Nepalko Itihas
Nepalko Itihas
g]kfnsf] Oltxf;sf] :j0f{sfn eg]/ lrlgg] . g]kfnsf] Oltxf;df cfly{s,;fdflhs, ;f:s[lts wfld{s / /fhg}lts ?kdf ljsl;t x'g
yfn]sf], lgdf{0f sfo{ / a:t'snfdf pNn]lvs k|ult ePsf] / k|fdfl0fs k|df0f kfO{g] Oltxf;sf] sfnv08sf] ?kdf lnO{g] .
k|yd lnR5jL /fhf sf] x'g < hob]j k|yd
k|yd k|dfl0fs /fhf eg]/ s;nfO{ lrlgG5 < dfgb]j
;g\ bf];|f] ;tfAbLdf g]kfn cfPsf] , Golden Age of History ,
lnR5jLsfnsf /fhfx? M
hob]j k|yd M k|yd lnR5jL /fhf
dfgb]jeGbf !^ k':tf cuf8Lsf /fhf , lnR5jL j+zsf k|yd /fhf elgg] .
k|r08b]j M zflGt>Lsf] pkflw wf/0f u/]sf ,
kz'kltgfysf] dlGb/ :yfkgf ug{] /fhf
:joDe'sf] Hof]ltnfO{ 5f]kL ;f]dfyL r}To lgdf{0f ug{] /fhf
;'k'ik M lnR5jL /fhf , logn] g]kfndf j0f{ Joj:yfsf] z'?jft u/]sf - $ j0f{ !* hft _
xl/bQ M g]kfndf j}i0fj wd{sf] pTyfg ug{] /fhf , pkTofsfsf rf/ gf/fo0fsf] :yfkgf logn]g} u/]sf x'g .
a[ifb]j M :joDe' dxfr}To e§f/ssf] :yfkgf / rfjlxnsf] r}Tosf] lgdf{0f u/fPsf lyP .
z+s/b]j M l;+x h:t} k/fqmdL bfgL , cg'zf;glk|o, oz:jL /fhf dflgG5 .
dfgb]j M
lj=;= %@! b]lv %^@ ;Dd zf;g sfn
>L dfgfª\s / ef]lugL c+lst d'b|f - dfgfÍ _ sf] k|rng
dfgu[xsf] lgdf{0f
rfu'gf/fo0fsf] lgdf{0f , ltlyldtL o'Qm clen]v – rfu'sf] clen]v v8f u/]sf lj=;= %@!
uf]s0f{df dfga a:tL a;fpg] /fhf
gfu / af;'sLsf] k'hf ug{] rng rnfPsf .
;j{k|yd lznfn]vsf] :yfkgf ug{] /fhf .
j;Gtb]j M
lj=;= %^# b]lv %*( ;Dd zf;g ;~rfng , … :jl:t g]kfn]EoÚ eGg] pNn]v u/]sf , logsf] kfnfb]lv 4}wzf;g - b'O{hgfn] ;o'Qm
zf;g ug{] Joj:yf _ z'? ePsf] .
lzjb]j k|yd M lj=;= ^$& b]lv ^^! ;Dd zf;gsfn , lognfO{ lnR5ljs'ns]t' elgG5 .\
c+z'jdf{ M
^^@ b]lv lj=;= ^&* ;Dd !^ aif{ zf;g ;~rfng
lzjb]j k|ydsf efGhf ÷- HjfO{ elgPsf] klg kfOG5 _
u'Kt ;Dat rnfPsf
dxf/fhlw/fh dxf;fdGt , dxf;fdGt , snxfledfgL , kz'kltkfbfg'u[lxt kblj wf/0f ug{]
o'j/fhlw/fh 3f]if0f ug{] k|rng
s}nfzs'6 ejgsf] lgdf{0f
2|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
afnssf] ;fngfn sf6\g] k|rng rnfPsf .
kz'kltnfO{ /fli6«o b]jtfsf] dfGotf lbPsf .
anDa'df dfgjj:tL j;fPsf , a'ª\dtLdf lznfn]v :yfkgf u/]sf]
j}>j0f d'b|fsf] k|rng u/fPsf , af]lw;Tjsf] cjtf/ dflgg] lnR5jL /fhf
s}nfzs'6 ejgsf] lgdf{0f - b]jkf6g , kz'ktL glhs} agfPsf _ ,zAbljBfsf] /rgf
pbob]j M
lzjb]j k|ydsf 5f]/f , c+z'jdf{sf] d[To'kl5 /fhf ePsf . lj=;= ^&* b]lv ^*! ;Dd zf;g u/]sf lognfO{ logs} efO{
w|'jb]jn] lhi0f'u'Kt ;uF ldn]/ kbRo'Q u/fPsf .
w|'jb]j / lhi0f'u'Ktsf] zf;gsfn M
ljb|f]x ul/ cfˆg} bfO{ pbob]j ;QfRo't u/fO{ /fhf ePsf w|'jb]j x'g t/ /fHo;~rfngdf pbob]j eGbf lhi0f'u'Ktsf] k|efj
jl9 ePsf] kfOG5 .
g/]Gb|b]j M
dxf/fhlw/fh k/de§f/s sf] kbjL lnPsf
eb|flwjf;sf] lgdf{0f , /ftf] dl5Gb|gfy hfqfsf] z'?jft
‰ofndf a'§f /fVg] k|rng
cf;gdf l;+xsf] cfs[tL agfPsf , l;xf+;g
4}wzf;gsf] cGTo cGTo u/]sf
k0f / k'/f0f gfds d'b|fsf] k|rng
lnR5ljsfnsf k'0f{rGb| elgg]
lzjb]j ltt[o M
u'0fsfdb]j M
sflGtk'/ zx/sf] lgdf{0f ug{ ! nfv d'b|f vr{ u/]sf, !* xhf/ 3/ agfO{ cfw'lgs sf7df8f}Fsf] lgdf{0f u/]sf .
nIdLsfdb]j ;d]t elgg]
s'df/Lsf] k'hf ug{] rng rnfPsf .
kz'kltdf ;'gsf] 5fgf] nufPsf . OGb|hfqfsf] k|f/De u/]sf]
s[i0f hfqf , >[ª\e]/L hfqf , nfv] hfqf , lxn]hfqf
lnR5jLsflng ljleGg k|zf;lso kbflwsf/Lx?
dxf;j{b08gfos k|wfgGofoflwz ;j+b08gfos Gofoflwz
dxfjnfWoIf k|wfg;]gfklt anfWoIf ;]gfktL
e6gfos ;]gfWoIf cdfTo dGqL:t/sf] clwsf/L
o'j/fh eflj /fhf k|;fbflws[t sfof{no k|d'v
k|wfg u|fd k|zf;s e6 l;kfxL
;fdGt k|zf;s uf}lNds ;]gfgfos
dxfk|ltxf/ /fhul4;DalGw sfd ug{] e§f/s /fhfsf] lghL ;lrj
b'ts zfxL 3f]if0ff ug{] JoflQm lk7fWoIf /fhu2L lgl/If0f ug{] d'Vo AoflQmq
;fy{ Jofkf/L ;fy{afx Jofkf/Lsf] gfOs]
rf/ef6 ufpFufFp uP/ s/ ;+sng kf}/ s]Gb|df a:g] hgtf
ug{] JoflQm
hfgkb ufFpdf –k|b]zdf a:g] hgtf ljifoktL lhNnf k|d'v
lnR5ljsflng s]lx k|zf;lgs lgsfox?
s'y]/ clws/0f M /fhZj ;+sng, hUuf vl/b ljlqm tyf e'ld;DalGw d'2f x]g{] c8\8f
dfKrf]s M ljjfx , kf/kfr's] tyf ;DkQL;DalGw d2f x]g{] c8\8f
lnªjn M oftfoft, s'nf] / vfg]kfgL;DalGw sfd ug{] c8\8f
z'NnL M k~rck/fw - rf]/L , hf/L , xTof , /fhb|f]x / ck/fwdf / ck/fwdf ;3fpg] _ ;DalGw d2f x]g{] c8\8f
cGt/f;g M Goflos lg0f{o lbgsf nflu /fhf;lxtsf] ;ef jf Ohnf;
k/df;g M k~rvt;DalGw d'2f x]g{] c8\8f
3|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
ahf/ c8\8f M eG;f/ ;DalGw sfo{ ug{] c8\8f
kf~rfnL M ufpFsf] d'2fdfldnf / ljsf; lgdf{0f sfo{ ug{] lgsfo
lnR5ljsflng s/x? M
ef]us/ kz'kfngdf nufOg] s/ dNno'4 / uf]o'4 s/ dgf]/~hgdf nufOg] s/
s/ jfl0fHodf nufOg] s/ t}ns/ t]ndf nufOg] s/
;'s/s/ ;'Fu'/df nufOg] s/ efus/ s[lif pTkfbgdf nufOg]s/
cfk0fs/ k;ndf nufOg] s/ r}ns/ sk8fdf nufOg] s/
l;+s/ kmlg{r/df nufOg] s/ dNn s/ e};L+df nufOg] s/
ljleGg 7fFpdf al:t j;fpg] /fhfx?
sflGtk'/ u'0fsfdb]j sLlt{k'/ lzjb]j k|yd
nlntk'/ j/b]j eQmk'/ cfgGbb]j
uf]s0f{ dfgb]j anDa' c+z'jdf{
yfgsf]6 lzjb]j l4lto xf8LufFp anb]j
a'9flgns07 hob]j l4lto
lnR5ljsflng k~rck/fw s] s] x'g
rf]/L xTof k/:qLx/0f /fhb|f]x / ck/fwdf ;3fpg]
4|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
lnR5ljsflng cGo s]xL hfgsf/Lx?
c+z'jdf{sf] af/]df s'g k|l;4 lrlgof n] j0f{g u/]sf 5g\ < x'ofª ;fª
e[sl6n] ltAat hfbf cfkm';u} nu]sf af}4 leIf' sf] xf] < lznd~h'
c+z'jdf{ n] jgfPsf] ljxf/ s'g xf] < /fhljxf/
e[s'6LnfO{ ltAatdf xl/ttf/f elgGYof] , h;sf] ljjfx ;|f]ªrf]ªuDkf] ;Fu ljjfx ul/Psf] lyof] .
e[s'6L nfO{ ltAatL efifdf l9r'ª elgGYof] eg] afNosfndf v's'gL elgGYof] .
dfgfÍ s'g wft'af6 agfOPsf] lyof] < tfdf
g]kfnsf] k|yd /fhb/jf/ eg]/ s] nfO a'lemG5 < dfgu[x
u'0fsfdb]jn] :yfkgf u/]sf] d'lt{ s'g xf] < pdfdx]Zj/
lnR5jLx?n] sxfFsf] o'4sf] ls/ftLx?nfO{ k/flht ul/ zf;g z'? u/]sf x'g < Rof;nsf] o'4df *)) ls/ftL df/]sf
s}nfzs'6 ejgsf] dlxdf sxfFsf] lznfn]vdf ul/Psf] 5 < ;fFufsf] lznfn]v
lnR5jLsflng k|rngdf /x]sf] k0f / k'/f0fdf ! k'/f0f a/fa/ slt k0f x'GYof] < !^ k0f
lnR5jLsfnsf] /fhsLo efiff s] xf] < ;+:s[t
lnR5jLsfndf lqs/ eGGffn] s'g s'g s/nfO{ a'lemG5 < efu, ef]u / s/
g]kfnsf] ;a}eGbf k'/fgf] dlGb/ :joDe'gfy nfO{ dflgG5 eg] Kofuf]8f z}nLsf] k'/fgf] dlGb/ rfu'gf/fo0f dlGb/ xf] .
lnR5ljsfndf wft'sf] d'lt{ - wft'sf] pBf]u _ agfpg] 7fFpnfO{ s] elgGYof] < tfd|s'6zfnf
lnR5ljsfndf zx/df a:g] hgtfnfO{ kf}/ elgGYof] eg] ufFpdf a:g] hgtfnfO{ hfgkb elgGYof] .
lnR5ljsfndf lzIff ;DalGw klg sfd ug]{ ;+:yfnfO{ s] elgGYof] < cu|xf/
dNnsfn ÷dWosfn
g]kfndf dNnx?sf] k|j]z sxfFaf6 ePsf] dflgG5 < u08sL If]qdf cfPsf ef/tsf] s'lzgu/ af6
k|yd dNn/fhf sf] x'g < cl/b]j dNn
cl/b]jdNn kl5 sf] /fhf ePsf] lyP < ceo dNn
kz'kltdf dxf:gfg u/fpg] / e'sDkdf kl/ dg{] /fhf sf] x'g < ceo dNn
dNnsfnsf s]xL /fhfx?sf] af/]df ;fdfGo hfgsf/L M
hol:ylt dNn M
/fhNnb]jL ;Fu ljjfx ul/ /fhf ePsf x'g , logL sgf{6 j+zsf lyP . – 8f]nhL k|yf cg';f/ ljjfx u/]sf x'g .
/fhNnb]jL k|yd gfojL rnfpg] /fgL b]jnb]ljsL 5f]/L x'g , - /fhu2Ldf a:g] k|yd dlxnf gfosb]lj x'g _
;j{k|yd Joj;flos lzIffsf] z'?jft ug{] /fhf
hUufwlgnfO{ tlN;ª / hUuf sdfpg]nfO{ df]xL eGg] rng rnfPsf .
a|fDx0fnfO{ k~ruf}8 / k~rb|lj8df ljefhg u/]sf
ljjfxkl5 dlxnfsf] y/ k'?ifsf] y/df abNg] rng rnfPsf
hUufhldgsf] gfkhfFr ug{] tyf hUuf hldg lwtf] /fv]/ C0f lng] rng rnfPsf .
dfgj Gofozf:qsf n]vs
ck/fwLnfO{ clly{s b08 lbg] rng rnfPsf .
hojfu]Zj/Lsf] dlGb/ / kz'klt5]pdf nj / s'zsf] dlGb/ agfPsf .
;dfh ;'wf/s /fhf , $ hft- a|fDx0f, If]qL a}Zo / z'b| _#^ j0f{ sf] rng rnfPsf . a0f{ cg';f/sf sfo{ ljefhg u/]sf .
nlntk'/df s'De]:j/ dlGb/ agfPsf
oIf dNn M
pkTofsfsf] /fHo ljefhg u/L cfˆgf 5f]/fx?nfO{ afF8\g] /fhf .
g]kfn d08n]Zj/sf] pkflw wf/0f u/]sf
kz'kltdf e§ k'hf/L /fVg] rng rnfPsf , eQmk'/sf] bQfq]ossf] dlGb/ lgdf{0f u/]sf .
;lxtf kf7 gfds x:tlnlvt u|Gysf /rgfsf/ sf] x'g .
5|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
dx]Gb| dNn M
rfFbLsf] df]x/ rngdf Nofpg] , k|hf dbf{ 5fs 5f]8\g] /fhf , k|hfsf] w'/Laf6 w'jfF glg:s];Dd ef]hg u|x0f gug{] /fhf
tn]h' ejfgLsf] dlGb/ agfPsf , - h'g dlGb/ /fd gjdLsf lbg ;j{;fwf/0fsf nflu vf]lnG5 _
:j]t ljgfos hfqfsf] rng rnfPsf .
ljb]zaf6 tflnd k|fKt hgzlQm lemsfO{ g]kfndf pBf]usf] ljsf; u/fpg] k|of; u/]sf .
l;l4g/l;+x dNn M
@! uh'/ ePsf] kf6gsf] s[i0f dlGb/ agfPsf .
uf]/vfsf /fhf /fdzfx ;uF Jofkfl/s ;DaGw sfod u/]sf .
sflt{s gfr , g/l;+x g[Tosf] rng rnfPsf .
/fhsfh 5f]/f >Llgjf; dNnnfO{ 5f]8L wd{sd{df nfu]sf .
rGb|fo0f a|t a;L udL{df k~rfUgL tfKg] / hf8f]df lr;f] 9'Ëfdf a;L tk:of ug{] /fhf .
k|tfk dNn
!% efiffsf uftf , gfdsf] cl3 sljGb| n]Vg] /fhf .
/fgLkf]v/Lsf] lgdf{0f ug{] /fhf , tflGqs zlQm4f/f sfn e}/jnfO{ x;fpg] /fhf .
a'9flgns07sf] kfgL xg'dfg9f]sf ;Dd Nofpg] /fhf , logs} kfnfaf6 /fhfx?n] a'9flgns07sf] bz{g ug{ 5f8]sf x'g .
xg'dfg9f]sfsf] b/af/leq ;'Gb/L rf]s , gf;nrf]s , g/l;+xrf]s , sfnLrf]s agfpg] /fhf.
xg'dfg 9f]sfsf] d'lt{ , sfn e}/jsf] :yfkgf , /fgLkf]v/Lljrsf] hn]Zj/ dxfb]jsf] dlGb/ , kz'kltsf] sf]l6lnË, blIf0fsfnLsf] dlGb/
lgdf{0f u/]sf .
b'/ljgsf] k|of]u ug{] /fhf . d'b|fdf /fgLsf] gfd pNn]v ug{] k|yd dNn /fhf .
xl/l;l4sf] gfr x]bf{x]b{} dg{] /fhf .
nIdL g/l;+x dNn
sfi7d08ksf] lgdf{0f ug{ nufPsf , lj;]t gfd u/]sf JoflQm4f/f Pp6} ;fnsf] ?vaf6 lgdf{0f ul/Psf] lyof] .
sfhL led dNnsf] xTof ug{ nufpg] , h;sf] sf/0fn] kZrtfkdf kfun ePsf , af}nfxf /fhf ;d]t elgg] /fhf .
hok|sfz dNn M
sflGtk'/sf clGtd dNn /fhf , k[lYjgf/fo0f ;Fu 5ftf / h'Qf dfUg] /fhf .
ljZjsf] ;a}eGbf ;fgf] d'b|f hfef lgsfnL lugLh a's ckm /]s{8df gfd btf{ ul/Psf /fhf .
afnfh'sf @! wf/fsf] lgdf{0f ug{] /fhf ,OGb|hfqfdf s'df/Lsf] /y 3'dfpg] rng rnfPsf /fhf .
:j0f{ d'b|f / c;kmL{ k|of]udf Nofpg] /fhf , lognfO{ ;xof]u ug{ sKtfg lsgng g]kfn cfPsf .
of]ug/]Gb| dNn M
ha;Dd d]/f] ;flnsdfly /x]sf] r/f p8]/ hfGg ta;Dd dnfO{ hLljt g} ;Demg" eGg] /fhf , xfn;Dd lhljt dflgg] /fhf
logsf] d[To'df #! hgf /fggL ;tL uPsf lyP . lognfO{ tdfv'df ljif ldnfO{ if8\oGqk'j{s dfl/g] /fhf x'g .
;}lgs axfb'/L b]vfpg]nfO{ r'8fd0fL kbs lbg] /fhf .
e'kltGb| dNn
eQmk'/sf] b/jf/ cuf8L cfˆgf] ;flns agfpg] /fhf .
eQmk'/sf] %% ‰ofn] b/jf/ , GofKtf]nsf] dlGb/ , e}/jsf] dlGb/ agfpg] /fhf .
logn] piffx/0f / h}dgL ef/t gfds gf6s n]v]sf lyP .
cgGt dNn
logsf] kfnfdf s0ff{nL k|b]zsf v; /fhf lhtf/L dNnn] g]kfn pkTofsfdfly cfqmd0f u/L pkTofsfsf ufFpdf cfuf] nufO{lbPsf .
cgGt dNnn] !@))) 3/ / Ps b/jf/ lgdf{0f ug"{sf ;fy} ag]kf , kgf}tL , gfnf, w'lnv]n, ;fFuf cfbL zx/sf] lgdf{0f u/]
dNn /fhfx?sf] ktg x'gsf sf/0fx?
pkTosfsf /fHo ljefhg / sdhf]/ cfly{s cj:yf .
cfly{s gfsfalGb / sdhf]/ a}b]lzs ;DaGw .
dNn /fhfx?sf] clN5 / ljnf;L lhjg z}nL .
pkTosfsf ltg /fhfx? larsf] dgd'6fj / kf6gsf 5 k|wfgx?sf] HofhtL
6|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
k[YjLgf/fo0f zfxsf] s'6gLlt / pgsf] b'/blz{tf
dNnsfnsf cGo s]xL ;fdfGo hfgsf/Lx? M
kf6gsf ^ k|wfg4f/f b'j} cfFvf lemlsPsf /fhf sf] x'g< /fHok|sfz dNn
dNnsfndf ;}lgsnfO{ s] elgGYof] < pd/fj
dxfdf/Ldf k/]/ dg{] /fhf sf] x'g < efis/ dNn
g]kfndf d';ndfgx?sf] k|j]z s;sf] kfnfdf ePsf] lyof] < /Tg dNn
sfi7d08knfO{ csf]{ s] gfdn] lrlgG5 < d?;Qn
k/:qL;Fu cg'lrt ;DaGw sfod u/]sf] cf/f]kdf tn]h' dlGb/df sfl6g] /fhf sf] x'g < ljZjlht dNn
dNnsfndf xg'dfg 9f]sfsf] gfd s] lyof] < u'tkf}F
l;d|guf}9df cfqmd0f ug{] lbNnLsf ;'Ntfg sf] lyP < uof;'l4g t'uns
v; /fHosf ;+:yfks sf] x'g < gfu/fh
‰ofndf /+lug l;;f /fVg] rng rnfpg] /fhf sf] x'g < /0fhLt dNn
z/0fdf d/0f x'g' x'b}g eGg] /fhf sf] x'g < /0fhLt dNn
zflGt ;'/Iffsf nflu agfOPsf] lsNnfnfO{ dNnsfndf s] elgGYof] < sjf7
/flgkf]v/Lsf] lgdf{0f slxn] eof] < lj=;= !&@& - lji0f'lty{ k'/fgf] gfd_
kf6gsf] s[i0fdlGb/sf] lgdf{0f slxn] eof] < lj=;= !^(#
tn]h' ejfgL k|zGg eO{ s'g /fhf;Fu cfO{ kf;f v]n]sL lyOg elgG5 < huHof]tL dNn
s0f{nLsf v; /fHosf ;+:yfks sf] x'g gfu/fh n] lj=;=!@^)
ceo dNnsf] kfnfb]lv v; /fHo ljefhg eO{ afO;] /fHosf] ;'?jft ePsf] xf] . !$ cf} ;tfAbL
rf}lj;] /fHo !^ cf} ;tfJbLdf ag]sf] xf] .
v; /fHosf] b'Oj6f /fhwfgL lyP lztsflng b}n]vsf] b'Nn' / u[idsflng h'Dnfsf] l;+hf x'g .
kz'kltgfydf s;sf] s] of]ubfg <
dlGb/ agfpg] k|r08b]j dxf:gfg sf] rng rnfpg] ceo dNn
/fhdfGotf lbg] c+z'jdf{ ;'gsf] 5fgf r9fpg] lzj b]j
:j0f{do agfpg] efis/ adf{ e§ k'hf/L /fVg] oIfdNn
at{dfgsf] d'lt{ agfpg] hol;+xb]a b]jnx? agfpg] ;'k'ik
kz'ktLsf] a;fxf agfpg] huth+u k~rfd[tn] :gfg u/fpg] k[YjLgf/fo0f zfx
7|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
hf]zL Hof]ltif , kl08t sfhL ef/bf/
pd/fj ;}lgs rf}sL jf u9Lsf k|d'v sf]§gfos lsNnf /Ifs
JoflQm
5l/bf/ bf}8fxf 6f]nLsf] cWoIf v/bf/ b]ze/ e|d0f ul/ Gofo lbg]
ysfnL k~rx?sf] k|d'v /fhf]kfWofo /fhu'?
9Nkf s'nf] gx/ cflbsf] /]vb]v ug{] c8\8f Gofosf] ;|f]t /fhf- wd{zf:q, Gofozf:qsf cfwf/df_
Goflos c;dfgtf Pp6} ck/fwdf 7'nf] hftLnfO{ sd / ulDe/ ck/fw rf]/L k/:qLx/0f, /fhb|f]x, uf]xTof, afnxTof
;fgf] hftLnfO{ al9 ;hfo , :qLxTof, lkt[xTof, u'?xTof
bf}jf/Ls :yflgo ?kdf l5gf]kmfgf] ug{ k~r;d'Rro ;fgfltgf em} emu8f x]g{] :yfgLo
g;lsPsf d'2f /fhf ;dIfk'¥ofpg] a'9fkfsfx?sf] ;d'x
s;n] s] agfP
wf]jLsf] xftaf6 kfgL rnfpg] nIdLg/l;+x dNn gjb'uf{ gfr , dxfnIdL gfr ;'j0f{ dNn
ufO{hfqf rf/s'g] d'b|f , ;]tf] k|tfk dNn uf]bfj/Lsf] !@ aif{] d]nf lgldif
dlR5Gb|gfy
rfFbtf]8f / aUuL r8\g] eLd;]g yfkf ci6dft[sf gfFr >Llgjf; dNn
5fnfsf] d'b|f l;l4gl;+x dNn d'b|fsf] rng gfu / afz'sL k'hf dfgb]j
dfgfkfyLsf] rng /fdzfx lj:s]6 hfqf huHof]tL dNn
ljtf{ lbg] aL/zD;]/ ;'sL lzjb]j t[tLo
afnssf] ;fngfn sf6\g] c+z'jdf{ /ftf] dlR5Gb|gfy g/]Gb|b]j
OGb|hfqf , lxn]hfqf , nfv]gfFr , u'0fsfdb]j s[i0f hfqf, >ªe]/L hfqf , s'df/L agfO{ u'0fsfdb]j`
k'hf
k]G;g, sf]6{ lkm , vfd h'4 zD;]/ zlgaf/ ljbf lbg] ledzD;]/
sfof{no ;do !) M % ug{] b]j zD;]/ OGb|hfqfdf s'df/Lsf] /y 3'dfpg] hok|sfz dNn
8|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
3f]8]hfqf hok|sfz dNn u'Kt ;+jt c+z'jdf{
rf}lj;] /fHo M
unsf]6 , eL/sf]6 , ux|f}sf]6 , d'l;sf]6 , ;tx'Fsf]6 , g'jfsf]6 , w'sf{]6 , c3f{ , vfFrL , tgx'F , sf:sL , :ofª\hf, u'NdL , kfNkf ,
ndh'Ë, uf]/vf, kj{t , k}o'F , d':tfª , Ko'7fg , O:df , 9f]/ , l/l;ª, / pbok'/ .
g]kfnsf] cfw'lgs Oltxf; / g]kfngsf] Plss/0f
k[YjLgf/fo0f zfxn] sflGtk'/sf] ljho k|fKt ul/ sf7df8f} s]Gb| agfO{ g]kfnsf] zf;g ug{ yfn]sf] ;do - !*@% _b]lv xfn;Ddsf]
;donfO{ g]kfnsf] cfw'lgs Oltxf;sf] sfnv08sf ?kdf lnO{G5 .
g]kfnsf] Plss/0f k'j{sf zfxj+zLo /fhfx? M bk'5/ 8s? , k[YjL g k[YjL
9|Page
;+sns M ch'{g ;'abL
k[YjLklt zfx
g/e'kfn zfx
k[YjL gf/fo0f zfx - logLx?nfO{ qmd};uF ofb ug{] _
10 | P a g e
;+sns M ch'{g ;'abL
g]kfnsf ;GwLx? M
;GwL slxn] sf] ;uF tTsflng zf;s
vf;f ;lGw lj=;=!*#@ ltAat;Fu k|tfkl;+x zfx
s]?ª lj=;=!*$^ ltAat – ef]6;Fu /fhf /0faxfb'/ zfx
a]qfjtL ;GwL lj=;= !*$( - #) ltAat - ef]6;Fu _ /fhf /0faxfb'/ zfx
;]K6]Da/ !&(@ _
;'uf}nL ;GwL lj=;= !*&@ - # dfr{ cu|]h ;Fu led;]g yfkf k| d - /fhf /0fjxfb'/ zfx _
!*!^ _
yfkfynL ;GwL lj=;= !(!! ltAat ;uF h+uaxfb'/ /f0f k| d
sf];L ;Demf}tf lj; @)!@ a}zfs !@ ef/t;Fu dft[sf k|;fb sf]O{/fnf
u08s ;Demf}tf lj; @)!^ d+l;/ !( ef/t;Fu lj lk sf]O/fnf
dxfsfnL ;Demf}tf lj=;= @)%@ c;f]h $ ef/t;Fu z]/axfb'/ b]pjf
cfw'lgs g]kfnsf] :yfkgf sfnb]lv k|hftGqsf] k|flKt ;Ddsf k|wfgdlGqx? / ltgsf s]xL sfo{x?
le/k'/dfkm
!= led;]g yfkf M
w/x/fsf] lgdf{0f , ;'Gwf/fsf] lgdf{0f ,
logsf] zf;gsfndf g]kfnsf] l;dfgf k'j{df l6:6fb]lv klZrddf ;tnh;Dd k'u]sf] lyof] .
/fxbfgL Joj:yfsf] z'?jft - lj=;= !*^# df _
du/ hfltsf] 5f]/L a]Rg] k|yfdfly k|ltjGw , ;]gfsf] Jof/]s 5fpgL sf] Joj:yfdf ;'wf/ , ;]gfnfO{ k|ltlbg sjfh u/fpg
yflnof] .
@= /+Ëgfy kf}8]n
#= k':s/ zfx
$= /0fh+Ë kf08]
%= dfyj/l;x yfkf
^=kmQ]hË zfx rf}tf/Lof
/f0ffsfn sf k|wfgdlGqx? M
!= h+uaxfb'/ /f0ff M
/f0ff zf;gsf ;+:yfks logsf] hGd uf]/vfsf] af]nf{ªdf lj=;= !*&$ df ePsf] xf] .
sf]t kj{ ;u} zlQmzfnL ePsf h+uaxfb'/ e08f/vfn kj{ kZrft ljlwjt ?kn] k|wfgdlGq ePsf lyP .
lj=;= !()^ df a]nfot e|d0f u/]sf] logn] lj=;= !()* df g]kfnsf] klxnf] k|]z lu4] k|];sf] z'?Jfft u/] .
lj=;= !()* df Joj:yflksf , sfo{kflnsf / Gofokflnsf ;DalGw sfd ug{} … sf};n c8\8f Ú sf] z'?Jfft u/]sf lyP .
lj=;= !(!) df g]kfnsf] klxnf] d'n'sL P]gsf] Joj:yf u/] . !^ aif{ eGbf sd pd]/sf] dlxnf ;lt hfg gkfpg] lgod nfu' u/] ;fy}
bf; k|yf , afnljafx , kfl/jf/Ls ljjfx cflbdf /f]s nufpg] k|of; u/]sf lyP .
lstfjvfgf, tf]kvfgf, wd{srx/L , ;/fkmvfgf cflbsf] :yfkgf u/] .
lj=;= !(!@ df ltAat ;uF yfkfynL ;GwL u/] . lj=;= !(!# df sf:sL / nDh'Ësf] >L # dxf/fh ag] .
logs} sfo{sfndf lj=;= !(!( df g]kfnn] cu|]haf6 afs], alb{of , s}nfnL , s~rgk'/ sf] k'g k|flKt u/]sf] xf] .
logsf] d[To' !(## df lzsf/ v]Ng uPsf] cj:yfdf kTy/3§fdf ePsf] xf] .
@= /0f]lbkl;+x M
h+uaxfb'/sf] d[To' kl5 lj=;= !(## df k|wfgdlGq ag]sf logn] cu|]hL / ;+:s[t kf7zfn v'nfpg k|of; u/] .
12 | P a g e
;+sns M ch'{g ;'abL
k~rfË k|sfzg / t]hf/y c8\8fsf] :yfkgf u/]sf .
$@ ;fnsf] kj{df 8Da/ zD;]/4f/f uf]nL xfgL logsf] xTof ePsf] lyof] .
# = aL/zdz]/ M
lw/zdz]/sf 5f]/f logL lj=;= !($@ df cfˆg} sfsf /0f]flbkl;+xsf] xTof u/fO{ k|wfgdlGq ePsf x'g .
k|yd k6s df]6/ r8\g] . ljb]zL a}sdf k};f /fVg] . gfdsf] k5f8L …ha/fÚ n]Vg] k|rngsf] z'?jft u/]sf .
gf/fo0flx6L b/jf/sf] lgdf{0f , aL/ k':tsfno , aL/ c:ktfn ,306f3/ ,
uf]/vf blIf0fafx' / lk|obz{g pkflwsf] z'?jft . OlGhlgol/Ë tflndsf nflu g]kfnL ljBfyL{ hfkfg k7fpg z'?Jfft u/]sf
lj=;= !(%& df logsf] lgwg eof] .
$= b]j zdz]/ M
lj=;= !(%& df k|=d= ePsf lognfO{ lj4fg / k|hftflGqs , ;'wf/jfbL k|=d= sf ?kdf lnOG5 .
!!$ lbg dfq zf;g ;~rfng u/]sf lognfO{ rGb| zdz]/n] if8oGqk'j{s x6fP kl5 logL
wgs'6f uO{ a;]sfn] lognfO{ wgs'6] /fhf klg elgG5 .
b]jzdz]/n] u/]sf ;'wf/x? lgDgg';f/ 5g\ .
o sfof{no ;do !) –% sfod u/]sf .\
o !@ ah] tf]k k8\sfpg] rng .
o cfw'lgs P]g sfg'g lgdf{0f ug{ cu|]h;Fu ;xof]u dfu u/]sf .
o pgn] 5f]6f] ;dodfg} %& j6f ljBfnox?sf] :yfkgf u/]sf] dflgG5 .
o sf7df8f}Fsf] ljleGg 7fFpdf ph'/L k]l6sf /fv]sf .
o uf]/vfkqsf] k|sfzg z'?jft .
%= rGb| zdz]/ M
d]l6«s kf; - snsQf ljZjljBfnoaf6 _ug{] klxnf] k|wfgdlGq .
lognfO{ cS;kmf]8{ ljZjljBfnon] …8fS6/ ckm l;len n Ú sf] pkflw lbPsf] lyof] .
cfˆgf 5f]/f5f]/L sf] nflu lj;fn b/jf/ lgdf{0f , ;Gtfg / cfkmGtnfO{ hUuf ljt/0f ug{] sfo{ u/]sf, … lkm:6] dxf/fh eg]/ lrlgg] .
cdnL k|yfsf] vf/]hL lj=;= !(^* ,
uf]/vfefiff k|sflzgL ;ldltsf] :yfkgf lj=;= !(^( ,
klxnf] hnljw't - kmlk{Ë hnljB't sf] lgdf{0f _ !(^* ,
;tL k|yfsf] pGd'ng lj=;= !(&& ,
pkTofsfdf 6]ln z'?Jft !(&) ,
lq–rGb| sn]hsf] :yfkgf !(&%,
bf; k|yfsf] cGTo !(*!
lj=;= !(*@ df ;}lgs c:ktfnsf] lgdf{0f ,
lj=;= !**$ df /S;f}nb]lv cdn]vu~h ;Dd @( dfOn /]n;]jfsf] ljsf; .
klxnf] gx/ - rGb|gx/ _ , /f]kj] - eLde]bL b]lv sf7df8f}F ;Dd _
lj=;= !(*) df >L % /fhf, nfO{ His Majesty n]Vg] k|rngsf] ;'?jft
logn] a};fv ! nfO{ cflwsf/Ls ?kdf gofF aif{sf] ?kdf dgfpg] k|rng – lj=;= !(^! df
logn] /f0ff x?nfO{ A ,B,C ju{df ljefhg u/]sf lyP ,
>L % nfO{ #! tf]ksf] ;nfdL lbg] , rGb| ldl8n :s'n sf] :yfkgf .
logsf] kfnfdf !(^@ df l;+xb/jf/sf] lgdf{0f . v8\u lg;fg c8\8sf] z'?jft . logsf] zf;gsfn lj=;= !(*^ ;Dd /x\of] .
^= ledzdz]/ M
;a}eGbf a[4 pd]/df k|wfgdlGq ePsfn] a'9f dxf/fh eg]/ elgg] . @ aif{ ( dlxgf zf;gsfn /x\of] .
;/sf/L sfof{nodf zlgaf/ labf lbg] k|rng , g'g / skf;df eG;f/df gnfUg] gLlt agfPsf . pv8fF hfr sld;gsf] Jof:yf .
logsf] kfnfdf rvf{ kj{ M nfOa]/L kj{ M k|r08 uf]/vf kj{ h:tf kj{ 36]sf] lyof] .
&= h'4 zdz]/ M
lj=;= !(*( df k|=d= ag]sf logn] w]/} cfly{styf ;fdflhs ;'wf/sf sfo{x? klg u/]sf 5g .
logn] ljb]zaf6 s[lif lj1 lemsfO{ s[ifsnfO{ tflnd lbPsf .
lj=;= !(() df P;=Pn= ;L = af]8{sf] ;'?jft , ;f]xL aif{ g]kfndf dxf e'sDk uPsf] lyof] .
g]kfn a}ssf] lnld6]8sf] :yfkgf , la/f6gu/ h'6 ldn , h'4 Dofr ˆofsl6« , aL/u~h s6g ldn , g]kfn ;fa'g sf/vfgfsf] lgdf{0f
zf/bf / pBf]u gfds b'O{ ;flxlTos klqsfsf] k|sf;g ;'?jft , ,, ;}lgs b|Josf]ifsf] :yfkgf . lr7Ldf l6s6 6fF:g] k|rng .
sd{rf/LnfO{ k]G;g lbg] sfo{sf] ;'?jft , ;j{;fwf/0fsf] 3/df /]l8of] /fVg kfpg] Aoj:yf .
;b/ lrl8ofvfgfsf] lgdf{0f , k|yd k6s sfuhL gf]6sf] lg:sf;g .
13 | P a g e
;+sns M ch'{g ;'abL
logsf} zf;gsfndf $ ;lxbnfO{ d[To'b08 lbO{Psf] lyof] . g]kfn k|hf kl/ifb\ ;+:yfsf] :yfkgf , dxflj/ :s'nsf] :yfkgf ePsf] xf] .
*= kb\d zdz]/ M
@))@ b]lv @))$ ;Dd k|wfgdlGq eO{ sfo{ u/]sf .
d /fi6«sf] gf]s/ x' eGg] egfO{sf ;fy g]kfnsf] a}wflgs sfg'g 3f]if0ff - g]kfnsf] klxnf] ;+lawfg _ u/]sf lyP .
kb\df]bo xfO:s'n , kb\dsGof dfWolds ljBfno :yfkgf .
(= df]xg zdz]/ M
lj=;= @))$ df kb\d zdz]/ pkrf/sf nflu ef/t tkm{ nfu]kl5 pgn] pt}af6 /flhgfdf lbPkl5 df]xgzdz]/ k|= d ePsf x'g .
logsf] zf;gsfndf g]kfndf afo';]jfsf] ;'?jft ePsf] lyof] .
/fhf lqe'jg ; kl/jf/ ef/t k:yfg u/]sf lyP .
g]kfnsf /f0ff zf;gsf] cGTo lj=;= @))& kmfu'g & df eof] . ;f] kZrft klg s]lx ;do df]xg zdz]/g} k|=d= ePsf lyP .
$@ ;fnsf] kj{
lw/zdz]/sf 5f]/fx?n] cfˆgf] sfsfsf] xTof ul/ cfˆgf !& efO{x?df zf;g ;Qf l;ldt u/]sf] 36gf .
lj=;= !($@ df /fjnlkl08df ;}lgs k|bz{gdf efu lng jL/zdz]/sf] g]t[Tjdf tof/ ul/Psf $ a6flnog cfˆgf] xftdf ePsf]
a]nf cfˆgf efO{x?sf] ;xof]udf /0ff]lbkl;+x, huthª\u ;lxt @# hgf sf] xTof u/]sf] 36gf xf] .
rvf{ kj{ M
lj=;= !(*& lt/ rvf{sf] k|rf/ ul/ :jb]lz sk8fsf] k|f]T;fxg lbPsfn] t'n;L d]o/ >]i7nfO{ ;dfh lj/f]wL eGg] cf/f]k nufO{ s}b
ul/of] / rvf{ k|rf/dfly k'0f{ k|ltjGw nufO{of] .
nfO{a]/L kj{ M
lj=;= !(*& df /f0ff lj/f]lw ljrf/wf/f a9fpg nIdLk|;fb b]jsf]6f nufot s]lx gjo'jsx?n] nfO{a]/L vf]Ng nfu]sf lyP , t/
/fdrGb| clwsf/Ln] ;f] 36gfsf] kf]n vf]nL lbPsfn] k|=d= ledzdz]/n] nIdLk|;fb nufot cGonfO{ !))÷!)) hl/dfgfltg{ nufP.
ds} kj{
lj=;= !(&& df ds}sf] v]tL k':ts n]v]sf] cleof]udf ;'Aaf s[i0fnfn clwsf/L nfO{ h]n xflnPsf] 36gf , s}bL lhjgd} pgsf] d[To'
eof] .
14 | P a g e
;+sns M ch'{g ;'abL
k|r08 uf]/vf kj{ M
lj=;= !(** df pd]z ljqmd zfx , /u+gfy zdf{ nufotn] k|r08 uf]vf{ :yfkgf u/]sf lyP .
lolgx?n] ltxf/sf] df}sf 5f]kL /f0ffx? ePsf] 7fFpdf ad ljikf]6 u/fO{ /f0ffx?nfO{ dfg{] of]hgf agfPsf] s'/f nId0f/fhaf6
/f0ffx?n] yfxf kfO{ pd]zljqmd zfxnfO{ ;j{Zjx/0f / lgjf{; / cGonfO{ s}b ul/Psf] 36gf .
;kmntfsf] z'esfdgf
16 | P a g e