Telegonie
Die Telegonie (Grieks: Τηλεγόνεια, Tēlegoneia; Latyn: Telegonia) is ’n verlore antieke Griekse epiese gedig oor Telegonos, die seun van Odusseus by Kirke. Sy naam ("ver weg gebore") dui op sy geboorte in Aiaia, ver van Odusseus se tuiste in Itaka. Dit was deel van die Epiese Siklus-gedigte wat handel oor die mites van die Trojaanse Oorlog, asook die gebeure daarvoor en daarna. Die verhaal van die Telegonie volg chronologies op dié van die Odussee, en dit is die finale episode van die Epiese Siklus.
Die gedig is in die oudheid soms toegeskryf aan Kinaiton van Sparta (8ste eeu v.C.), maar een bron beweer dit is van Musaios van Athene gesteel deur Eugamon van Sirene (6de eeu v.C.).[1] Die gedig bestaan uit twee boeke met verse in daktiliese heksameter.
Titel en datum
[wysig | wysig bron]In die oudheid kon die Telegonie ook bekend gewees het as die Tesprotis (Grieks: Θεσπρωτίς), waarna die geograaf Pausanias een keer in die 2de eeu n.C. verwys;[2] Tesprotis kon ook die naam gewees het van die eerste boek van die Telegonie, wat in Tesprotia afspeel. Sulke aparte name vir geïsoleerde episodes binne ’n groter epiese gedig was algemene praktyk vir die antieke lesers van die Homeriese gedigte. ’n Derde moontlikheid was dat die Tesprotis heeltemal ’n aparte epiese gedig was; en ’n vierde moontlikheid is dat die Telegonie en Tesprotis twee aparte gedigte was wat terselfdertyd saamgevat is in ’n enkele Telegonie.
Dit is onseker wanneer die die gedig geskryf is. Sirene, die tuisstad van die vermeende skrywer Eugammon, is in 631 v.C. gestig, maar die verhaal kon voor dié tyd al bestaan het, dalk selfs in die mondelinge tradisie.
Inhoud
[wysig | wysig bron]
Net twee reëls van die gedig se oorspronklike teks het bewaar gebly. Vir die storielyn moet ’n mens hoofsaaklik kyk na ’n opsomming van die mite in Proklos se Chrestomatie.[3]
Die Telegonie bestaan uit twee afsonderlike episodes: Odusseus se reis na Tesprotia en die storie van Telegonos. Elke boek handel moontlik oor een van dié gebeure. Die gedig volg op die gebeure in die Odussee. Volgens Proklos se opsomming begin die Telegonie met die begrafnis van Penelope se vryers nadat Odusseus en Telemachos hulle vermoor het.[4] Odusseus bring offerande aan die nimfe.[5]
Hy reis na Elis, waar hy ’n andersins onbekende figuur, Poluxenos, besoek en dié gee hom ’n bak wat die verhaal van Trofonios uitbeeld. Odusseus keer terug na Itaka en reis dan na Tesprotia, moontlik om die offerande te bring waarvoor Tiresias in Odussee 11 opdrag gee. Daar trou hy met die koningin van Tesprotia, Kallidike, wat vir hom ’n seun, Polupoites, baar. Odusseus veg vir Tesprotia teen die naburige Brugoi. Kallidike sneuwel in die oorlog en Odusseus keer terug na Itaka.
Intussen het Kirke, met wie Odusseus ’n jaar lank ’n verhouding gehad het in die Odussee (boeke 10-12), die lewe geskenk aan hulle seun, Telegonos. Hy word saam met Kirke groot op die eiland Aiaia. Op advies van die godin Atena vertel Kirke vir hom die naam van sy pa. Volgens die opsomming in die Biblioteka gee sy vir hom ’n bonatuurlike spies om homself mee te verdedig – dit is in die gif van ’n pylstertvis gedoop en deur die god Hefaistos gemaak.[6] ’n Storm dwing Telegonos na Itaka, maar hy besef nie waar hy is nie. Hy raak, nes Homeros se ander helde in vyandelike gebiede, betrokke by seerowery en begin onwetend Odusseus se beeste steel. Odusseus val hom aan, maar Telegonos maak hom met sy ongewone spies dood. Daarmee word ’n profesie in die Odussee 11 vervul dat die dood "uit die see" na Odusseus sou kom (dus deur middel van die pylstertvis se gif). Terwyl Odusseus sterf, herken hy en Telegonos mekaar en Telegonos weeklaag oor sy fout. Hy bring sy pa se lyk, asook Penelope en Odusseus se ander seun, Telemachos, terug na Aiaia, waar Odusseus begrawe word en Kirke die ander onsterflik maak. Telegonos trou met Penelope en Telemachos met Kirke.
Latynse weergawe
[wysig | wysig bron]Hyginus (1ste eeu n.C.) voeg ’n paar besonderhede by Proklos se weergawe. Eerstens veg Odusseus én Telemachos teen Telegonos. Hyginus voeg dan by dat Odusseus in ’n orakel teen sy seun gewaarsku is.[7]
Hyginus meen verder Telegonos het ’n seun met die naam Italos gehad wat die stigter van Italië was, en dat Telemachos ’n seun met die naam Latinos gehad het van wie die naam Latyn kom.
Uitgawes
[wysig | wysig bron]- Aanlyn uitgawes (in Engels):
- Fragments of complete Epic Cycle, vertaal deur H.G. Evelyn-White, 1914; Project Gutenberg-uitgawe
- Theoi Project — Apollodorus, Epitome
- Theoi Project — Hyginus, Fabula 127
- Gedrukte uitgawes (in Grieks):
- A. Bernabé 1987, Poetarum epicorum Graecorum testimonia et fragmenta pt. 1 (Leipzig: Teubner)
- M. Davies 1988, Epicorum Graecorum fragmenta (Göttingen: Vandenhoek & Ruprecht)
- Gedrukte uitgawes (in Grieks, met Engelse vertalings):
- M.L. West 2003, Greek Epic Fragments (Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press) ISBN 0-674-99605-4
Verwysings en notas
[wysig | wysig bron]- ↑ "Some have seen in the 'burst of happy marriages' in which the Telegoneia ends an explanation for its being ascribed to Eugammon, a name which apparently means 'Happy-Marrier'", Edmund D. Cressman remarks (Cressman, "Beyond the Sunset" The Classical Journal 27.9 (June 1932:669-674], p. 671).
- ↑ Pausanias 8.12.5.
- ↑ Die Biblioteka van Apollodoros gee ’n baie korter opsomming.
- ↑ Blykbaar het die Odussee soos dit in die 6de eeu bekend was, geëindig met die moord op die vryers, sonder die soganaamde "Voortsetting" in moderne weergawes.
- ↑ Daar word veronderstel dit is die nimfe in wie se grot hy die skat weggesteek het wat hy saam met hom na Itaka gebring het; sien Odussee 13.
- ↑ Opsomming vii.36. Sien ook die scholium ad Od. 11.134.
- ↑ Dit maak Telemachos se teenwoordigheid in Itaka ongewoon, en dit kan die rede wees dat Proklos en Apollodoros hom nie noem nie; naamlik dat Odusseus hom van Itaka verban het uit vrees vir die orakel.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
