Byewas
Byewas is 'n natuurlike was ('n vetterige stof) wat heuningbye vervaardig om hul heuningkoeke te bou. Die koeke bestaan uit selle waarin heuning opgegaar word. Die selle dien ook as bewaarplekke van die jongbye (larwes en papies) van die korf. Byewas word deur agt waskliere in die abdominale segmente 4 tot 7 van werkersbye gevorm.
Die was word in skoonheidsmiddels en die farmaseutiese bedryf gebruik. Groot hoeveelhede byewas word vir die vervaardiging van kerse aangewend. Daarteenoor speel dit net 'n klein rol in die chemiese bedryf, byvoorbeeld om skiwas van te maak. Lekkers van gelatien gebruik soms byewas as 'n bedekking. In die geneeskunde word byewas soms in medikasie vir hoes en verkoue, asook die behandeling van spierpyn, gebruik.
Dit is 'n stewige stof met 'n betreklik hoë molekulêre gewig. Dit smelt tussen 62 en 65°C. Byewas bestaan hoofsaaklik uit esters van vetsure en verskeie lang-ketting-alkohole.
Griekse Oudheid
[wysig | wysig bron]Die Grieke het uit die heuningkoeke van bye goedkoop was (κηρός, kērós) verkry. Hulle het dit gebleik deur dit in seewater te kook en koeksoda by te voeg. Die was is daarna in die lug gedroog. Was is medies gebruik vir salwe, pleisters en setpille. Klein items (κηροπλαστική kēroplastikḗ) is van was vervaardig as speelgoed vir kinders, maar ook as godebeelde of dekoratiewe vrugte. 'n Belangrike aanwending was die verlorewasproses. 'n Model van was is gebruik om metaalgietwerk te vervaardig. Die wasmodel is om 'n pleisterkern gevorm en bedek met geëlustrieerde klei. Toe is gesmelte metaal, meestal brons, daaroor gegiet. Die was het gesmelt en is vervang deur die gesmelte metaal wat sy vorm aangeneem het. Die was het verlore gegaan.[1]
Verwysings
[wysig | wysig bron]Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Byewas.
