Champenois
| Champenois (champaignat) | ||
|---|---|---|
| Verbreitig: | Frànkrììch (Champagne-Ardenne, süüdlig Aisne, neerdlig Département Yonne, eeschtlig Seine-et-Marne) Belgia (Prowìnza Namur, Luxemburg) | |
| Linguistischi Klassifikation: |
||
| Unterteilige: |
Langrois, Sennonais, Troyen (drunter Vallage), Briard, Rémois, Ardennais[1] | |
| Schriftsyschtem: | Làtiinisch Àlfàbeet | |
| Offizieller Status | ||
| Amtssprooch vo: | — | |
| Anerkannti Minderheitesprooch vo: | Àànärkännung àls „Schprooch vu Frànkrììch“; „iihaimischa regionààla Schprooch“ ìn dr Frànzeescha Gmainschàft vu Belgia | |
| Sproochchürzel | ||
| ISO 639-1 |
— | |
| ISO 639-2 |
— | |
| ISO 639-3 |
— | |
 | ||
| Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
Champenois 
[ʃɑ̃pənwa](info) (ìn dr Schprooch salbscht sààga m’r lou champaignat) ìsch a Schprooch, wo züa da Langues d’oïl gheert.[2] Grädd wìrd sa vor àllem ìn dr Champagne,[3] àwwer àui ìn a pààr Gebiater ìn dr eeschtliga Pikàrdäi, dr neerdliga Burgund un ìm üsserschta Süüda vu Belgia — ìn mehrera Deerfer ìm untera Semois-Tààl.[4] Sa ìsch àls a arnschthàft gfaahrdana Schprooch iig’schtuuft.[5]
Ìn Frànkrììch hàt s’ Kültüürminìschteerium Champenois àls „Schprooch vu Frànkrììch“ àànärkännt.[6][7] Ìn Belgia-n-ìsch sa zitter 1990 vu dr Frànzeescha Gmainschàft àls „iihaimischa regionààla Schprooch“ iig’schtuuft.[8][9][10][11]
Untertailunga
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Noh-n-em Prosper Tarbé sìnn ìnnerhàlb vum Champenois fìmf Hàuiptdiàläkta z’ unterschaida:[12]
- s’ Ardennais ìm Noorda (Ardenna-Département)
- s’ Rémois ìm Nordzäntrum (ìm Département Marne)
- s’ Troyen ìm Süüdzäntrum (Département Aube)
- s’ Langrois ìm Süüdoscht (Département Haute-Marne)
- s’ Yonne-Dialäkt ìm Süüdwäscht (um Sens).
Noh dr Orgànisàzioon Linguasphere sìnn säcks Hàuiptdiàläkta z’ unterschaida:[1]
- s’ Langrois (ìm Süüda vum Haute-Marne un ìm Noorda vum Département Côte-d’Or)
- s’ Sennonais (ìm Noorda vum Yonne um dr Schtàdt Sens
- s’ Troyen (ìm Département Aube um d’ Schtàdt Troyes)
- s’ Vallage-Diàläkt (ìm Norda vum Haute-Marne, ìm Oschta vum Aube, ìn dr Làndschàft Vallage)
- s’ Briard (ìm Oschta vum Département Seine-et-Marne un ìm Süüda vum Département Aisne)
- s’ Rémois (ìm Nordoschta vum Département Marne um d’ Schtàdt Reims).
- s’ Diàläkt vu dr Côte champenoise (ìm Wäschta vum Département Marne)
- s’ Diàläkt vu dr Regioon vum See Der-Chantecoq un vum Perthois (ìm Süüdoschta vum Département Marne)
- s’ Argonnais (ìm Argonner Wàld un ìm Oschta vum Département Marne; doo ìsch àui a Ìwwergàngsdiàläkt zem Ardennais)
- s’ Ardennais (ìm greeschta Tail vum Ardenna-Département, drunter àui um d’ Schtàdt Charleville-Mézières)
- s’ Porcien (um Château-Porcien)
- s’ Sugny-Diàläkt (ìn Belgia um Les Hautes-Rivières un Sugny).
Lüag àui
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Lìteràtüür
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Henry Bourcelot: L’histoire et la géographie linguistique à la lumière de l’Atlas linguistique de la Champagne et de Brie. In: Les dialectes romans de la France. Centre national de la recherche scientifique, Pàriis 1973 (französisch).
- Jean-Pierre Chambon: Régionalismes rimbaldiens ? In: Parade sauvage. Band 5. Éditions Classiques Garnier, Pàriis 1988, S. 20–27, JSTOR:44780055 (französisch).
- Jean Daunay: Parlers champenois. 1998 (französisch, 1567 S., vignerons-les-riceys.com [PDF; abgerufen am 14. März 2024]).
- Richard Dominique: Langue et chansons de nos grands-pères de Champagne. Éditions CPE, 2012, ISBN 978-2-84503-991-9 (französisch, 160 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Bernard Poplineau: Vieux parlers et chansons de nos grands-pères ardennais. Éditions CPE, 2011, ISBN 2-84503-936-0 (französisch, 160 S., Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- Prosper Tarbé: Recherches sur l'histoire du langage et des patois de Champagne. Band 1. Reims 1851 (französisch, bnf.fr [PDF; abgerufen am 14. März 2024]).
Weblìnks
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Champenois – Sammlig vo Multimediadateie- Champenois bii Glottolog (anglisch)
Ainzelnoohwiisa
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ 1,0 1,1 The Linguasphere Register : The indo-european phylosector, Linguasphere Observatory. 1999 (englisch, archive.org [PDF; abgerufen am 15. März 2024]).
- ↑ Bernard Popelineau: Langues d'Oïl et langue champenoise. In: Lou Champaignat. Nr. 5, 1993 (französisch).
- ↑ Hervé Abalain: Le français et les langues historiques de la France. Éditions Jean-Paul Gisserot, Quintin (französisch, Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- ↑ Atlas sonore des langues régionales de France. In: Atlas sonore des langues régionales de France. CNRS, 2020, abgruefen am 14. März 2024 (französisch).
- ↑ Champenois. Défense et promotion des langues d'oïl, 2010, abgruefen am 14. März 2024 (français).
- ↑ Les langues de France. (PDF) Délégation générale à la langue française et aux langues de France du Ministère de la Culture, 2016, archiviert vom Original am 27. Januar 2023; abgruefen am 14. März 2024 (französisch).
- ↑ Bernard Popelineau: Le champenois langue de France. In: Lou Champaignat. 2003 (französisch).
- ↑ Langues régionales endogènes. Service des langues régionales endogènes, Fédération Wallonie-Bruxelles, abgruefen am 14. März 2024 (französisch).
- ↑ Michel Francard: Wallon, Picard, Gaumais, Champenois. Les langues régionales de Wallonie. De Boeck, Brüssel 2013 (französisch).
- ↑ Michel Francard: Langues d’oïl en Wallonie. Bureau européen pour les langues moins répandues, Brüssel 2000, ISBN 1-870675-17-7 (französisch, Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
- ↑ Michel Francard: La frontière entre les langues régionales romanes et le français en Wallonie. In: La lexicographie différentielle du français et le "Dictionnaire des régionalismes de France. 2005, S. 45–61 (französisch).
- ↑ Prosper Tarbé: Glossaire de Champagne ancien et moderne. Band 2. Imprimerie de P. Régnier, Reims 1851, S. 11 (französisch).
