Teresa J Podemska - Abt

Abstract Along the lines of the so-called multicultural discourse and socio-political milieu in Australia, the article is concerned with Adam Fiala’s literary and non-literary imageries of Australia and also deals with the relation of Fiala’s poetic and prose themes to various realities of Australia. Given that Australia as a host country determines/influences writers’ life and work, the article seeks to discover possible spaces in which the Polish writer-migrant/ his work and his characters/narrators/voices are positioned (and/or positioning themselves) to function and/or to domesticate Australia. Both the Polish writer-migrant’s life in Australia and his literary scenarios are explained with some thought of migrancy and migrant/border narrative notions.

Splątane słowa poezji aborygeńskiej

(fragment)
Oszałamiająca w swej różnorodności treści i formy pisemna poezja aborygeńska
jest literaturą młodą; za początek jej uważa się rok 1964, kiedy ukazały
się wiersze Oodgerooo1 pod tytułem, We are Going2 o bardzo znaczącym
tytule, bowiem literatura aborygeńska (jak wiele literatur świata, w tym polska)
poddana była cenzurze w różnej postaci i wymiarze, począwszy od rasistowskiej
i dyskryminującej polityki i przepisów państwa względem tubylców i ich aktywności
społeczno-literackiej, a skończywszy na anty-tubylczej taktyce edytorskiej, nielegalnym
używaniu i przywłaszczaniu ich tekstów oraz akulturacji językowej narracji i zapisu
publikowanych tekstów. Po takim wstępie, narzucającą się asocjacją jest fakt, że
w systemach reżimu, czy to kolonialnego, postkolonialnego czy komunistycznego,
autorzy literatury, krytyki literackiej i historii literatury starają się tworzyć tak, aby
istnieć i utrzymać swą twórczość w ramach nadzoru tych, którzy są u władzy. Stąd,
pisana literatura aborygeńska, tworzona w warunkach opresyjnych, wypracowuje sobie
znamienne cechy; cechy związane z konkretnym usytuowaniem geopolitycznym
i historią, w których musi powstawać i rozwijać się oraz cechy dyktowane kompromisem
między tym co politycznie możliwe, a tym co podpowiadają i dyktują własne
wizje twórcze, tubylcze programy artystyczne. Takie ‘zachowania’ literatur nie są
Polakom obce, stąd proponowany wybór powinien być w miarę dobrze zrozumiany,
aczkolwiek należy pamiętać, iż chociaż niektóre aborygeńskie środki przekazu,
reprezentacje i reakcje na społeczno-polityczne zachowania instytucji państwa, są
analogiczne do tych, które znamy z antykomunistycznych literatur Polski Ludowej,
Jugosławii, Czechosłowacji, Demokratycznych Niemiec i innych, albo z literatury
polskiej tworzonej w czasie rozbiorów, czy okresów wojen i opresji, albo też z tubylczych
literatur Afryki, Kanady, USA, to o wspólnych cechach tych literatur możemy mówić tylko w ramach tzw. kategorii ‘podobieństwa w różnicy’, pamiętając, że ‘asocjacja’
i ‘konotacja’ pozwalają nam tylko na pośrednie, bliższe lub dalsze, wyobrażenie
wpisanych, opisywanych czy wyimaginowanych realiów i rzeczywistości przedstawionej
tych literatur, jako że zasadzone są one nie na ‘identyczności’, ‘równości’
czy ‘tożsamości’, ale na ‘inności’ właśnie. Dodatkowym elementem namysłu nad
uwarunkowaniami literatury aborygeńskiej musi być także uprzytomnienie sobie,
że tworzą ją autorzy żywo związani ze swoją rodzimą kulturą i konkretnymi społecznościami,
co zobowiązuje ich do zachowania norm i tradycji obowiązujących
w ich środowisku i kulturze. W przypadku literatury mowa tu przede wszystkim
o tubylczym rozumieniu kreacji i przynależności powstałych dzieł do wspólnoty
oraz o tym, na co pozwalają lub nie pozwalają prawa wspólnotowe, a regulujące dystrybucję
tubylczej wiedzy, obyczajów i obrzędów. Innymi słowy, czytelnik literatury
aborygeńskiej powinien być świadomy faktu, że poprzez swoje odczytania tej literatury
będzie w stanie poznać tylko to, co nie jest objęte tzw. odwiecznym prawem
‘wtajemniczenia’ lub to, na co autor otrzymał tzw. ‘pozwolenie na zabranie głosu’.

1 Do roku 1987 znanej pod nazwiskiem Kath Walker. Uznana za pierwszą współczesną poetkę aborygeńską. Do swojego
plemiennego imienia wróciła w 1987 roku w akcie protestu przeciwko rasizmowi, dyskryminacji tubylców i australijskiej
polityce głównego nurtu. W tymże roku, przeciwstawiając się obchodom dwusetnej rocznicy powstania Australii,
odesłała królowej Elżbiecie II ‘Order Zasłużonej dla Imperium Brytyjskiego Obywatelki’. W wywiadzie powiedziała:
‘z aborygeńskiego punktu widzenia, co właściwie mamy celebrować? (…) nie mogę dłużej, zachowując spokój myśli
i sumienie, akceptować takiego wyróżnienia.’
2 Znaczy: Idziemy lub Nadchodzimy

Abstract
Along the lines of the so-called multicultural discourse and socio-political milieu in Australia, the article is concerned  with Adam Fiala’s  literary and non-literary imageries of Australia and also deals with the relation of Fiala’s poetic and prose themes to various realities of Australia.
Given that Australia as a host country determines/influences writers’ life and work, the article seeks to discover possible spaces in which the Polish writer-migrant/ his work and his characters/narrators/voices are positioned (and/or positioning themselves) to function and/or to domesticate Australia.  Both the Polish writer-migrant’s life in Australia and his literary scenarios  are explained with some thought  of migrancy and migrant/border narrative notions.

Ważnym elementem namysłu nad uwarunkowaniami literatury aborygeńskiej musi być zrozumienie, że tworzący ją autorzy, ciągle żywo związani ze swymi rodzimymi kulturami, językami i konkretnymi grupami społecznymi, zobowiązani są do zachowania norm i tradycji środowisk i społeczności, z których pochodzą i które reprezentują. W przypadku literatury mowa tu przede wszystkim o tubylczym rozumieniu kreacji i przynależności powstałych dzieł do wspólnoty oraz o tym, na co pozwalają lub nie pozwalają prawa wspólnotowe, a regulujące dystrybucję tubylczej wiedzy, obyczajów i obrzędów. Innymi słowy, czytelnik literatury aborygeńskiej powinien być świadomy faktu, że poprzez swoje odczytania tej literatury będzie w stanie poznać tylko to co nie jest objęte tzw. Prawem Wiecznym (tu także religią i systemem społecznym i filozoficznym) czy zasadami ‘wtajemniczenia’ i ’przynależności’, bądź to tylko – na co pisarz otrzymał tzw. ‘pozwolenie na zabranie głosu’. Ponadto, należy też pamiętać, że nasuwająca się czytelnicza ‘asocjacja’ lub ‘konotacja’ z inną literaturą i jej realiami i rzeczywistością przedstawioną pozwala tylko na pośrednie, bliższe lub dalsze, wyobrażenie wpisanych, opisywanych czy wyimaginowanych scenariuszy i realiów czytanego utworu aborygeńskiego; skojarzenia i więzi zasadzone są bowiem nie na ‘identyczności’, ‘ekwiwalentności’ czy ‘tożsamości’, ale na inności lub podobieństwach w inności.

Bringing the most important ideas of poet's artistic program and various poetics he uses in his verses, the article shows L. Fogarty’s poetry and each interpreted poem alone as a phenomenon in which the poetic scenarios, subjects and reader’s imagery create a multimedial act where – while always depending on their reading contexts – a read poem (-s) generates multiple meanings and differing, even contradicting, dynamics. In this sense, poems of L. Fogarty are considered to be similar to the Indigenous story, a phenomenon closely associated with the literature of oral tradition. Understood as a performance, interpretation of L. Fogarty’s poetry brings together a storyteller/subject/author and a reader/listener, recreating and creating the poetic reality at the very moment of reading.  In other words, the time of poetic creation (and its multiple dimensions as imagined by the poet and his subject) and the time of reception (with its historicity and intertextuality as imagined by the reader) exist simultaneously, and thus, changing the time of (the reading) now in a dream, reflection, memory, historic reminiscence, connotation, meditation, images of history, emotional, bodily and aesthetic experience at once. Still – at this very space-time-individualistic-experience, the time of the poetic reality, the time of creation act and the time of reading are never chronological or linear; the time the reader ‘hears’ is the now of perpetuity with its everpresent rhythms, echoing the elemental sources of Life and Cosmos, yet, totally immersed in the Indigenous day by day reality, actuality and truth.

Abstrakt
Australijski dyskurs postkolonialny, w nim – silny tradycjonalizm i naturalizm  tubylców, spełnia w zakresie ochrony środowiska rolę konstruktywną, bowiem mediuje pozycje w relacjach człowiek – roślinność – zwierzęta – instytucje oraz osadza semantykę Świata zwierzęcego w tym samym historycznym czasie, w którym tubylcy negocjują i do pewnego stopnia kształtują, post-kolonialną rzeczywistość Australii.
W tradycji tubylczej przetrzymywanie zwierząt w zamknięciu jest całkowicie niemoralne; wynika to z wierzeń i podań. Według jednego z nich psy dingo były kiedyś ludźmi, którzy nie uszanowawszy tradycji Przodków, zostali przemienieni w psy, aby całe życie, będąc w pobliżu innych ludzi, żałowali za swe niegodne czyny. Pierwiastek ludzki w zwierzętach jest tym istotnym elementem wierzeń, pozwalającym tubylcom polować tylko wtedy, gdy są głodni. Polowania na zwierzęta dla zaspokojenia poczucia dominacji lub przyjemności lub dla zysku było zwyczajem kolonizatorów. Tubylcy australijscy wychowywali się w bliskości zwierząt; jedni na drugich zawsze mieli ogromny wpływ. Mity i legendy są reprezentacją tego związku.
W Australii - gdzie koale można bez trudu spotkać w oddalonych od zgiełku miejskiego ogrodach, gdzie o zmierzchu nie trudno spojrzeć w oczy kangurowi, gdzie dziesiątki gatunków kolorowych świegocących ptaków przekomarza się brzaskiem dnia w koronach drzew, gdzie nad ranem maszerują przydrożami wombaty, kolczatka w buszu upodabnia się do rudozłotych traw, emu wyciąga szyję nasłuchując ludzkich głosów, delfin pluska w słonecznych falach i rekin widoczny jest tu i tam z pobliskiego wybrzeża, zamykanie tych zwierząt w ogrodach zoologicznych nie ma uzasadnienia w żadnej, nawet najskrupulatniejszej, implementacji ustawodawstwa Ochrony Zwierząt.

Aiming to provide a critical insight into the Indigenous Literature and its position within the Australian Literature, History of Literature and its Australian contemporary trends and deliberations, the article embarks upon prospects for Indigenous Literature within contexts of World Literature in times of globalization.

Recognising goals and functions for Indigenous Literature described by Indigenous authors, the article comments on the mainstream literary critique and observes that Indigenous Literature has an unsteady position within Literary History and Institutions; thus, it is not fully represented up to its multifarious potencies.

Assuming exclusiveness, inclusiveness and matchlessness of Indigenous Literature, the article promotes a debate on possible pragmatic and theoretical approaches to the growing body of Indigenous texts.

Furthermore, taking the challenge of the Indigenous Literature becoming autonomous, not situated within Australian National Literature and not within the institution of Australian Literary Studies but constituting its own faculty, the article underlines various aspects of such a shift, exploring Indigenous Literature’s characteristics that attract non-English speaking audiences in Australia and afar.

Additionally, the article looks for reconfigurations of the 'Aboriginal' discourse and directs academics and authors’ attention to the issue of distance and time reductions in the era of globalization. In today’s trans-national politics of globalisation, the Indigenous Literature of Australia is challenging international readerships through literocultural and foreign language translations.

In conclusion, the article underlines its overall intention of initiating a forward-thinking discussion not only within the literary and academic fields, but in the circles of educational institutions. While opening the question of Indigenous Literature within fields of trans-national, International translation and institutionalisation, the article also embarks on theoretical, interpretational and litero-historical issues. 

Keywords: Indigenous Literature, Critique & Translation, Globalisation, Literary Classification, Australian Literary History

In their literocritical address and writings, Australian Indigenous writers writing in English or Aboriginal English aim at Australian non-Indigenous and Indigenous readers and to a slight extent - international readerships. Responding to the third element of this particular authorial goal, the article shows ways and spaces in which the triad ‘Indigenous author–Indigenous literary work/Aboriginal literature–outside-culture reader/other (Polish) literature is reverberating and/or achieved. In doing so, the article exposes various transcultural interchanges within the literary—reading spaces where Aboriginal literature (AL) and the Polish readers meet or disconnect, discussing the places of literary communication and understanding between distant literary and reading cultures. In consequence, this work also reveals the imagery of Aboriginal literature as exposed by the Polish readers living in Poland via written responses to Indigenous works. While adding to the body of the existing interpretations of AL, the Polish readers’ interpretations discussed in this article are not and cannot be understood as defined.

Being a result from the 2008/9 research into interpretation of Aboriginal literature within Polish readerships, the article explores ways in which Indigenous characters are imagined and understood by Polish readers. Also, given that literatures and their characters are usually looked throughout the readers’ schemata and memory scans, it shows the dominant ways in which the Polish readers interpret and communicate with some of those characters.
Amongst the most important ways of showing the indigenous, his/her culture and Indigenous sociopolitical cause to international readerships are the authorial usage of Indigenous significant discourses, Aboriginal English and Indigenous cultural concepts of Dreaming and Dreamtime or mythic creations, as well as the original Indigenous voices situated in realities and plots breaking historical silences and raising themes that are important to all Australian Indigenous communities. Defining its people and the world, Indigenous authors cast characters displaying both a difference and similarity to other literatures’ characters. Henceforth, the Polish understanding and reading imagery of Indigenous characters show a comparative slant. As a matter of fact, this slant situates Indigenous characters and their sociocultural and literary whereabouts within associative, generic, historical approaches, and thus – it goes beyond the practices of inclusion and exclusions or the local, Marxist-based, realistic critique. Therefore, while fostering awareness of transcultural pluralist character of the Polish reception, the article shows that while the Polish readers’ imagery of Indigenous characters releases them of the postcolonial mainstream snatch and stop mass media standardisations of them, it also allows for the indigenous to be open and transformed by the outside-culture interpretation, within which characters are not only seen as unique but – universal.
Undoubtedly, the contemporary Aboriginal literature is a body of creative and socioliterary manifestations, but it also is an effect of Australian Indigenous Peoples and their writers’ resistance to the times of colonisation and contemporary political, social and cultural mainstreaming. In their fictional prose or poetic realities Indigenous characters challenge the Australian history, politics and mainstream culture, but also – European philosophy, culture and history. In result, for non–Indigenous readers, thus – Polish, some Indigenous literary strategies of estrangement, or for example, poetics of accusation or Dreaming, impose various kinds of ethical readings and in consequence, readers’ under– or misinterpretations. Accordingly, if caused, the interpretative discomfort and/or uncertainty were overcome by Polish readers throughout a range of aesthetic paradigms, allowing empathy, association, connotation, intertextualisation, and so on. The article demonstrates that to be able to participate in the Indigenous characters’ revolt against the ‘white’ stereotypisation, (political and historical) lies and conceptions of the world, the Polish readers developed their awareness of Indigenous philosophical, sociopolitical and cultural standards due to which they were able to appreciate characters, their deeds and acts, and their metaphysical and sociopolitical thought  (Dreamtime, Dreaming, land spirituality, a push for personal and communal freedom. Yet, throughout both comparative and appreciative reception, Indigenous characters generated an additional, often comparative, space for their transformation and liberation from Australian locality and mostly postcolonial literocriticism.
All in all, especially in its discussion of renderings, the article reveals that understanding and imagining the indigenous and his/her projection of the world is dependent on individual reception, thus empirical readers’ horizon of expectations and images of World and Reality. Also, focusing on particular characteristics of the most popular Indigenous characters, it pictures Indigenous characters and their in-text and out-of-text discourses from the Polish readers’ perspective. Additionally, while showing the Polish readers’ transcultural understanding of the indigenous, the character is situated across sociopolitical and cultural borders, generating meanings beyond the contemporary times, thus – s/he is meeting with some character creations of different literary epochs. Sketching the working of Indigenous characters within the outside-culture readership, the article reveals the feasible transcultural liaison between Indigenous character and the foreign reader, and Indigenous and Polish (thus, other) literatures.

Keywords: Indigenous character, Indigenous identity, Aboriginal literature, Indigenous story, literary interpretation, literary comparison, dialogism, reception, ethics of writing and reading, “Carpentaria”, Alexis Wright, Lionel Fogarty, Anita Heiss.

Refleksje zawarte w tym artykule służą zrozumieniu aborygeńskiej story, którą Aborygeni opowiadają od zawsze. Story jest opowieścią o aborygeńskim Świecie, Kosmosie, Życiu, Pierwszym Człowieku Australii, a także ludziach współcześnie żyjących i ich wszechobecnym Dreamtime i Dreaming. Jako opowieść o naturze, ludzkości, historii, światopoglądzie i kulturze w całej ich kompleksowości i złożoności, story jest także egzemplifikacją od tysiącleci tradycyjnie toczonego przez tubylców dyskursu z innym, nieznanym, możliwym.

W wielu dyskursach, bez wzglądu na dziedzinę, podobieństwa między rzeczywistością, ludźmi i realiami życia a narracją i jej ‘rozmową’ z człowiekiem są na pewnym poziomie ich odczytania i zrozumienia nierozdzielne; przykłady na to znajdujemy w literaturze realistycznej, ale i fantastycznej, w której pełno jest życia możliwego. Podobne tendencje wykazuje relacja metafizycznej rzeczywistości i metafizycznej literatury. Poza literaturą, w świecie rzeczywistym ludzie opowiadają siebie i swoje życie właśnie środkami literackimi, zacierając granice między rzeczywistością i literackim sposobem przekazu, używając metafor, symboliki i cytatu. Płynność i derywacyjność aborygeńskiej story ma podobny charakter, tyle, że tubylcy twierdzą, iż każda jest zawsze ‘prawdziwa’. Story to nie tylko opowieść przekazywana z pokolenia na pokolenie, ale narracja sama w sobie, opowiedziana zgodnie z przekonaniami nadawcy.

Aborygeńska story to o-powieść, opowiadanie, gawęda, mit, przekaz spamiętanych, a w dzisiejszych czasach już spisanych i zapisywanych, prawd. Aborygeńska hi-story to historia zawarta w przekazach ustnych i literaturze, a także w innych, zachodnich formach zapisu historii. Obie formy wyzywają myślenie Zachodu oparte na tradycji piśmiennej i historii zdarzeń z perspektywy zwycięzcy. Kwestionując zachodnie definicje prawdy i dokumentu oraz ustalone i kanoniczne pojęcia literacko-historyczne i teoretyczne, dotychczasowy tematyczny, ale i teoretyczno-krytyczny dyskurs tubylczy, zajmuje współczesną akademię światową i obejmuje – stale ją rozwijając – problematykę związaną z myślą globalizacji i jej rozwoju.

Jako schemat myśli konceptualnej, artystycznej i teoretyczno-literackiej z innego obszaru kulturowego, story i hi-story stanowią wyróżniające się formy aborygeńskiego opisu rzeczywistości, jednostki, grupy, a także kolektywnego i indywidualnego świata Aborygenów, a w szerszym rozumieniu rzeczywistości, ludzkości. Ukazując relacje między tubylczą opowieścią i snującymi ją ludźmi, ich tożsamością, historią, ziemią, naturą i kosmosem, story nadaje znaczenie jednostce jako sprawozdawcy i uczestnika zdarzeń. Sytuując człowieka w społeczności, wspólnocie osady czy grupy, zakorzenia i utrwala tubylca i tubylczość w początku oraz pokrewieństwie, powinowactwie i tradycjach. Z tego powodu story i hi-story pełnią ważną rolę w utrzymaniu kultur tubylczych i ich ciągłości, gruntują zachowanie tożsamości i wpływają na związki jednostki z rodziną i społeczeństwem. Wychodząc poza geografię story, można zaryzykować twierdzenie, iż jako współczesna forma tradycji ustnej zakorzenia ona ludzkość całego świata w dotychczasowym współistnieniu i ułatwia zrozumienie celów, zmagań, walk o niezależność, wierzeń, ambicji i dumy wielu społeczeństw. Poprzez aborygeńską opowieść, jej scenerię, wydarzenia i bohaterów współcześni Aborygeni uczą się rozwagi, spokoju umysłu, emocji i uczuć, które towarzyszą człowiekowi przez wszystkie lata życia na Ziemi i poza nią: w Kraju Marzeń i Snów  zwanym Dreamtime.

Jak każda społeczność świata, niezależnie od zakorzenienia w tradycji ustnej czy piśmiennej, współcześni Aborygeni opowiadają swoje życie i realia, codzienność i wierzenia słowem. Słowo aborygeńskie zawsze osadzone jest w kontekście, historii, kosmologii i metafizyce. Słowo  wraz z jego pierwowzorem (piktogram, malowidło) czy odwzorowaniem (rysunek, gest, taniec, muzyka, dramat) po dziś dzień zachowuje znamiona tradycji ustnej. Czerpiąc z tej tradycji i wyrażając aborygeńskie poglądy na świat i kosmos oraz aborygeńskie metafizyczne i religijne absoluty i rytuał, słowo aborygeńskie urzeczywistnia się poprzez story i zawarte w niej opowieści, mity, historie i przekazy o zwyczajach. Story jest nie tylko podstawowym gatunkiem, jakim posługuje się współczesna aborygeńska, poezja, proza, dramat i aborygeńskie teatry tańca , ale ma moc sprawczą i stwórczą.

This essay extends multicultural perspective and perception and its consequential purpose is to read between the lines of the notion of multiculturalism, and to translate it into meanings that it carries for an individual, an ordinary member of Australian society, regardless of his/her cultural belonging and legacies, also the general reader who is not involved in academic disputes and is not highly trained in juggling words and jargons.

Enthused by the long zealous observance of the multifaceted notion and its exemplifications, the essay conveys my confidence that the Australian society needs a panoramic, complex view of the multiculturalism achieved in Australia. I hold the view that the better the picture of Australia’s multiculturalism we have and are able to project, the better the understanding of our Australian everyday reality, the deeper and fuller our readings of authenticity and accuracy looming from Australian literary prose and poetry.

Can Australian Indigenous literature be still interpreted as nativistic? Does the usage of Standard English, or only occasionally evoked Aboriginal Englishes, constitute a problem in defining Australian Indigenous literature as native? Shouldn’t the negative connotation of the concept of native and the problem of ambivalence of Australian Indigenous Literature change the positioning of critics and reposition Indigenous Literature within the field of nativism and its theories? These questions constitute the subject matter looked at in this article.
Also, the article asks if the usage of Indigenous, myths and culture-bound elements in texts, the usage of author’s own narrative, and language and culture inscriptions in texts can be named nativism or a call for nativism in Australian Indigenous Literature.
Unquestionably, claims for making literature by Indigenous authors indigenous, are present in Australian Indigenous fiction, drama, poetry, and literary criticism.  They start from Kath Walker’s Manifesto (Mudrooroo 23) and are vital in the works of Mudrooroo, Davis, Archer, Watson, Huggins, Heiss, Wright, Scott, and others, nonetheless this article shows that throughout their tactics Indigenous writers deal with stereotypes and political issues that successfully picture what in this article is named antinativism. The notion of antinativism has derived from negativities related to the word ‘native’, bringing up negative connotations within Australian colonial and postcolonial scenarios. Engaging in issues of representation, Indigenous authors of Australia reverse images of Indigenous characters and whiteness. Also, they, address issues of migration, thus dismantle the perspective of theoretical nativism.

'Spaces of literary wor(l)ds and reality : interpretation and reception of Aboriginal literature' explores ways in which Aboriginal literature pictures and projects itself to outside-culture readers and ways they interpret and communicate with it. The book demonstrates that understanding and imagining Indigenous work and its projections of the world is dependent on: authorial poetics, interpretational approaches, individual reception, thus readers' expectations and images of World and Reality. Focusing on designated characteristics of Aboriginal literature, such as realism, aesthetics, epiphany, folklore, time and history and within them Dreamtime and Dreaming, as well as distinctiveness and universality of Indigenous literary works, the author discusses literary and critical discourses this literature produces and links itself with. In this light the dissertation is a monograph of selected works. Asking questions about the nature and extent of interpretation, the author proposes the pluralist approach to Indigenous literary and critical work, allowing multiplicity of paradigms, literary comparison and reception studies to be counterparts of this approach, at the same time situating selected Indigenous works against the empirical outside-culture readers. The pluralist interpretation associates AL within a worldwide perspective of literary motifs, genres, heroes and socioliterary trends, generating a beyond– generational discourse and creating spaces with which AL unites itself or can be – in course of interpretation – associated with historical creation of different literary epochs and literatures. All through its explorations, Spaces of literary wor(l)ds and reality enhances existing Indigenous and non-Indigenous discourses and incites new interpretational ones, offering the paradigms such as empathy, spirit, anti-nativism and reading of Indigenous work as a literary critique. Placed beyond the existing Australian discourses, Aboriginal literature acquires a global significance, showing its multifariousness of aesthetics. Analysed within various discourses–themes, Indigenous work seems to extend its interpretability,

kilka wierszy (some poems)

***
wiersze moje są językiem
skargi
zrodzonej samotnie
pośród ludzi
wśród nocy płaczących deszczem
wiatrów
gwiżdżących melodie
wygnańców
moje słowa są spazmem
o tych którzy potwierdzają siebie
odmieniając bezokolicznik
być
pośród bytów im obcych
moja mowa
ubrana w obłudną stylistykę
służy do wypowiadania
barw wszystkich świtów
i wielokształtnej beznadziei brzasków

czasem noc przywraca giętkość językowi
myślom pozwala wypełniać pustki dnia
przynosi w podarunku marzenia
jedyne bogactwo jakie posiadam

listopad 1981

=====================

EMIGRACJA

Nie znając losu swego ani przeznaczenia
Wybraliśmy się do krainy szczęśliwości
Bramy raju zastaliśmy otwarte
Anioł stróż poinformował nas
że na każdego przyjdzie czas
Głodni życia
W ogonku po racje sprawiedliwości
czekaliśmy
Sądu Ostatecznego
Czuliśmy się bezpieczni
Od piekła dzieliły nas tysiące
kilometrów
wrażeń
nieprzespane noce
mit

I wtedy powiedział Bóg
Raj przepełniony. Zaludnijcie Ziemię!
Wy możecie żyć.

wiosna australijska,  1981

====================

Uwiodłeś mnie jak zamierzałam

Pieściłeś moje aksamitne ciało
Nie zdobywałeś duszy
Nie zabiegałeś o poznanie myśli
nie o to przecież szło
nie musisz się obawiać
nie wypadłeś z roli


1983

CZY SNY MOGĄ BYĆ ŻYWE
Krzysztof Rudowski

Recenzja: Teresa Podemska-Abt: Żywe Sny. Wydawnictwo Miniatura, Kraków 2002

Czy Sny mogą być żywe? Czy to, co pojawia się w naszej podświadomości, może uzyskać piętno egzystencji? Budzimy się i… pamiętamy lub nie. Mija dzień, dwa. Wspomnienie snu (jeżeli go zapamiętaliśmy) staje się fragmentaryczne, aż w końcu, wraz z upływem czasu, przestaje istnieć. Są jednak wyjątki. Są sny, które pozostają. Pozostają w naszej pamięci przez długie lata, pozostają na zawsze. Takie są właśnie Żywe Sny.
Znajdziemy w nich pragnienie zatrzymania snu, zmaterializowania go na kartce papieru (Zapisuję):
Zapisuję sen życia
wymykającego się
z mojej zamkniętej dłoni
(…)
zapisuję życie snu

A w innych strofach poszukamy drogi do czyichś snów (Obietnica):

Otwórz mi drzwi tato
wpuść mnie do swoich snów

Sen krąży między wersami, ukazując swoje odmienne oblicza (Ona):

Kwiaty Wieczności widzę we śnie

Ale bywa również groźny, choć pozwala na dotknięcie absolutu, ale tylko wtedy, gdy nad nim zapanujemy (Bez granic):

ubezwłasnowolniłam
istnienie
rzeczywistości
snów

*

Powoli zapominamy, czym jest poezja. Nie potrafimy już stwierdzić, czy jest krzykiem czy tylko szeptem, czy jest modlitwą czy przekleństwem, czy jest prawdą czy fałszem. Zapominamy, że poezja to my: twory, w które zaszczepiono i dobro, i zło. W zależności od pogody, kierunku wiatru, pory dnia, w zależności od równoleżnika, na którym się znajdujemy, jesteśmy tacy lub inni. O tym, czym jest poezja, a zatem i czym jesteśmy my, mówią Żywe Sny.
Poezja zapisana może zrodzić poezję wszechświata, wyzwolić w nas, czytających, metafizyczne nuty (Wiersz do przyszłego czytelnika):

bezmiar i głębia tych wersów
zapłonie twoją mądrością
z ułożonych przez ciebie bukietów
ulotni się zapach moich myśli i wierszy
moje słońce, księżyc, ptaki, brzaski, zorze
rozśpiewają się twoją radością
nastrój, złuda obraz, wiara i losu pryzmaty
ułożą się w mozaikę Twojej pamięci

Ale koszt takiego przekazu może być ogromny (Lekcja):

bezsilność zna trwogę
martwopisania nocą

I dochodzimy aż do ostateczności (Antycredo):

w świecie przemijania
przemijam martwym wersem

*

Jak trudno być kobietą w czasach wojującego feminizmu. To wiedzą zakochani mężczyźni. Kobiecość schroniła się głęboko w ciałach pięknych boginek, które uśmiechają się do nas z okładek kolorowych pism. Kobiecość zbudowała barykady, postawiła szlabany i kazała o sobie zapomnieć. To trwa i trwa. Powoli przestajemy wierzyć w jej istnienie. Ja ją odnalazłem w Żywych Snach.
Kobiecość rodzi się w spojrzeniu, w dotyku, w obecności kochanego mężczyzny (Akceptacja erotyczna i A.):

Pieści mnie
Wzmacnia
Ciepła nie szczędzi twa ręka.
Odradzam się ekstatyczna.
Takakobieca jestem, takapiękna

Kobiecość ciepła, pełna oczekiwań i pragnień (***):

mnie do raju nie po drodze
na spotkanie ze mną przyjdź ty
(…)
wpuszczę Cię
będę wiedziała, że to ty

I już zaraz proszeni jesteśmy, aby w rozkosznym świecie namiętności pozostać (Zbliżenia):

w ogrodach świtów
w zapachu kwitnących bzów
w pragnieniu pieszczot
pozostań

*



Salman Rushide twierdzi, że człowiek może żyć wszędzie, ponieważ nie jest drzewem. On, symbol ucieczki, usprawiedliwia swoje niepewne położenie. Ale – być może  – wróci. Wróci, jak Czesław Miłosz, Adam Zagajewski i Sławomir Mrożek. Wszyscy oni musieli jednak najpierw opuścić świat swojego dzieciństwa. I o tym również mówią Żywe Sny.
Czym zatem jest opuszczenie kraju dzieciństwa, jakie symbole nierozerwalnie wiążą się ze zmianą miejsca egzystencji i co nas pcha ku nowemu (Wędrówka):

Przyjechałam za Ocean po Życie
jakby za mało go było w domu

A potem następuje niespodziewane odnalezienie scenerii dzieciństwa w nowym otoczeniu (Mój las):

Muchomor przede mną jest australijski

I refleksja, że na zawsze pozostaniemy przybyszami i jedyną symbiozą, jaka może nam być dana, jest symbioza z przyrodą (Mój las w parę lat później):

(…) liczymy kangury
które także mają akcent
kiedy mówią po australijsku

Pozostaje zatem przeciwstawianie sobie miejsc. Tutaj – zimy w dalekiej ojczyźnie i lata antypodów (Styczniowe pozdrowienia):

Wypadł z koperty rozszalały Mróz
Skrzypi pod butami zima
(…)
W moim ogrodzie
melodią rdzawych traw
pogwizduje australijskie lato

*

W codzienności, niezmiennie naznaczonej pośpiechem, niezbyt wiele czasu pozostaje dla najbliższych, którzy – ponieważ zawsze są tuż obok – wydają się zwyczajni, pozbawieni jakiejkolwiek nutki cudowności. Ale – tak naprawdę – to właśnie oni, a nie postacie z gazet i telewizji, są czarodziejami i cudotwórcami. Oświetlają nas najpiękniejszym metafizycznym blaskiem. To światło możemy znaleźć w Żywych Snach.
Czasami nie musimy mówić wprost, wystarczy drobna dedykacja, a ładunek uczuć – skrzętnie ukryty między wersami – wybucha z niebywałą siłą (Moje ubranie):

W południe nasza śliwa
Podarowała mi sukienkę
Z płatków życia

Ale trud obcowania z bliskimi często naznaczony jest goryczą; trud przyjaźni, a może trud nienawiści (Krzywda):


kiedy zaczęła rozdrapywać rany
i opowiadać historię blizn
o których dawno zapomniałam
(…)
bez pożegnania (…) odeszła

Już-już odnajdujemy jednak światło miłości, przywiązania… (Tryptyk o miłości):

Jesteś moim Słońcem.
(…)
Kąpię się w Strumieniu Twojej Miłości.
(…)
Czerpię z Wód Mądrości Twojej.

*

Tak często staramy się doszukać pozoru prawdy w słowach o raju. Pragniemy wierzyć w to, że raj istnieje, istniał lub może choć zaistnieje. Szukamy jego śladów na Ziemi, a nawet poza nią. Wreszcie znajdujemy jego ślady z dala od ludzkich skupisk, tam gdzie człowiek jeszcze nie napiętnował swoją nachalną obecnością idealnych tworów natury. Pustynia, las, wypalone słońcem skały i zapomniane rodzeństwo Adama i Ewy, którego rysy do złudzenia przypominają oblicza australijskich Aborygenów – to wszystko mieszka w Żywych snach.
Zadajmy zatem retoryczne pytanie (Myśli pustynne):

czego szukam wśród zgarbiałych głazów
strudzonych wiekiem, porytych łzami prastarego nieba
gdzie świat omszałych jaszczurowężów zmartwychwstaje
i widma z preaborygeńskich snów bezszelestnie się snują

Krzysztof Rudowski
dla "Przeglądu Australijskiego"

Krzysztof Rudowski, autor powieści: „Stopy Pana Boga” („Zysk i S-ka” Poznań 2001) określonej mianem metafizycznego przewodnika po Tatrach oraz „Powrót” („Twój Styl” Warszawa 2003) – utworu dotykającego problemów emigracji.
    Publikował prozę i poezję w „Odrze”, „Akcencie” i roczniku SPP „Pomosty”.
    Jest również autorem dramatu „Cz@t” („Dialog” 2000, „słowo obraz/terytoria” Gdańsk 2001) zrealizowanego w wersji radiowej (Koszalin 2003) i na deskach scenicznych (Kraków 2005).
    Obecnie pracuje nad rozgrywającą się współcześnie kontynuacją „Rękopisu znalezionego w Saragossie” Jana Potockiego.