Heinrich von Kleist

Heinrich von Kleist
Gebore	Bernd Heinrich Wilhelm von Kleist 18 Oktober 1777 Frankfurt (Oder), Pruise (tans Brandenburg, Duitsland)
Sterf	21 November 1811 (op 34) Naby die Stolper Loch (tans Kleiner Wannsee), Berlyn
Beroep	Dramatikus, verhaalskrywer, lirikus en publisis
Ouer(s)	Joachim Friedrich von Kleist (1728-1788) Juliane Ulrike von Kleist, née von Pannwitz (1746-1793)
Handtekening

Bernd Heinrich Wilhelm von Kleist (* 18 Oktober, na sy eie bewering 10 Oktober 1777 in Frankfurt (Oder); † 21 November 1811 by die Stolper Loch, tans Kleiner Wannsee in Berlyn) was 'n Duitse dramatikus, verhaalskrywer, lirikus en publisis.

As skrywer het Kleist met sy werke buite die gevestigde literêre strominge van sy tyd - die Weimarse Klassiek en Romantiek - gestaan. Hy het veral bekendheid verwerf met sy "historiese riddertoneel" Das Käthchen von Heilbronn, sy komedies Der zerbrochne Krug en Amphitryon, die treurspel Penthesilea en sy novelles Michael Kohlhaas en Die Marquise von O...

Heinrich von Kleist word vandag as een van die belangrikste skrywers van die Duitse Romantiek beskou. Hy het egter eers in die 20ste eeu erkenning gekry nadat sy dramatiese werk herwaardeer is. Die tragedie Prinz Friedrich von Homburg en die blyspel Der zerbrochene Krug is van sy bekendste toneelstukke. Heinrich von Kleist is op 18 Oktober 1777 in Frankfurt, Duitsland, gebore as die oudste seun van 'n Pruisiese offisier.

Ten spyte van swak gesondheid het hy aanvanklik ʼn loopbaan in die leër verkies, maar hy het die beroep in 1799 laat vaar. Na 'n mislukte universiteitsloopbaan het Kleist 'n aantal reise onderneem, na onder meer Frankryk en Switserland. Intussen het hy begin skryf. In 1808 het die eerste uitgawe verskyn van die tydskrif Phöbus, wat Kleist saam met Adam Müller, een van die voorste figure van die Duitse Romantiek, tot stand gebring het.

Hierdie tydskrif, asook die Berliner Abendblätter, waaraan Kleist in 1811 meegewerk het, het nie lank bestaan nie.

Dit het lank geduur voordat Kleist se toneelstukke na waarde geskat is. Eers in die 20ste eeu is aanvaar dat die kern van Kleist se werk nie Pruisiese nasionalisme was nie, maar wel die menslike emosies, wat hy met sielkundige insig ontleed het. Tematies en ten opsigte van dramatiese vormgewing (Kleist het die meeste van sy toneelstukke in versvorm geskryf) was Kleist sy tyd vooruit.

Tans word hy as een van die belangrikste verteenwoordigers van die Duitse literatuur gedurende die Romantiek beskou. Die feilbaarheid van die menslike rede en die onvermoë van die mens om werklik kontak te maak met sy medemens staan sentraal in sy toneelstukke. Kleist het geprobeer om 'n sintese tot stand te bring tussen die Griekse tragedie en Shakespeare se werke.

Volgens sy tydgenote het hy in sy tragedie Robert Guiskard (1802/03) daarin geslaag. Kleist het die manuskrip egter vernietig en slegs ʼn fragment van 524 reëls het behoue gebly. In 1804 is die tragedie Die Familie Schroffenstein opgevoer, nadat dit reeds die vorige jaar anoniem in boekvorm verskyn het. Die komedie Amphitryon (1807, premiere 1899) is gebaseer op Molière se vertolking van hierdie mite.

Hierdie stuk, asook Der zerbrochene Krug (1808), wat in ʼn dorpie naby Utrecht afspeel, word beskou as van die beste Duitse komedies uit hierdie tydperk. Die hoofkarakter is 'n regter wat 'n saak verhoor waarin hy self die hoofverdagte is. Die tragedie Penthesilea (1808, premiere 1870) handel oor die liefdesgeskiedenis van die koningin van die Amasone en die Griekse held Achilles.

Hierdie moeilik opvoerbare stuk simboliseer die stryd tussen die manlike en vroulike geslag. Die premiere van Das Kätchen von Heilbronn, 'n historiese drama, het in 1810 in Wene plaasgevind. In 'n ander historiese drama, Die Hermannsschlacht (1808, premiere 1839). kom Kleist se anti-Franse gevoelens tot uiting, gevoelens wat by hom ontstaan het as gevolg van die besetting van Duitsland deur Napoleontiese troepe.

Sy nasionalisme word weerspieël in sy laaste volledige toneelstuk, Prinz Friedrich von Homburg. Hierdie stuk is reeds in 1809- 1811 geskryf, maar is eers in 1821, 'n paar jaar na Kleist se dood, gepubliseer. Die tema van die stuk is die spanning tussen vryheid en plig, en droom en werklikheid oorvleuel mekaar. Kleist se prosa is in die bundel Erzählungen (1810/ 11) waarin werke soos die bekende kortverhale "Michael Kohlhaas" en "Die Marquise von O" opgeneem is, versamel. Kleist het ook gedigte en 'n aantal verhandelinge, onder meer oor die marionetteteater, geskryf.

Sy toneelstukke was ook nie geslaag nie en slegs enkele van sy stukke is gedurende sy leeftyd opgevoer. Al hierdie teleurstellings, asook sy pessimistiese lewensuitkyk, het moontlik daartoe bygedra dat Kleist op 24 November 1811 selfmoord gepleeg het. Hy het op die strand van die Wannsee by Berlyn eers sy vriendin en daarna homself doodgeskiet.

Sy vergeefse pogings om in sy eie leeftyd literêre sukses te behaal, moeilikhede wat hy in tussen-menslike verhoudings ondervind het en die politieke situasie in Duitsland het von Kleist laat vertwyfel. Op 21 November 1811 het die skrywer saam met sy vriendin Henriette Vogel, wat aan 'n ongeneesbare vorm van kanker gely het, naby die meer Stolper Loch selfmoord gepleeg.

Bronne

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409559 band

Eksterne skakels

• Kleist-Archiv Sembdner