[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Parafilie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Parafilie
Klassifikasie en eksterne bronne
ICD-10 F65
MeSH D010262
Mediese waarskuwing

Parafilie (voorheen bekend as seksuele perversie en seksuele afwyking)[1] is intense seksuele prikkeling wat meegebring word deur atipiese voorwerpe, situasies, fantasieë, gedrag of individue.[2][3]

Geen konsensus bestaan oor ’n grens tussen ongewone seksuele en parafiliese belangstellings nie.[4][5] Daar is ’n debat oor watter, indien enige, parafilies opgeneem moet word in diagnostiese handleidings soos die Diagnostiese en Statistiese Handleiding van Geestesteurings (DSM) of die Internasionale Statistiese Klassifikasie van Siektes en Verwante Gesondheidsprobleme (ICD).

Idees oor die aantal en soorte parafilies verskil; een bron noem tot 549 soorte.[6] Die DSM-5 het spesifieke inskrywings vir agt parafiliese steurings.[2] Verskeie subgroepe parafilies is al voorgestel.

Terminologie

[wysig | wysig bron]

Baie terme is al gebruik om atipiese seksuele belangstellings te beskryf, en daar word steeds debatte gevoer oor tegniese akkuraatheid en sienings van stigma. Die seksuoloog John Money het die term "parafilie" gewild gemaak as ’n nieverkleinerende naam vir ongewone seksuele belangstellings.[7][8][9] Money het parafilie beskryf as ’n "seksuo-erotiese optooiing, of alternatief, van die amptelike, ideologiese norm".[10] Volgens die psigiater Glen Gabbard is die term "parafilie" egter steeds "in die meeste omstandighede verkleinerend".[11] Die term kom van die Griekse παρά (para, "buite") en φιλία (-philia, "vriendskap", "liefde").

Laat in die 19de eeu het sielkundiges en psigiaters begin om verskeie parafilies te kategoriseer, omdat hulle ’n meer beskrywende stelsel wou gehad het as die regs- en godsdienstige idees van sodomie[12] en perversie.[13] Voor die gebruik van die term "parafilie" in die DSM-III (1980) is die term "seksuele afwyking" in die eerste twee uitgawes van die handleiding gebruik.[14] In 1981 is parafilie in ’n artikel in die American Journal of Psychiatry beskryf as "herhaalde, intense seksueleopwekkingsfantasieë, seksuele drange of gedrag wat gewoonlik die volgende behels":[15]

Homoseksualiteit en nieheteroseksualiteit

[wysig | wysig bron]

Homoseksualiteit, wat nou algemeen as ’n normale variasie van menslike seksualiteit aanvaar word, is in ’n stadium as ’n seksuele afwyking beskou.[16] Sigmund Freud en psigoanalitiese denkers ná hom het homoseksualiteit en parafilies beskou as spruitend uit psigoseksuele nienormatiewe verwantskappe aan die Oidipuskompleks.[17] Daarom het die terme "seksuele perversie" en "pervert" histories na gay mans verwys, sowel as na ander nieheteroseksueles (mense wat beskou is as buite die waargenome norme van seksuele oriëntasie).[16][17][18][19]

Teen die middel 20ste eeu het geestesgesondheidswerkers klassifikasies van "afwykende seksualiteit" in kategorieë begin plaas. Met die aanvanklike kode 000-x63 was homoseksualiteit boaan die klassifikasielys (Kode 302.0), totdat die Amerikaanse Psigiatriese Vereniging homoseksualiteit in 1973 uit die DSM verwyder het. Martin Kafka het geskryf: "Seksuele steurings wat eens as parafilies beskou is (byvoorbeeld homoseksualiteit) word nou beskou as variasies van normale seksualiteit."[18]

Oorsake

[wysig | wysig bron]

Die oorsake van parafiliese seksuele voorkeure in mense is onseker, hoewel al hoe meer navorsing dui op ’n moontlike verband met voorgeboortelike neuro-ontwikkeling. ’n Studie in 2008 wat die seksuele fantasieë van 200 heteroseksuele mans ontleed het, het bepaal dat die mans met ’n duidelike mate van belangstelling in fetisje meer ouer broers gehad het, asook ’n hoë verhouding van 2D:4D tussen vingers (wat dui op ’n groot blootstelling aan estrogeen voor geboorte) en ’n groter geneigdheid om linkshandig te wees, wat daarop dui dat versteurde hemisferiese spesialisasie in die brein ’n rol kan speel in afwykende attraksies.[20]

Wat gedrag betref, word parafilies vermoedelik vroeg in die lewe gekondisioneer, tydens ’n ondervinding wat die parafiliese stimulus aan intense seksuele prikkeling koppel.[21] Sodra die stimulus eers gevestig is, meen Susan Nolen-Hoeksema, versterk masturbasiefantasieë daaroor die parafiliese prikkeling.[21]

Tipies teenoor atipies

[wysig | wysig bron]

Die volgehoue insluiting van seksverwante diagnoses soos parafilies in die DSM is wetenskaplik en polities omstrede vanweë die stigma van die klassifikasie as ’n geestesteuring.[22]

Sommige groepe wat ’n groter begrip en aanvaarding van seksuele diversiteit voorstaan, beywer hulle vir veranderings aan die regs- en mediese status van ongewone seksuele praktyke en belangstellings. Charles Allen Moser, ’n geneesheer en verdediger van seksuele minderheidsgroepe, is een van die mense wat meen die diagnoses moet uit diagnostiese handleidings verwyder word.[23]

Mediese geskrifte bevat verwysings na baie parafilies, waarvan net sommige in die DSM en ICD verskyn.[24][25] Daar is onenigheid oor watter seksuele belangstellings as parafiliese steurings en watter as normale variasies van seksuele belangstelling beskou moet word. In Mei 2000 het die DSM-IV-TR gelui: "Omdat sommige gevalle van seksuele sadisme dalk nie ’n slagoffer leed aandoen nie (byvoorbeeld vernedering van ’n instemmende maat), behels die beskrywing van seksuele sadisme ’n mengsel van dié in die DSM-III-R en DSM-IV (dit is: "die persoon het op hierdie drange gereageer teenoor ’n nie-instemmende persoon, of die drange, seksuele fantasieë of gedrag het groot angs of interpersoonlike probleme veroorsaak").[26]

Die DSM-IV-TR erken ook dat die diagnose en klassifikasie van parafilies oor kulture of godsdienste heen "gekompliseer word deur die feit dat wat in een kultuuropset as afwykend beskou word, in ’n ander opset aanvaarbaarder is”.[27] Sommige mense meen dit is belangrik om verskillende kulture in ag te neem wanneer parafilies bespreek word, want daar is groot variasie in verskillende kulture oor wat seksueel aanvaarbaar is.[28]

Aktiwiteite tussen instemmende volwassenes en volwasse vermaak wat rolvertolking en minder ernstige aspekte van seksuele fetisjisme behels of die gebruik van seksspeelgoed insluit, is nie noodwendig parafilies nie.[27] Parafiliese psigipatologie is nie dieselfde as psigologies normatiewe volwasse seksuele gedrag, seksuele fantasie en seksspeletjies nie.[29]

Beheer sonder medisyne

[wysig | wysig bron]

Die meeste geneeshere en navorsers glo parafiliese seksuele belangstellings kan nie verander word nie,[30] hoewel bewyse hiervoor nodig is.[30] In terapie word gewoonlik eerder gefokus op die vermindering van die persoon se ongemak met sy parafilie en die beperking van enige misdadige gedrag.[30]

Kognitiewe gedragsterapie kan soms help dat mense met parafilies strategieë ontwikkel om nie ooreenkomstig hulle belangstellings te handel nie.[30] Pasiënte word geleer om faktore te identifiseer wat handeling ooreenkomstig hulle belangstellings waarskynlik maak, soos stres, en dit te beheer.[30]

Voorkoms onder vroue

[wysig | wysig bron]

Navorsing het getoon parafilies word selde by vroue waargeneem.[31][32] Daar was agter al ’n paar studies hieroor.[33] Daar is bevind seksuele masochisme is die algemeenste parafilie onder vroue; sowat een uit elke 20 gevalle van seksuele masochisme is vroue.[32]

Baie mense erken dat min navorsing nog gedoen is.[34] Die meeste studies oor parafilies betrek mense wat aan seksmisdade skuldig bevind is.[35] Een van die redes dat so min navorsing oor vroue gedoen is, is dat baie meer mans as vroue hieraan skuldig bevind word.[35] Sommige navorsers reken daar is ’n onderverteenwoordiging wat betref pedofilie onder vroue.[36] Die meeste studies is met mans gedoen. Dit kan lei tot ’n wanindruk by die publiek oor die negatiewe impak van seksuele verhoudings tussen jong seuns en volwasse vroue.[36] Michele Elliott het uitgebreide navorsing gedoen oor die seksuele misbruik van kinders deur vroue, en het die boek Female Sexual Abuse of Children: The Last Taboo geskryf in ’n poging om die ongelykheid tussen geslagte reg te stel wat dit betref.[37] John Hunsley meen die fisiologiese beperkings in studies oor vroulike seksualiteit moet ook in ag geneem word in navorsing oor parafilies. Volgens hom kan ’n man se seksuele prikkeling direk gemeet word aan sy ereksie, terwyl ’n vrou se seksuele prikkeling nie so duidelik is nie, en daarom is navorsing oor vroulike seksualiteit selde so doeltreffend as navorsing onder mans.[34]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Janssen, Diederik F (30 Junie 2020). "From Libidines nefandæ to sexual perversions". History of Psychiatry (in Engels): 0957154X2093725. doi:10.1177/0957154X20937254. ISSN 0957-154X. PMID 32605397.
  2. ↑ 2,0 2,1 "Paraphilic Disorders". Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth uitg.). Philadelphia, Pennsilvanië: American Psychiatric Publishing. 2013. pp. 685–686.
  3. ↑ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-IV (hersiene teks). Vol. 1. Philadelphia, Pennsilvanië: American Psychiatric Publishing. 2000. pp. 566–76. doi:10.1176/appi.books.9780890423349. ISBN 978-0-89042-024-9.
  4. ↑ Joyal, Christian C. (20 Junie 2014). "How Anomalous Are Paraphilic Interests?". Archives of Sexual Behavior. New York Stad: Springer Science + Business Media. 43 (7): 1241–1243. doi:10.1007/s10508-014-0325-z. ISSN 0004-0002. PMID 24948423. S2CID 34973560.
  5. ↑ Joyal, Christian C.; Cossette, Amélie; Lapierre, Vanessa (2015). "What Exactly is an Unusual Sexual Fantasy?". The Journal of Sexual Medicine. Amsterdam, Nederland: Elsevier. 12 (2): 328–340. doi:10.1111/jsm.12734. PMID 25359122.
  6. ↑ Aggrawal, Anil (2008). "Appendix 1". Forensic and Medico-legal Aspects of Sexual Crimes and Unusual Sexual Practices. Boca Raton, Florida: CRC Press. pp. 369–382. ISBN 978-1-4200-4308-2.
  7. ↑ Weiderman, Milan (2003). "Paraphilia and Fetishism". The Family Journal. Thousand Oaks, Kalifornië: SAGE Publications. 11 (3): 315–321. doi:10.1177/1066480703252663. S2CID 146788566.
  8. ↑ Bullough, Vern L. (1995). Science in the Bedroom: A History of Sex Research. New York Stad: Basic Books. p. 281. ISBN 978-0-465-07259-0. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Oktober 2006.
  9. ↑ Moser, Charles (2001). "Critiques of conventional models of sex therapy". In Kleinplatz, Peggy J. (red.). New directions in sex therapy: innovations and alternatives. Londen, Engeland: Psychology Press. ISBN 978-0-87630-967-4.
  10. ↑ Money, John (1990). Gay, Straight, and In-Between: The Sexology of Erotic Orientation. Oxford, Engeland: Oxford University Press. pp. 139. ISBN 978-0-19-506331-8.
  11. ↑ Gabbard, Glen O. (2007). Gabbard's Treatments of Psychiatric Disorders. Philadelphia, Pennsilvanië: American Psychiatric Press. p. 581. ISBN 978-1-58562-216-0.
  12. ↑ Dailey, Dennis M. (1989). The Sexually Unusual: Guide to Understanding and Helping. Philadelphia: Haworth Press. pp. 15–16. ISBN 978-1417938346.
  13. ↑ Purcell, Catherine E.; Arrigo, Bruce A. (2006). The psychology of lust murder: paraphilia, sexual killing, and serial homicide. Cambridge, Massachusetts: Academic Press. p. 16. ISBN 978-0-12-370510-5.
  14. ↑ Laws & O'Donohue, p. 384
  15. ↑ Spitzer, Robert L. (Februarie 1981). "The diagnostic status of homosexuality in DSM-III: A reformulation of the issues". The American Journal of Psychiatry. Philadelphia: American Psychiatric Association. 138 (2): 210–215. doi:10.1176/ajp.138.2.210. PMID 7457641.
  16. ↑ 16,0 16,1 Hutchinson, Gerald E. (1959). "A speculative consideration of certain possible forms of sexual selection in man". American Naturalist. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. 93 (869): 81–91. doi:10.1086/282059.
  17. ↑ 17,0 17,1 Karpman, Benjamin (23 Junie 1951). "The sexual psychopath". Journal of the American Medical Association. Chicago, Illinois: American Medical Association. 146 (8): 721–726. doi:10.1001/jama.1951.03670080029008. PMID 14832048.
  18. ↑ 18,0 18,1 Kafka, Martin P. (1996). "Therapy for Sexual Impulsivity: The Paraphilias and Paraphilia-Related Disorders". Psychiatric Times. New York Stad: MJH Associates. 13 (6).
  19. ↑ Cantor, James M. (Februarie 2012). "Is Homosexuality a Paraphilia? The Evidence for and Against". Archives of Sexual Behavior. New York Stad: Springer Science + Business Media. 41 (1): 237–247. doi:10.1007/s10508-012-9900-3. PMC 3310132. PMID 22282324.
  20. ↑ Quazi, Rahman; Symeonides, Deano J. (Februarie 2007). "Neurodevelopmental Correlates of Paraphilic Sexual Interests in Men". Archives of Sexual Behavior. New York Stad: Springer Science + Business Media. 37 (1): 166–172. doi:10.1007/s10508-007-9255-3. PMID 18074220. S2CID 22274418.
  21. ↑ 21,0 21,1 Nolen-Hoeksema, Susan (2013). Abnormal Psychology (6de uitg.). Boston, Massachusetts: McGraw-Hill. p. 385. ISBN 978-0078035388. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 November 2017. Besoek op 13 Oktober 2020.
  22. ↑ Kleinplatz, PJ; C (2005). Politics versus science: An addendum and response to Drs. Spitzer and Fink. pp. 135–139. doi:10.1300/J056v17n03_09. ISBN 9780789032140. {{cite book}}: |journal= ignored (hulp)
  23. ↑ Moser C, Kleinplatz PJ (2005). "DSM-IV-TR and the Paraphilias: An argument for removal". Journal of Psychology and Human Sexuality. 17 (3/4): 91–109. doi:10.1300/j056v17n03_05. S2CID 7221862.
  24. ↑ ""Axis I. Clinical Disorders, most V-Codes and conditions that need Clinical attention". Retrieved: 23 November, 2007". Psyweb.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Desember 2010. Besoek op 14 Maart 2013.
  25. ↑ World Health Organization, International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems, (2007), Chapter V, Block F65; Disorders of sexual preference. Geargiveer 22 April 2009 op Wayback Machine Besoek op 2007-11-29.
  26. ↑ Summary of Practice-Relevant Changes to the DSM-IV-TR Geargiveer 11 Mei 2008 op Wayback Machine uit Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) Geargiveer 17 Mei 2008 op Wayback Machine
  27. ↑ 27,0 27,1 American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4de uitg., hersiene teks). Washington, DC: Author.
  28. ↑ Bhugra, Dinesh; Popelyuk, Dmitri; McMullen, Isabel (30 Maart 2010). "Paraphilias Across Cultures: Contexts and Controversies". Journal of Sex Research. Londen: Routledge. 2 (47): 242–256. doi:10.1080/00224491003699833. PMID 20358463. S2CID 40452769.
  29. ↑ Joyal, Christian C. (1 November 2015). "Defining "Normophilic" and "Paraphilic" Sexual Fantasies in a Population-Based Sample: On the Importance of Considering Subgroups". Sexual Medicine. Hoboken, New Jersey: Wiley. 3 (4): 321–330. doi:10.1002/sm2.96. ISSN 2050-1161. PMC 4721032. PMID 26797067.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 Seto MC, Ahmed AG (2014). "Treatment and management of child pornography use". Psychiatric Clinics of North America. 37 (2): 207–214. doi:10.1016/j.psc.2014.03.004. PMID 24877707.
  31. ↑ American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fourth Edition. p. 594.
  32. ↑ 32,0 32,1 American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition (5de ed.), pp. 685–706 
  33. ↑ Eva W. C. Chow & Alberto L. Choy (April 2002). "Clinical Characteristics and Treatment Response to SSRI in a Female Pedophile" (PDF). Archives of Sexual Behavior. 31 (2): 211–215. doi:10.1023/A:1014795321404. PMID 11974646. S2CID 20845516. Besoek op 14 Maart 2015.[dooie skakel]
  34. ↑ 34,0 34,1 Hunsley, John (2008), A Guide to Assessments That Work, New York: Oxford University Press, pp. 496–497, ISBN 978-0-19-531064-1 
  35. ↑ 35,0 35,1 Duncan, Karen A. (2010), Female Sexual Predators: Understanding Them to Protect Our Children and Youths, Santa Barbara: Praeger, ISBN 978-0-313-36629-1 
  36. ↑ 36,0 36,1 Lisa J. Cohen, PhD; Igor Galynker (8 Junie 2009). "Psychopathology and Personality Traits of Pedophiles". Psychiatric Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2020. Besoek op 14 Maart 2015.
  37. ↑ Elliott, Michele (1994), Female Sexual Abuse of Children: The Last Taboo, New York: Guilford Publications, Inc., ISBN 9780898620047 
Bibliografie
  • D. Richard Laws, William T. O'Donohue (red.), Sexual Deviance: Theory, Assessment, and Treatment, 2de uitg., Guilford Press, 2008, ISBN 978-1-59385-605-2

Nog leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Kenneth Plummer, Sexual stigma: an interactionist account, Routledge, 1975, ISBN 0-7100-8060-3
  • Elisabeth Roudinesco, Our Dark Side, a History of Perversion, Polity Press, 2009, ISBN 0-7456-4593-3
  • David Morgan, Married to the Eiffel Tower. [1]

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Parafilie&oldid=2619850"