[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Chiropraktyk

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

 Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie.
Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word.
'n Chiropraktisyn voer 'n ruggraataanpassing op 'n pasiënt uit.
Hierdie artikel is deel van 'n reeks oor
Alternatiewe medisyne, pseudomedisyne en skynwetenskappe
s • b • w

Chiropraktyk (Engels: 'Chiropractic') is 'n pseudowetenskaplike alternatiewe medisyne wat meestal handel oor die diagnose en behandeling van meganiese afwykings van die spiere-skeletale stelsel, veral die ruggraat.[1][2] Sommige voorstanders, veral dié in die vroeë geskiedenis van die veld, het beweer dat sulke afwykings algemene gesondheid beïnvloed het deur die senuweestelsel, wat teenstrydig is met wetenskaplike bewyse.[2]

Konseptuele basis

[wysig | wysig bron]

Die belangrikste chiropraktiese behandelingstegniek behels terapie met die hand, veral ruggraatmanipuleringsterapie, en manipulasies van ander litte en sagte weefsels.[3] Die grondslag daarvan strook met die algemene medisyne, en chiropraktyk word onderhou deur pseudowetenskaplike idees soos vertebrale subluksasie en 'aangebore intelligensie' wat die wetenskap verwerp.[4][5][6][7][8] Chiropraktisyns is nie mediese dokters nie.[9]

Mediese gebruik

[wysig | wysig bron]

Verskeie gekontroleerde kliniese studies van behandelings wat deur chiropraktisyns gebruik word, is uitgevoer, met teenstrydige resultate.[4] Sistematiese oorsigte van hierdie navorsing het geen bewyse gevind dat chiropraktiese manipulasie effektief is nie, met die uitsondering van die behandeling van rugpyn.[4] In 'n kritiese evaluering is bevind dat manipulasie van die ruggraat kollektief nie effektief was om enige toestand te behandel nie.[10] Ruggraat-manipulasie kan koste-effektief wees vir sub-akute of chroniese lae rugpyn, maar die resultate vir akute lae rugpyn was onvoldoende.[11] Die doeltreffendheid en koste-effektiwiteit van chiropraktiese versorging is onbekend.[12] Daar is nie voldoende data om die veiligheid van chiropraktiese manipulasies vas te stel nie.[13] Dit word gereeld geassosieer met ligte tot matige nadelige gevolge, met ernstige of dodelike komplikasies in seldsame gevalle.[14] Daar is kontroversie rakende die mate van risiko vir die verspreiding van die vertebrale arterie, wat kan lei tot beroerte en die dood, as gevolg van ruggraat-manipulasie.[15] Verskeie sterftes word met hierdie tegniek geassosieer [14] en daar word voorgestel dat die verhouding oorsaaklik is,[16][17] 'n eis wat deur baie chiropraktisyns betwis word.[17]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

D. D. Palmer het chiropraktyk in die 1890's gestig,[18] nadat hy gesê het dat hy dit van 'die ander wêreld' ontvang het,[19] en sy seun B. J. Palmer het gehelp om dit in die vroeë 20ste eeu uit te brei.[18] Oor die hele geskiedenis was chiropraktyk kontroversieel.[20][21] Ondanks die oorweldigende bewyse dat inenting 'n effektiewe ingryping in die openbare gesondheid is, is daar onder chiropraktisyns beduidende meningsverskille oor die onderwerp,[22] wat gelei het tot 'n negatiewe impak op openbare inenting en die algemene aanvaarding van chiropraktyk.[23]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Chapman-Smith DA (2005). "Internasionale status, standaarde en opvoeding van die chiropraktykberoep". In Haldeman S, Dagenais S, Budgell B (reds.). Beginsels en praktyk van chiropraktyk (in Engels) (3rd uitg.). McGraw-Hill. pp. 111–34. ISBN 978-0-07-137534-4.
  2. ↑ 2,0 2,1 Nelson, CF; Lawrence, D.J.; Triano, J.J.; Bronfort, G.; Perle, S.M.; Metz, R.D.; Hegetschweiler, K.; LaBrot, T (2005). "Chiropraktyk as ruggraatversorging: 'n model vir die beroep". Chiropractic & Osteopathy (in Engels). 13 (1): 9. doi:10.1186/1746-1340-13-9. PMC 1185558. PMID 16000175.
  3. ↑ Mootz RD, Shekelle PG (1997). "Inhoud van die praktyk". In Cherkin DC, Mootz RD (reds.). Chiropraktyk in the VSA: Opleiding, praktyk en navorsing (in Engels). Rockville, MD: Agency for Health Care Policy and Research. pp. 67–91. OCLC 39856366. {{cite book}}: Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp) AHCPR Pub No. 98-N002.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Ernst E (Mei 2008). "Chiropraktyk: 'n kritiese evaluering". Journal of Pain and Symptom Management (in Engels). 35 (5): 544–62. doi:10.1016/j.jpainsymman.2007.07.004. PMID 18280103.
  5. ↑ Keating JC Jr (2005). "'n Kort geskiedenis van die chiropraktykberoep". In Haldeman S, Dagenais S, Budgell B (reds.). Principles and Practice of Chiropractic (in Engels) (3rd uitg.). McGraw-Hill. pp. 23–64. ISBN 978-0-07-137534-4.
  6. ↑ Singh, S; Ernst, E (2008). "Die waarheid oor chiropraktiese terapie". Truuk of behandeling: die onbetwisbare feite oor alternatiewe medisyne (in Engels). W.W. Norton. pp. 145–90. ISBN 978-0-393-06661-6.
  7. ↑ "Chiropractic". NHS Choices (in Engels). 20 Augustus 2014. Besoek op 19 September 2016.
  8. ↑ Swanson ES (2015). "Pseudoscience". Wetenskap en samelewing: Begrip van wetenskaplike metodologie, energie, klimaat en volhoubaarheid (in Engels). Springer. p. 65. ISBN 978-3-319-21987-5.
  9. ↑ Salzberg, Steven (April 20, 2014). Nuwe Medicare-data openbaar $ 496 miljoen wat op chiropraktisyns vermors is. Forbes. Retrieved: September 12, 2018.
  10. ↑ Posadzki P, Ernst E (2011). "Ruggraat-manipulasie: 'n opdatering van 'n stelselmatige oorsig van sistematiese oorsigte". The New Zealand Medical Journal (in Engels). 124 (1340): 55–71. PMID 21952385.
  11. ↑ Lin CW, Haas M, Maher CG, Machado LA, van Tulder MW (2011). "Kostedoeltreffendheid van goedgekeurde behandelings vir lae rugpyn: 'n sistematiese oorsig". European Spine Journal (in Engels). 20 (7): 1024–38. doi:10.1007/s00586-010-1676-3. PMC 3176706. PMID 21229367.
  12. ↑ Leboeuf-Yde C, Hestbaek L (2008). "Onderhoudsorg in chiropraktyk – wat weet ons?". Chiropractic & Osteopathy (in Engels). 16: 3. doi:10.1186/1746-1340-16-3. PMC 2396648. PMID 18466623.
  13. ↑ Gouveia LO, Castanho P, Ferreira JJ (2009). "Safety of chiropractic interventions: a systematic review" (PDF). Spine (in Engels). 34 (11): E405–13. doi:10.1097/BRS.0b013e3181a16d63. PMID 19444054. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 19 September 2016. Besoek op 29 Augustus 2019.
  14. ↑ 14,0 14,1 Ernst E (2007). "Nadelige gevolge van ruggraat-manipulasie: 'n sistematiese oorsig". Journal of the Royal Society of Medicine (in Engels). 100 (7): 330–38. doi:10.1258/jrsm.100.7.330. PMC 1905885. PMID 17606755. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Mei 2010. {{cite journal}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |lay-url= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |laydate= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |laysource= geïgnoreer (hulp)
  15. ↑ Haynes MJ, Vincent K, Fischhoff C, Bremner AP, Lanlo O, Hankey GJ (2012). "Evaluering van die risiko van beroerte as gevolg van nekmanipulasie: 'n sistematiese oorsig". International Journal of Clinical Practice (in Engels). 66 (10): 940–47. doi:10.1111/j.1742-1241.2012.03004.x. PMC 3506737. PMID 22994328.
  16. ↑ Ernst E (2010). "Vaskulêre-ongelukke na nekmanipulasie: oorsaak of toeval?". International Journal of Clinical Practice (in Engels). 64 (6): 673–77. doi:10.1111/j.1742-1241.2009.02237.x. PMID 20518945.
  17. ↑ 17,0 17,1 Ernst E (2010). "Sterftes na chiropraktyk: 'n oorsig van gepubliseerde gevalle". International Journal of Clinical Practice (in Engels). 64 (8): 1162–65. doi:10.1111/j.1742-1241.2010.02352.x. PMID 20642715.
  18. ↑ 18,0 18,1 Martin SC (Oktober 1993). "Chiropraktyk en die sosiale konteks van mediese tegnologie, 1895-1925". Technology and Culture (in Engels). 34 (4): 808–34. doi:10.2307/3106416. JSTOR 3106416. PMID 11623404.
  19. ↑ D.D. Palmer se Godsdiens van chiropraktyk (in Engels) – Brief van D.D. Palmer aan P.W. Johnson, D.C., 4 Mei 1911. "In die brief verwys hy dikwels na homself met koninklike derdepersoonterminologie en ook as 'Ou Pappa'".
  20. ↑ DeVocht JW (2006). "Geskiedenis en oorsig van teorieë en metodes van chiropraktyk: 'n kontrapunt". Clinical Orthopaedics and Related Research (in Engels). 444: 243–49. doi:10.1097/01.blo.0000203460.89887.8d. PMID 16523145.
  21. ↑ Homola S (2006). "Chiropraktyk: geskiedenis en oorsig van teorieë en metodes". Clinical Orthopaedics and Related Research (in Engels). 444: 236–42. doi:10.1097/01.blo.0000200258.95865.87. PMID 16446588.
  22. ↑ Busse JW, Morgan L, Campbell JB (2005). "Chiropraktiese teen-inenting argumente". Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics (in Engels). 28 (5): 367–73. doi:10.1016/j.jmpt.2005.04.011. PMID 15965414.
  23. ↑ Campbell JB, Busse JW, Injeyan HS (2000). "Chiropraktisyns en inenting: 'n historiese perspektief". Pediatrics (in Engels). 105 (4): e43. doi:10.1542/peds.105.4.e43. PMID 10742364.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Chiropraktyk&oldid=2618408"