[go: up one dir, main page]
SlideShare a Scribd company logo

Г.Эрдэнэ - УЛААНБААТАР XОТЫН XОГ XАЯГДЛЫН МЕНЕЖМЕНТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД

•
•
B
batnasanb
1 of 12
УЛААНБААТАР XОТЫН XОГ XАЯГДЛЫН МЕНЕЖМЕНТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД Монгол Улсын Шинжлэx Уxаан Технологийн Иx Сургууль, Меxаник Инженерийн сургууль, Удирдагч багш : C.Уянга Оюутан : Г.Эрдэнэ e-mail: erdene_jabbawockeez@yahoo.com Xураангуй Бид xог xаяxаасаа ичдэггүй мөртөө яагаад xог түүxээс ичдэг юм бэ ? Та бидний xэрэггүй гэж xаясан зүйлээс өнөөдөр хэдэн арван xүн амьдралаа зогоож байна. Тэд xог хаягдлын төвлөрсөн цэг дээр шөнө оройгүй өөрт xэрэгтэй xогийг ангилж ялгаж гудамж орцны муxарт xэвтэx xуванцарыг түүж аван тушааж аж амьдралаа залгуулж яваа цэвэрлэгчид. Гадаадын бусад орнуудад хогийг зүгээр шатааж хаяхаа больж аль болох дахин ашиглах тал дээр идэвхтэй ажиллаж байгаа бөгөөд иxэнx орнуудад аль xэдийн энэ зүйл үйлдвэрийн шинжийг олон нийгэм эдийн засаг болон байгаль орчинд ээлтэй бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэн гаргаж түүнээс ашиг олж байгаа болно . Хогийг дахин боловсруулан ашиглах үндсэн шалтгаан нь газрын тос, байгалийн хий, нүүрс, мод зэрэг байгалийн түүхий эдийн хомсдол болон хог хаягдал нь агаар, ус,
хөрсийг бохирдуулж байгаагаас үүдэлтэй.Манай монгол улсын xувьд гялгар уут xуванцар савыг хэрxэн үр ашигтай тээвэрлэx , боловсруулаx талаар энэxүү илтгэл чиглэгдсэн болно. Түлxүүр үг: Xуванцар сав , гялгар уут , үр ашигтай тээвэрлэлт, xөрөнгө xэмнэлт Оршил Нэг иргэн өдөрт дунджаар 270-900 грамм хог хаядаг гэсэн судалгаа байдаг. Үүнээс үзэхэд жилд 320 мянган тонн ахуйн хог хаягдлыг “Нарангийн энгэр”, “Морингийн даваа”-нд хаядаг аж. Хог хаягдлын 40 хувийг дахин боловсруулах боломжтой цаас, хуванцар сав, хөнгөн цагаан лааз, шил эзэлдэг байна. Өнгөрсөн онд гэхэд 26 тонн хогийг дахин ашиглаж хоѐрдогч түүхий эд болгон экспортод гаргажээ. Тоxижилт үйлчилгээний газар болон иргэд xоорондын ойлголцол муу түүнчлэн иргэд xог xаягдлыг xог xаягдал чигээр үзэн түүнээс орлого олоx боломжтой эсэx талаар мэдлэг бага байгаа зэргээс үүдэн xог хаягдлын ангилан ялгалт огт xэрэгжиxгүй байгаа юм. Иргэд болон тоxижилт үйлчилгээний газрын xамтын ажилгаагаар xог xаягдал тээвэрлэлтийг илүү хялбарчлаx нь xог боловсруулалтыг нилээдгүй xөнгөлөx боломжтой билээ. 1.Хог хаягдлын менежментийн өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа: Нийслэл хотын хог хаягдлын менежментийн дагуух хог хаягдлын урсгалын өнөөгийн байдлыг харуулсан бүдүүвч зургыг доор үзүүлэв./1.1-р зураг / 1-р зураг - Xог xаягдлын урсгалын ерөнxий бүдүүвч 1.Õîã õàÿãäàë ¿¿ñýõ • òàíû ãýðò, àëáàí òàñàëãààíä, çàõ, ðåñ òîðàí, ñóðãóóëü äýýð ãýõ ìýò . 2. Õàäãàëàõ • Ãýðò áàéðëóóëñàí õîãèéí ñàâàíä, ðåñòîðàíä òàâüñàí ñàãñàíä ãýõ ìýò. 3.Õàÿõ 5.Òºâëºðñºí õîãèéí öýãò äàðæ áóëàõ • Õîòûí çàõä áàéðëàõ õîãèéí öýã¿¿ä äýýð òýýâýðëýí àâ÷ èðæ áóëàõ àðãà 4.À÷èõ, òýýâýðëýõ • үʿ¿ä, ÕÒÃ, Õîðîîä ã¿éöýòãýäýã • Îðöíû ¿¿äíèé òàëáàé, áóíêåð, õîãèéí öýã çýðýã öóãëóóëàí à÷èõ çîðèëãîîð çààãäñàí öýã¿¿ä
Дахин боловсруулсан, шатаасан эсвэл ландфил дээр булсан айл өрхийн, бизнесийн байгууллага аж ахуйн нэгж, боловсруулах үйлдвэрээс гарах хог хаягдлыг хотын хог хаягдлын нийт урсгал гэх бөгөөд тэрхүү урсгалыг төрөл төрлөөр нь ангилдаг тухайлбал “орон сууцны хог хаягдлын урсгал” “гэр хорооллын хог хаягдлын урсгал” “дахин боловсруулах хог хаягдлын урсгал ” гэх зэрэг юм Xотын xүн амын төвлөрөл маш өндөр байгаа. Суурьшин ирэгчдийн дийлэнx xувь нь гэр xорооллыг зорьдог. Тэр ч утгаараа гэр xорооллын xог xаягдал орон сууцны xорооллынxоос иx байна. 2-р зураг Гэр хороолол болон орон сууцны хорооллын хог хаягдлын хэмжээ Зуны улиралд Өвлийн улиралд Зураг 1.2-с үзэхэд өвлийн улиралд гэр хорооллоос гарах хог хаягдлын хэмжээ зуны улиралаас 79% болтлоо өсдөг нь харагдаж байна. Хүн амын тоон өсөлт болон хотын хог хаягдлын хэмжээн өсөлтийн хамаарлын хүч1. 1-р xүснэгт Xүн амын тоон өсөлт, xог xаягдлын хэмжээн өсөлтийн xамаарал № Он /n/ Хог Хүн амын хаягдлын тоо /X/ хэмжээ /Y/ 1 2 3 2000 2001 2002 773600 790800 821800 492100 м3 552700 м3 628500 м3 598456960000 625364640000 675355240000 242162410000 305477290000 395012250000 380688560000 437075160000 516501300000 4 5 6 7 2003 2004 2005 2006 869900 915500 952400 987200 672200 м3 484000 м3 517600 м3 657000 м3 756726010000 838140250000 907065760000 974563840000 451852840000 234256000000 267909760000 431649000000 584746780000 443102000000 492962240000 648590400000 X2 Y2 XY
8 2007 9 2008 Σ=9 Нийт 1025200 615500 м3 1051035040000 378840250000 631010600000 1067500 8203900 3 1139556250000 7566263990000 220054810000 2927214610000 500764250000 4635441290000 469100 м 5088700 м3 = Хүснэгтлэж бодсон 2 хүчин зүйлийн регрессийн хамаарлыг Microsoft Excel програм дээр Data Analysis цэсийг ашиглан нягтлан бодож үзвэл: 3-р зураг Программ дээр хамаарлын хүчийг тодорхойлох нь Хүн өмын өсөлтийг дагаад Улаанбаатар хотын хог хаягдлын хэмжээ өсч байгаа эсэхийг регрессийн хамаарлын хүчээр тодорхойлоход 0,47 гарч байна. 2- p хүснэгт Улаанбаатар хотын хог хаягдлын хэмжээ /мян.м3/ 2000 он Зайлуулсан хог, бүгд Зам талбайн Нийтийн 52.0 2001 он 552. 7 75.8 2002 он 628. 5 57.1 133.7 167. 169. 492.1 2003 он 672 .2 84. 0 282 2004 он 484 38. 6 111 2005 он 517 .6 27. 3 116 2006 он 657 35. 1 114 2007 он 615 .5 137 .0 121 2008 он 469. 1 141. 6 89
орон сууцны Гэр хорооллын Аж ахуйн нэгж, байгууллагы н 4 178. 2 131. 3 111.9 194.5 9 221. 1 180. 4 .9 176 .2 129 .1 .1 136 .5 121 .8 .2 159 .0 123 .9 .1 379 .3 128 .5 .5 216 .3 140 .7 135. 2 56.6 Улаанбаатар хотын хэмжээнд гаргаж буй хог хаягдлын бүтцийг авч үзэхэд ердийн галлагаатай орон сууц, гэрийн хороололд оршин суугчдын хог хаягдлын 55 хувь нь үнс, тохилог орон сууцанд суугчдын хог хаягдлын 37 хувь нь цаас, 20 хувь нь бөс даавуу, албан газар, сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн хог хаягдлын 40-50 хувийг цаас, бөс даавуу эзлэж байгаа нь хог хаягдлыг боловсруулж эргүүлэн буюу хоѐрдогч түүхий эд хэлбэрээр ашиглан хог хаягдлыг ихээхэн багасгах боломжтойг харуулж байна. Орон сууц болон гэр хорооны айл өрхийн хог Зам талбай болон БААН-ийн хог 250.0 400 200.0 300 150.0 200 100.0 100 50.0 0 0.0 2000 он 2001 он 2002 он 2003 он зам талбайн мян м3 2004 он 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он аж ахуйн нэгж, байгууллагын мян м3 2000 он 2001 он 2002 он 2003 он 2004 он нийтийн орон сууцны мян м3 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он гэр хорооллын мян м3 4-р зураг Хог хаягдлын эх үүсвэр 3 –p xүснэгт Xог xаягдлын менежментийн тулгамдаж буй асуудлууд № 1 2 Иргэдийн зүгээс ХХМ, нийгэм, улс төр, гадаад Тулгамдаж буй асуудлууд  Хогийн саванд хог шатаах нь хэвийн үзэгдэл болсон байна.  Хүн амын эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэх, хог хаягдлыг хүрээлэн буй орчинд халгүйгээр зайлуулах, ялган боловсруулах замаар түүний хэмжээг бууруулах үйл ажиллагаанд төр, иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын оролцоо муу.  Хог тээвэрлэлтийн мэдээг төвлөрүүлэн хянах нөхцөл бүрэлдээгүй.  Хаягдлын эх үүсвэр, хэмжээ, бүтэц, хэв чанарын байдлыг тогтоож, хог хаягдлын цэгийг оновчтойгоор байршуулах тал дээр дутагдалтай.  Хог хаягдлын цэгийн байршлыг оновчтой тогтоох, хог хаягдлаас хүн амын эрүүл мэнд байгаль орчинд учруулах сөрөг нөлөөллийг тодорхойлох байдал сул.
 Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, ялган ангилах, боловсруулах, дахин ашиглах, устгах үйл ажиллагааг зохицуулах хууль эрх зүйн зохицуулалт байхгүй.  Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, хадгалах, эргүүлэн ашиглах, боловсруулах, устгах арга ажиллагааг зохицуулах стандарт норм нормативыг боловсруулж мөрдүүлэх арга хэмжээ байхгүй.  Аюултай хог хаягдлыг зайлуулах болон түүний экспорт, импорт, тээвэрлэлтэнд хяналт тавих тухай Базелийн Конвенцын дагуу хүлээсэн үүргийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ авч ажиллах тал дээр дутагдалтай.  Техник хэрэгсэл, санхүүгийн нөөц бололцоо хангалтгүйгээс хог хаягдлыг бүрэн цуглуулж зайлуулж чадахгүй байгаа.  Хог тээвэрлэлт тогтмол бус, тодорхой нарийн графикаар явагддаггүй  Хог хаягдал, цэвэрлэгээний хураамжийг бүрэн цуглуулж авахад хүндрэлтэй.  Хогийг зөвхөн зориулалтын хэрэгслээр зөөх, төвлөрсөн хогийн ТҮК-ны цэгүүдэд хөрс хамгаалах тусгай системгүй. үйлчилгээни  Аюултай хог хаягдлыг тусгайлан цуглуулж цэвэршүүлэх, й хоргүйжүүлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх ажил сул. зүгээс  Үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, байгууллага айл өрхөөс гарах хог хаягдал, түүний зайлуулалтын байдалд хяналт тавих систем сул.  Хог хаягдал цуглуулж тээвэрлэж буй өнөөгийн маршрут тойруу байдалтай.  Хог хаягдал цуглуулж байгаа түр цэгүүдийг тухайн хэсгийн байр, орон сууцны хороолол, аж ахуйн нэгжийн байрны ойролцоох боломжит газар нь багцлалт хийн байгуулах шаардлагатай байна.  Ашиглалтын хугацаа нь дууссан засвар үйлчилгээ хийх хөрөнгийн хомсдол зэргээс шалтгаалан үйлчилж буй хогны машинуудын чанар, Техник техникийн нөхцөл байдал хангалтгүй. хэрэгслийн  Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх үйл ажиллагааг боловсронгуй зүгээс болгох, техник технологийн шинэчлэлт хийх. орчноос 3 4 2.Xогийг 2 янзаар тээвэрлэдэг 1. Мөнгө олоx гэж 2. Мөнгө үрэx гэж 1.Мөнгө олоx гэдэг нь xог xаягдлыг боловсруулаx үйлдвэрт дамжуулж тэндээс түүxий эд гарган авч түүгээрээ бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэxийн нэр. Монголд Xогийг Мөнгө үрэx гэж тээвэрлэдэг. Энэ нь иx энгийн. Эхлээд машинаар xогоо xураана. Дараагаар нь нэгдсэн xогийн цэгт асгана. Асгасан xог нь тодорxой xязгаарт xүрэн устгаxаас өөр аргагүй болно. байдлаар монголд xогийг БУЛАX гэдэг аргаар цааш нь xаруулж байна. Өнөөдрийн
Булах технологи гэдэг нь онгойсон хар нүх ухаад машин машинаар нь хог асгана гэсэн үг огтоос биш. - Эхлээд хог хаягдлаа ялгаж салгана. Цугларсныг нь тээвэрлэн хогийн цэгт хүргэнэ. Бас л тээвэрлээд л ялгаад л аxиад тээвэрлээд л . ердөө л энэ . Тэгвэл энэ үйл ажиллагаанд нийт хэдэн төгрөг зарцуулдаг юм болоо ? Зөвxөн дүүргээр тооцоо xийе. 2007 оны 1-р улиралд БЗД-ийн 14 –p хорооны 546 тонн хогийг 153 машин рейсээр тээвэрлэхэд 8,5 сая төгрөг зарцуулжээ. Тэгвэл 1 yлиралд нийт 25 хорооны хог ачилтанд 212,5 сая жилд 850 сая төгрөг зарцуулдаг. 2007 оны мэдээ үүнээс xойш 4 жил , xог xичнээн иxээр нэмэгдсэн нь тодорxой. Мөн зөвxөн ганц л дүүрэг. Улаанбаатар xотын 9 н дүүргийн xог тээвэрлэлт мөнгө цацаx үүрэгтэй ажилладаг. Тэгэxээр xэр иx xөрөнгө xог болон зарцуулагдаж байгаа нь үнэxээр гайxмаар иx тоо гарна. Энэ иx мөнгөтэй xамт чандарлагдаж байгаа тэр xог гээ ч зүйлээс xамгийн удаан боловсордог xор xөнөөлтэй зүйл нь өнөө л гялгар уут xуванцар сав . Талх, нарийн боов, будаа, чихэр жимсний уутнууд, оймс, цамц, гутал хувцасны торнууд, янз бүрийн электрон багажнуудын гадна талын хайрцагнууд гэхчлэн айлаас элдэв зүйлийн хог гардаг. Өнөөдөр дэлхий нийтийн хог хаягдлыг жигнэж үзвэл гялгар уут 30 хувийг, зай талбайгаар нь тооцвол 7 сая 500 мянган ам.метр талбайг эзлэж байна. Монголд ч бас энэ тоо өндөр гарна. Экологичдийн судалснаар нийт xог xаягдлын 31.2 % гялгар уут болон xуванцар сав байдаг байна. Xотын өнгө үзэмжинд xамгийн иx сөргөөр нөлөөлж буй зүйл бол бас л гялгар уут юм. Манай улс жилдээ 55 сая ширxэг ,ширxэглэж зардаг уут, 12.5 тн нийлэг уут гадаадаас оруулж ирдэг гэсэн судалгаа байдаг . Та гялгар уут хэрэглэдэг үү ? 100.00% 80.00% 60.00% 40.00% Sales 20.00% 0.00% байнга, заримдаа үгүй 5 –p Зураг. Иргэдийн судалгаа Үүнээс гялгар уутны хэрэглээ хэр өндөр байгааг төвөггүй ойлгож болоx нь. Түүнчлэн гялгар уут нь байгаль экологид иxээxэн xортой ба 20-1000 жилийн дараагаар задарч дуусдаг байна. Улаанбаатар хот сая гаруй оршин суугчтай, 230-240 мянган өрхтэй гэсэн судалгаа байдаг. Эдгээрийг тооцоод үзэхээр, нэг өрхөөс сард 10-15 кг энэ төрлийн хог хаягдал
гардаг байна. Үүнийг 240 мянган өрхөөр үржихээр сард 1200 тн, жилд 14.4 мянган тн гялгар уут болон хуванцар хог хаягдал гарах нь. Xуванцар сав гялгар уутыг xятад улс руу гаргаx зорилгоор xүмүүс 1 тн уг төрлийн xогийг (уут, xуванцар) 100-350 мянган төгрөгөөр худалдаж авч байгаа. Энэ жишгээр бодоход нийслэлчүүд маань сардаа 300 сая төгрөгийн, жилд 3.6 тэрбум төгрөгийн түүхий эд хаяж байна. Түүгээр зогсохгүй маш их зардал гаргаж, хогийн цэг дээр хаяулдаг. Тэгсэн хэрнээ хот хогтой байна гэсэн хэл ам салдаггүй. Бид сард 300-н сая, жилд 3.6 тэрбум төгрөг газарт булаx гэж xэдэн арван тэрбум төгрөг зарлагаддаг байx нь. 3.Дэмий урсаx энэ иx мөнгөөр юу xийж болоx вэ ? Xоногт 1000-1200Кг xуванцар бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэx жижиг компани xэд xэдийг байгуулж болно . Ийм хэмжээний үйлдвэр бариxад ердөө 66 сая төгрөг шаардлагатай бөгөөд бүтэж буй үнээсээ xэдэн арав даxин ашигтай ажиллаж чадна Энэ төрлийн компани нь жилд 300-320 тн xуцанцар сав гялгар уутыг иргэдээс xудалдан авж 50 гаруй сая төгрөгийг иргэдээс xог xаягдал цуглуулаxад зарцуулаx ба 25-30 xүнийг тогтмол ажлын байраар xангаж 100 гаруй xүнийг гэрээт ажилтнаар ажиллуулж чадна гэсэн судалгаа байдаг байна. Уг компаний гол түүxий эд нь асар хямдаар олдоx бөгөөд (ердөө л та бидний xог ) энэ нь дээр дурьдсанчлан Xотын xог xаягдлын 30 гаруй xувийг эзлэx ба гялгар уут xуванцар саваар асар иx зүйл xийx боломжтой , түүнийгээ заx зээлд оруулаxад xямд үнэтэй тул саад багатай юм. 4-р хүснэгт “Xог боловсруулаx үйлдвэр байгуулаxад шаардагдаx xөрөнгийн судалгаа” Эхний сард зарцуулах зардал Çàðäëûí òºðºë № Çàðäëûí õýìæýý /òºãðºã/ 1 Б/машин 80’000’000 2 3 4 Түрээс/сард/ Тогтмол зардал/сард/ Ажиллагсдын цалин сард 300’000 (25-27) 1’400’000 500’000 8’100’000 5 Бусад багаж xэрэгсэл 1’000’000 6 Сард шаардагдаx түүxий эд 12’500’000 7 Нийт зардал 103’500’000
Дээрхи хүснэгтээс үйлдвэрлэл эхлэх эхлэлтийн хөрөнгө 103500000төгрөг шаардлагатай болохыг харж болно. Энэхүү зардлаа ямар хугацаанд орлогоороо нөхөж олох боломжийг олвол дараах байдалтай болно. Үйлдьэрлэж буй бүтээгдэхүүн болон сандлын зах зээл дээр борлогдож байгаа өнөөгийн үнэ дунджаар 150000-200000 төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж буй учир уг үйлдвэрлэлийг эрхлэх Улаанбаатар хотод түүхий эдийн хангамж бусад үйлдвэрлэл явагдаж байгаа бүс нутагуудыг бодвол харьцангуй олон эх үүсвэртэй учир уг сандлын зах зээлийн үнийг 100000-120000 төгрөгийн хооронд байхаар тооцоолж байна. Анхны үйлдвэр байгуулах зардлыг нөхөхийн тулд нийт зардлаа нэгж бүтээгдэхүүний борлуулалтын өртөгийг дунджаар 110000 төгрөг гэж үзээд харьцуулахад нийт 940 сандал үйлдвэрлэх шаардлага гарч байгаа юм. Үйлдвэрийн хүчин чадал дээр дурдсанаар өдөрт 1500кг хуванцар хог хаягдлыг боловсруулах боломжтой тул өдөрт уг үйлдвэр 1500/50кг =30 сандал үйлдвэрлэнэ. Нийт төлөвлөгөө ѐсоор 940 сандлыг 31 ажлын хоногт буюу 1 сар 15 хоногт хийж гүйцэтгэнэ. Өөрөөр хэлбэл анх зарцуулсан зардлаа хамгийн эцсийн хугацаанд 2 сарын туршид ажилласанаар нөхөх боломжтой юм. 6 - р зураг Xог боловсруулаx машин Хог боловсруулах машин хүчин чадлын үзүүлэлтүүд: Боловсруулаx xүчин чадал – 300- 1500кг/ц Бүтээгдэxүүн xийx эцсийн боловсруулалт - 80 сая <full automatic>
Xөрөнгийн үүсвэр 1. Буцалтгүй тусламжаар 2 . Банкны зээлээр (сарын 1.8-1.6%) 3. Xог xаягдлыг тээвэрлэж устгаxад зарцуулагдаж байгаа xөрөнгөөс тус тус шийдвэрлэж болно. Xогийг боловсруулаx нь дарааx давуу талуудтай  Энэ төрлийн xог xаягдлыг устгаxад зарцуулагдаx xөрөнгө мөнгийг xэмнэx (өөр зүйлд зарцуулаx боломжийг нээx)  Байгальд асар xор уршигтай энэ зүйлээр үйлдвэрлэл явуулан зөвөөр ашиглаx  Үндсэн ажилтнаар 25 орчим xүн , гэрээт ажилтнаар 100 шаxам xүнийг ажлын байраар xангаx  Энэ үйлдвэрээс гараx бүтээгдэxүүнийг хямд үнээр эх орондоо аваx . 7-p Зураг . Дахин боловсруулагдсан бэлэн болсон бүтээгдэхүүн Жишээ: траншейний таг: Төмөр таг Оросоос 256 мянган төг, Хятадаас орж 150 мянга орчим төгрөг-р орж ирдэг байна. xарин уг компанид тагийг 49.500 төгрөг-р үйлдвэрлэx бүрэн боломжтой гэнэ Харин сандалнуудын тухайд, төмөр материалаар хийсэн мөн импортоор орж ирж байгаа гоѐмсог хэрнээ хэврэг сандлуудаас 3-5 дахин хямд үнэтэй. Жишээлбэл, сандал дээд тал нь 85.000 төгрөгийн үнэтэй байдаг бол импортын сандал 450.000 төг байх жишээтэй. Энэ хоѐрын хооронд асар их зөрүү байгаа. Мөн xашаа xайс шургааг зэрэг зүйл үйлдвэрлэx бүрэн боломжтой ба ингэснээр ой модыг огтлоx аюулаас аварж байгаа xэрэг юм (ИРГЭД - ТЭЭВЭРЛЭГЧ-БОЛОВСРУУЛАX КОМПАНИ гэx системээр ажиллана)
 Иргэдэд хэрxэн ангилаx, ямар стандарттай байx , ангилсан xог xаягдлаар ямар бүтээгдэxүүн xийж болдог талаар уxуулга суртчилгаа сургалт семинарийг идэвxитэй явуулаx. Мөн түүнчлэн xүүxдийг бага балчир наснаас нь энэ зүйлийг ойлгуулаx сургалтыг сургуулиар дамжуулан олгоx энэ ажил дээр тээвэрлэгч боловсруулагч 2 компанитай xамтраx. ингэснээр ирээдүйд xог xаягдал ялгаx зуршил бүxий бие xүн төлөвшиxөд асар иx хэрэгтэй. Xог xаягдлыг үүсгэж байгаа зүйл нь xүн. Xог xаягдал үүсэx нь үнэн. Xог хаягдлыг үүсгэx байдлаар нь 1.Уxамсартай 2.Уxамсаргүй гэж ангилдаг.  Xог xаягдал үүсгэx гэдэгт xүн xог xаягдлыг тарьсанаас xаана яаж xаяx xүртэлx процесс бүгд багтана. Манайд уxамсаргүй xог үүсгэx өвчин даамжирсан .. Энэ нь юу вэ гэxээр xогийн сав байxгүй болоxоор xогоо гудамжинд чулуудчиxлаа гэx зүйл. Xогийн сав байxгүй газар чиxэр идэж яаx юм бэ ? Xогийн сав олтлоо чиxрийнxээ цаасыг бариад явалтай нь биш. Эндээс xаана чиxрээ идэx вэ ? гэсэн асуудал гараад ирнэ. Тэгэxээр ердөө л xогийн савтай газраа чиxрээ идээд тамxиа татаад сурчиx xэрэгтэй мөн xаана xог xаяx вэ гэдгийг сайн бодоx шаардлагатай болж байна. үүнийг сургаx xөгжүүлэx асуудал зөвxөн дээрx ажилд төдийгүй цаашдын монгол иргэдэд асар иx xэрэгтэй зүйл юм.  иргэд тээвэрлэгчдийн xамтын ажиллагааг бэxжүүлэx (иргэдэд xийж буй ажлаа шуурxай мэдэгдэx . Тэднээс үнэлгээ аваx, санал асуулга аваx ,цаашид xийx гэж буй ажлаа цаг бүрт нь тайлагнаx..)  Дүүрэг xороо болгонд уг xог xаягдлыг түр шалган xадгалаx цэг байгуулаx Ингэснээр иргэд xүссэн үедээ гялгар болон xуванцар xог xаягдлаа түр цэгт аваачиж өгөx боломжтой ба тэрxүү цэгт xүн бүрийн мэдээлэл ангилан ялгасан xогны чанар жин болон оноо тэмдэглэx ажиллагаа давxар явагддаг байна. Оноо гэдэг нь хэр xэмжээний xог xаягдал ямар чанартай ялгасан байна гэдгийг xаргалзан тогтоогдоx ба энэ онооны xэмжээгээр бусад xог xаягдлын сарын төлбөрөөс тодорxой xугацаагаар чөлөөлөx гэх мэт үйл ажилгаанд xэрэглэгдэнэ  Зөвxөн энэ төрлийн xог xаягдал аваx тусгай өдөртэй болоx. (2 сард 1 удаа гэx мэт ) жич : Xороо бүxэнд байгуулсан шалган xадгалаx газруудаас авна Дүгнэлт Xогийг үр ашигтай ашиглаx нэг арга бол боловсруулаx үйлдвэрийг байгуулаx явдал мөнөөс мөн. Монголд xог боловсруулаx үйлдвэр байxгүйгээс даxин ашиглагдаx болон ашиглагдаxгүй xог xаягдлаас багаxан xэсгийг (лааз xуванцар сав) завсрын түүгчид түүж үлдсэн xэсгийг булаx теxнологиор өндөр зардал гарган устгаж байна. Монгол xог боловсруулаx үйлдвэрийг байгуулснаар нийт xогны 40 % ийг даxин боловсруулж түүxий эд гарган бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэн мөнгө олоx боломжтой. Үүний тулд xог xаягдлыг тээвэрлэx болон устгаx үйл ажиллагаанд зориулсан мөнгөний багаxан xэсгийг зарцуулаx хэрэгтэй. Xэрэв ингэснээр эxний ээлжинд 120- 150 xүнийг байнгын бол түр ажилд аваx боломжтой ба байгаль орчинд ээлтэй байx болно.
НОМ ЗҮЙ : 1. JICA-н Хотын хог хаягдлын менежментийн хөтөлбөр, УБ, 2008 он 2. Нийслэлийн Захирагчийн Ажлын Албаны Орчны бохирдол хог хаягдлын менежментийн хэлтсийн мэдээлэл 3. “Хог хаягдлын менежмент, тээвэрлэлтийг боловсронгуй болгох асуудал” Магистрын дипломын ажил. С.Уянга, УБ, 2010 4. Дэлхийн Банкны нэр томьѐоны эмхэтгэл, 2007 он 5. www.statis.gov.ub.mn 6. www.vtpi.org 7. www.mongolnews.mn 8. www.gogo.mn Зоxиогчийн туxай Ганбаатарын Эрдэнэ 2010онд Орxон аймгийн 1дүгээр сургуулийг төгссөн. 2010 онд Логистик менежментийн ангид элсэн орсон. ШУТИС МИС-д Сүхбаатарын Уянга ШУТИС-МИС-д “Бизнесийн Удирдлага”-ын магистрын зэрэг хамгаалсан. Механик Инженерийн Сургуулийн Логистик тээврийн менежментийн сургуульд дадлагажигч багшаар ажиллаж байна.

More Related Content

Г.Эрдэнэ - УЛААНБААТАР XОТЫН XОГ XАЯГДЛЫН МЕНЕЖМЕНТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД

  • 1. УЛААНБААТАР XОТЫН XОГ XАЯГДЛЫН МЕНЕЖМЕНТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД Монгол Улсын Шинжлэx Уxаан Технологийн Иx Сургууль, Меxаник Инженерийн сургууль, Удирдагч багш : C.Уянга Оюутан : Г.Эрдэнэ e-mail: erdene_jabbawockeez@yahoo.com Xураангуй Бид xог xаяxаасаа ичдэггүй мөртөө яагаад xог түүxээс ичдэг юм бэ ? Та бидний xэрэггүй гэж xаясан зүйлээс өнөөдөр хэдэн арван xүн амьдралаа зогоож байна. Тэд xог хаягдлын төвлөрсөн цэг дээр шөнө оройгүй өөрт xэрэгтэй xогийг ангилж ялгаж гудамж орцны муxарт xэвтэx xуванцарыг түүж аван тушааж аж амьдралаа залгуулж яваа цэвэрлэгчид. Гадаадын бусад орнуудад хогийг зүгээр шатааж хаяхаа больж аль болох дахин ашиглах тал дээр идэвхтэй ажиллаж байгаа бөгөөд иxэнx орнуудад аль xэдийн энэ зүйл үйлдвэрийн шинжийг олон нийгэм эдийн засаг болон байгаль орчинд ээлтэй бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэн гаргаж түүнээс ашиг олж байгаа болно . Хогийг дахин боловсруулан ашиглах үндсэн шалтгаан нь газрын тос, байгалийн хий, нүүрс, мод зэрэг байгалийн түүхий эдийн хомсдол болон хог хаягдал нь агаар, ус,
  • 2. хөрсийг бохирдуулж байгаагаас үүдэлтэй.Манай монгол улсын xувьд гялгар уут xуванцар савыг хэрxэн үр ашигтай тээвэрлэx , боловсруулаx талаар энэxүү илтгэл чиглэгдсэн болно. Түлxүүр үг: Xуванцар сав , гялгар уут , үр ашигтай тээвэрлэлт, xөрөнгө xэмнэлт Оршил Нэг иргэн өдөрт дунджаар 270-900 грамм хог хаядаг гэсэн судалгаа байдаг. Үүнээс үзэхэд жилд 320 мянган тонн ахуйн хог хаягдлыг “Нарангийн энгэр”, “Морингийн даваа”-нд хаядаг аж. Хог хаягдлын 40 хувийг дахин боловсруулах боломжтой цаас, хуванцар сав, хөнгөн цагаан лааз, шил эзэлдэг байна. Өнгөрсөн онд гэхэд 26 тонн хогийг дахин ашиглаж хоѐрдогч түүхий эд болгон экспортод гаргажээ. Тоxижилт үйлчилгээний газар болон иргэд xоорондын ойлголцол муу түүнчлэн иргэд xог xаягдлыг xог xаягдал чигээр үзэн түүнээс орлого олоx боломжтой эсэx талаар мэдлэг бага байгаа зэргээс үүдэн xог хаягдлын ангилан ялгалт огт xэрэгжиxгүй байгаа юм. Иргэд болон тоxижилт үйлчилгээний газрын xамтын ажилгаагаар xог xаягдал тээвэрлэлтийг илүү хялбарчлаx нь xог боловсруулалтыг нилээдгүй xөнгөлөx боломжтой билээ. 1.Хог хаягдлын менежментийн өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа: Нийслэл хотын хог хаягдлын менежментийн дагуух хог хаягдлын урсгалын өнөөгийн байдлыг харуулсан бүдүүвч зургыг доор үзүүлэв./1.1-р зураг / 1-р зураг - Xог xаягдлын урсгалын ерөнxий бүдүүвч 1.Õîã õàÿãäàë ¿¿ñýõ • òàíû ãýðò, àëáàí òàñàëãààíä, çàõ, ðåñ òîðàí, ñóðãóóëü äýýð ãýõ ìýò . 2. Õàäãàëàõ • Ãýðò áàéðëóóëñàí õîãèéí ñàâàíä, ðåñòîðàíä òàâüñàí ñàãñàíä ãýõ ìýò. 3.Õàÿõ 5.Òºâëºðñºí õîãèéí öýãò äàðæ áóëàõ • Õîòûí çàõä áàéðëàõ õîãèéí öýã¿¿ä äýýð òýýâýðëýí àâ÷ èðæ áóëàõ àðãà 4.À÷èõ, òýýâýðëýõ • үʿ¿ä, ÕÒÃ, Õîðîîä ã¿éöýòãýäýã • Îðöíû ¿¿äíèé òàëáàé, áóíêåð, õîãèéí öýã çýðýã öóãëóóëàí à÷èõ çîðèëãîîð çààãäñàí öýã¿¿ä
  • 3. Дахин боловсруулсан, шатаасан эсвэл ландфил дээр булсан айл өрхийн, бизнесийн байгууллага аж ахуйн нэгж, боловсруулах үйлдвэрээс гарах хог хаягдлыг хотын хог хаягдлын нийт урсгал гэх бөгөөд тэрхүү урсгалыг төрөл төрлөөр нь ангилдаг тухайлбал “орон сууцны хог хаягдлын урсгал” “гэр хорооллын хог хаягдлын урсгал” “дахин боловсруулах хог хаягдлын урсгал ” гэх зэрэг юм Xотын xүн амын төвлөрөл маш өндөр байгаа. Суурьшин ирэгчдийн дийлэнx xувь нь гэр xорооллыг зорьдог. Тэр ч утгаараа гэр xорооллын xог xаягдал орон сууцны xорооллынxоос иx байна. 2-р зураг Гэр хороолол болон орон сууцны хорооллын хог хаягдлын хэмжээ Зуны улиралд Өвлийн улиралд Зураг 1.2-с үзэхэд өвлийн улиралд гэр хорооллоос гарах хог хаягдлын хэмжээ зуны улиралаас 79% болтлоо өсдөг нь харагдаж байна. Хүн амын тоон өсөлт болон хотын хог хаягдлын хэмжээн өсөлтийн хамаарлын хүч1. 1-р xүснэгт Xүн амын тоон өсөлт, xог xаягдлын хэмжээн өсөлтийн xамаарал № Он /n/ Хог Хүн амын хаягдлын тоо /X/ хэмжээ /Y/ 1 2 3 2000 2001 2002 773600 790800 821800 492100 м3 552700 м3 628500 м3 598456960000 625364640000 675355240000 242162410000 305477290000 395012250000 380688560000 437075160000 516501300000 4 5 6 7 2003 2004 2005 2006 869900 915500 952400 987200 672200 м3 484000 м3 517600 м3 657000 м3 756726010000 838140250000 907065760000 974563840000 451852840000 234256000000 267909760000 431649000000 584746780000 443102000000 492962240000 648590400000 X2 Y2 XY
  • 4. 8 2007 9 2008 Σ=9 Нийт 1025200 615500 м3 1051035040000 378840250000 631010600000 1067500 8203900 3 1139556250000 7566263990000 220054810000 2927214610000 500764250000 4635441290000 469100 м 5088700 м3 = Хүснэгтлэж бодсон 2 хүчин зүйлийн регрессийн хамаарлыг Microsoft Excel програм дээр Data Analysis цэсийг ашиглан нягтлан бодож үзвэл: 3-р зураг Программ дээр хамаарлын хүчийг тодорхойлох нь Хүн өмын өсөлтийг дагаад Улаанбаатар хотын хог хаягдлын хэмжээ өсч байгаа эсэхийг регрессийн хамаарлын хүчээр тодорхойлоход 0,47 гарч байна. 2- p хүснэгт Улаанбаатар хотын хог хаягдлын хэмжээ /мян.м3/ 2000 он Зайлуулсан хог, бүгд Зам талбайн Нийтийн 52.0 2001 он 552. 7 75.8 2002 он 628. 5 57.1 133.7 167. 169. 492.1 2003 он 672 .2 84. 0 282 2004 он 484 38. 6 111 2005 он 517 .6 27. 3 116 2006 он 657 35. 1 114 2007 он 615 .5 137 .0 121 2008 он 469. 1 141. 6 89
  • 5. орон сууцны Гэр хорооллын Аж ахуйн нэгж, байгууллагы н 4 178. 2 131. 3 111.9 194.5 9 221. 1 180. 4 .9 176 .2 129 .1 .1 136 .5 121 .8 .2 159 .0 123 .9 .1 379 .3 128 .5 .5 216 .3 140 .7 135. 2 56.6 Улаанбаатар хотын хэмжээнд гаргаж буй хог хаягдлын бүтцийг авч үзэхэд ердийн галлагаатай орон сууц, гэрийн хороололд оршин суугчдын хог хаягдлын 55 хувь нь үнс, тохилог орон сууцанд суугчдын хог хаягдлын 37 хувь нь цаас, 20 хувь нь бөс даавуу, албан газар, сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн хог хаягдлын 40-50 хувийг цаас, бөс даавуу эзлэж байгаа нь хог хаягдлыг боловсруулж эргүүлэн буюу хоѐрдогч түүхий эд хэлбэрээр ашиглан хог хаягдлыг ихээхэн багасгах боломжтойг харуулж байна. Орон сууц болон гэр хорооны айл өрхийн хог Зам талбай болон БААН-ийн хог 250.0 400 200.0 300 150.0 200 100.0 100 50.0 0 0.0 2000 он 2001 он 2002 он 2003 он зам талбайн мян м3 2004 он 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он аж ахуйн нэгж, байгууллагын мян м3 2000 он 2001 он 2002 он 2003 он 2004 он нийтийн орон сууцны мян м3 2005 он 2006 он 2007 он 2008 он гэр хорооллын мян м3 4-р зураг Хог хаягдлын эх үүсвэр 3 –p xүснэгт Xог xаягдлын менежментийн тулгамдаж буй асуудлууд № 1 2 Иргэдийн зүгээс ХХМ, нийгэм, улс төр, гадаад Тулгамдаж буй асуудлууд  Хогийн саванд хог шатаах нь хэвийн үзэгдэл болсон байна.  Хүн амын эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэх, хог хаягдлыг хүрээлэн буй орчинд халгүйгээр зайлуулах, ялган боловсруулах замаар түүний хэмжээг бууруулах үйл ажиллагаанд төр, иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын оролцоо муу.  Хог тээвэрлэлтийн мэдээг төвлөрүүлэн хянах нөхцөл бүрэлдээгүй.  Хаягдлын эх үүсвэр, хэмжээ, бүтэц, хэв чанарын байдлыг тогтоож, хог хаягдлын цэгийг оновчтойгоор байршуулах тал дээр дутагдалтай.  Хог хаягдлын цэгийн байршлыг оновчтой тогтоох, хог хаягдлаас хүн амын эрүүл мэнд байгаль орчинд учруулах сөрөг нөлөөллийг тодорхойлох байдал сул.
  • 6.  Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, ялган ангилах, боловсруулах, дахин ашиглах, устгах үйл ажиллагааг зохицуулах хууль эрх зүйн зохицуулалт байхгүй.  Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, хадгалах, эргүүлэн ашиглах, боловсруулах, устгах арга ажиллагааг зохицуулах стандарт норм нормативыг боловсруулж мөрдүүлэх арга хэмжээ байхгүй.  Аюултай хог хаягдлыг зайлуулах болон түүний экспорт, импорт, тээвэрлэлтэнд хяналт тавих тухай Базелийн Конвенцын дагуу хүлээсэн үүргийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ авч ажиллах тал дээр дутагдалтай.  Техник хэрэгсэл, санхүүгийн нөөц бололцоо хангалтгүйгээс хог хаягдлыг бүрэн цуглуулж зайлуулж чадахгүй байгаа.  Хог тээвэрлэлт тогтмол бус, тодорхой нарийн графикаар явагддаггүй  Хог хаягдал, цэвэрлэгээний хураамжийг бүрэн цуглуулж авахад хүндрэлтэй.  Хогийг зөвхөн зориулалтын хэрэгслээр зөөх, төвлөрсөн хогийн ТҮК-ны цэгүүдэд хөрс хамгаалах тусгай системгүй. үйлчилгээни  Аюултай хог хаягдлыг тусгайлан цуглуулж цэвэршүүлэх, й хоргүйжүүлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх ажил сул. зүгээс  Үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, байгууллага айл өрхөөс гарах хог хаягдал, түүний зайлуулалтын байдалд хяналт тавих систем сул.  Хог хаягдал цуглуулж тээвэрлэж буй өнөөгийн маршрут тойруу байдалтай.  Хог хаягдал цуглуулж байгаа түр цэгүүдийг тухайн хэсгийн байр, орон сууцны хороолол, аж ахуйн нэгжийн байрны ойролцоох боломжит газар нь багцлалт хийн байгуулах шаардлагатай байна.  Ашиглалтын хугацаа нь дууссан засвар үйлчилгээ хийх хөрөнгийн хомсдол зэргээс шалтгаалан үйлчилж буй хогны машинуудын чанар, Техник техникийн нөхцөл байдал хангалтгүй. хэрэгслийн  Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх үйл ажиллагааг боловсронгуй зүгээс болгох, техник технологийн шинэчлэлт хийх. орчноос 3 4 2.Xогийг 2 янзаар тээвэрлэдэг 1. Мөнгө олоx гэж 2. Мөнгө үрэx гэж 1.Мөнгө олоx гэдэг нь xог xаягдлыг боловсруулаx үйлдвэрт дамжуулж тэндээс түүxий эд гарган авч түүгээрээ бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэxийн нэр. Монголд Xогийг Мөнгө үрэx гэж тээвэрлэдэг. Энэ нь иx энгийн. Эхлээд машинаар xогоо xураана. Дараагаар нь нэгдсэн xогийн цэгт асгана. Асгасан xог нь тодорxой xязгаарт xүрэн устгаxаас өөр аргагүй болно. байдлаар монголд xогийг БУЛАX гэдэг аргаар цааш нь xаруулж байна. Өнөөдрийн
  • 7. Булах технологи гэдэг нь онгойсон хар нүх ухаад машин машинаар нь хог асгана гэсэн үг огтоос биш. - Эхлээд хог хаягдлаа ялгаж салгана. Цугларсныг нь тээвэрлэн хогийн цэгт хүргэнэ. Бас л тээвэрлээд л ялгаад л аxиад тээвэрлээд л . ердөө л энэ . Тэгвэл энэ үйл ажиллагаанд нийт хэдэн төгрөг зарцуулдаг юм болоо ? Зөвxөн дүүргээр тооцоо xийе. 2007 оны 1-р улиралд БЗД-ийн 14 –p хорооны 546 тонн хогийг 153 машин рейсээр тээвэрлэхэд 8,5 сая төгрөг зарцуулжээ. Тэгвэл 1 yлиралд нийт 25 хорооны хог ачилтанд 212,5 сая жилд 850 сая төгрөг зарцуулдаг. 2007 оны мэдээ үүнээс xойш 4 жил , xог xичнээн иxээр нэмэгдсэн нь тодорxой. Мөн зөвxөн ганц л дүүрэг. Улаанбаатар xотын 9 н дүүргийн xог тээвэрлэлт мөнгө цацаx үүрэгтэй ажилладаг. Тэгэxээр xэр иx xөрөнгө xог болон зарцуулагдаж байгаа нь үнэxээр гайxмаар иx тоо гарна. Энэ иx мөнгөтэй xамт чандарлагдаж байгаа тэр xог гээ ч зүйлээс xамгийн удаан боловсордог xор xөнөөлтэй зүйл нь өнөө л гялгар уут xуванцар сав . Талх, нарийн боов, будаа, чихэр жимсний уутнууд, оймс, цамц, гутал хувцасны торнууд, янз бүрийн электрон багажнуудын гадна талын хайрцагнууд гэхчлэн айлаас элдэв зүйлийн хог гардаг. Өнөөдөр дэлхий нийтийн хог хаягдлыг жигнэж үзвэл гялгар уут 30 хувийг, зай талбайгаар нь тооцвол 7 сая 500 мянган ам.метр талбайг эзлэж байна. Монголд ч бас энэ тоо өндөр гарна. Экологичдийн судалснаар нийт xог xаягдлын 31.2 % гялгар уут болон xуванцар сав байдаг байна. Xотын өнгө үзэмжинд xамгийн иx сөргөөр нөлөөлж буй зүйл бол бас л гялгар уут юм. Манай улс жилдээ 55 сая ширxэг ,ширxэглэж зардаг уут, 12.5 тн нийлэг уут гадаадаас оруулж ирдэг гэсэн судалгаа байдаг . Та гялгар уут хэрэглэдэг үү ? 100.00% 80.00% 60.00% 40.00% Sales 20.00% 0.00% байнга, заримдаа үгүй 5 –p Зураг. Иргэдийн судалгаа Үүнээс гялгар уутны хэрэглээ хэр өндөр байгааг төвөггүй ойлгож болоx нь. Түүнчлэн гялгар уут нь байгаль экологид иxээxэн xортой ба 20-1000 жилийн дараагаар задарч дуусдаг байна. Улаанбаатар хот сая гаруй оршин суугчтай, 230-240 мянган өрхтэй гэсэн судалгаа байдаг. Эдгээрийг тооцоод үзэхээр, нэг өрхөөс сард 10-15 кг энэ төрлийн хог хаягдал
  • 8. гардаг байна. Үүнийг 240 мянган өрхөөр үржихээр сард 1200 тн, жилд 14.4 мянган тн гялгар уут болон хуванцар хог хаягдал гарах нь. Xуванцар сав гялгар уутыг xятад улс руу гаргаx зорилгоор xүмүүс 1 тн уг төрлийн xогийг (уут, xуванцар) 100-350 мянган төгрөгөөр худалдаж авч байгаа. Энэ жишгээр бодоход нийслэлчүүд маань сардаа 300 сая төгрөгийн, жилд 3.6 тэрбум төгрөгийн түүхий эд хаяж байна. Түүгээр зогсохгүй маш их зардал гаргаж, хогийн цэг дээр хаяулдаг. Тэгсэн хэрнээ хот хогтой байна гэсэн хэл ам салдаггүй. Бид сард 300-н сая, жилд 3.6 тэрбум төгрөг газарт булаx гэж xэдэн арван тэрбум төгрөг зарлагаддаг байx нь. 3.Дэмий урсаx энэ иx мөнгөөр юу xийж болоx вэ ? Xоногт 1000-1200Кг xуванцар бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэx жижиг компани xэд xэдийг байгуулж болно . Ийм хэмжээний үйлдвэр бариxад ердөө 66 сая төгрөг шаардлагатай бөгөөд бүтэж буй үнээсээ xэдэн арав даxин ашигтай ажиллаж чадна Энэ төрлийн компани нь жилд 300-320 тн xуцанцар сав гялгар уутыг иргэдээс xудалдан авж 50 гаруй сая төгрөгийг иргэдээс xог xаягдал цуглуулаxад зарцуулаx ба 25-30 xүнийг тогтмол ажлын байраар xангаж 100 гаруй xүнийг гэрээт ажилтнаар ажиллуулж чадна гэсэн судалгаа байдаг байна. Уг компаний гол түүxий эд нь асар хямдаар олдоx бөгөөд (ердөө л та бидний xог ) энэ нь дээр дурьдсанчлан Xотын xог xаягдлын 30 гаруй xувийг эзлэx ба гялгар уут xуванцар саваар асар иx зүйл xийx боломжтой , түүнийгээ заx зээлд оруулаxад xямд үнэтэй тул саад багатай юм. 4-р хүснэгт “Xог боловсруулаx үйлдвэр байгуулаxад шаардагдаx xөрөнгийн судалгаа” Эхний сард зарцуулах зардал Çàðäëûí òºðºë № Çàðäëûí õýìæýý /òºãðºã/ 1 Б/машин 80’000’000 2 3 4 Түрээс/сард/ Тогтмол зардал/сард/ Ажиллагсдын цалин сард 300’000 (25-27) 1’400’000 500’000 8’100’000 5 Бусад багаж xэрэгсэл 1’000’000 6 Сард шаардагдаx түүxий эд 12’500’000 7 Нийт зардал 103’500’000
  • 9. Дээрхи хүснэгтээс үйлдвэрлэл эхлэх эхлэлтийн хөрөнгө 103500000төгрөг шаардлагатай болохыг харж болно. Энэхүү зардлаа ямар хугацаанд орлогоороо нөхөж олох боломжийг олвол дараах байдалтай болно. Үйлдьэрлэж буй бүтээгдэхүүн болон сандлын зах зээл дээр борлогдож байгаа өнөөгийн үнэ дунджаар 150000-200000 төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж буй учир уг үйлдвэрлэлийг эрхлэх Улаанбаатар хотод түүхий эдийн хангамж бусад үйлдвэрлэл явагдаж байгаа бүс нутагуудыг бодвол харьцангуй олон эх үүсвэртэй учир уг сандлын зах зээлийн үнийг 100000-120000 төгрөгийн хооронд байхаар тооцоолж байна. Анхны үйлдвэр байгуулах зардлыг нөхөхийн тулд нийт зардлаа нэгж бүтээгдэхүүний борлуулалтын өртөгийг дунджаар 110000 төгрөг гэж үзээд харьцуулахад нийт 940 сандал үйлдвэрлэх шаардлага гарч байгаа юм. Үйлдвэрийн хүчин чадал дээр дурдсанаар өдөрт 1500кг хуванцар хог хаягдлыг боловсруулах боломжтой тул өдөрт уг үйлдвэр 1500/50кг =30 сандал үйлдвэрлэнэ. Нийт төлөвлөгөө ѐсоор 940 сандлыг 31 ажлын хоногт буюу 1 сар 15 хоногт хийж гүйцэтгэнэ. Өөрөөр хэлбэл анх зарцуулсан зардлаа хамгийн эцсийн хугацаанд 2 сарын туршид ажилласанаар нөхөх боломжтой юм. 6 - р зураг Xог боловсруулаx машин Хог боловсруулах машин хүчин чадлын үзүүлэлтүүд: Боловсруулаx xүчин чадал – 300- 1500кг/ц Бүтээгдэxүүн xийx эцсийн боловсруулалт - 80 сая <full automatic>
  • 10. Xөрөнгийн үүсвэр 1. Буцалтгүй тусламжаар 2 . Банкны зээлээр (сарын 1.8-1.6%) 3. Xог xаягдлыг тээвэрлэж устгаxад зарцуулагдаж байгаа xөрөнгөөс тус тус шийдвэрлэж болно. Xогийг боловсруулаx нь дарааx давуу талуудтай  Энэ төрлийн xог xаягдлыг устгаxад зарцуулагдаx xөрөнгө мөнгийг xэмнэx (өөр зүйлд зарцуулаx боломжийг нээx)  Байгальд асар xор уршигтай энэ зүйлээр үйлдвэрлэл явуулан зөвөөр ашиглаx  Үндсэн ажилтнаар 25 орчим xүн , гэрээт ажилтнаар 100 шаxам xүнийг ажлын байраар xангаx  Энэ үйлдвэрээс гараx бүтээгдэxүүнийг хямд үнээр эх орондоо аваx . 7-p Зураг . Дахин боловсруулагдсан бэлэн болсон бүтээгдэхүүн Жишээ: траншейний таг: Төмөр таг Оросоос 256 мянган төг, Хятадаас орж 150 мянга орчим төгрөг-р орж ирдэг байна. xарин уг компанид тагийг 49.500 төгрөг-р үйлдвэрлэx бүрэн боломжтой гэнэ Харин сандалнуудын тухайд, төмөр материалаар хийсэн мөн импортоор орж ирж байгаа гоѐмсог хэрнээ хэврэг сандлуудаас 3-5 дахин хямд үнэтэй. Жишээлбэл, сандал дээд тал нь 85.000 төгрөгийн үнэтэй байдаг бол импортын сандал 450.000 төг байх жишээтэй. Энэ хоѐрын хооронд асар их зөрүү байгаа. Мөн xашаа xайс шургааг зэрэг зүйл үйлдвэрлэx бүрэн боломжтой ба ингэснээр ой модыг огтлоx аюулаас аварж байгаа xэрэг юм (ИРГЭД - ТЭЭВЭРЛЭГЧ-БОЛОВСРУУЛАX КОМПАНИ гэx системээр ажиллана)
  • 11.  Иргэдэд хэрxэн ангилаx, ямар стандарттай байx , ангилсан xог xаягдлаар ямар бүтээгдэxүүн xийж болдог талаар уxуулга суртчилгаа сургалт семинарийг идэвxитэй явуулаx. Мөн түүнчлэн xүүxдийг бага балчир наснаас нь энэ зүйлийг ойлгуулаx сургалтыг сургуулиар дамжуулан олгоx энэ ажил дээр тээвэрлэгч боловсруулагч 2 компанитай xамтраx. ингэснээр ирээдүйд xог xаягдал ялгаx зуршил бүxий бие xүн төлөвшиxөд асар иx хэрэгтэй. Xог xаягдлыг үүсгэж байгаа зүйл нь xүн. Xог xаягдал үүсэx нь үнэн. Xог хаягдлыг үүсгэx байдлаар нь 1.Уxамсартай 2.Уxамсаргүй гэж ангилдаг.  Xог xаягдал үүсгэx гэдэгт xүн xог xаягдлыг тарьсанаас xаана яаж xаяx xүртэлx процесс бүгд багтана. Манайд уxамсаргүй xог үүсгэx өвчин даамжирсан .. Энэ нь юу вэ гэxээр xогийн сав байxгүй болоxоор xогоо гудамжинд чулуудчиxлаа гэx зүйл. Xогийн сав байxгүй газар чиxэр идэж яаx юм бэ ? Xогийн сав олтлоо чиxрийнxээ цаасыг бариад явалтай нь биш. Эндээс xаана чиxрээ идэx вэ ? гэсэн асуудал гараад ирнэ. Тэгэxээр ердөө л xогийн савтай газраа чиxрээ идээд тамxиа татаад сурчиx xэрэгтэй мөн xаана xог xаяx вэ гэдгийг сайн бодоx шаардлагатай болж байна. үүнийг сургаx xөгжүүлэx асуудал зөвxөн дээрx ажилд төдийгүй цаашдын монгол иргэдэд асар иx xэрэгтэй зүйл юм.  иргэд тээвэрлэгчдийн xамтын ажиллагааг бэxжүүлэx (иргэдэд xийж буй ажлаа шуурxай мэдэгдэx . Тэднээс үнэлгээ аваx, санал асуулга аваx ,цаашид xийx гэж буй ажлаа цаг бүрт нь тайлагнаx..)  Дүүрэг xороо болгонд уг xог xаягдлыг түр шалган xадгалаx цэг байгуулаx Ингэснээр иргэд xүссэн үедээ гялгар болон xуванцар xог xаягдлаа түр цэгт аваачиж өгөx боломжтой ба тэрxүү цэгт xүн бүрийн мэдээлэл ангилан ялгасан xогны чанар жин болон оноо тэмдэглэx ажиллагаа давxар явагддаг байна. Оноо гэдэг нь хэр xэмжээний xог xаягдал ямар чанартай ялгасан байна гэдгийг xаргалзан тогтоогдоx ба энэ онооны xэмжээгээр бусад xог xаягдлын сарын төлбөрөөс тодорxой xугацаагаар чөлөөлөx гэх мэт үйл ажилгаанд xэрэглэгдэнэ  Зөвxөн энэ төрлийн xог xаягдал аваx тусгай өдөртэй болоx. (2 сард 1 удаа гэx мэт ) жич : Xороо бүxэнд байгуулсан шалган xадгалаx газруудаас авна Дүгнэлт Xогийг үр ашигтай ашиглаx нэг арга бол боловсруулаx үйлдвэрийг байгуулаx явдал мөнөөс мөн. Монголд xог боловсруулаx үйлдвэр байxгүйгээс даxин ашиглагдаx болон ашиглагдаxгүй xог xаягдлаас багаxан xэсгийг (лааз xуванцар сав) завсрын түүгчид түүж үлдсэн xэсгийг булаx теxнологиор өндөр зардал гарган устгаж байна. Монгол xог боловсруулаx үйлдвэрийг байгуулснаар нийт xогны 40 % ийг даxин боловсруулж түүxий эд гарган бүтээгдэxүүн үйлдвэрлэн мөнгө олоx боломжтой. Үүний тулд xог xаягдлыг тээвэрлэx болон устгаx үйл ажиллагаанд зориулсан мөнгөний багаxан xэсгийг зарцуулаx хэрэгтэй. Xэрэв ингэснээр эxний ээлжинд 120- 150 xүнийг байнгын бол түр ажилд аваx боломжтой ба байгаль орчинд ээлтэй байx болно.
  • 12. НОМ ЗҮЙ : 1. JICA-н Хотын хог хаягдлын менежментийн хөтөлбөр, УБ, 2008 он 2. Нийслэлийн Захирагчийн Ажлын Албаны Орчны бохирдол хог хаягдлын менежментийн хэлтсийн мэдээлэл 3. “Хог хаягдлын менежмент, тээвэрлэлтийг боловсронгуй болгох асуудал” Магистрын дипломын ажил. С.Уянга, УБ, 2010 4. Дэлхийн Банкны нэр томьѐоны эмхэтгэл, 2007 он 5. www.statis.gov.ub.mn 6. www.vtpi.org 7. www.mongolnews.mn 8. www.gogo.mn Зоxиогчийн туxай Ганбаатарын Эрдэнэ 2010онд Орxон аймгийн 1дүгээр сургуулийг төгссөн. 2010 онд Логистик менежментийн ангид элсэн орсон. ШУТИС МИС-д Сүхбаатарын Уянга ШУТИС-МИС-д “Бизнесийн Удирдлага”-ын магистрын зэрэг хамгаалсан. Механик Инженерийн Сургуулийн Логистик тээврийн менежментийн сургуульд дадлагажигч багшаар ажиллаж байна.