MARIA ARGYRIOU
Laboratory Teaching Staff & Research Scientist, Applied Music Pedagogy, Department of Pre School Education & Educational Design, School of Humanities, University of The Aegean (Rhodes, Greece). I hold a Post-doctoral degree (Practical Aspects & Praxial Philosophy of Music Education, University of The Aegean) and a Ph.D. (Department of Music Studies, Ionian University), specializing in Cultural Policy and Music Education, as well as the social and political aspects of Music Education, a Master of Education (The Open University of Greece) as well a second Master in Education with specialization in Education Leadership and School Units Assessment. Co-editor of the open-access “Hellenic Journal of Music, Education & Culture” (http://hejmec.eu/journal/index.php/HeJMEC) and editor of the open-access journal "MUSIC IN THE FIRST GRADE" (http://mspv.aegean.gr/) (Department of Pre School Education & Educational Design, School of Humanities, University of The Aegean).
Supervisors: Lenia Serghi, Anastasia Siopsi, Theodoropoulou Elena, Koutsouba Maria, Lionarakis Antonios, and Andreadakis Nikos
Phone: 00302241099152
Address: Δημοκρατίας 1, Κτήριο Κλεόβουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ρόδος
Supervisors: Lenia Serghi, Anastasia Siopsi, Theodoropoulou Elena, Koutsouba Maria, Lionarakis Antonios, and Andreadakis Nikos
Phone: 00302241099152
Address: Δημοκρατίας 1, Κτήριο Κλεόβουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ρόδος
less
InterestsView All (22)
Uploads
Conference Presentations
Key words: music, gifted students, school curricular, musically gifted, music intelligence.
καθημερινός άνθρωπος ζει φτιάχνοντας φανταχτερά κολλάζ. Όμως, συμπληρώνει ο Καστοριάδης, ο αναγκαίος μετασχηματισμός, εσωτερικά και εξωτερικά, δεν αντιστοιχεί στο να συνδυαστούν
διαφορετικά τα ίδια κομμάτια ξύλο, αλλά στο να δημιουργηθούν νέες σημασίες. Στην χοάνη των εκπαιδευτικών θαυμάτων, η κονφορμιστική διαδικασία ελλοχεύει ανεξάλειπτα στην ανάδυση και τον πολλαπλασιασμό θεωριών και πρακτικών, στο υπόκωφο ή
εκκωφαντικό πέρασμα από το άτομο στο σύνολο και αντίστροφα, στην αυταρέσκεια των καλών πρακτικών και την συγκατάβαση της ημι μόρφωσης για την οποία ευφυώς και μελαγχολικά μίλησε
ο Adorno. Ωστόσο, θα θέλαμε να μιλήσουμε για ικανότητες, στάσεις, πρακτικές, διδακτικές: καθόλου ως ορισμoύς, καθόλου ως μοντέλα, καθόλου ως τυφλές εφαρμογές ή ως αθροιστικά αποτελέσματα, καθόλου ως μετρήσιμες δεξιότητες, ή ως επιδείξεις δεξιοτεχνίας. Εξ’ου και η διπλή σύνδεση με τον ορίζοντα της τέχνης και τα υπόγεια ρεύματα της φιλοσοφίας. Διότι στους άπλετους χώρους και στις στενωπούς της επίμονης δημιουργίας, της ανυποχώρητης σκέψης, ίσως βρούμε τρόπους να φανταστούμε την εκπαίδευση ως μορφή ελευθερίας (ως άνοιγμα στο άνοιγμα της τέχνης και κίνηση μέσα από την ασκητική κρησάρα της φιλοσοφίας). Πιθανόν λοιπόν, η κλασική αποστροφή του Roland Barthes, να υποσημειώνει συμβολικά
την επιμονή να σπάσει ο φαύλος κύκλος της αναπαραγωγής σχημάτων και σχηματισμών: «Υπάρχει μια ηλικία, όπου διδάσκεις αυτό που ξέρεις. Έρχεται όμως κατόπι μια άλλη, όπου διδάσκεις αυτό
που δεν ξέρεις: αυτό λέγεται αναζήτηση. Έρχεται ίσως τώρα η ηλικία μιας άλλης εμπειρίας: η ηλικία όπου ξεμαθαίνεις, όπου αφήνεις να δουλεύει το απρόβλεπτο ξαναπλάσιμο όσων πέρασες και έμαθες […] Αυτή η εμπειρία, λέει: καμιά εξουσία, μια στάλα γνώση, μια στάλα σύνεση, κι όσο πιο πολύ καλό γούστο»
Έλενα Κ. Θεοδωροπούλου
Καθηγήτρια Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου
ΑΞΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Το συγκεκριμένο συνέδριο εμπεριείχε μεγάλη ποικιλία προφορικών και αναρτημένων ανακοινώσεων δίνοντας έμφαση στα βιωματικά εργαστήρια, τα οποία πραγματοποιήθηκαν σε παράλληλες αίθουσες
κατάλληλα διαμορφωμένες για κίνηση και συμμετοχική διάδραση, εστιάζοντας σε προτάσεις που θα κατατέθηκαν σχετικά με τους παρακάτω άξονες:
Άξονας 1: Διδακτικές μεθοδολογίες
Οι αποτελεσματικές διδακτικές μεθοδολογίες και οι πρακτικές για κάθε διδακτικό αντικείμενο, οι οποίες ενσωματώνουν τις τέχνες στην εκπαίδευση, εξακολουθούν να αποτελούν ζητούμενο για τους/τις εκπαιδευτικούς σε όλο τον κόσμο. Στον συγκεκριμένο άξονα επιζητούνται προτάσεις με έμφαση στην εύστοχη διαθεματική προσέγγιση, τις βέλτιστες πρακτικές και την αξιόπιστη
μεθοδολογική προσέγγιση της συλλογής και οργάνωσης δεδομένων με σκοπό την άρτια πρακτική εφαρμογή.
Άξονας 2: Δεξιότητες
Ο συγκεκριμένος άξονας διερευνά πεδία ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, όχι μόνο όσον αφορά σε θέματα προσωπικής τους ενδυνάμωσης ή επαγγελματικής εξέλιξης, ανάλογα με τις δεσμεύσεις που έχουν στον επαγγελματικό τους χώρο, αλλά και όσον αφορά σε θέματα που δίνουν έμφαση στην ψυχολογική και ει δυνατόν στη φιλοσοφική διάσταση της εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα
πεδία αυτά διαμορφώνονται από τις σύγχρονες κοινωνικές εξελίξεις και τις επιμέρους εθνικές πολιτικές διαμορφώνοντας εκ νέου το έργο της διδασκαλίας ως οργανωμένου και δομημένου
οικοδομήματος. Οι προτάσεις δομούνται σε ένα πλαίσιο αλληλένδετων στοιχείων αξιοποιώντας σύγχρονες βιβλιογραφικές αναφορές από τα εμπλεκόμενα επιστημονικά πεδία, προκειμένου να αναδείξουν τρόπους ανάπτυξης και εξέλιξης των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών. Στις ανακοινώσεις εμπεριέχονται θέσεις και προτάσεις των εισηγητών/τριών προς τους ιθύνοντες/ουσες, με σκοπό να συμπεριλάβουν την αναγκαιότητα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης ως σημαντικού παράγοντα για την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών.
Άξονας 3: Στάσεις
Οι στρατηγικές για τη βελτίωση της διδασκαλίας έχουν επηρεαστεί από τις επικρατούσες θεωρίες και τα μοντέλα μάθησης καθώς και τις έρευνες σχετικά με την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών αλλά
και την αλλαγή της στάσης τους απέναντι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα ερευνητικά δεδομένα εστιάζουν στο γεγονός ότι η συμβουλευτική, η παροχή κινήτρων αλλά και η αξιολόγηση αποτελούν
παράγοντες που αλλάζουν τη στάση εκπαιδευτικών και μαθητών/τριών απέναντι στην αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ισχυρός όμως παράγοντας αναδεικνύεται να είναι η εκπαίδευση μέσω των τεχνών ως καταλύτη της αποτελεσματικής στρατηγικής για την αλλαγή της στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι στην εκπαίδευση όπως, επίσης, και των ίδιων των μαθητών/τριών αποτελώντας ακριβώς ζωτικό στοιχείο της αναπτυξιακής τους διαδικασίας. Πρόσφατες αλλαγές στη διεθνή εκπαιδευτική πολιτική και το εκπαιδευτικό δίκαιο έχουν ως αποτέλεσμα την αξιοποίηση της εκπαίδευσης μέσω των τεχνών ως κριτήριο αξιολόγησης και
ελέγχου της καινοτομίας στην εκπαίδευση.
Συνδιοργάνωση / Co-organization:
Εργαστήριο Έρευνας στην Πρακτική & Εφαρμοσμένη Φιλοσοφία» / Ε.Ε.Π.Ε.Φ, Tμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
&
Τμήμα Μουσικών Σπουδών
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Citation: Αργυρίου, Μ. (2020). Διδάσκοντας και αντανακλώντας την Πραξιακή Φιλοσοφία για τη Μουσική σε Πολυτροπική Ηλεκτρονική Κοινότητα Μάθησης: Συζήτηση για το φιλοσοφικό της πλαίσιο. Στο Αργυρίου, Μ., & Κασιμάτη, Αικ. (Επιμ.) (2020), Σχεδιάζοντας τη διδακτική, την επιμόρφωση και την επαγγελματική κατάρτιση των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων, 7ο Επιστημονικό Συνέδριο Ειδικοτήτων, 17 & 18 Ιανουαρίου 2020, ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ «ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ», ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ», ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ (Τόμος Α) (σ.σ.54-60). Αθήνα: ΑΣΠΑΙΤΕ – ΕΕΜΑΠΕ (SBN: 978-618-82283-4-4)
ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
Επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού κάθε βαθμίδας
Ανάπτυξη επιμορφωτικών προγραμμάτων κάθε βαθμίδας Επιμορφωτικές ανάγκες Ειδικοτήτων
Μοντέλα επιμόρφωσης Ειδικοτήτων και μορφές αξιολόγησής τους Ενδοσχολική (schoolbased) επιμόρφωση και αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας
Μη τυπικές μορφές επιμόρφωσης και αυτομόρφωσης
Η αναγκαιότητα των Διδασκαλείων
Η αναγκαιότητα των Μουσικών Ακαδημιών / Ακαδημίας Τεχνών: η φιλοσοφία, ο ρόλος και οι πρακτικές τους
Διαβαθμισμένες και Αδιαβάθμητες Σπουδές Ειδικοτήτων
Ερευνητικά Προγράμματα
Ζητήματα Δημοκρατίας στην Εκπαίδευση
Ζητήματα κρατικής παρέμβασης στην Εκπαίδευση
ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
Επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού κάθε βαθμίδας
Ανάπτυξη επιμορφωτικών προγραμμάτων κάθε βαθμίδας
Επιμορφωτικές ανάγκες Ειδικοτήτων
Μοντέλα επιμόρφωσης Ειδικοτήτων και μορφές αξιολόγησής τους
Ενδοσχολική (schoolbased) επιμόρφωση και αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας
Μη τυπικές μορφές επιμόρφωσης και αυτομόρφωσης
Η αναγκαιότητα των Διδασκαλείων
Η αναγκαιότητα των Μουσικών Ακαδημιών / Ακαδημίας Τεχνών: η φιλοσοφία, ο ρόλος και οι πρακτικές τους
Διαβαθμισμένες και Αδιαβάθμητες Σπουδές Ειδικοτήτων
Ερευνητικά Προγράμματα
Ζητήματα Δημοκρατίας στην Εκπαίδευση
Ζητήματα κρατικής παρέμβασης στην Εκπαίδευση
μαθητών/-τριών, ανακουφίζοντας τους από το άγχος που νιώθουν προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μαθηματικών. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας αποτελεί η διερεύνηση του μουσικού μοτίβου ως «εργαλείου» άσκησης της μαθηματικής δεξιότητας για παιδιά προσχολικής ηλικίας, μέσα από δραστηριότητες με μουσικό ενδιαφέρον. Πιο συγκεκριμένα, η βιβλιογραφική έρευνα εστιάζει στον τρόπο/τρόπους με τους οποίους το μοτίβο μπορεί να αναγνωστεί σε μουσικοκινητικές δραστηριότητες καλλιεργώντας τις μαθηματικές δεξιότητες αλλά και αξιοποιώντας τη μουσική στη
διδασκαλία των μαθηματικών, με στόχο την αποτελεσματική κατανόησή τους από τα νήπια στην πράξη. Στο πρώτο μέρος της εργασίας, αποσαφηνίζεται η σχέση των μαθηματικών με τη μουσική στο πλαίσιο της διαθεματικής συνέργειάς τους σε μαθησιακά
περιβάλλοντα, αλλά και ο ρόλος των μουσικοκινητικών συστημάτων με αξιοποίηση των μοτίβων. Στο δεύτερο μέρος, αναλύεται η κομβική σχέση του μοτίβου μέσα από τα μαθηματικά και τη μουσική και, παράλληλα, καταγράφεται η αξιοποίηση των μουσικών μοτίβων στη
μαθηματική σκέψη. Στο τρίτο μέρος της εργασίας, συζητείται η σχέση του μοτίβου με τη μουσική πράξη (κλιμακωτά παραμυθοτράγουδα, μελωδικά και ρυθμικά μοτίβα στην κίνηση και τη γραφική παρτιτούρα, αριθμοί που «ηχούν» και μέσα από τον ρυθμό, την κίνηση και τον
λόγο). Η έρευνα εστιάζει στο πρακτικό κομμάτι, καθώς ασχολείται με τις δραστηριότητες εντός σχολικού περιβάλλοντος.
Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών του Νηπιαγωγείου
από το 2003 έως και το 2014 για ζητήματα που βοηθούν
τους/τις σύγχρονους/-ες νηπιαγωγούς στη μουσική
εκπαίδευση και πράξη. Στόχος είναι τα νήπια να
αναπτύξουν τις απαραίτητες μουσικές δεξιότητες και να
διαμορφώσουν θετική στάση απέναντι στο συγκεκριμένο
διδακτικό αντικείμενο. Για να γίνει αυτό, οι αρμόδιοι
επίσημοι φορείς επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, θα πρέπει
να επιμορφώνουν επαρκώς τους/τις νηπιαγωγούς, ώστε να
είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις σύγχρονες
προκλήσεις και απαιτήσεις. Για να προωθηθούν
δραστηριότητες με μουσικό ενδιαφέρον, οι νηπιαγωγοί
καλούνται να διαμορφώσουν ένα λειτουργικό και
ενδιαφέρον για τα παιδιά μαθησιακό περιβάλλον,
εξοπλισμένο με μουσικά αντικείμενα και υλικά,
προσκαλώντας τα ποικιλότροπα να το εξερευνήσουν. Ως
εκ τούτου, οι νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις που
προτείνονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του
Νηπιαγωγείου προϋποθέτουν συλλογική δραστηριότητα,
αλληλεπιδράσεις, εργασία σε ομάδες, έναν τρόπο
δουλειάς που διαφοροποιεί και αναβαθμίζει τις σχέσεις
των παιδιών.
η μουσική μπορεί να παρέμβει είτε άμεσα είτε έμμεσα στη
καθημερινότητα των νηπίων και αν, τελικά, η ενασχόληση
των νηπίων με τη μουσική αυξάνει ποικίλες δεξιότητες για
το συγκεκριμένο ηλικιακό επίπεδο. Στο πρώτο μέρος της
ανακοίνωσης, σημειώνεται η σημασία της μουσικής όσον
αφορά τη διαμόρφωση της εμπειρίας του παιδιού αλλά και
τη γενικότερη ανάπτυξη του στο χώρο της προσχολικής
αγωγής. Στο δεύτερο μέρος, διερευνάται ο παρεμβατικός
ρόλος της μουσικής στην προσχολική ηλικία μέσα από το
αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών για το νηπιαγωγείο.
Γίνεται εκτενής αναφορά στις σχολικές ρουτίνες
(καθημερινές, εκπαιδευτικές και καλλιτεχνικές).
Παράλληλα, μελετάται ο ρόλος του/της νηπιαγωγού στη
μουσική εκπαίδευση αλλά και η μουσική ως «πρόταση»
στην καθημερινή ρουτίνα των νηπίων. Συμπερασματικά, η
βιβλιογραφική έρευνα επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα και
την αξία της μουσικής μέσα από ποικίλους δημιουργικούς
τρόπους, καθώς παρεμβαίνει στην καθημερινότητα των
παιδιών και συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας αλλά και στη δημιουργική μουσική
αντίληψη των νηπίων.
εστιάζουν το ενδιαφέρον τους, εκτός από τις κοινωνικές
σχέσεις, στα συμβάντα γραμματισμού (που προϋποθέτουν
ή σχετίζονται με τη χρήση του γραπτού λόγου) αλλά και
στις πρακτικές του (αξιοποιώντας πολιτισμικά κοινούς
τρόπους χρήσης και ερμηνείας του γραπτού λόγου). Τα
κλιμακωτά παραμυθοτράγουδα αποτελούν πρακτική
διδασκαλίας παρέχοντας μια διαφορετική προσέγγιση
καθώς οι λέξεις αποκτούν άλλο νόημα, ζωντανεύουν και
γίνονται αφετηρία πολλαπλών δραστηριοτήτων.
Χρησιμοποιώντας αυτό το υλικό στην τάξη, διδάσκουμε
στα παιδιά ένα κομμάτι της ιστορίας τους και τα φέρνουμε
κοντά στην πολιτιστική κληρονομιά τους. Ο λόγος του
παιχνιδοτράγουδου καλλιεργεί την φαντασία ενώ γίνεται
αιτία δημιουργίας βιωματικών εμπειριών, όπως
αναπαραστάσεις εθίμων. Τα κλιμακωτά
παραμυθοτράγουδα, εξασκούν κυρίως τη μνήμη αλλά και
την σκέψη, ενώ εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο του παιδιού με
καινούργιες λέξεις προκαλώντας παιχνίδια γλωσσικής και
γραμματικής κατανόησης – όπως ετυμολογία των λέξεων,
σύνθεση καινούργιων από τις παράγωγες, ή σύνθετες
λέξεις που ξεχωρίζουν στο κείμενο. Ενισχύοντας τα
παιχνοδοτράγουδα με λαχνίσματα, γλωσσοδέτες αλλά και
αριθμητικά τραγούδια, οι μαθητές των πρώτων τάξεων
του δημοτικού χτίζουν μεθοδικά το λόγο τους,
συλλαβίζουν τις λέξεις, μαθαίνουν τον τονισμό και την
εκφορά τους, κατανοούν τις φράσεις μιας πρότασης και
αυτοσχεδιάζουν γλωσσικά. Στο εργαστήριο θα
δουλέψουμε παραδείγματα που υπάρχουν στα Διδακτικά
εγχειρίδια Μουσικής της Α΄ και Β΄ τάξης και θα
μοιραστούμε μαζί τρόπους επεξεργασίας και
μεθοδολογίες παρουσίασής τους.
από το χώρο των επιστημών της αγωγής, όσο και από το
χώρο των νευροεπιστημών υποστηρίζουν το σημαντικό
ρόλο της μουσικής στην εκμάθηση της γλώσσας. Οι
παραπάνω έρευνες αφενός μεν επιβεβαιώνουν τη βαθιά
δομική σχέση ανάμεσα στη γλώσσα και τη μουσική,
αφετέρου δε επισημαίνουν συγκεκριμένες πλευρές της
γλωσσικής μάθησης, οι οποίες μπορούν να ενισχυθούν
μέσα από τη διασύνδεση γλώσσας και μουσικής κατά την
εκπαιδευτική διαδικασία. Το νέο διδακτικό πακέτο
«Μουσική Α΄-Β΄ Δημοτικού» αποτελεί μια καινοτόμο
πρόταση για τη διδασκαλία της μουσικής στην
πρωτοσχολική εκπαίδευση, που δίνει έμφαση στη
διασύνδεση της μουσικής με τα άλλα γνωστικά
αντικείμενα και βεβαίως με τη γλώσσα. Στην παρούσα
εισήγηση συνοψίζονται τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα
σχετικά με το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η
μουσική αγωγή στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και
ικανοτήτων του γλωσσικού τομέα και συζητούνται τρόποι
με τους οποίους το νέο διδακτικό πακέτο «Μουσική Α΄,
Β΄ Δημοτικού» μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη των
παραπάνω γλωσσικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων, μέσα
από τις προτεινόμενες σε αυτό διαθεματικές προσεγγίσεις με έμφαση στη διασύνδεση μουσικής και γλώσσας.
Key words: music, gifted students, school curricular, musically gifted, music intelligence.
καθημερινός άνθρωπος ζει φτιάχνοντας φανταχτερά κολλάζ. Όμως, συμπληρώνει ο Καστοριάδης, ο αναγκαίος μετασχηματισμός, εσωτερικά και εξωτερικά, δεν αντιστοιχεί στο να συνδυαστούν
διαφορετικά τα ίδια κομμάτια ξύλο, αλλά στο να δημιουργηθούν νέες σημασίες. Στην χοάνη των εκπαιδευτικών θαυμάτων, η κονφορμιστική διαδικασία ελλοχεύει ανεξάλειπτα στην ανάδυση και τον πολλαπλασιασμό θεωριών και πρακτικών, στο υπόκωφο ή
εκκωφαντικό πέρασμα από το άτομο στο σύνολο και αντίστροφα, στην αυταρέσκεια των καλών πρακτικών και την συγκατάβαση της ημι μόρφωσης για την οποία ευφυώς και μελαγχολικά μίλησε
ο Adorno. Ωστόσο, θα θέλαμε να μιλήσουμε για ικανότητες, στάσεις, πρακτικές, διδακτικές: καθόλου ως ορισμoύς, καθόλου ως μοντέλα, καθόλου ως τυφλές εφαρμογές ή ως αθροιστικά αποτελέσματα, καθόλου ως μετρήσιμες δεξιότητες, ή ως επιδείξεις δεξιοτεχνίας. Εξ’ου και η διπλή σύνδεση με τον ορίζοντα της τέχνης και τα υπόγεια ρεύματα της φιλοσοφίας. Διότι στους άπλετους χώρους και στις στενωπούς της επίμονης δημιουργίας, της ανυποχώρητης σκέψης, ίσως βρούμε τρόπους να φανταστούμε την εκπαίδευση ως μορφή ελευθερίας (ως άνοιγμα στο άνοιγμα της τέχνης και κίνηση μέσα από την ασκητική κρησάρα της φιλοσοφίας). Πιθανόν λοιπόν, η κλασική αποστροφή του Roland Barthes, να υποσημειώνει συμβολικά
την επιμονή να σπάσει ο φαύλος κύκλος της αναπαραγωγής σχημάτων και σχηματισμών: «Υπάρχει μια ηλικία, όπου διδάσκεις αυτό που ξέρεις. Έρχεται όμως κατόπι μια άλλη, όπου διδάσκεις αυτό
που δεν ξέρεις: αυτό λέγεται αναζήτηση. Έρχεται ίσως τώρα η ηλικία μιας άλλης εμπειρίας: η ηλικία όπου ξεμαθαίνεις, όπου αφήνεις να δουλεύει το απρόβλεπτο ξαναπλάσιμο όσων πέρασες και έμαθες […] Αυτή η εμπειρία, λέει: καμιά εξουσία, μια στάλα γνώση, μια στάλα σύνεση, κι όσο πιο πολύ καλό γούστο»
Έλενα Κ. Θεοδωροπούλου
Καθηγήτρια Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου
ΑΞΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Το συγκεκριμένο συνέδριο εμπεριείχε μεγάλη ποικιλία προφορικών και αναρτημένων ανακοινώσεων δίνοντας έμφαση στα βιωματικά εργαστήρια, τα οποία πραγματοποιήθηκαν σε παράλληλες αίθουσες
κατάλληλα διαμορφωμένες για κίνηση και συμμετοχική διάδραση, εστιάζοντας σε προτάσεις που θα κατατέθηκαν σχετικά με τους παρακάτω άξονες:
Άξονας 1: Διδακτικές μεθοδολογίες
Οι αποτελεσματικές διδακτικές μεθοδολογίες και οι πρακτικές για κάθε διδακτικό αντικείμενο, οι οποίες ενσωματώνουν τις τέχνες στην εκπαίδευση, εξακολουθούν να αποτελούν ζητούμενο για τους/τις εκπαιδευτικούς σε όλο τον κόσμο. Στον συγκεκριμένο άξονα επιζητούνται προτάσεις με έμφαση στην εύστοχη διαθεματική προσέγγιση, τις βέλτιστες πρακτικές και την αξιόπιστη
μεθοδολογική προσέγγιση της συλλογής και οργάνωσης δεδομένων με σκοπό την άρτια πρακτική εφαρμογή.
Άξονας 2: Δεξιότητες
Ο συγκεκριμένος άξονας διερευνά πεδία ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, όχι μόνο όσον αφορά σε θέματα προσωπικής τους ενδυνάμωσης ή επαγγελματικής εξέλιξης, ανάλογα με τις δεσμεύσεις που έχουν στον επαγγελματικό τους χώρο, αλλά και όσον αφορά σε θέματα που δίνουν έμφαση στην ψυχολογική και ει δυνατόν στη φιλοσοφική διάσταση της εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα
πεδία αυτά διαμορφώνονται από τις σύγχρονες κοινωνικές εξελίξεις και τις επιμέρους εθνικές πολιτικές διαμορφώνοντας εκ νέου το έργο της διδασκαλίας ως οργανωμένου και δομημένου
οικοδομήματος. Οι προτάσεις δομούνται σε ένα πλαίσιο αλληλένδετων στοιχείων αξιοποιώντας σύγχρονες βιβλιογραφικές αναφορές από τα εμπλεκόμενα επιστημονικά πεδία, προκειμένου να αναδείξουν τρόπους ανάπτυξης και εξέλιξης των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών. Στις ανακοινώσεις εμπεριέχονται θέσεις και προτάσεις των εισηγητών/τριών προς τους ιθύνοντες/ουσες, με σκοπό να συμπεριλάβουν την αναγκαιότητα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης ως σημαντικού παράγοντα για την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών.
Άξονας 3: Στάσεις
Οι στρατηγικές για τη βελτίωση της διδασκαλίας έχουν επηρεαστεί από τις επικρατούσες θεωρίες και τα μοντέλα μάθησης καθώς και τις έρευνες σχετικά με την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών αλλά
και την αλλαγή της στάσης τους απέναντι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα ερευνητικά δεδομένα εστιάζουν στο γεγονός ότι η συμβουλευτική, η παροχή κινήτρων αλλά και η αξιολόγηση αποτελούν
παράγοντες που αλλάζουν τη στάση εκπαιδευτικών και μαθητών/τριών απέναντι στην αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ισχυρός όμως παράγοντας αναδεικνύεται να είναι η εκπαίδευση μέσω των τεχνών ως καταλύτη της αποτελεσματικής στρατηγικής για την αλλαγή της στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι στην εκπαίδευση όπως, επίσης, και των ίδιων των μαθητών/τριών αποτελώντας ακριβώς ζωτικό στοιχείο της αναπτυξιακής τους διαδικασίας. Πρόσφατες αλλαγές στη διεθνή εκπαιδευτική πολιτική και το εκπαιδευτικό δίκαιο έχουν ως αποτέλεσμα την αξιοποίηση της εκπαίδευσης μέσω των τεχνών ως κριτήριο αξιολόγησης και
ελέγχου της καινοτομίας στην εκπαίδευση.
Συνδιοργάνωση / Co-organization:
Εργαστήριο Έρευνας στην Πρακτική & Εφαρμοσμένη Φιλοσοφία» / Ε.Ε.Π.Ε.Φ, Tμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
&
Τμήμα Μουσικών Σπουδών
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Citation: Αργυρίου, Μ. (2020). Διδάσκοντας και αντανακλώντας την Πραξιακή Φιλοσοφία για τη Μουσική σε Πολυτροπική Ηλεκτρονική Κοινότητα Μάθησης: Συζήτηση για το φιλοσοφικό της πλαίσιο. Στο Αργυρίου, Μ., & Κασιμάτη, Αικ. (Επιμ.) (2020), Σχεδιάζοντας τη διδακτική, την επιμόρφωση και την επαγγελματική κατάρτιση των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων, 7ο Επιστημονικό Συνέδριο Ειδικοτήτων, 17 & 18 Ιανουαρίου 2020, ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ «ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ», ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ», ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ (Τόμος Α) (σ.σ.54-60). Αθήνα: ΑΣΠΑΙΤΕ – ΕΕΜΑΠΕ (SBN: 978-618-82283-4-4)
ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
Επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού κάθε βαθμίδας
Ανάπτυξη επιμορφωτικών προγραμμάτων κάθε βαθμίδας Επιμορφωτικές ανάγκες Ειδικοτήτων
Μοντέλα επιμόρφωσης Ειδικοτήτων και μορφές αξιολόγησής τους Ενδοσχολική (schoolbased) επιμόρφωση και αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας
Μη τυπικές μορφές επιμόρφωσης και αυτομόρφωσης
Η αναγκαιότητα των Διδασκαλείων
Η αναγκαιότητα των Μουσικών Ακαδημιών / Ακαδημίας Τεχνών: η φιλοσοφία, ο ρόλος και οι πρακτικές τους
Διαβαθμισμένες και Αδιαβάθμητες Σπουδές Ειδικοτήτων
Ερευνητικά Προγράμματα
Ζητήματα Δημοκρατίας στην Εκπαίδευση
Ζητήματα κρατικής παρέμβασης στην Εκπαίδευση
ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
Επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού κάθε βαθμίδας
Ανάπτυξη επιμορφωτικών προγραμμάτων κάθε βαθμίδας
Επιμορφωτικές ανάγκες Ειδικοτήτων
Μοντέλα επιμόρφωσης Ειδικοτήτων και μορφές αξιολόγησής τους
Ενδοσχολική (schoolbased) επιμόρφωση και αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας
Μη τυπικές μορφές επιμόρφωσης και αυτομόρφωσης
Η αναγκαιότητα των Διδασκαλείων
Η αναγκαιότητα των Μουσικών Ακαδημιών / Ακαδημίας Τεχνών: η φιλοσοφία, ο ρόλος και οι πρακτικές τους
Διαβαθμισμένες και Αδιαβάθμητες Σπουδές Ειδικοτήτων
Ερευνητικά Προγράμματα
Ζητήματα Δημοκρατίας στην Εκπαίδευση
Ζητήματα κρατικής παρέμβασης στην Εκπαίδευση
μαθητών/-τριών, ανακουφίζοντας τους από το άγχος που νιώθουν προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μαθηματικών. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας αποτελεί η διερεύνηση του μουσικού μοτίβου ως «εργαλείου» άσκησης της μαθηματικής δεξιότητας για παιδιά προσχολικής ηλικίας, μέσα από δραστηριότητες με μουσικό ενδιαφέρον. Πιο συγκεκριμένα, η βιβλιογραφική έρευνα εστιάζει στον τρόπο/τρόπους με τους οποίους το μοτίβο μπορεί να αναγνωστεί σε μουσικοκινητικές δραστηριότητες καλλιεργώντας τις μαθηματικές δεξιότητες αλλά και αξιοποιώντας τη μουσική στη
διδασκαλία των μαθηματικών, με στόχο την αποτελεσματική κατανόησή τους από τα νήπια στην πράξη. Στο πρώτο μέρος της εργασίας, αποσαφηνίζεται η σχέση των μαθηματικών με τη μουσική στο πλαίσιο της διαθεματικής συνέργειάς τους σε μαθησιακά
περιβάλλοντα, αλλά και ο ρόλος των μουσικοκινητικών συστημάτων με αξιοποίηση των μοτίβων. Στο δεύτερο μέρος, αναλύεται η κομβική σχέση του μοτίβου μέσα από τα μαθηματικά και τη μουσική και, παράλληλα, καταγράφεται η αξιοποίηση των μουσικών μοτίβων στη
μαθηματική σκέψη. Στο τρίτο μέρος της εργασίας, συζητείται η σχέση του μοτίβου με τη μουσική πράξη (κλιμακωτά παραμυθοτράγουδα, μελωδικά και ρυθμικά μοτίβα στην κίνηση και τη γραφική παρτιτούρα, αριθμοί που «ηχούν» και μέσα από τον ρυθμό, την κίνηση και τον
λόγο). Η έρευνα εστιάζει στο πρακτικό κομμάτι, καθώς ασχολείται με τις δραστηριότητες εντός σχολικού περιβάλλοντος.
Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών του Νηπιαγωγείου
από το 2003 έως και το 2014 για ζητήματα που βοηθούν
τους/τις σύγχρονους/-ες νηπιαγωγούς στη μουσική
εκπαίδευση και πράξη. Στόχος είναι τα νήπια να
αναπτύξουν τις απαραίτητες μουσικές δεξιότητες και να
διαμορφώσουν θετική στάση απέναντι στο συγκεκριμένο
διδακτικό αντικείμενο. Για να γίνει αυτό, οι αρμόδιοι
επίσημοι φορείς επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, θα πρέπει
να επιμορφώνουν επαρκώς τους/τις νηπιαγωγούς, ώστε να
είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις σύγχρονες
προκλήσεις και απαιτήσεις. Για να προωθηθούν
δραστηριότητες με μουσικό ενδιαφέρον, οι νηπιαγωγοί
καλούνται να διαμορφώσουν ένα λειτουργικό και
ενδιαφέρον για τα παιδιά μαθησιακό περιβάλλον,
εξοπλισμένο με μουσικά αντικείμενα και υλικά,
προσκαλώντας τα ποικιλότροπα να το εξερευνήσουν. Ως
εκ τούτου, οι νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις που
προτείνονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του
Νηπιαγωγείου προϋποθέτουν συλλογική δραστηριότητα,
αλληλεπιδράσεις, εργασία σε ομάδες, έναν τρόπο
δουλειάς που διαφοροποιεί και αναβαθμίζει τις σχέσεις
των παιδιών.
η μουσική μπορεί να παρέμβει είτε άμεσα είτε έμμεσα στη
καθημερινότητα των νηπίων και αν, τελικά, η ενασχόληση
των νηπίων με τη μουσική αυξάνει ποικίλες δεξιότητες για
το συγκεκριμένο ηλικιακό επίπεδο. Στο πρώτο μέρος της
ανακοίνωσης, σημειώνεται η σημασία της μουσικής όσον
αφορά τη διαμόρφωση της εμπειρίας του παιδιού αλλά και
τη γενικότερη ανάπτυξη του στο χώρο της προσχολικής
αγωγής. Στο δεύτερο μέρος, διερευνάται ο παρεμβατικός
ρόλος της μουσικής στην προσχολική ηλικία μέσα από το
αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών για το νηπιαγωγείο.
Γίνεται εκτενής αναφορά στις σχολικές ρουτίνες
(καθημερινές, εκπαιδευτικές και καλλιτεχνικές).
Παράλληλα, μελετάται ο ρόλος του/της νηπιαγωγού στη
μουσική εκπαίδευση αλλά και η μουσική ως «πρόταση»
στην καθημερινή ρουτίνα των νηπίων. Συμπερασματικά, η
βιβλιογραφική έρευνα επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα και
την αξία της μουσικής μέσα από ποικίλους δημιουργικούς
τρόπους, καθώς παρεμβαίνει στην καθημερινότητα των
παιδιών και συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας αλλά και στη δημιουργική μουσική
αντίληψη των νηπίων.
εστιάζουν το ενδιαφέρον τους, εκτός από τις κοινωνικές
σχέσεις, στα συμβάντα γραμματισμού (που προϋποθέτουν
ή σχετίζονται με τη χρήση του γραπτού λόγου) αλλά και
στις πρακτικές του (αξιοποιώντας πολιτισμικά κοινούς
τρόπους χρήσης και ερμηνείας του γραπτού λόγου). Τα
κλιμακωτά παραμυθοτράγουδα αποτελούν πρακτική
διδασκαλίας παρέχοντας μια διαφορετική προσέγγιση
καθώς οι λέξεις αποκτούν άλλο νόημα, ζωντανεύουν και
γίνονται αφετηρία πολλαπλών δραστηριοτήτων.
Χρησιμοποιώντας αυτό το υλικό στην τάξη, διδάσκουμε
στα παιδιά ένα κομμάτι της ιστορίας τους και τα φέρνουμε
κοντά στην πολιτιστική κληρονομιά τους. Ο λόγος του
παιχνιδοτράγουδου καλλιεργεί την φαντασία ενώ γίνεται
αιτία δημιουργίας βιωματικών εμπειριών, όπως
αναπαραστάσεις εθίμων. Τα κλιμακωτά
παραμυθοτράγουδα, εξασκούν κυρίως τη μνήμη αλλά και
την σκέψη, ενώ εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο του παιδιού με
καινούργιες λέξεις προκαλώντας παιχνίδια γλωσσικής και
γραμματικής κατανόησης – όπως ετυμολογία των λέξεων,
σύνθεση καινούργιων από τις παράγωγες, ή σύνθετες
λέξεις που ξεχωρίζουν στο κείμενο. Ενισχύοντας τα
παιχνοδοτράγουδα με λαχνίσματα, γλωσσοδέτες αλλά και
αριθμητικά τραγούδια, οι μαθητές των πρώτων τάξεων
του δημοτικού χτίζουν μεθοδικά το λόγο τους,
συλλαβίζουν τις λέξεις, μαθαίνουν τον τονισμό και την
εκφορά τους, κατανοούν τις φράσεις μιας πρότασης και
αυτοσχεδιάζουν γλωσσικά. Στο εργαστήριο θα
δουλέψουμε παραδείγματα που υπάρχουν στα Διδακτικά
εγχειρίδια Μουσικής της Α΄ και Β΄ τάξης και θα
μοιραστούμε μαζί τρόπους επεξεργασίας και
μεθοδολογίες παρουσίασής τους.
από το χώρο των επιστημών της αγωγής, όσο και από το
χώρο των νευροεπιστημών υποστηρίζουν το σημαντικό
ρόλο της μουσικής στην εκμάθηση της γλώσσας. Οι
παραπάνω έρευνες αφενός μεν επιβεβαιώνουν τη βαθιά
δομική σχέση ανάμεσα στη γλώσσα και τη μουσική,
αφετέρου δε επισημαίνουν συγκεκριμένες πλευρές της
γλωσσικής μάθησης, οι οποίες μπορούν να ενισχυθούν
μέσα από τη διασύνδεση γλώσσας και μουσικής κατά την
εκπαιδευτική διαδικασία. Το νέο διδακτικό πακέτο
«Μουσική Α΄-Β΄ Δημοτικού» αποτελεί μια καινοτόμο
πρόταση για τη διδασκαλία της μουσικής στην
πρωτοσχολική εκπαίδευση, που δίνει έμφαση στη
διασύνδεση της μουσικής με τα άλλα γνωστικά
αντικείμενα και βεβαίως με τη γλώσσα. Στην παρούσα
εισήγηση συνοψίζονται τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα
σχετικά με το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η
μουσική αγωγή στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και
ικανοτήτων του γλωσσικού τομέα και συζητούνται τρόποι
με τους οποίους το νέο διδακτικό πακέτο «Μουσική Α΄,
Β΄ Δημοτικού» μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη των
παραπάνω γλωσσικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων, μέσα
από τις προτεινόμενες σε αυτό διαθεματικές προσεγγίσεις με έμφαση στη διασύνδεση μουσικής και γλώσσας.
ABSTRACT
Included in the curriculum of schools is the instruction of music. In the field of early childhood education, music is introduced in the form of inter- and intra-disciplinary activities, "losing" its autonomy but retaining its preeminent position in the cultural events of preschoolers in school and non-school settings. Music is still viewed as a cultural "product" of schools, where it serves a rigorously defined social-pedagogical (entertainment?) purpose. Survival of music for infants and its functioning outside of idealised school communities is deemed inconceivable because it calls into question the foundations of a monolithic cultural formation with strong national and cultural characteristics. In this light, each artistic derivative of infants within this biosphere is not only "functional," but also distinctive in the way it is signified and signified in turn, with multiple cultural "resonances" and "reflections" that collapse if the work is transferred outside the "biosphere," ossifying both the work and the performances in which it is involved. The work develops a typology of school holidays and thematic events as an instrumental "application" of the standards outlined in the Kindergarten Detailed Curriculum and the Kindergarten Teacher's Guides. The inseparable relationship between Music and Culture, as well as its transformative effects, are discussed. The question remains, however, as to whether this aesthetic in turn co-moulds the cultural composition within the "biosphere" of school environments, circulates religious values, shapes meanings, and is subject to continuous and unstoppable evolution. Ultimately, no single scientific discipline can adequately characterise the complexity of the phenomena at hand.
ABSTRACT
In this article, we will attempt to emphasise the significance of song as an aesthetic and socially significant cultural expression. Specifically, we will attempt to define the relevant theoretical framework in order to reshape the conceptual framework for the reception of song in education. The text emphasises the significance of musical experience, which provides opportunities for an alternative aesthetic perspective on music, reflecting, comprehending, and communicating a distinct social and cultural message. Overcoming any language barriers, music educators of today must embrace the strategy of enhancing students' cultural comprehension through multicultural songs. This relates to the humanistic perspective on music education. It is a thorough education of people as social creatures and of music as an expression of humanity. With this text, we hope to contribute not only to a redefinition of how teachers view the aesthetics of music, but also to a reconsideration of the criteria for selecting tunes for teaching, avoiding ethnocentric tendencies and prejudices.
Το ζήτημα της μουσικής επικοινωνίας και της ταυτότητας εντοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο η μουσική αντιπροσωπεύει τους ανθρώπους και συνδέεται με τις κοινωνικές ομάδες. Η μουσική έπαιζε πάντα σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των ταυτοτήτων των ατόμων και των ομάδων, καθώς παρείχε και παρέχει έναν τρόπο για τον καθορισμό του ατόμου που ανήκει ή συνδέεται με μια συγκεκριμένη ομάδα και τον καθορισμό των άλλων που ανήκουν σε άλλες ομάδες ξεχωριστές από τη δική του (Folkestad, 2002). Η ανάπτυξη μιας μουσικής ταυτότητας δεν συνδέεται μόνο με την ηλικία, το φύλο, το μουσικό γούστο και άλλες προτιμήσεις, αλλά είναι και το αποτέλεσμα του πολιτισμικού, εθνικού, θρησκευτικού και φυλετικού πλαισίου στο οποίο ζουν οι άνθρωποι. Η μουσική και πιο συγκεκριμένα οι προτιμήσεις όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς αλλά και τα παιδιά συμβάλλουν σημαντικά στην διαδικασία εξέλιξης τη προσωπικότητας κάθε ατόμου ξεχωριστά καθώς και στην ισορροπημένη ανάπτυξη αλλά και στη διαμόρφωση του αισθητικού γούστου. Μέσα από την μουσική τέχνη ενσαρκώνονται σκέψεις αλλά και συναισθήματα. Η νοηματική αποτύπωση του ορισμού του «μουσικού γούστου» ποικίλει καθώς η ερμηνευτική προσέγγιση των κοινωνικο – οικονομικών - πολιτικών μετασχηματισμών, αφενός, γίνεται ετεροχρονισμένα, αφετέρου, διανθίζεται από την πολιτική σκοπιά του/της εκάστοτε ερευνητή/-τριας. Παρά ταύτα, διατυπώνεται κατά γενική ομολογία, ως προς ένα παράγωγο του πολιτισμού και της κουλτούρας, εκείνο της μαζικής κουλτούρας.
Από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά πειραματίζονται με τους ήχους. Μουρμουρίζουν, τραγουδούν, κινούν το σώμα τους και χορεύουν με έναν πολύ φυσικό τρόπο. Επικοινωνούν μέσω της δικής τους «μουσικής γλώσσας», γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως ένας τρόπος προ-λεκτικής επικοινωνίας. Καθώς μεγαλώνουν, αξιοποιούν αυτά τα μη-λεκτικά μουσικά στοιχεία για να δομήσουν και να αναπτύξουν τη μητρική τους γλώσσα. Πρόσφατες έρευνες για τη λειτουργία
του εγκεφάλου έρχονται να επιβεβαιώσουν μία βαθιά δομική σχέση ανάμεσα στη γλώσσα και τη μουσική, καθώς οι βασικές δεξιότητες της ακρόασης, της πρόσληψης, της μίμησης και της δημιουργίας συμβάλλουν καταλυτικά στις διαδικασίες της (εκ)μάθησης τόσο της γλώσσας όσο και της μουσικής. Τα παιδιά πολύ μικρής ηλικίας είναι έτοιμα να μάθουν ξένες γλώσσες και τονίζουν τη σημασία της εφαρμογής των παραπάνω σχέσεων κατά την εκμάθηση των ξένων
γλωσσών. Σκοπός του προγράμματος European Music Portfolio – A creative way into languages είναι η χρήση μουσικών δραστηριοτήτων για την εκμάθηση ξένων γλωσσών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Με αυτή την προσέγγιση μειώνονται γνωστικά εμπόδια ενώ ταυτόχρονα
υποστηρίζεται η αυτο-έκφραση των μαθητών, ενισχύεται η αυτο-εικόνα τους, καλλιεργείται η δημιουργικότητά τους και διευκολύνεται η κοινωνική ενσωμάτωση και η διαπολιτισμική κατανόηση. Μέσα από το πρόγραμμα θα αναπτυχθεί ο Ευρωπαϊκός Φάκελος Μουσικής για την
υποστήριξη της εκμάθησης ξένων γλωσσών. Η έμφαση που δίνεται στη διαθεματική προσέγγιση της μουσικής και των ξένων γλωσσών στηρίζεται στην κατανόηση της διαθεματικής προσέγγισης
όλων των γνωστικών αντικειμένων.
Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Comenius Lifelong Learning Project 502895 LLP-1-2009-1-DE-COMENIUS-CMP. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Copyright © 2010. ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Αργυρίου, Μ., & Διονυσίου, Ζ. (2007). Μεθοδολογικές και βιωματικές προσεγγίσεις των τάξεων από την Α’ έως και την ΣΤ’ Δημοτικού. Πρακτικά – Πλήρη Κείμενα 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Μουσικής Αγωγής Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, 15-17 Απριλίου 2005. Αθήνα: Gutenberg.
Τα αναμενόμενα αποτελέσματα βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με τις παρεχόμενες δράσεις- υπηρεσίες και αφορούν:
- στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μαθητών προσχολικής ηλικίας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, με σκοπό την καλλιέργεια και την διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης και την περαιτέρω υιοθέτηση οικολογικών στάσεων και πρακτικών σε καθημερινή βάση, όπως είναι αυτή της αξιοποίησης άχρηστων υλικών.
- στη μύηση και την εξοικείωση μαθητών προσχολικής ηλικίας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη χρήση του Η/Υ καθώς και των αντίστοιχων βασικών προπαρασκευαστικών εργαλείων, στοχεύοντας παράλληλα και στη μείωση του ψηφιακού χάσματος που έχει διαπιστωθεί κυρίως στους γονείς των μαθητών.
- στην αντιμετώπιση του προβλήματος της σχολικής παραβατικότητας μέσω της ειδικής μουσικής αγωγής και της μουσικοθεραπείας.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ : Ένωση Εκπαιδευτικών Μουσικής Αγωγής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Ε.Ε.Μ.Α.Π.Ε.)
ΣΥΜΠΡΑΤΤΩΝ ΦΟΡΕΑΣ: Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Αττικής- Τομέας Πειραιά
ΚΩΔ. ΟΠΣ ΠΡΑΞΗΣ: 374227
ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Ιούλιος 2012 – Νοέμβριος 2012
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΠΟΕΡΓΩΝ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ
ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΩΝ Α' ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΣΕ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Συλλογικός Τόμος
ISBN 978-618-80405-4-0
Σελίδες: 176
• γνωστικές ικανότητες επίλυσης προβληµάτων, κριτικής σκέψης, διατύπωσης ερωτήσεων, εύρεσης πληροφοριών, κριτικής παρατήρησης, αποτελεσµατικής χρήσης πληροφοριών, έρευνας, κατασκευής, επινόησης, ανάλυσης και παρουσίασης δεδοµένων, επικοινωνίας και προφορικής και γραπτής έκφρασης.
• µετα-γνωστικές ικανότητες αυτό-αναστοχασµού και αυτό-αξιολόγησης.
• κοινωνικές ικανότητες καθοδήγησης, συζήτησης και διαλόγου, πειθούς, συνεργασίας και εργασίας σε οµάδες
• συναισθηµατική διάθεση, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στον εκπαιδευόµενο να εµµένει στο στόχο που έχει θέσει, να έχει κίνητρα, υπευθυνότητα, προσαρµοστικότητα και να µπορεί να χειρίζεται καταστάσεις προβληµατισµού.
Δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην σχέση της ∆ιδακτικής Μεθοδολογίας µε τη ∆ιδακτική Επαγγελµατικών Μαθηµάτων με έμφαση στην διάκριση µεταξύ της λεγόµενης «διδακτικής» ή «γενικής διδακτικής» και της «διδακτικής επαγγελµατικών µαθηµάτων» ή «ειδικής διδακτικής». Οι σημειώσεις προσφέρουν μία συνοπτική παρουσίαση εξέλιξης της παιδαγωγικής επιστήμης και της εξέλιξη ςτων θεωριών της αγωγής. Ειδικότερα, η εκπαίδευση-θεσµός εµφανίζεται ως το σύνολο των δοµών µιας χώρας που έχουν σκοπό την εκπαίδευση των εκπαιδευόµενων, οι οποίοι λειτουργούν σύµφωνα µε κανόνες και παρουσιάζουν σταθερά χαρακτηριστικά, ενώ, η εκπαίδευση-δράση αναφέρεται στη δράση που ασκούν οι γενιές των ενηλίκων πάνω σε εκείνες οι οποίες δεν είναι ακόµα ώριµες για την κοινωνική ζωή, µε σκοπό να προκαλέσει στο παιδί ένα αριθµό φυσικών, πνευµατικών και ηθικών ερεθισμάτων απαραίτητων για την οµαλή ένταξή του στο κοινωνικό περιβάλλον.
Τέλος, η εκπαίδευση-περιεχόµενο αντιστοιχεί σε αυτό που ονοµάζουµε «πρόγραµµα» µε την ευρύτερη έννοια της δηµιουργίας και ανάπτυξης δοµών και ψυχολογικών διεργασιών, οι οποίες είναι ικανές να αλλάξουν την οπτική του εκπαιδευόµενου για τον κόσµο και τον τρόπο µε τον οποίο θα τον οικιοποιειθεί και θα ενσωµατωθεί σε αυτόν. Οι ακαδημαϊκές σημειώσεις κάνουν ιδιαίτερο λόγο και για την εκπαίδευση-προϊόν καθώς τονίζει το αποτέλεσµα της εκπαίδευσης-δράσης που εφαρµόζεται από την εκπαίδευση-περιεχόµενο στο πλαίσιο της εκπαίδευσης-θεσµού.
Chapter 1
Introduction
The introduction gives an overview of the innovations and functions of the European Music Portfolio: A Creative Way into Languages project and materials.
Chapter 2 Teaching and Learning Music
Chapter 2 describes the four focus areas of learning in music for younger learners (listening, making, representing and discussing), which were developed by the project partners.
Chapter 3 Teaching and Learning Languages
Chapter 3 describes the four skills (listening, speaking, reading and writing) and learning opportunities in language and language
awareness for younger learners, with reference to the European Language Portfolio and the Common European Framework of Reference for Languages.
Chapter 4 Integrating Music and Language Learning
Chapter 4 describes the interrelationship between music and language and contains practical ideas. It also highlights how intercultural, motivational, and cognitive aspects of learning, as well as language awareness and the four communicative skills in language, can be supported by musical activities.
Chapter 5 Bringing the EMP-L into the Classroom
Chapter 5 offers a synopsis of different learning approaches for linking music and language learning. It describes the Pupil’s Portfolio, teacher’s materials and the online activities. It also provides the activity grid, which contains specific types of musical activities that can support
both musical and language learning objectives. This final chapter also contains a link to the EMP-L website, which has more ideas and suggestions for how to adapt the activities for individual pupils and groups.
Το βιβλίο αυτό οφείλει την ύπαρξή του καταρχάς στον ίδιο τον συνθέτη. Ο Φίλιππος Τσαλαχούρης θυμίζει τα «παλιά» καλά χρόνια της μουσικής ωδειακής εκπαίδευσης: Κρινώ Καλομοίρη, Βαλεντίνος Πατρικίδης… συνδυάζοντας μνήμες αγαπημένων δασκάλων όπως του Μιχάλη Πατσέα και της τεράστιας προσπάθειας της οποίας ηγήθηκε για μία ολική αλλαγή στα μουσικοπαιδαγωγικά δεδομένα της χώρας μας, με την εξοικείωση πολλών μουσικών με το σύστημα Kodály. Η γενιά των μουσικών του ΄80 έχει να ανακαλέσει πολλά στην μνήμη της: σεμινάρια, εργαστήρια, χορωδιακά σύνολα, επαφές με ευρωπαϊκά μουσικοπαιδαγωγικά συστήματα, διεθνή σεμινάρια στο εξωτερικό…
Η υλοποίηση αυτής της πρόθεσης δεν θα είχε επιτευχθεί χωρίς την στήριξη της Ένωσης Εκπαιδευτικών Μουσικής Αγωγής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΕΕΜΑΠΕ), καθώς μέσω του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου, 8-10 Μαϊου 2009, θέλησε να συμβάλλει με έμπρακτο τρόπο στην ενίσχυση των μουσικοπαιδαγωγών με τραγούδια γραμμένα ειδικά για παιδική χορωδία. Κι αυτό γιατί, πέρα από το θεωρητικό ακαδημαϊκό πλαίσιο είναι αναγκαίο να διέπει κάθε επιστήμονα, ο μουσικός δεν πρέπει να ξεχνά την καλλιτεχνική διάσταση της εκπαίδευσης.
Η παρούσα έκδοση απαρτίζεται στην πρώτη ενότητα από έξι τραγούδια a capella σε ποίηση των: Γεωργίου Δροσίνη, Διονύσιου Σολωμού, Ζαχαρία Παπαντωνίου, Χρήστου Χρηστοβασίλη, Γεωργίου Βιζυηνού.
Στη δεύτερη ενότητα, ο αναγνώστης μπορεί να βρει τρία τραγούδια με συνοδεία πιάνου και τα οποία είναι αφιερωμένα στην Μαρία Κυνηγού Φλάμπουρα, αγαπημένη φίλη και συνεργάτιδα του συνθέτη.
Η τρίτη ενότητα είναι ένα τραγούδι αφιερωμένο αυτή τη φορά στα δυο παιδιά του, Κωνσταντή και Μίμη. Γι αυτό και διέπεται από ξεχωριστή ευαισθησία.
Στην τέταρτη ενότητα, τέσσερις μικροί κανόνες με τίτλους που θυμίζουν την καθημερινή ζωή όπως Το χιόνι, Είμαι ένα μικρό παιδί, Η Άνοιξη, Η βροχή, μπορούν να αποτελέσουν πρόκληση για κάθε μουσικό μέσα στην τάξη. Η Πέμπτη ενότητα, περιλαμβάνει 18 επεξεργασμένα δημοτικά τραγούδια από τις συλλογές των S. Baud-Bovy (Τραγούδια των Δωδεκανήσων) και του Γεωργίου Παχτίκου (Δημώδη Ελληνικά Άσματα).
Η έκτη και τελευταία ενότητα περιλαμβάνει το μοναδικό ξενόγλωσσο χορωδιακό έργο γραμμένο κατόπιν παραγγελίας της Διεθνούς Εταιρείας Kodály για το Διεθνές Συμπόσιο Kodály του Κέτσκεμετ (1999). Η έκδοση κλείνει με τα βιογραφικά ποιητών και πεζογράφων, των οποίων τα έργα έχει επεξεργαστεί ο συνθέτης.
Ως ΕΕΜΑΠΕ, ελπίζουμε, το συγκεκριμένο βιβλίο να αποτελέσει πολύτιμο υλικό στα χέρια κάθε/καθεμίας εκπαιδευτικού.
Η μουσική, ενίοτε, «εργαλειοποιείται» μεταξύ της πνευματικής και της αισθητικής απόλαυσης, αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης ζωής που διατρέχει κάθε φάση της. Έχει τη δύναμη να ονομάσει το ανώνυμο και να επικοινωνήσει το άγνωστο. Εστιάζοντας στο μοντέλο που αντιπροσωπεύει την άποψη ότι η μουσική επικοινωνία –που λαμβάνει υπόψη σημαντικές κοινωνικές και συμφραζόμενες μεταβλητές– υπερβαίνει το πλαίσιο της «καλλιτεχνικής μουσικής», υιοθετώντας την αρχή της αμοιβαίας ανάδρασης, διαμορφώνουμε
τον προβληματισμό μας για διαφορετικές θέσεις σχετικά με αυτή. Σε καθεμία από αυτές τις απόψεις, η τοποθέτησή μας υπερβαίνει τα παγιωμένα μοντέλα μετάδοσης/επικοινωνίας, καθώς η ερμηνεία της μουσικής επικοινωνίας βασίζεται στην επικοινωνία πληροφοριών μεταξύ του καλλιτεχνικού γεγονότος και του ακροατή/δέκτη και, έτσι, παραμένει στην ουσία, ένα μοντέλο μετάδοσης χωρίς να προσδιορίζει καμία εναλλακτική θεωρητική εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνει χώρα η επικοινωνία καθαυτή. Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί αμοιβαίας ανάδρασης προορίζονται να αναπαραστήσουν τις αιτιώδεις (ουσιαστικές) σχέσεις μεταξύ καθοριστικών παραγόντων της απόδοσης/ανταπόκρισης αντί για οποιαδήποτε ροή πληροφοριών που συνήθως αναμένεται.
Το βιβλίο είναι πρακτικά προσανατολισμένο, ώστε να σας βοηθήσει να αναπτύξετε το δικό σας πλαίσιο διδασκαλίας, μέσα από μία ευρεία γκάμα προτάσεων, ώστε να είστε σε θέση να αναμορφώσετε και να διαμορφώσετε μουσικές και διαθεματικές ιδέες, παιχνίδια, μουσικά παράγωγα, σχέδια μαθημάτων, μεθοδολογίες. Επιπλέον οι προσφερόμενες για χρήση δραστηριότητες, καθιστούν εύκολη την εισαγωγή πολλών διαφορετικών μουσικών συστημάτων στην τάξη σας. Προσφέρεται, με αυτόν τον τρόπο, ο πλήρης σχεδιασμός μουσικής διδασκαλίας για νήπια αλλά και για παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου, αξιοποιώντας πλούσιο υλικό, σχέδια εργασίας και προτάσεις που θα διευρύνουν τις προοπτικές των μαθητών/τριών σας στη Μουσική Αγωγή.
Ειδικά για το 5ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
Ζητήματα Εκπαιδευτικής αξιολόγησης και Αξιολόγησης στη Μουσική Εκπαίδευση
Εισαγωγή
5.1. Εννοιολογικές Αποσαφηνίσεις και μορφές Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης
5.2. Το πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης
5.3. Το ειδικό πλαίσιο αξιολόγησης στο Νηπιαγωγείο και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού
5.4. Πλαίσιο και Βασικές Αρχές της Αξιολόγησης για τη Γενική Μουσική Εκπαίδευση
5.5. Ζητήματα αξιολόγησης της μουσικής εκπαιδευτικής πρακτικής
5.6. Μέθοδοι καταγραφής αξιολογικών στοιχείων για μικρές ηλικίες
5.6.1. Αυτοαξιολόγηση
5.6.2. Ετεροαξιολόγηση
5.6.3. Η χρήση των ερωτήσεων
5.6.4. Οι συζητήσεις και οι συνεντεύξεις
5.6.5. Η παρατήρηση
5.6.6. Τεχνική του ημερολογίου
5.6.7. Οργανωμένες δραστηριότητες στην τάξη – Δραστηριότητες άμεσης εμπειρίας
5.6.8. Ατομικός Φάκελος Εργασιών μαθητή/τριας (portfolio)
5.6.9. Σύνθετη Ερευνητική Εργασία (Project)
5.6.10. Έκθεση Προόδου
5.6.11. Αντικείμενα Ελέγχου Πολλαπλών Επιλογών
5.6.12. Εννοιολογικοί χάρτες
5.6.13. Ρουμπρίκες αξιολόγησης
5.7. Το Επαγγελματικό portfolio ενός Εκπαιδευτικού Μουσικής (showcase employment portfolio)
Αντί επιλόγου: Η ενσωμάτωση της Αξιολόγησης στη Μουσική Διδασκαλία
Στις ενότητες του συγκεκριμένου κεφαλαίου, θα επιχειρήσουμε, αφενός, να αποσαφηνίσουμε εννοιολογικά την Εκπαιδευτική Αξιολόγηση, επαναπροσδιορίζοντας τον σκοπό και τους στόχους που υπηρετεί στον 21ο αιώνα , αφετέρου να σκιαγραφήσουμε και να παρουσιάσουμε συνοπτικά τις βασικές αρχές που διέπουν τις σύγχρονες μορφές της, καθώς επίσης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των δομικών της στοιχείων. Θεωρούμε, επίσης, σημαντικό να προσδιορίσουμε την εννοιολογική αποσαφήνιση και τον επαναπροσδιορισμό του σκοπού και των στόχων που υπηρετεί η Εκπαιδευτική Αξιολόγηση στον 21ο αιώνα και, επιπρόσθετα, να σκιαγραφήσουμε συνοπτικά τις νέες τάσεις αυτού του πεδίου με ειδική αναφορά στη μουσική εκπαίδευση. Για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη των μαθημάτων, των μικροδραστηριοτήτων και των προγραμματικών δράσεων μας είναι απαραίτητο να αποσαφηνίσουμε και να κατανοήσουμε τις πιο γνωστές τεχνικές αξιολόγησης της επίδοσής των μαθητών/τριών, που χρησιμοποιούνται από τους/τις εκπαιδευτικούς στο σχολικό περιβάλλον της πρώτης τρυφερής ηλικίας.
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο θα θέλαμε εκ των προτέρων αν διευκρινίσουμε ότι το ζήτημα της μουσικής κουλτούρας θα το προσεγγίσουμε υπό το πρίσμα τη προβολής και της αναφοράς του σε κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για πληθυσμούς που μετακινούνται. Σε καμία περίπτωση δεν θα γίνει απόπειρα εθνομουσικολογικής ερμηνείας των όρων « μουσική κουλτούρα», «μουσική ταυτότητα», «μουσικός πολιτισμός» ή και επιστημονικής ερμηνείας τους υπό το πρίσμα της πολιτισμικής ανθρωπολογίας καθώς το σύνολο των απόψεών μας για την Πολιτιστική Πολιτική και τη Μουσική Εκπαίδευση, εστιάζει την πρόσληψη όλων των παραπάνω στην ευρεία διάσταση της εκπαιδευτικής πράξης μέσα από το κανονιστικό πλαίσιο των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων. Πρόκειται, δηλαδή, για μία απόπειρα μετάδοσης νοημάτων με πολυπολιτισμικό περιεχόμενο και διαδικασία «αποκρυπτογράφησης» της αποδοχής της μουσικής ποικιλομορφίας και της καλλιέργειας της μουσικής κουλτούρας εντός εκπαιδευτικού πλαισίου, ευρέως αποδεκτού από τα μέλη της Ε.Ε. και την επίσημη Ελληνική Πολιτεία. Θα προσπαθήσουμε να «επανακινήσουμε» τη σκέψη των αναγνωστών/-τριών σε ζητήματα «ανάγνωσης πολιτικής πολιτισμού» που αφορούν πρόσφυγες, μετανάστες και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες εντός εκπαιδευτικού πλαισίου.
παράθεση της βιβλιογραφίας- βιβλιογραφικές αναφορές στο τέλος της εργασίας
(References) αποτελούν το αντικείμενο αναφοράς και της μελέτης των συγκεκριμένων e ακαδημαϊκών σημειώσεων.