[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Sciëntologie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Internasionale erkenning van die Kerk van Sciëntologie:

   Lande waar Sciëntologie as 'n godsdiens erken word.

   Lande waar Sciëntologie belastingvry is.

   Lande waar Sciëntologie huwelike mag voltrek.

   Lande waar Sciëntologie as 'n kultus beskou word.

   Lande waar die situasie onbekend is.

Sciëntologie (afgelei van die Latynse scire «weet» en die Griekse logos «die studie van iets; die woord») is 'n filosofies-religieuse beweging wat deur die Amerikaanse filosoof, ontdekkingsreisiger en wetenskapsfiksieskrywer L. Ron Hubbard (1911–1986) ontwikkel is en vir sy volgelinge na bewering 'n presiese pad wys wat hulle in staat stel om hul ware natuur as geestelike wesens en hul verhouding tot hulself, hul familie, ander groepe mense, die mensheid in sy geheel, alle lewensvorme, die materiële heelal, die spirituele heelal en die Opperste Wese of Oneindigheid te ontsleutel. Sciëntologie stel kerklede in staat om langs die sogenaamde Brug na Totale Vryheid te beweeg en sodoende geestelike verligting en die status van 'n sogenaamde Operating Thetan met hoër vlakke van bewussyn te bereik.

Die publiek kom met Sciëntologie onder meer deur sogenaamde persoonlikheids- en strestoetse met E-meters in aanraking wat - soos hier in Berlyn - dikwels gratis op straat aangebied word om belangstelling vir Sciëntologiese dienste, media en die Kerk van Sciëntologie as religieuse organisasie te wek
'n Scientology Volunteer Minister verskaf in 2010 mediese behandeling aan 'n Haitiaan wat tydens 'n aardbewing beserings opgedoen het. Honderde geneeskundiges is na die eilandstaat ontbied en geneesmiddels en ander benodigde goedere vanuit die VSA na Haiti vervoer. Die VM-program is danksy 'n inisiatief van L. Ron Hubbard gestig. Honderde Sciëntoloë het die slagoffers van die terreuraanval op die Wêreldhandelsentrum in New York in 2001 bygestaan of omgesien na die slagoffers van aardbewings, tsoenami's, orkane en oorstromings

Die beweging het in 1950 in die Verenigde State met die publikasie van L. Ron Hubbard se boek Dianetics: The Modern Science of Mental Health ontstaan, waarin Hubbard Dianetiek as 'n alternatief tot tradisionele terapieë voorgestel het. Dianetiek het op nuwe meganismes vir die oorlewing van die individu en nuwe vorme van selfuitdrukking gekonsentreer. Baie van die leerstellings is uit die moderne psigologie oorgeneem. Hubbard het onder meer beweer dat traumatiese ervarings uit die verlede as sogenaamde engramme gestoor word en die oorsaak van irrasionele en afwykende gedrag kan wees. Deur die sogenaamde proses van auditing het aanhangers die moontlikheid gekry om hulle engramme onder die toesig van 'n praktisyn en met behulp van die sogenaamde e-meter op te spoor en uit te wis.

Hubbard het ná sy sukses met Dianetics (Dianetika), waarvan miljoene eksemplare verkoop is en wat ook vyf jaar ná sy afsterwe (of, soos die Kerk dit gestel het, nadat Hubbard van sy liggaam ontslae geraak het om sy navorsing op 'n ander vlak voort te sit) weer sy verskyning op Amerikaanse blitsverkoperlyste gemaak het, meer navorsing oor die wese en die sin van die menslike lewe gedoen, en so is Dianetiek geleidelik uitgebrei totdat dit 'n religieuse dimensie gekry het – Scientology. Die resultaat van Hubbard se navorsing en Kerkaanhangers se geloofsoortuiging is dat elke mens naas sy liggaam en gees ook uit 'n onsterflike spirituele wese, die sogenaamde Thetan, bestaan, wat oor talle menslike lewens strek en die mag het om die basiese elemente van die bestaan soos materie, energie, ruimte en tyd self te skep. Sodoende beweeg die leerstellings van Sciëntologie, net soos dié van tradisionele godsdienste en religieus-filosofiesxe stelsels, buite alle limiete van wetenskaplike ervaring en kennis.

Die leerstellings van Sciëntologie baseer op en word uiteengesit in die uiters omvangryke materiaal wat deur Hubbard gepubliseer is - agttien grondleggende geskrewe werke en 280 begeleidende toesprake en lesings, soos toeganklik vir die publiek in elke Sciëntologiese kerk en sending. 'n Klein deel geskrifte bly beperk tot die hoogste vlakke van spirituele bewussyn. Van hierdie tekste, onder meer Hubbard se kosmologie of ontstaansmite van die menslike lewe op aarde, is deur internet-randgroepe gepubliseer met die doelwit om Sciëntologie te diskrediteer. Die outentisiteit daarvan kan deur buitestaanders nie beoordeel word nie.

In sy georganiseerde vorm, die Kerk van Sciëntologie, wat in 1954 in Los Angeles gestig is en vinnig na ander lande uitgebrei het, het die nuwe geloof tot een van die welvarendste en invloedrykste Nuwe Religieuse Bewegings van die 20ste en 21ste eeue gegroei. Die kerk beywer hom met sy verskillende instellings in meer as eenhonderd lande vir religieuse vryheid, die opleiding van praktisyns en maatskaplike en politieke hervorming. Van die Kerk se publikasies en oudiovisuele media word in Afrikaans aangebied. Deur sy invloed op welbekende persoonlikhede uit die vermaaklikheidsbedryf het Sciëntologie baie aandag in die media gekry – tot 'n punt waar die meeste publikasies daaroor kommersieel van aard, sensasiegedrewe en onakkuraat is.

Tot dusver is daar min serieuse wetenskaplike navorsing oor Sciëntologie gedoen sodat net 'n beperkte aantal neutrale verslae en werke oor Sciëntologie beskikbaar is.[1] Nie alle bydraes was serieus nie, terwyl die Kerk aanvanklik druk op navorsers geplaas en met regtelike stappe gedreig het wanneer omstrede materiaal gepubliseer is.[2] Akademiese bydraes fokus onder meer op een van die opvallendste aspekte in die persepsie van Sciëntologie - die bogenoemde invloed van media, veral die sensasiepers en sensasietelevisie, op die openbare waarneming van nuwe religieuse bewegings.[3]

Geskiedenis

Die Kerk van Sciëntologie se internasionale hoofkwartier in East Hollywood, Los Angeles
Die E-meter

In 1950 het L. Ron Hubbard in sy werk Dianetics (Afrikaans: "Dianetiek") 'n stelsel van psigoterapeutiese selfhulp-tegnieke ontwikkel wat hy twee jaar later in Scientology 8-80 tot 'n algemene lewens- en wêreldbeskouing uitgebou het. Sciëntologie het nou ook aanspraak daarop gemaak om 'n religieuse beweging te wees.[4] In die periode tussen 1950 en 1954 was daar 'n aantal verskillende groepe – waarvan sommige ook as formele organisasies bestaan het – wat pogings onderneem het om Hubbard se leerstellings in die praktyk toe te pas.[5]

Hubbard het die Kerk van Sciëntologie (Church of Scientology) as 'n handelsmerk laat registreer en in Februarie 1954 die eerste filiaal in Kalifornië gestig (Church of Scientology of California).[6] Hubbard het die sciëntologiese geloofstelsel vervolgens verder uitgebou met kosmologiese en metafisiese elemente, die religieuse ideologie stelselmatig ontwikkel en 'n hiërargiese organisasiestruktuur aan die beweging gegee.[7]

In die periode tot 1967 het Hubbard van sy Kerk van Sciëntologie die eksklusiewe verteenwoordiger van Sciëntologie as 'n religieuse filosofie gemaak en naas die VSA ook in oorsese lande soos die Verenigde Koninkryk, Australië, Nieu-Seeland, Suid-Afrika en die destydse Rhodesië gevestig.[8] In die laat 1960's het die uitbreiding van Sciëntologie sy voorlopige hoogtepunt bereik.[9]

In die volgende dekade het dié groei begin verstadig; in die Deense hoofstad Kopenhagen is 'n filiaal vir kontinentale Europa gestig, terwyl die Kerk van Sciëntologie ook probeer het om meer aanhangers in Skandinawië, Duitsland en die Benelux-lande te wen.[10] Terwyl die aantal filiale 'n stewige groei getoon het (in die Verenigde State en in die Verenigde Koninkryk is in die periode tussen 1971 en 1977 honderd sendingstasies geopen, en 'n verdere dertig het in kontinentale Europa ontstaan),[11] het Hubbard se Sea Organization, wat in 1967 gestig is en tot die magsentrum van Sciëntologie ontwikkel het, steeds verder wegbeweeg van die basis van ander sciëntologiese organisasies.[12] Die Sea Organization was tot 1975 op 'n skip in die Stille Oseaan gesetel. Tegelykertyd het Hubbard se leierstyl steeds meer outokraties geword.[13] 'n Aantal leidende lede van die Kerk van Sciëntologie het die organisasie en Hubbard se leierstyl uiteindelik as té outoritêr beskou en van die kerk weggebreek om vanaf 1982 onafhanklike groepe, waaronder die "Vrye Sone" (Free Zone), te stig.[14] Tussen 1982 en 1984 het 'n groter aantal lede die kerk verlaat.[15]

Ná Hubbard se afsterwe in 1986 het die organisasie onder die leiding van die Religious Technology Center, wat deur David Miscavige in die lewe geroep en bestuur is, begin stabiliseer.[16] Onder die leierskap van Miscavige het Sciëntologie sy produkte en dienste gedifferensieer en 'n aantal nuwe suborganisasies gestig.[17] Die beweging het ook pogings onderneem om in geografiese opsig uit te brei. Met die val van die Ystergordyn het Sciëntologie die postkommunistiese Oos-Europa by sy sendinggebied ingesluit, tog het hierdie pogings gemengde resultate opgelewer.[18]

In Rusland het Sciëntologie wél daarin geslaag om 'n groter aantal aanhangers te wen, tog het die plaaslike owerhede ferm opgetree teen die kerk.[19] In die nuwe Oos-Duitse deelstate was Sciëntologie se sukses minder as wat verwag is.[20]

Die Agt Dinamieke

Die Sciëntologiekruis: die agt punte van die kruis verteenwoordig die Agt Dinamieke van Sciëntologie

Die grondbeginsels vir enige lewensvorm baseer volgens Sciëntologie op sy oorlewensdrang. Hierdie grondbeginsels word onderverdeel in agt dinamieke waarvan die eerste vier deur Dianetiek en die ander vier deur Sciëntologie gedek word.

Die Eerste Dinamiek: Self

Die Eerste Dinamiek is die oorlewensdrang as 'n individu. Dit sluit liggaam en gees in en beskryf die drang om vir jouself die hoogste vlak van oorlewing vir die langste moontlike tydperk te bereik. Hierdie dinamiek het betrekking tot die individu en sy onmiddellike besittings, maar sluit geen ander mense in nie. Dit is die drang om as jouself te oorleef en volle uitdrukking aan jou individualiteit te gee.

Die Tweede Dinamiek: Kreatiwiteit

Kreatiwiteit beteken om dinge en werke vir die toekoms te skep. Sodoende behels die tweede dinamiek enige vorm van kreatiwiteit. Dit sluit die familie of lewensgemeenskap in, die grootmaak van kinders en enige ander aktiwiteit in hierdie verband. Ook geslagsomgang mag hierby ingesluit word as 'n meganisme waardeur oorlewing vir toekomstige generasies moontlik gemaak word.

Alhoewel die Kerk van Sciëntologie in sommige van sy publikasies tans huwelike as "die unie tussen 'n man en 'n vrou" definieer, diskrimineer dit nie teen LGBT nie. Anti-Sciëntologiese propaganda, wat die Kerk van Sciëntologie van homofobie beskuldig, haal dikwels tekste aan wat deur L. Ron Hubbard in 'n tydperk geskryf is toe homoseksualiteit in wetenskaplike dissiplines soos sielkunde as siekte beskryf en in die meeste westerse lande geslagsomgang tussen persone van dieselfde geslag as onwettig behandel is. In 1967 het Hubbard amptelik verklaar:[21] 

"It has never been any part of my plans to regulate or to attempt to regulate the private lives of individuals. Whenever this has occurred, it has not resulted in any improved condition.... Therefore all former rules, regulations and policies relating to the sexual activities of Scientologists are cancelled."

Tommy Davis, 'n woordvoerder van die Kerk van Sciëntologie, het in 2009 op die bewerings van regisseur Paul Haggis gereageer wat die Kerk openlik as "anti-gay" bestempel het:[22] 

"I don’t want any misunderstanding. The church supports civil rights for everybody, regardless of sexual orientation, race, color or creed. We are a minority, too; we understand what it’s like to be persecuted, so to the extent that anything prohibits or inhibits on civil rights, we don’t agree with it."

Die Derde Dinamiek: Groepsoorlewing

Hierdie dinamiek behels die drang om oorlewing as 'n groep van individue of as 'n groep te verseker. Hierby voer die groep 'n bestaan volgens sy eie reëls. 'n Groep kan enige gemeenskap, vriende, 'n onderneming, 'n maatskaplike groep, 'n staat, 'n nasie. 'n etniese of enige ander groep wees. Hoe groot of klein die groep ook al mag wees, dit strewe daarna om as 'n groep te oorleef.

Die Vierde Dinamiek: Mensheid

Die Vierde Dinamiek behels die oorlewensdrang as mensheid in en deur sy geheel. Die Afrikanernasie kan as die Derde Dinamiek vir alle Afrikaners beskryf word, terwyl die oorlewensdrang van alle nasionaliteite op aarde sy uitdrukking in die Vierde Dinamiek vind. Alle vroue en mans strewe daarna, omdat hulle vroue en mans is, om as vroue en mans en vir vroue en mans te oorleef.

Die Vyfde Dinamiek: Lewensvorme

Die Vyfde Dinamiek behels die oorlewensdrang as lewensvorm en deur middel van lewensvorme soos soogdiere, voëls, insekte, visse en plante, net soos die belangstelle in die lewe as sulks.

Die Sesde Dinamiek: Die fisiese heelal

Die fisiese heelal vorm die Sesde Dinamiek met sy vier komponente – materie, energie, ruimte en tyd. Die Sesde Dinamiek behels die oorlewensdrang van die fisiese heelal, oorlewing deur middel van die fisiese heelal en elkeen van sy komponente.

Die Sewende Dinamiek: Spirituele Dinamiek

Die Sewende Dinamiek behels die oorlewensdrang as spirituele wesen of die oorlewensdrang van die Lewe as sulks. Enige vorm van spirituele bestaan, met of sonder identiteit, val onder die Sewende Dinamiek. Dit sluit die self of eie persoonlikheid in asook die vermoë om iets te skep; die vermoë om oorlewing te bewerkstellig of te oorleef; die vermoë om te vernietig of om voor te gee om vernietig te wees. Gedagtes en konsepte en die strewe om hierdeur te oorleef maak deel uit van hierdie Dinamiek. Die Sewende Dinamiek is die oorsprong van lewe, geskei en apart van die fisiese heelal. Die oorsprong van lewe het sy eie drang om te oorleef.

Die Agtste Dinamiek: Oneindigheid

Algemeen mag na die Agtste Dianmiek verwys word as God, die Hoogste Wesen of Skepper, maar die korrekte definisie daarvan is oneindigheid. Dit behels die hele spektrum van bestaan en alles wat bestaan. Die ontdekking van die Agtste Dinamiek bly beperk tot Sciëntoloë wat die Sewende Dinamiek in sy volle omvang bereik het.

In teenstelling met godsdienste van Joods-Christelike oorsprong is daar in Sciëntologie geen dogma met betrekking tot God wat aan lede voorgeskryf word nie. So word van lede ook nie verwag om iets as blote geloofsaak te aanvaar nie. Kerklede bring hul bewuswording stapsgewys op elke dinamiek teweeg hoe meer hul eie bewussyn deur ouditing en opleiding ontwikkel. Oneindigheid of die Hoogste Wesen word net vir diegene ontsluit wat die Sewende of Spirituele Dinamiek volledig bereik het.

Openbare mening en persepsie

Anonymous-ondersteuner in San Francisco betoog teen Sciëntologie se beweerde homofobie. L. Ron Hubbard se seun Quentin is in 1976 onder verdagte omstandighede dood aangetref, die selfmoordteorie nooit bewese nie (amptelike dokumente beperk hulle tot possible suicide). Gay kerklidmate ontken diskriminasie oor seksuele oriëntasie

Navorsers wys daarop dat die verhouding tussen L. Ron Hubbard se literêre werke op die gebied van wetenskapsfiksie en die geloofsbeginsels en -praktyke van Sciëntologie in populêre media (en die populêre kultuur in die algemeen) in 'n sterk vereenvoudigde vorm uitgebeeld word (en soms as UFO cult beskryf - waarby die terme cult en kultus sedert die tragiese massaselfmoord van aanhangers van Jim Joners se People's Temple in 1978 in Jonestown, Guyana 'n uiters negatiewe konnotasie het[23]): A number of popular culture products have rather crudely taken elements of Hubbard's science fiction inspired narratives and oversimplified the connections between them and Scientology's beliefs and practices.[24] Cult wars tussen beweerde aanhangers en teenstanders van die Kerk van Sciëntologie vind onder meer op internet-platforme soos Wikipedia en YouTube plaas.

Vanuit die Kerk se netwerke is kritiese gedeeltes uit Wikipedia-artikels verwyder, terwyl 'n groep teenstanders negatiewe inhoud bygevoeg het waarin hulle slegs na mekaar se eie publikasies as bronmateriaal verwys het. Albei groepe is in 2009 uit die Engelsmedium-projek van Wikipedia verban.[25] IP-adresse, wat as deel van Sciëntologie se eie netwerke geïdentifiseer is, is deur die Wikimedia-stigting summier geblokkeer, net soos skakels tot aanlyn-publikasies. Aan enkle bydraers met 'n sodanige IP-adres word nogtans die kans gegee om haar-/homself te registreer en volgens die vasgestelde beleid by te dra. Omvattende inligting word egter buite die projek in 'n eie wiki, Scientolipedia, verskaf wat deur vrywilligers saamgestel word.

Duitse owerhede se optrede teen die Kerk van Sciëntologie weens sy beweerde, maar nooit bewese onkonstitusionele optrede het reeds tot diplomatieke geskille tussen die Verenigde State en die Bondsrepubliek Duitsland gelei. Die saak is deur die Amerikaanse minister van buitelandse sake, Madeleine Albright, aangespreek.[26] Histerie en vervolgingswaan van Kerk-teenstanders het spottende kommentare uitgelok. Een van die mees prominente teenstanders van die Kerk in Duitsland en voorsitter van 'n werkgroep het uiteindelik so histeries en verkramp oor die onderwerp geraak dat sy vir haar politieke vennote ondraagbaar geword het.[27]

Vir buitestaanders met 'n wetenskaplike belangstelling en fokus toon die Kerk se religieuse leerstellings sterk sciëntistiese en psigoterapeutiese invloede wat met transendente elemente aangevul is. Vir Kalifornië se historiograaf Kevin Starr, wat in sy omvattende boekreeks oor die deelstaat se geskiedenis een sin aan die beweging wy, is Sciëntologie 'n moderne religie wat uit Kaliforniërs se belangstelling in en geesdrif oor wetenskapsfiksie voortgespruit het. As 'n religie en toegepaste filosofie dek Sciëntologie 'n wye verskeidenheid onderwerpe, waaronder geestelike gesondheid, moraal, etiek, ontgiftiging van toksiese stowwe en radioaktiwiteit, opvoeding en bestuur.

Sciëntologie beywer hom na eie bewering vir "a civilization without insanity, without criminals and without war, where the able can prosper and honest beings can have rights, and where man is free to rise to greater heights". Twee Duitse wetenskaplikes, wat 'n bydrae oor Sciëntologie in die Blätter für deutsche und internationale Politik gepubliseer het, het Sciëntologie as "twak en bedrog" beskryf - maar gelyktydig openlik beken dat dieselfde vir baie ander gelowe geld.[28]

Verwysings

  1. ↑ www.beliefnet.com: Mind over Matter
  2. ↑ Ruth Graham: Are Academics Afraid to Study Scientology? In: JSTOR Daily, 5 November 2014. Besoek op 21 Julie 2020
  3. ↑ University of California Press: Nova Religio (2014) 17 (3): 38–63. Gratis aflaaibaar. Besoek op 15 Julie 2020
  4. ↑ Beckford, James A.: Cult Controversies: The Societal Response to New Religious Movements. Tavistock, Londen/Engeland 1985, bl. 51
  5. ↑ Willms, Gerald: Scientology. Kulturbeobachtungen jenseits der Devianz. Bielefeld: transcript 2005, bl. 74
  6. ↑ Willms (2005), bl. 74
  7. ↑ Gusfield, Joseph R.: Review of "The Road To Total Freedom" by Roy Wallis. In: Sociology (1979) 13 (1): 157-159, bl. 158. Aanlyn beskikbaar: soc.sagepub.com
  8. ↑ Willms (2005), bl. 75
  9. ↑ Willms (2005), bl. 76
  10. ↑ Willms 2005), bl. 77
  11. ↑ Townsend, Eric: The Sad Tale of Scientology: A Short History 1950–1985. Stockport: Anima Publishing 1985, bl. 49)
  12. ↑ Willms (2005), bl. 79
  13. ↑ Willms (2005), bl. 79
  14. ↑ Chagnon, Robert: Religion et santé: le cas de l'Église de Scientologie. In: Social Compass (1987) 34 (4): 495-507, bl. 504 Aanlyn beskikbaar: scp.sagepub.com
  15. ↑ Willms (2005), bl. 80
  16. ↑ Willms (2005), bl. 81
  17. ↑ Willms (2005), bl. 81
  18. ↑ Barker, Eileen: But Who's Going to Win? National and Minority Religions in Post-communist Society. In: Facta Universitas 2 (4): 49-74, bl. 50, 60. Aanlyn beskikbar: facta.junis.ni.ac.yu
  19. ↑ Reeves, Phil: PM linked to Scientology. In: The Independent, 22 April 1998, bl. 13
  20. ↑ Davidson-Schmich, L.K.; K. Hartmann en U. Mummert: You Can Lead a Horse to Water, But you Can't Always Make it Drink: Positive Freedom in the Aftermath of German Unification. In: Communist and Post-Communist Studies 35 (3): 325-352, bl. 342. Aanlyn beskikbaar: www.ingentaconnect.com
  21. ↑ Religious Tolerance: The Church of Scientology® & homosexuality. Besoek op 3 Julie 2019
  22. ↑ MSNBC.com, 28 Oktober 2009: Scoop: Scientologists not anti-gay, official says. Besoek op 3 Julie 2019
  23. ↑ J.B. (John Ben) Haws: The Mormon Image in the American Mind. Fifty Years of Public Perception. New York, NY: Oxford University Press 2013, bl. 191
  24. ↑ Stephen A. Kent and Susan Raine (reds.): Scientology in Popular Culture. Influences and Struggles for Legitimicy. Santa Barbara, California • Denver, Colorado: Praeger 2017, bl. viii
  25. ↑ Computerwoche, 29 Mei 2009: Manipulationsvorwürfe: Wikipedia schließt Scientology-Autoren aus. Besoek op 15 Julie 2020
  26. ↑ Blaetter.de: Scientology – Gewerbebetrieb oder Verfassungsfeind? Von Claus Leggewie und Alexandra Lagalée. Besoek op 15 Julie 2020
  27. ↑ Portrait Ursula Caberta: Die abservierte Sektenjägerin. Besoek op 15 Julie 2020
  28. ↑ Claus Leggewie und Alexandra Lagalée: Scientology - Gewerbebetrieb oder Verfassungsfeind?. In: Blätter für deutsche und internationale Politik, nommer 8, 2007, bl. 981-982

Verdere leesstof

  • (de) Chidester, David: Scientology – 'n religie in Suid-Afrika. Aanlyn beskikbaar: www.scientologyreligion.org: Scientology – A Religion in South Africa
  • (en) The Church of Scientology International. Scientology: Theology and Practice of a Contemporary Religion. Los Angeles: Bridge Publications 1998
  • (en) Jenkins, Philip. Mystics and Messiahs: Cults and New Religions in American History. New York: Oxford University Press 2000
  • (en) Miller, Russell. Bare-Faced Messiah: A Biography of L. Ron Hubbard. Londen: Michael Joseph 1987

Eksterne skakels

Nasionale webtuiste
Ensiklopediese inligting
Nuus en media
Estetika
Strokiesprente & Pret
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sciëntologie&oldid=2286295"