Sdok Kok Thom
| Sdok Kok Thom | ||
| ||
| Plaaslike naam | สด๊กก๊อกธม | |
| Land |  Thailand
| |
| Soort | Tempel | |
| Streek | Sa Kaeo | |
| Geskiedenis | ||
| Gestig | 11de eeu | |
| Tydperk | Middeleeue | |
| Kulture | Khmer-ryk | |
Sdok Kok Thom of Sdok Kak Thom (Thai: สด๊กก๊อกธม; Khmer: ស្តុកកក់ធំ) is ’n 11de-eeuse Khmer-tempel in die hedendaagse Thailand, sowat 34 km noordoos van die Thaise grensdorp Aranyaprathet. Die tempel was gewy aan die Hindoegod Shiva en is gebou deur ’n vooraanstaande priesterlike familie. Die terrein is die bekendste vir een van die betekenisvolste inskripsies van die Khmer-ryk, wat van die einde van die 9de eeu tot met die 15de eeu oor ’n groot deel van Suidoos-Asië regeer het.
Die tempel is gebou van rooi sandsteen en lateriet, en is ’n goeie voorbeeld van ’n plattelandse aanbiddingsplek tydens die ryk se goue era. Dit is klein in vergelyking met die groot monumente in Angkor, die ryk se hoofstad, maar het dieselfde basiese ontwerp en godsdienstige simboliek.
Geleerdes verskil oor die betekenis van die naam, wat in Oudkhmer verwys na die plek waar dit gebou is. Vertalings sluit in "Groot Rietmeer", "Groot Reservoir met Reiers" en "Oorvloedige Riete in ’n Groot Moeras".
Beskrywing
[wysig | wysig bron]
Die ontwerp van die tempel stem ooreen met ander in die Khmer-ryk, wat 700 jaar lank bestaan het. In die middel van die tempel is ’n toring van sandsteen wat as die hoofheiligdom gedien het. Die toring se deur is aan die oostekant; die ander drie kante het vals deure. ’n Paar meter noord- en suidoos daarvan is twee sandsteenstrukture bekend as biblioteke. Om die toring en biblioteke is ’n reghoekige buitehof van sowat 42 x 36 m met galerye aan al vier kante. Op verskeie plekke in die tempel is klipgraverings, insluitende blomversierings, slange en ’n figuur wat soos die Hindoegod Vishnu lyk.
’n Grag wat waarskynlik die See van die Skepping in Hindoeïsme verteenwoordig, lê buite al vier kante van die buitehof.
Inskripsie
[wysig | wysig bron]Die inskripsie (geklassifiseer as K. 235) is ’n geskrif van 340 reëls in beide Sanskrit en Oudkhmer wat op ’n stele van grys sandsteen gegraveer is. Die stele is 1,51 m hoog en het in die noordoostelike hoek van die buitehof gestaan. Die datum daarop is 8 Februarie 1053. Dit vertel van twee en ’n halwe eeu se diens van die tempel se stigtersfamilie aan die Khmer-konings. Die lang teks bevat ’n merkwaardige en dikwels poëtiese kyk op die geloof, konings, geskiedenis en sosiale struktuur van die tyd.
Die eerste koning wat genoem word, is Jayavarman II,[1]:100 wat algemeen beskou word as die stigter van die Khmer-ryk omstreeks 800. Dié geloof is gedeeltelik geskoei op dié inskripsie.[2]:97 Die teks maak ook melding van die feit dat hy van Java was, ’n naam wat vermoedelik na die koninkryk Champa verwys.
Die inskripsie lys nege geslagte van die tempel se stigtersfamilie[2]:135 en begin by Śivakaivalya, Jayavarman II se kapelaan. Dit gee ’n gedetailleerde verslag van hoe die familie hul grondgebied stelselmatig uitgebrei het tydens hul lang verbondskap met die koninklike hof. Die laaste kapelaan wat genoem word, Sadasiva, het die priesterskap verlaat en getrou met ’n suster van Udayadityavarman II se hoofkoningin. Hy het ’n nuwe naam gekry en is in beheer van bouprojekte geplaas. Dit lyk of dit die einde van die familie se rol in die koninklike binnekring was; daar word nooit weer van hulle melding gemaak in latere inskripsies nie.
Die inskripsie gee belangriks inligting oor die godsdienstige rituele en geskiedenis van die Khmer-ryk. Dit noem ook die verskuiwing van die hoofstad van Angkor na ’n nuwe terrein, Koh Ker, onder Jayavarman IV en onrus tydens die bewind van Suryavarman I. Verder gee dit baie besonderhede oor die alledaagse bestaan in die ryk en nuwe nedersettings, asook betalings vir grond – onder meer goud, bokke en waterbuffels. Dit beskryf ook die skepping van Sdok Kok Thom self, die presiese grense en grootte van die grond, werkroosters en die verhouding tussen mans en vroue in die werkspanne.
Khmer-geskrifte is soms geskryf om die hemele en die aardse elite te loof en daarom word hul waarde as feitelike weergawes van gebeure dikwels in twyfel getrek. Maar baie van die inligting op hierdie stele word deur ander tekste bevestig en van die plekke wat beskryf word, is al opgespoor. Geleerdes glo dit is dalk die belangrikste geskrif oor die Khmer-ryk uit die ryk self.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847
- ↑ 2,0 2,1 Coedès, George (1968). Walter F. Vella (red.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Bhattacharya, Kamaleswar. A Selection of Sanskrit Inscriptions from Cambodia. In collab. with Karl-Heinz Golzion. Siem Reap, The Centre for Khmer Studies 2009.
- Briggs, Lawrence Palmer. The Ancient Khmer Empire. Transactions of the American Philosophical Society 1951.
- Burgess, John. Stories in Stone - The Sdok Kok Thom Inscription & the Enigma of Khmer History. Riverbooks 2010.
- Freeman, Michael. A Guide to the Khmer Temples of Thailand and Laos. Weatherhill 1998
- Higham, Charles. The Civilization of Angkor. University of California Press, 2001
- Sak-Humphry, Chhany and Jenner, Philip N. The Sdok Kak Thom Inscription with a Grammatical Analysis of the Old Khmer Text. Phnom Penh, The Buddhist Institute 2005.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sdok Kok Thom.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
