[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Adolf von Baeyer

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Adolf von Baeyer
Baeyer in 1905
Gebore (1835-10-31)31 Oktober 1835
Berlyn, Duitse Keiserryk
Oorlede 20 Augustus 1917 (op 81)
Starnsberg, Beiere
Burgerskap Vlag van Duitse Keiserryk Duitse Keiserryk
Vakgebied Organiese chemie
Alma mater Universiteit van Berlyn
Doktorale student(e) Emil Fischer
John Ulric Nef
Victor Villiger
Carl Theodore Liebermann
Carl Gräbe
Bekend vir Sintese van indigo, fenolftaleïen en fluooreseïen
Von Baeyer-nomenklatuur
Toekennings

Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer (31 Oktober 1835 - 20 Augustus 1917) was 'n Duitse chemikus wat indigo gesintetiseer het[1] en die Von Baeyer-nomenklatuur vir sikliese verbindings ontwikkel het (wat later uitgebrei en aangeneem is as deel van die IUSTC se nomenklatuur vir organiese verbindings). Hy is in 1885 in Beiere veredel en het die Nobelprys vir Chemie in 1905 ontvang.[2]

Gesin en opvoeding

[wysig | wysig bron]

Baeyer is in Berlyn gebore, die seun van die bekende aardmeetkundige en luitenant-generaal in die Koninklike Pruisiese leër Johann Jacob Baeyer en sy vrou Eugenie Baeyer née Hitzig (1807–1843).[3] Albei sy ouers was ten tye van sy geboorte Lutherane en hy is opgevoed in die Lutherse godsdiens.[4] Sy moeder was die dogter van Julius Eduard Hitzig, die Duitse skrywer, en 'n lid van die oorspronklik Joodse Itzig-familie (uit die 18de eeu) en het tot die Christendom bekeer voordat sy met Baeyer se vader, wat van nie-Joodse Duitse afkoms was, getrou het. Baeyer het vier susters gehad: Clara (gebore 1826), Emma (gebore 1831), Johanna (Jeanette) (gebore 1839), Adelaide (oorlede 1843) en twee broers: Georg (gebore 1829) en Edward (gebore 1832). Baeyer se ma is dood terwyl sy die jongste dogter, Adelaide, gebaar het.[5]

Alhoewel sy geboortenaam Johann Friedrich Wilhelm Adolf Baeyer was, het hy die grootste deel van sy lewe bloot as "Adolf Baeyer" bekend gestaan. Die digter Adelbert von Chamisso en die sterrekundige Friedrich Wilhelm Bessel was sy peetouers. Op sy 50ste verjaardag is hy deur koning Ludwig II van Beiere veredel, wat die onderskeiding "von" aan sy naam verleen het.[6]

Baeyer het vroeg reeds sy eie pad na die wetenskap geloop en as kind eksperimente gedoen oor plantvoeding op sy grootvader se plaas Müggelsheim. In Berlyn het hy met chemiese eksperimentering op negejarige ouderdom begin. Drie jaar later het hy voorheen onbekende chemiese verbindings, natriumbikarbonaat en koperbikarbonaat, gesintetiseer.[6][7] Op sy 13de verjaardag het hy sy lewenswerk begin en 'n stuk indigo ter waarde van twee Pruisse Thalers gekoop vir sy eerste kleurstofeksperimente.[6]

Toe hy nog 'n skoolseun was, het sy chemie-onderwyser aan die Friedrich Wilhelm Gimnasium hom aangestel as sy assistent. Nadat hy in 1853 aan die hoërskool gegradueer het, het hy die Universiteit van Berlyn betree om fisika en wiskunde te studeer. Sy studie is onderbreek deur 'n tydperk in die Pruisiese leër tot 1856. Hy het tot die Universiteit van Heidelberg terugkeer met die bedoeling om chemie onder Robert Bunsen te studeer, maar na 'n onderonsie met die bekende chemikus het hy egter van mentor verander na August Kekulé. Hy het voortgegaan om met Kekulé saam te werk, selfs nadat hy in 1858 na Berlyn teruggekeer het vir die voltooiing van sy doktorsgraad oor arseenmetielchloried.[6]

Akademiese loopbaan

[wysig | wysig bron]

Na die voltooiing van sy doktorsgraad het hy Kekulé na die Universiteit van Gent in België gevolg, toe Kekulé daar professor word. Hy is in 1860 as dosent aan die Berlynse Gewerbeinstitut aangestel en in 1871 is as professor aan die Universiteit van Straatsburg aangestel. In 1875 het hy Justus von Liebig, die Duitse wetenskaplike, opgevolg as professor in chemie aan die Universiteit van München.[8]

1.1.1-propellaan (C2(CH2)3), een van die mees gespanne molekules

Baeyer se vernaamste prestasies sluit in die sintese en beskrywing van die plantkleurstof indigo, die ontdekking van die ftaleïenkleurstowwe, en die ondersoek na poliasetileen, oksoniumsoute (gemaak van 'n suurstofkatioon met drie bindings), nitrosoverbindings (met die N=O-groep verbind aan 'n organiese groep) (1869), uriensuurderivate (1860 en later), en die ontdekking van barbituursuur (1864), die moederverbinding van die barbiturate. Hy was die eerste wat die regte formule vir indool in 1869 voorgestel het, nadat hy die eerste sintese drie jaar tevore gepubliseer het. Sy bydraes tot die teoretiese chemie sluit die "spanning"-teorie (Duits: Spannungstheorie) van drievoudige bindings en klein koolstofringe.[9]

In 1871 het hy die sintese van fenolftaleïen ontdek, deur kondensasie-reaksie van ftaalanhidried met twee ekwivalente fenol onder suur toestande (vandaar die naam). In dieselfde jaar is hy die eerste wat sintetiese fluooreseïen, 'n organiese kleurstof, verkry het. Fluooreseïen is soortgelyk aan pyoverdien wat natuurlik voorkom en wat deur mikro-organismes gesintetiseer word. Baeyer het dit eers "resorsinftaleïen" genoem omdat hy dit uit resorsinol en ftaliese anhidried gesintetiseer het. Die term fluooreseïen sou eers in 1878 gebruik word.

In 1872 het hy met fenol en formaldehied ge-eksperimenteer. Die harsproduk[10] was 'n voorloper vir Leo Baekeland se latere kommersialisering van Bakeliet, die eerste plastiek gemaak van sintetiese komponente.[11]

Erkenning

[wysig | wysig bron]

In 1881 het die Royal Society of London die Davy-medalje aan Baeyer toegeken vir sy werk met indigo. Hy is in 1884 tot 'n buitelandse erelid van die American Academy of Arts and Sciences[12] en ook tot die Pruisiese Akademie van Wetenskappe verkies.[13] In 1905 het hy die Nobelprys vir Chemie ontvang "uit erkenning vir sy dienste in die bevordering van organiese chemie en die chemiese industrie, deur sy werk aan organiese kleurstowwe en hidro-aromatiese verbindings". Hy het voortgegaan met die volle aktiewe werk as een van die mees bekende onderwysers van organiese chemie in die wêreld tot binne 'n jaar voor sy dood.

Hy het ander eerbewyse ontvang, waaronder:

  • 1885: Veredel deur die Koninkryk Beiere
  • 1895: toelating tot die Order Pour le Mérite vir Wetenskap en Kuns[14]
  • 1903: Liebig-medalje, toegeken deur die Duitse Chemiese Vereniging

In 1911 is die Adolf von Baeyer-medalje gestig wat jaarliks ​​toegeken word deur die Duitse chemiese vereniging "vir uitstaande navorsingsprestasies en ontdekkings".

Sy naam word weerspieël in die Baeyer-Villiger-oksidasie en Baeyer se reagens. Daar is ook die Von Baeyer-nomenklatuur in struktuurchemie en die Baeyer-spanningteorie van alisikliese verbindings.

In 2009 is die maankrater "von Baeyer" na hom vernoem.[15]

Persoonlike lewe

[wysig | wysig bron]

In 1868 het Baeyer met Adelheid (Lida) Bendemann, die dogter van 'n familievriend getrou. Die egpaar het drie kinders gehad: Eugenie, Hans en Otto.[6]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Adolf Baeyer, Viggo Drewsen (1882). "Darstellung von Indigblau aus Orthonitrobenzaldehyd" [Voorbereiding van blou-indigo uit o-nitrobensaldehied]. Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft (in Duits). 15 (2): 2856–2864. doi:10.1002/cber.188201502274.
  2. ↑ de Meijere, Armin (2005). "Adolf von Baeyer: Winner of the Nobel Prize for Chemistry 1905". Angewandte Chemie, (internasionale uitgawe) (in Engels). 44 (48): 7836–7840. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2012. Besoek op 12 Februarie 2021.
  3. ↑ "Adolf von Baeyer - Biographical" (in Engels). Nobelprize.org. 20 Augustus 1917. Besoek op 12 Februarie 2021.
  4. ↑ Klemm, Friedrich (1953). "Baeyer, Adolf Johann Friedrich Wilhelm Ritter von (seit 1885)". Neue Deutsche Biographie 1 (in Duits). pp. 534–536.
  5. ↑ Schnurmann, Claudia (15 Oktober 2014). Brücken aus Papier: Atlantischer Wissenstransfer in dem Briefnetzwerk des deutsch-amerikanischen Ehepaars Francis und Mathilde Lieber, 1827-1872 (in Duits). Duitsland: LIT Verlag Münster. p. 371. ISBN 9783643126788.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Oakes, Elizabeth H. (2007). Encyclopedia of World Scientists (in Engels). New York: Infobase Publishing. p. 39. ISBN 9781438118826.
  7. ↑ Hudson, John (1 Januarie 1992). Organic Chemistry since 1860 (in Engels). Springer US. p. 303. doi:10.1007/978-1-4684-6441-2. ISBN 9781468464436.
  8. ↑ "Adolf von Baeyer". Encyclopedia Britannica (in Engels). 27 Oktober 2020. Besoek op 12 Februarie 2021.
  9. ↑ Adolf Baeyer (1885). "Ueber Polyacetylenverbindungen (Zweite Mittheilung)". Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft (in Duits). 18 (2): 2269–2281. doi:10.1002/cber.18850180296.
  10. ↑ "Major industrial polymers: Phenol-formaldehyde" (in Engels). Besoek op 12 Februarie 2021.
  11. ↑ "Bakelite: The World's First Synthetic Plastic". American Chemical Society National Historic Chemical Landmarks (in Engels). Besoek op 12 Februarie 2021.
  12. ↑ "Book of Members, 1780–2010: Chapter B" (PDF) (in Engels). American Academy of Arts and Sciences. Besoek op 12 Februarie 2021.
  13. ↑ "Mitglieder der Vorgängerakademien". Adolf Ritter von Baeyer (in Duits). Besoek op 12 Februarie 2021.
  14. ↑ Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste (1978). Die Mitglieder des Ordens. 2 1882–1952 (PDF) (in Duits). Berlyn: Gebr. Mann Verlag. p. 104. ISBN 978-3-7861-1125-2. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 11 Julie 2016. Besoek op 12 Februarie 2021.
  15. ↑ USGS/IAU (18 Oktober 2010). "Baeyer on Moon". Gazetteer of Planetary Nomenclature (in Engels). USGS Astrogeology. Besoek op 12 Februarie 2021.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Adolf_von_Baeyer&oldid=2618033"