrè 100.000 m³ Drinkwasser temporär asè z vobessèrè, dass dè Schwimmwettbewärb vum Triathlon Ironman Germany im Main statt im Langèmer Waldsee uusdrait wörrè cha. D Blään sin abber i dè Öffentlichkeit umschtrittè un bis hüt nit realisyrt worrè.

Flora un Fauna

Blaubrüschtle

Nò im 19. Johrhundert hèt dè Main zuè dé artèrychschtè Gwässer vo Dütschland ghört. In vill Ortschaftè hèt s sit èm Mittelaalter Fischerzümpft gää, z. B. z Frangfurt sit èm Johr 945. D Flussregulyrung, vobundè mit dè künschtlichè Aabassungè a dè Flussbankètt (z. B. Uferbefeschtigungè) für d Schifffaart, hèn zämmè mit dè schu erwääntè dreckigè Wasser zuè nèm massyvè Rügggang vo dè Fischartè gfüürt, am Untermain byschpillswys sin d Artè vo ca. 30 bis 35 uff vyr zrugggangè. Diè gwèrblichi Fischerei isch ganz Ygangè. Mittlerwyl isch dè gröscht Deil vo dè urschprünglich heimischè Artè widder zrugg chò, allerdings chönnèd vill Artè yrèn Bschtand nit sèlber erhaaltè, s bruucht bi sèllnè èn gezyltè Bsatz mit jungè Fischli.

Flussbarbè

Fischökologisch ghört dè gröschte Deil vum Main zuè dè Brachsèregion odder zuè dè Barbèregion. Zuè dè Artè, wo beobachtet worrè sin, ghört dè Aal, d Barbè, d Brachsè, dè Döbl, dè Flussbarsch, d Güschter, d Hasel, dè Hecht, dè Karpfè, d Nasè, dè Rapfè, s Rotaug, d Rotfèddèrè, d Schleiè, d Ukelei, dè Wäls un dè Zander. No nit widder dèhaim worrè sin bsunders dè Salm un dè Stör. Im Raamè vum Brojèkt Lachs 2020 wörd aavisyrt, bis 2020 im Flusssischteem vum Rhy widder Läbbensbedingungè für dè Salm hèrrè z bringè. Dõdeby söllèd durch d Aktivyrung vo denaturyrtè Flussauè un Vobesserungè vo dè Gwässerschtruktur, z. B. Aaschluss vo Altärm un Schutz vo Kysabschnitt, gèignèti Laichblätz ygrichtet wörrè. Im Yzugsgebièt vum Main chömmèd dõdèfür è baar Näbbèflüss in Frõg, wo schu früèner Salm dèhaim gsi sin, z. B. Rodach un Kinzig.

Sitdèm dè Main-Donau-Kanaal 1992 uffgmacht worrè isch, sin ca. 20 Artè us èm Donaugebièt i dè Main migryrt, drunter dè Blaubandbärbling (Pseudorasbora parva), diè Marmoryrti Grundel (Proterorhinus marmoratus), dè Rapfè (Aspius aspius), d Zäärtè (Vimba vimba) un dè Zobl (Abramis sapa).

D Auè vum Obbermain sin è Läbbensruum für sèltèni Dyr wiè dè Iisvogel, dè Flussrègèpfyfer, s Blaubrüschtli, d Roorweyè un Brachtlibällè. Durch s Renaturyrè vum Flusslauf, èm Aaschluss vo früènèrè Kysgruèbè un andèrè Maßnaamè wörd vosuècht, diè übberregional bedütendè Beschtänd z schützè.

Nõch dè europäischè Fauna-Flora-Habitat-Richtlinmiè vo 1992 sin d Bundesländer vopflichtet, Gebièt zum Schutz vo bschtimmtè Läbbensruumartè sowiè Habitat vo gfôôrdètè Dyr- un Pflanzèartè nõch Brüssel z meldè. Uusgwäälti Gebièt us dè nationalè Vorschlääg söllèd denn zämmè mit den Vogelschutzgebièt, wo nõch dè EU-Vogelschutzrichtlinniè gmeldèt sin, s europawitte Schutzgebiètssischteem Natura 2000 uusmachè. Im Raamè vu sèllèm Brojèkt sin durch s Land Bayern au voschiddèni Gebièt am Main gmeldèt worrè, z. B z Obberfròngn d Mainauè un d Muschelkalchhaaldè zwǜschè Kauèrèdorf un Trebgascht, s Maindal vo Theisau bis Lichtèfels sowiè vo Staffelschtai bis Hallschtadt un d Mainauè zwǜschè Eltmaa un Haßfurt. Im Regyrungsbezirk Underfròngn sin èbbèfalls Mainauè gmeldet worrè, abber au z. B. Drochèhäaldè am Kallmuth un a dè Wiibärg vum Maindreiegg.

Vokeer

Wasserschtrõß

Antike

Uusschnitt uss dè Mainlaufchartè vo 1593 mit dreidèltè Schiff

Schu d Keltè un diè germanischè Kimbèrè hèn dè Main als Wasserschtrõß bruucht. Im Zug vo dè Expansion vum Römischè Rych unter m Auguschtubs un èm Tiberius isch dè Main näb dè Lippè z Nordweschtdütschland ein vo dè beidè Hauptyfallwäg i s freye Germaniè gsi. Au d Gründung vum römischè Mainz gegèübber dè Rhy-Mündung isch maßgèblich uff diè strategischi Laag in Bezug uff dié beidè Flüss zruggzfüürè. I dè römischè Sidlung Nida am chlynè Näbbèfluss Nidda isch bi Uusgrabungè èn Bootshaffè entdeckt worrè. Übber d Nidda un dè Main hèn asè Güèter zwǜschè dè rechtsrhynischè civitas taunensium un èm römischè Mainz dransportyrt wörrè chönnè.

Am Unterlauf isch dè Main sit dè auguschtinischè Zit durch Rychsgebièt – Brovinz Germania superior (Obbergermaniè) – voloffè, è Ußègränz hèt er a dè Weschtsitè vum Vyreggs gfundè. Dört dürftèd d Römer dè Limes mit Patrouillèbötli kontrollyrt haa, well siè s uff dè Donau witter südöschtlich vom Limes au èso gmacht hèn. Dè Limes isch von èrè Reiè vo nüü bis zee Kaschtäll bewacht worrè, dört isch dè Limes nit durch diè suscht üblichè Gränzwäll mit Muèr odder Palisadèwäll samt Grabbè vom freyè Germaniè abgränzt worrè. S hèt glangèt, d Flussgränzè vum Fluss uus z übberwachè, um unerwünschtè Bsuèch dè Zuègang z voweerè. Dè so daufte Mainlimes, wo nèn Deil vum Obbergermanischè Limes gsi isch, hèt bi dè hütigè Ortschaft Großkrotzèburg aagfangè un bi Bürgschtadt uffghört.

È Legion isch i sèllèrè Gegènd nit stationyrt gsi, ei Legion isch abber immer z Mogontiacum, im hütigè Mainz glègè, un hèt übber d Mündung èn eifachè Zuègang zum Maindal ghaa. Sit 1985 isch è großes Lager bi Marktbreit nõchgwisè; sèll Lager hèt abber offèbar nit der Unterwèrfung vo Obbergermaniè diènt, well s kein Grund für d Aanaam git, dass übber dè Main è Expansion gu Oschtè hy blaant gsi isch.

Mittelaalter

Fundsachè un Urkundè us èm Mittelaalter zeigèd diè hochi Bedütung vo dè Mainschifffaart. Zaalrychi Sidlungè vodankèd iri Entwicklung entwedder dè Rollè als Umschlagblätz odder als Zollschtationè. Dè Karl dè Große hèt als èrschtè s Brojèkt von èm Kanaal zwǜschè Main un Donau uffbrocht. D Blään sin abber a dè technischè Schwirigkeitè gschittèrèt, wo für diè dõmòligi Zit nit übberwundè hèn chönnè. technischen Schwierigkeiten. Rèschtè vo dè Fossa Carolina sin hüt no bi Dreuchtlingè z findè.

D Schiff vum Mittelaalter hèn bi nèrè Laddefähigkeit vo 10 bis 20 Tonnè flussabsi ca. 100 km pro Daag zrugglegè chönnè. Flussobsi sin d Schiff gschtakt odder dreidlèt worrè. Uff sèbbi Wys hèt mò Dagesetappè vo übber 30 km gschafft. Nachts hèn d Schiff nǜmmi faarè chönnè, un d Schiffslüt hèn müèsè an Bord bliibè. Sit èm 12. Johrhundert hèt s è regelmäßigi Vobindung zwǜschè Frangfurt un Mainz gää, s Marktschiff. Sit èm 14. Johrhundert hèn zwei Schiff im däglichè Wechsèl uff èm Main vokeert, eins flussobsi un andre flussabsi. D Schiff hèn im Personè- un Güèterdransport, abber au im Boschtvokeer diènt. D Faart flussabsi z Frangfurt isch däglich um 10 Uhr vum Faardor uus losgangè. D Faarzit uff Mainz isch öppè sibbè bis nüü Stundè gangè. 1391 hèt dè römisch-dütsche Könnig Wenzel d Grichtsbarkeit übber d Marktschiff a diè Freyi Stadt Mainz vogää. 1474 hèt dè Kurfürscht vo Mainz d Hoheit übber s Marktschiff aageignèt.

Neuzit

Mainschifffaart bi Klingèbärg um 1650

D Stadt Frangfurt hèt iri Gsichtbarkeit volorè, wo bis dört Bschtand ghaa hèt. Im Jahr 1600 isch au è Marktschiff ygsetzt worrè, wo meefach i dè Wuchè zwǜschè Hanau un Frangfurt vokeert isch. Aalass isch d Gründung vo dè Neuschtadt Hanau gsi. S Marktschiff isch regelmäßig bis 1848 übber dè Fluß gangè, ab dört isch d Frangfurt-Hanauer Ysèbaa in Bedryb gnõ worrè. Gegèübber dè regulärè Marktschiff isch diè freyi Schifffaart ehnder unbedütend gsi. Nõch 1337 hèt s z Frangfurt keini Schifferzumpft mee gää, diè wennigè ygschribbènè Schiffer sin glychzitig Obscht- un Fruchthändler gsi. Nõch dè Gründung vo dè Hanauer Neuschtadt hèt sit 1602 zwǜschè m Früèling (Laetare) un Hèrbscht (Michaelis) meefach wöchentlich au è Marktschiff vo Hanau nõch Frangfurt pendlèt, wo unter dè (vom Kurmainz beschtrittè) Hoheit vum Grõfè vo Hanau-Münzenberg gschtandè isch. Dè Vokeer isch èrscht uffgää worrè, nõchdèm d Frangfurt-Hanauer Ysèbaa 1848 in Bedryb gangè un sèlli Leischtungè übbernõ hèt.

Induschtryzitaalter

Mainschifffaart z Frangfurt um 1850

Blakat wèg èm Uffmachè vum Main-Canalisirung un èm Frangfurter Weschthaffè, 1886

Dè Uffschtyg vum Dransportmittel Ysèbaa im 19. Johrhundert isch dè znägscht dè Aafang vum Untergang vo dè Mainschifffaart gsi. Drotz dè Yfüürung vo dè Dampfschifffaart i dè 1830er Johr hèn nur chlyni Schiff bis zuè nèrè Lascht vo 1000 Zentnèr (50 Donnè) uff èm Main faarè chönnè, wôrènd uff èm Rhy i dè Mitti vum 19. Johrhundert schu Schiff mit bis zuè 16.000 Zentnär (800 Donnè) vokeert sin. Wèg sèllèm hèt d Fracht, wo für dè Main bschtimmt gsi isch, z Mainz odder Guschtavsburg umgschlagè wörrè müèsè. Ab 1836 isch dè Main ab Bambärch mit èm Ludwich-Donau-Main-Kanaal witter gangè. 1843 hèt sèbbè Kanaal bis uff Nürnbärch glangèt, un ab 1846 isch er durchgängig bis zuè dè Donau befaarbar gsi, wa kurzzitig è höcheri Donnage mit sich brocht hèt. Befördèrèt isch unter andrèm großi Mängè vo Kollè us èm Ruurgebièt i dè Südè, Stai, forscht- un landwǜrtschaftlichi Erzügniss i dè Nordè (80.000 bis 200.000 Donnè jöhrlich). Allerdings hèt mò meischtens z Bambärch umladdè müèsè. Zuèsätzlich hèt d Schifffaart Probleeme chriègt durch diè zuènämmendi Vosandung vo dè Mainmündung un s im Lauf vum Johr stark schwankende Abflussregime, asè isch öfter wènnig Wasser im Main gsi. Sèllèwäg isch 1846–1876 diè sognannti Mittelwasserkorrektur mit Schlächt un Barallelwärch zwǜschè dè Saalemündung z Gmündè un Frangfurt durrègfüürt worrè. Regulyrungszyl sin è Mindeschtfaarrǜnnèdǜèfi vo 90 cm un è Faarrǜnnèbreiti von 26 m. Mit èm Bau vo dè Taunus-Ysèbaan uff Wysbaddè anno 1839, dè Frangfurt-Hanauer Ysèbaan anno 1848 un dè Mainbaan gu Mainz anno 1863 isch es Frachtuffchò uff èm Main vo früèner übber 200.000 Donnè jöhrlich drastisch zrugg gangè un uff èn Dǜèfpungt vo öppè 93.400 Donnè im Johr 1879 gsunkè. Dè Ysèbaan-Frachtvokeer z Frangfurt isch dègegè im glychè Johr uff öppè 1,4 Millionè Donnè gschtygè.

Wèg èrè Initiativè vum Frangfurter Obberbürgermeischter Mumm vo Schwarzèschtai isch ab 1868 èn 36 km langè Main-Sitèkanaal zwǜschè Mainz un Frangfurt blaant worrè. D Blään sin allerdings meefach gändèrèt worrè. 1883 sin d Uferschtaatè übbery chò, dè Fluß mit Stauschtufè uuszbauè, un dè Wasserschtand vo bishèr durchschnittlich èm halbè Meter uff znägscht zwei un ab 1891 uff zweièhalb Meter aazhebbè, dèmit er für d 1000-Donnè-Mainschiff befaarbar gsi isch. 1883 bis 1886 sin am Unterlauf vum Main zwǜschè Mainz un Frangfurt füüf Stauschtufè mit Nòdelweer, Schlüsè (85×10,5 m), Floßrǜnnè mit Drummelweer un Fischschtägè baut worrè (Koschtheim, Flörsheim, Okriftel, Högscht un Nidderrad) un am nördlichè Mainufer isch èn großè Haffè neu baut worrè, dè Frangfurter Weschthaffè, wo 1886 uffgmacht worrè isch. Glychzitig isch am gegèübberligèndè Ufer dè Kollèhaffè baut worrè, wo bis 1912 bedribbè worrè isch. Bis 1905 isch dè Umschlag vum Weschthaffè uff 1.565.000 Donnè gschtygè, wo halber us Kollè un Koks us èm Ruurgebièt un halber us Frucht, Sand un Kys bschtandè hèt. Schu zee Johr nõch sinèrè Eröffnung sin d Kapazidätè vum Weschthaffè übberlaschtet gsi, un 1912 isch dè neue, dütlich größère Oschthaffè uffgmacht worrè.

I dè 1920er Johr hèt d Breiti vum Nòdelweer un dè Schlüsè a dè füüf Stauschtuèfè s Vokeersuffchò uff èm Main nǜmmi packt, dõrum hèt d Ygangsschtuèfè vo Koschtheim schu 1921 è zweiti Schlüsè chriègt. 1929–1934 sin diè vyr Stauschtuèfè obberhalb vo Koschtheim durch d Stauschtuèfè Eddersheim un Grièsheim ersetzt worrè. Si bschtôn us èm Walzèweer, zwei Schlüsè für Binnèschiff, è Bootsschlüsè, èm Wasserchraftwärch un ènèrè Fischschtägè erwitterèt worrè.

Chèttèschifffaart

D Mainkuè vor Frangfurt

Nõch èm Bau vum Weschthaffè sin 90 % vum Vokeers übber dè Rhy gangè, nu 10 % uff dè Mainschtrèggi, wo no nit gschtaut gsi isch. Um diè gringi Dransportkapazidät vobessèrè z chönnè, hèn Mainzer Bürger un s Könnigrych Bayern d Aktiègsellschaft Mainchèttè gründet, dèmit d Chèttèschifffaart au uff èm Main ygfüürt wörrè hèt chönnè, wa sich schu uff dè Elbe un èm Neggar bewäärt cha hèt. Dõdèby isch im Fluß dinnè è Chèttè volait worrè, wo sich èn Dampfdragtor draa nõch schürgè hèt chönnè. Am 7. Auguscht 1886 isch d Chèttè zwǜschè Mainz un Aschèburch in Bedryb gangè. 1891 sin schu drei Chèttèdragtorè (benamst als Mainkuè) uff èm Main uè un abbè krochè. In dè Folgejohr isch d Chèttè immer witter volängèrèt worrè: 1893 bis Miltèbärg, 1899 bis Würzburch un 1905 bis Bambärch.

D Chèttèschifffaart isch abber è Episodè blibbè. Wèg èm Uusbau vo dè Stauschtuèfè mainobsi hèt mò d Chèttèschifffaart, wo zletscht uff 314 km uusbaut gsi isch, 1908 unterhalb vo Frangfurt ygschtellt, 1940 denn unterhalb vo Würzburch un è baar Johr spôter unterhalb vo Bambärch.

Flößerei

D Holzflößerei uff èm Main isch èrschtmòls urkundlich am Èndi vum 14. Johrhundert erwäänt worrè, Dransportflöß hèt s uff èm Main no bis i d 1950er Johr iè gää. D Flößerei hèt uff èm Main hauptsächlich im Dransport vo Holz uss dè Wälder vum Obbermain diènt.

Dè Uusbau zuè nèrè Großschifffaartsschtrõß

Schubvoband vor Freudèbärg

Barallel zuè dè Yfüürung vo dè Chèttèschifffaart isch dè Uusbau vum Main durch dè Bau vo Stauschtuèfè voraadribbè worrè. Dè Uusbau isch schrittwys fürsi gangè. Im Johr 1901 isch d Offèbacher Stauschtuèfè un dè Offèbacher Haffè in Bedryb gnõ worrè; d Offèbacher Stauschtuèfè isch 1949–1957 durch è neui ersetzt worrè. Anno 1921 isch dè Abschnitt bis Aschèburch mit sechs Stauschtuèfè un èm neuè Aschèburcher Haffè uusbaut worrè; 1965–1983 sin drei Stuèfè neu gmacht un drei abgrissè worrè.

Schifffaartsroutè Rotterdam-Conschtanta, kürzeschti Vobindung zwǜschè Nordsee un Schwarzem Meer übber: Rhy, Main, Main-Donau-Kanaal, Donau un Donau-Schwarzmeer-Kanaal

Stauschtuèfè un Schlüsè z Offèbach

Nõchdèm dè Main am 1. April 1921 Rychswasserschtrõß worrè isch, hèt s Dütsche Rych un dè Freischtaat Bayern am 13. Juni 1921 èn Vodraag übber d Uusfüürung vu dè Main-Donau-Wasserschtrõß zwǜschè Aschèburch un dè dütschè Gränz unterhalb vu Passau als Großschifffahrtsschtrõß für Schiff bis zuè nèrè Lascht vo 1500 t ratifizyrt. No im sèlbè Johr hèt si zuè dè Finanzyrung vom Bau d Rhy-Main-Donau AG (RMD) z Münchè gründèt. D RMD hèt für d Wasserchraftwärch, wo si hèt bauè müèsè, è Bedrybskonzèssion bis 2050 chriègt, um mit dè Gwinn s Baudarlehè z tilgè. Dènõch gòt s Wasserrächt uff d Bundesrepublik Dütschland übber. Hüt wörrèd d Stauweer vo dè EON gschtüèrèt, well d EON au d Chraftwärch bruuchè duèt. D Wasserschtrõßèabschnitt, wo fèrtig baut worrè sin, sin dè Wasser- un Schifffaartsvowaltung vom Bund übbergää worrè.

Bis 1941 hèt mò bis Würzburch wittèri 13 Stauschtuèfè baut un dè Haffè Würzburch in Bedryb gnõ. 1950 isch dè Uusbau vum Main zwǜschè Würzburch un Bambärch mit 14 Stauschtuèfè witter uè zogè worrè. Dõdeby sin d Erfaarungè vo dè Vorchriègszit gnutzt worrè, so dass diè neui Strèggi vo vornèiè leischtungsfähiger worrè isch. È bsunderi Usèforderung isch dè Bau vo dè Würzburcher Schlüsè gsi, well d Wasserschtrõß unter dè historischè Aaltè Mainbrugg durrè un vor dè Marièbärger Feschtung dra nõch z füürè. Am 25. Septembèr 1962 isch glychzitig mit èm Staatshaffè Bambärch dè Uusbau vum Main bis Bambärch fèrtig gsi.

Z Bambärch fangt dè Main-Donau-Kanaal aa, wo d Wasserschtrõßè vo Weschteuropa mit dè Donau vobindet.

Zwǜschè Viereth bi Bambärch un dè Main-Mündung ligèd hüt 34 Stauschtuèfè, wo uff 388 km zämmè èn Höèunterschyd vo 149 m (bi Mittelwasserschtand vum Rhy) übberwindè düèn. Die Fallhöchi a dè Stauschtuèfè ligèd zwǜschè 2,36 un 7,59 m. D Längi vo dè Rüggschtaubeggè lyt zwǜschè 5 un 19 km. D Schlüsèchammèré sin durchschnittlich 300 m lang un 12 m breit, woby d Schlüsè obberhalb vo Würzburch èn Mittelhaupt hèn für è chlynèri un è größeri Deilchammèrè, um je nõch Vokeer Wasser z sparè. Sechs Stauschtuèfè unterhalb vo Aschèburch hèn è zweiti Schlüsè, z Koschtheim, Eddersheim un Grièsheim mit èrè Breiti vo 15 m. D Weer hèn normalerwys drei Fälder mit Walzè zum Zuèmachè. Alli Stauschtuèfè sind mit Fischschtègè als Uffschtygshilfi uusgschtattet. Ußer Viereth un Würzburch vofüègèd alli Stauschtuèfè übber è Bootsschlüsè. D Gsamtuusbauleischtung vo dè 33 Wasserchraftwärch bedrait 127,55 MW.

Stauschtuèfè

Diè folgènde Tabèllè enthaaltet è Übbersicht vo allnè Stauschtuèfè im Berych vo dè Bundeswasserschtrõßè:

Stauschtuèfè Grièsheim: Schlüsè mit Leitschtand, Chraftwärch

Stauschtuèfè Koschtheim: links s Weer, rächts d Schlüsègruppè mit Vorhäffè

	Stauschtuèfè	Laag Main-km	Längi vom Rüggschtaubèggi in km	Obberwasser übber NN	Fallhöchi in m	Chraftwärchs- leischtung in kW
01	Vyreth	380,70	000	230,86	6,00	6.200
02	Limbach	367,18	13,52	224,86	5,36	3.700
03	Knetzgau	359,78	07,40	219,50	4,24	2.900
04	Ottèdorf	345,26	14,52	215,26	7,59	6.300
05	Schweinfurt	332,04	13,23	207,67	4,67	3.800
06	Garschtadt	323,50	08,53	203,00	4,69	3.900
07	Wipfäld	316,29	07,21	198,31	4,31	2.900
08	Gerlachshuusè	300,51	15,78	194,00	6,30	3.900
09	Dettelbach	295,40	05,11	187,70	5,50	4.200
10	Kitzingè	283,98	11,42	182,20	3,66	3.000
11	Märktbreit	275,68	08,30	178,54	3,31	2.100
12	Goßmannsdorf	269,03	06,65	175,23	3,40	2.000
13	Randersacker	258,89	10,14	171,83	3,30	2.000
14	Würzburch	252,51	06,37	168,53	2,75	0900
15	Erlabrunn	241,20	11,31	165,78	4,15	2.700
16	Himmelschtadt	232,29	08,91	161,63	4,30	2.500
17	Harrbach	219,47	12,82	157,33	4,90	3.000
18	Staibach	200,67	18,79	152,43	5,14	4.200
19	Rothèfels	185,89	14,79	147,29	5,26	4.200
20	Lengfurt	174,51	11,38	142,03	3,99	2.600
21	Eichel	160,47	14,04	138,04	4,50	3.100
22	Faulbach	147,07	13,40	133,54	4,51	4.100
23	Freudèbärg in Baddè	133,95	13,12	129,03	4,51	4.300
24	Heubach	122,36	11,59	124,52	4,00	3.400
25	Klingèbärg	113,05	09,31	120,52	4,00	3.000
26	Wallschtadt	101,20	11,85	116,52	4,00	3.400
27	Obbernau	092,91	08,29	112,52	4,01	3.200
28	Chlynoschtheim	077,91	15,00	108,51	6,80	9.700
29	Krotzèburg	063,85	14,06	101,71	2,74	—
30	Müllheim	053,19	10,39	098,97	3,77	4.800
31	Offèbach	038,51	14,67	095,20	3,18	4.100
32	Grièsheim	028,69	09,83	092,02	4,49	4.900
33	Eddersheim	015,55	13,14	087,53	3,61	3.640
34	Koschtheim	03,21	12,34	083,92	2,36 (MW Rhy)

Als Deil vo dè Stauschtuèfè Gerlachshuusè git s bi Volkach è Weer mit Bootsschlüsè un Wasserchraftwärch, wo für dè nötige Wasserschtand im Kanaal gu Gerlachshuusè sorgè duèt. Umkeert isch dè Schlüsèkanaal durch è Hochwasserschperrdor gegè Hochwasser gschützt. Übber s Weer wörd è Reschtwassermengi a dè Altmain abgää. Zaalrychi Rüggschtauflussabschnitt sin zum Landschaftsschutzgebièt deklaryrt worrè un diènèd als Vorbild für Flussuusbautè in ganz Europa. Zwǜschè dè Mündung un dè Schlüsè Lengfurt bi Trièfèschtai isch d Faarrǜnni ganzjöhrig mindeschtens 2,90 m dǜèf. Dè Main isch uff sèllèm Abschnitt für Schiff bis 135 m Längi, Schubvobänd un Koppelvobänd bis 185 m Längi un 11,45 m Breiti befaarbar. Er isch dört i diè europäischi Wasserschtrõßèklass Vb ygordnèt. Koppelvobänd un Einzelfaarer übber 110 m bruuchèd è Sondererlaubnis. D Strèggi bis zum Main-Donau-Kanaal söll bis zum Johr 2018 vo 2,50 m uff 2,90 m Faarrǜnnèdǜèfi un 40 m Faarrǜnnèbreiti uusbaut wörrè. Nõch eim landschaftspflegerischè Begleitblaan sin dõdeby Uusgleichs- un Ersatzmaßnaamè für Ygriff in Nadur un Landschaft vorgsää. Bis dörthy hèt dè Abschnitt ab Lèngfurt d Wasserschtrõßèklass Va (Schiff bis 110 m Längi).

Häffè

Laag un Schiffsgüèterumschlag in Tonnè a dè Mainhäffè:

D Kilometryrung fangt a dè Mündung i dè Rhy mit 0 km aa un stygt flussobsi.
L = in Flǜèssrichtung links, R = in Flǜèssrichtung rächts
k. A. = keini Aagabè, a. B. = ußer Bedryb, n. C. = nu Containerumschlag

Volaufschartè vum Main

Haffè Schweinfurt

Laag (Main-km)	Bundesland	Nammè/Ortschaft	Umschlag (in t)
00,9 L	Hesse	Ländi Ginsheim	n. C.
080 L	Hesse	OPEL-Ländi Rüsselsheim	k. A.
09,1 R	Hesse	Ölhaffè Hochheim	k. A.
013,8 L	Hesse	Ölhaffè Raunheim	k. A.
016,8 R	Hesse	Ländi Okriftel	k. A.
018,8 L	Hesse	Haffè Kelschterbach	k. A.
022,2 L	Hesse	Haffè Schwanheim	n. C.
0250 R	Hesse	Högschter Haffè	a. B.
0330 R	Hesse	Frangfurter Weschthaffè	00
037,3 R	Hesse	Frangfurter Oschthaffè	1.600.000
039,6 L	Hesse	Offèbacher Haffè	a. B.
0570 R	Hesse	Hanauer Mainhaffè	1.800.000
0830 L	Bayern	Haffè vo Aschèburch	0781.230
1110 L	Bayern	Haffè Wörth am Main	k. A.
1510 R	Bayern	Bedrybshaffè Hasloch vum WSA	00
1580 L	Bade-Wirttebärg	Wärtheimer Mainhaffè	0227.021
172,8 R	Bayern	Lèngfurter Haffè	0575.390
211,4 R	Bayern	Haffè Gmündè am Main	k. A.
227,1 R	Bayern	Karlschtädter Haffè	0340.732
2460 – 2530 R	Bayern	Haffè vo Würzburch	0277.316
258,9 L	Bayern	Haffè vo Randersacker	k. A.
270,5 L	Bayern	Ochsèfurter Haffè	0159.000
2770 L	Bayern	Häffè vu Märktbreit	0100.000
2840 R	Bayern	Kitzinger Haffè	0140.000
296,2 R	Bayern	Haffè Dettelbach	Fääri
305,5 L	Bayern	Haffè Volkach	a. B.
315,5 R	Bayern	Haffè Wipfäld	k. A.
330,5 – 333,3	Bayern	Schweinfurter Haffè	0350.132
350,4 R	Bayern	Sportboothaffè Theres	00
355,6 R	Bayern	Haßfurter Haffè	010.000
362,5 R	Bayern	Main-Ländi vo Zeil	085.000
369,6 L	Bayern	Sportboothaffè Eltmaa	00
3820 3830 L	Bayern	Haffè vo Bambärch	0342.000

Vokeerswäg im Maindal

Wiè a dè meischtè Flüss hèt s au am Main früè Uferwäg gää, wo für d Treidelschifffaart bruucht worrè sin. Well s a beidnè Ufer vum Main è hochi Sidlungsdichti hèt un s Bärgland i dè Umgebung s Abchürzè vo dè Flussschlaufè schwirig gmacht hèt, hèt s Maindal zèrscht au als Trassè für neuzitlichè Vokeerswäg diènt, also für Ysèbaanè un moderni Strõßè. Spôter sin z. B. stärkeri Lokomotyvè uffchò, mit dènnè-s möglich worrè isch, steileri Rampè z befaarè, asè hèt mò u. a. mit dè Spessartrampè mèngi Flussschlaufè abchürzè chönnè.

Ysèbaanè

D Ysèbaan bruucht èn großè Deil vum Maindal für Oscht-Wescht-Vobindungè. Im Berych vum Maindrei- un vum -vyregg chürzèd d Hauptschtrèggè è bitzeli ab, zum Deil wörd dè Flusslauf denn übber Näbbèschtreggè aabundè.

Strecke	Verlauf
KBS 860	(Nürnbärch–)Creußè–Bayreuth
KBS 852	Bayreuth–Neuèmärkt-Wirsbärg
Ludwig-Süd-Nord-Baan (KBS 850)	(Hof–Schièfi Ebèni–)Neuèmärkt-Wirsbärg–Kulmbach–Lichtèfels
KBS 820	Lichtèfels–Bambärch
KBS 810	Bambärch–Schweinfurt–Würzburch Hbf
Main-Spessart-Baan (Ludwigs-Weschtbaan, KBS 800, rächtsmainisch)	Würzburg Hbf–Karlstadt–Gemünden–Lohr, vo dört dirèkt durch d Däler vo dè Lohr un dè Aschaff nõch Aschèburch – Hanau
KBS 920	(Ansbach–)Märktbreit–Ochsèfurt–Würzburch Hbf
Maindalbaan (KBS 781,)	Wärtheim–Miltèbärg–Aschèburch
Frangfurt-Hanauer Ysèbaan (KBS 640, am rächtè Ufer)	Hanau–Frangfurt-Oschtbaanhof
Bebraer Baan (linksmainisch)	Hanau–Offèbach–Frangfurt-Südbaanhof–Frangfurt Hbf
Mainbahn (linksmainisch)	Frangfurt Hbf–Rüsselsheim–Mainz Hbf
Taunusbaan (rächtes Main-Ufer)	Frangfurt Hbf–Frangfurt-Högscht–Mainz-Kaschtel (–Wysbaddè Hbf)

Strõßèvokeer

A70 Maindalautobaan Schweinfurt–Bambärch, Mainbrugg Eltmaa

Dè Main hèt fascht uff ganzer Längi Bundesschtrõßè a dè einté odder andrè Uferzonè. Sèll drǜfft au beidi Quällflüss.

Im Rotè Main folgt ab Creußè übber Bayreuth bis Kulmbach d B 85. Dè Wyße Main hèt schu è baar 100 m nõch sinèrè Quällè d B 303 a sinèrè Sitè, wo-nim bis Unterschtainach folgè duèt. Ab dört folgt èm d B 289 bis Kulmbach. Sèlli Strõß gòt am Main nõch bis Lichtèfels, ab dört übbernimmt d BAB 73 am linkè Ufer bis Bambärch. Vo dört bis Schweinfurt füürt d B 26, wo z Eltmaa vum linkè uff s rächtè Ufer wechslèt. Mit größerèm Abschtand gòt au d B 70, d Maindalautobaan, vo Bambärch bis Schweinfurt am Main nōch abbè, dōdeby chrützt si bi Bambärch, Eltmaa un Schweinfurt dè Fluß. Unterhalb vo Schweinfurt isch dè Main stellèwys ooni Strōßègschpônli unterwägs. D B 26 nǜmmt dè diräkte Wäg uff Karlschtadt ooni Umwäg übber s Maindreiegg, d B 19 gòt diräkt gu Würzburch. Vo Ochsèfurt bis Würzburch volauft widder è Bundesschtrõß auf am rächtè Mainufer, d B 13, bis Karlschtadt d B 27, bis Loor denn widder d B 26. Diè dünn besidèlti Oscht- un Südsitè vum Mainvyregg wörd durch è Landesschtrõß für dè Vokeer zuègänglich gmacht. Vo Miltèbärg bis Aschèburch volauft mit dè B 469 widder è Bundesschtrõß uff èm linkè Mainufer. Vo Aschèburch übber Hanau un d Frangfurter Innèschtadt bis Frangfurt-Högscht volauft d B 8 uff dè rächtè Mainsitè, deilwys abber è bitzeli èwäg vum Fluß. Au d B 43 volòt uff yrèm Wäg vo Hanau übber Offèbach un Rüsselsheim gu Mainz mèngmòl s Bliggfäld vum linkè Ufer, vo allem zwǜschè Frangfurt-Sachsèhuusè un Kelschterbach. Uff èm rächtè Mainufer folgt d B 40 mit èm rächtè Abschtand zum Main diè letschtè Kilometer vum Main vo Hattersheim bis Mainz.

Mainfäärè

Mainfäärè Faar

Mainfäärè Nordheim, vo obbè

Mainfäärè Frangfurt-Högscht

Am Main wörrèd no zwölf Fäärè bedribbè (Stand Juli 2018). Sit dè 1960er Johr hèn schu vill Fäärlinniè stillglait wörrè müèsè, well si nit rentyrt hèn. D Fäärè wörrèd i dè Reglè vo dè Kommunè a d Fäärlüt vopachtet, belaschtèd abber diè kommunalè Huushalt chräftig, idèm diè nötigè Zuèschüss wègkaièd. D Meezaal vo dè Fäärè isch für dè Dransport vo Personèwägè un Laschtchraftwägè bis zuè nèm bschtimmtè Gsamtgwicht ygrichtet worrè, è baar nu für Personè un Faarräder. Èn Deil vo dè Fäärè isch faart frei, andri wörrèd am Hochseil gfüürt, hèn abber èn eigènè Aadryb. Für dè Vokeer im Maindal hèn d Fäärè nõch wiè vor è wesèntlichi Bedütung. Vo allem dè Buèrè bringèd si èn großè Zitvordeil, well mò sich sèllèwäg èn Umwäg vo bis zuè 20 km sparè cha. D Fäärè zwǜschè Escherndorf un Nordheim, weschtlich vo Volkach, lyt am Altmain uff ènèm Abschnitt, wo durch dè Schlüsè- un Chraftwärchskanaal vo Gerlachshuusé abgschnittè wörd.

	Artikel	Laag Main-km	Tǜp	vo	nõch
01	Mainfäärè Okriftel	017,82	frei faarèndi Personèfäärè unregèlmäßig vokeerèndi Freizitfäärè	Okriftel	Kelschterbach – B 43
02	Mainfääri Högscht	024,82	frei faarèndi Personèfäärè	Högscht	Schwanheim
03	Mainfäärè Rumpèheim	048,06	seilgfüürti Wagèfäärè	Rumpèheim	Dörnigheim
04	Mainfäärè Müllheim	050,63	seilgfüürti Wagèfäärè Bedryb ygschtellt	Dörnigheim	Müllheim
05	Mainfäärè Seligèschtadt	069,60	frei faarèndi Wagèfääri	Seligèschtadt	Großwelzheim
06	Mainfääri Stadtbrozältè	144,60	Wagèfäärè	Stadtbrozältè	Mondfäld
07	Mainfäärè Ochsèfurt	271,05	Personèfäärè NIXE unregèlmäßig vokeerèndi Freizitfäärè	Ochsèfurt	Chlyochsèfurt
08	Mainfäärè Mainschtockheim	290,61	Wagèfäärè	Mainschtockheim	Albèrtshoffè
09	Mainfäärè Mainsondheim	294,36	frei faarèndi Wagèfäärè	Mainsondheim	Dettelbach
10	Mainfäärè Nordheim am Main	307,35	seilgfüürti Wagèfäärè	Escherndorf	Nordheim am Main
11	Mainfäärè Faar	311,14	Wagèfäärè	Faar	Kaltèhuusè
12	Mainfäärè Obberiisèheim	313,47	Wagèfäärè	Obberiisèheim	Stammheim
13	Mainfäärè Wipfäld	317,30	Wagèfäärè	Wipfäld	Lindach/Hirschfäld

Dè Main i dè Kunscht

Gustave Courbet: Bligg uff Frangfurt, 1858

Anders als dè Rhy un d Mosel isch dè Main ehnder seltè besungè worrè. Anderersits sin im Lauf vo dè Zit è Reiè vo deils zimli bekanntè Gedichtè übber dè Main vofasst worrè. Dõdèzuè zellèd:

• Diè zeeschtrophigi Odè Der Main vom Fridrich Hölderlin isch 1799 gschribbè worrè, wo dè Hölderlin Huusleerer z Frangfurt gsi isch.
• Fuhren wir hinab den Main vom Fridrich Rückert (1788 z Schweinfurt geborè),
• Die Wanderfahrt vom Joseph Victor vo Scheffèl isch è Gedicht, wo 1859 entschtandè isch, un spôter vum Valentin Becker in è Lièd umgwandlèt worrè, wo mò d Frankèhǜmnè druus gmacht hèt,
• Rückkehr nach Frankfurt vo dè Marie Luise Kaschnitz, wo si unter m Ydrugg vum Chrièg gschribbè un 1947 publizyrt hèt.
• Es führt über den Main eine Brücke von Stein, è aaltes Volkslièd, wo 1952 ergänzt un in Döön gossè worrè isch vom Felicitas Kukuck (1914–2001). S isch s bekannteschte Lièd vo dè Komponischtin.

Prosategscht übber dè Main sin dõgegè zimli zaalrych, vo allem Reisebeschriibungè un Feuilleton. È Reiè vo Metaphèrè sin übber dè Main gschaffè worrè, z. B. dè Wyßwurschtäquator (um diè kulturèlli Gränz zwǜschè Nord- un Süddütschland z charakterisyrè), Mainlinniè (D Sprõchgränz zwǜschè mitteldütschè un obberdütschè Dialäkt) odder Pfaffengasse des Deutschen Reiches (wegè dè zaalrychè Bischtümer, bischöflichè Residänzè un Klöschter am Main). Zuè dè Schriftschteller, wo Prosategscht übber dè Main hinterlò hèn, zellèd: Wilhelm Heinrich Wackèroder, Ludwig Tieck, Heinrich vo Kleischt (in Brièf a sini Brutt), Clemens Brentano, Friedrich Stoltze, Rudolf G. Binding, Alfons Paquet un d Eva Demski. Dè Main im Titel füürt dè Roman „Dè Schleier im Main“ vom Alexandre Dumas, im Autor vo dè „Drei Musketière“, wo è dramatischi Abentüèr- un Lièbesgschicht vozellt, wo sich vor èm Hintergrund vo dè Chriègsbolitik vom Bismarcks 1866 hauptsächlich z Frangfurt abgschpillt hèt.

Èn Huufè Mòler hèn dè Fluss in irè Wärch dargschtellt, u. a. dè Conrad Faber, Matthäus Merian, Domenico Quaglio, Gustave Courbet un dè Max Beckmann. Unter dè früènè Fotografè vum Main isch dè Carl Fridrich èn ganz Bsunderè gsi.

Literadur

• Johann Kaspar Bundschuh: Mayn. In: Geographisches Statistisch-Topographisches Lexikon von Franken. Band 3: I–Ne. Verlag der Stettinischen Buchhandlung, Ulm 1801, DNB 790364301, OCLC 833753092, Sp. 465–467 (Digitalisat). 
• J. Albrecht Cropp, Carlheinz Gräter: Der Main. Weißer Main, Roter Main, Europa-Kanal. Von den Quellen bis zur Mündung. Stürtz-Volaag, Würzburch 1985, ISBN 3-8003-0255-1
• Eckhard Meise: Die Schifferfamilie Bein und das Ende des Hanauer Marktschiffs. I dè: Hanauer Gschichtsblätter 31 (1993), S. 213ff.
• Eckhard Meise: Beginn der Dampfschiffahrt. In: Stadtzit (1998). Gschichtsmagazin aalässlich vum Jubiläum 150 Johr Revolution un Turnerbewegung Hanau 1848–1998, S. 195f.
• Eckhard Meise: Das Ende des Hanauer Marktschiffs. I dè: Stadtzit (1998). Gschichtsmagazin aalässlich vum Jubiläum 150 Johr Revolution un Turnerbewegung Hanau 1848–1998, S. 193f.
• Alexander vo Reitzèschtei: Der Main (Deutsche Lande – Deutsche Kunst). Münchè/Bèrlin 1960
• Andreas Rumler: Der Main. Bayreuth, Bamberg, Würzburg, Aschaffenburg, Frankfurt: a dè „Strasse der Kaiser und Könige“ (DuMont Kunscht-Reisefüürer). Köln 1994
• Erwin Rutte: Rhein – Main – Donau. Eine geologische Geschichte. Thorbecke-Volaag, Sigmaringè 1987, ISBN 3-7995-7045-4
• Georg Schanze: Die Kettenschleppschiffahrt auf dem Main. Buchner, Bambärch 1893 (Digitalisat)
• Georg Schanz: Die Mainschiffahrt im XIX. Jahrhundert und ihre künftige Entwicklung. Buchner, Bambärch 1894 (Digitalisat)
• Stadt am Fluß – Frankfurt und der Main. Archiv für d Frankfurter Gschichtè un Kunscht (AFGK). Bd. 70. Volaag Waldemar Kramer, Frankfurt am Main 2004, ISBN 3-7829-0559-8
• Martin Eckoldt (Hrsg.), Flüsse und Kanäle, Die Geschichte der deutschen Wasserstraßen, DSV-Volaag 1998
• Europäischer Schiffahrts- und Hafenkalender (WESKA) 2010. Heruusgäbber: Verein für europäische Binnenschiffahrt und Wasserstraßen e. V., Binnenschiffahrts-Verlag GmbH, Duisburg-Ruurort

Weblinggs

 Commons: Main (river) – Sammlig vo Multimediadateie

• Literatur iber Main in dr Hessische Bibliographi
• LfU Bayern: Alphabetisches Gewässerverzeichnis – Gwässerkennzaalè, Längè, Abflusswäg
• LfU Bayern: Systematisches Gewässerverzeichnis des Flussgebiets Main – Gwässerkennzaalè, Yzugsgebièt, Längè (Wärte z Bayern un gsamt)
• Wasserschtänd vo bayrischer Flüss
• Wasser- un Schifffaartsdirèktion Süd (Memento vom 29. März 2008 im Internet Archive)
• Video: Der Main von der Quelle bis zur Mündung (27:50)
• Mainradwäg
• Mainvolauf, 1829

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Main“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.