;ud cfdf ;d' x
æ;ud cfdf ;dxsfcfjfh,;d4 bz ;Eo ;dfhÆ
ltnfQdf gu/kflnsf–!,
?kGbxL zs/gu/, rk/x§L
k g+=
ljwfg %,gkfn
–@)&%
;ud cfdf ;dx
ltnfQdf gu/kfnLsf–!, zs/gu/, ?kGbxL
ljwfg
k:tfjgf
k|:tfjgf M cGwsf/ dfly xfjL xb gj ljxfgLsf] ;'gf}nf} ls/0f 5b}{ ;+ud cfdf ;d'x
k|j]z ub{5 lj=;=@)^@÷)^# sf] j[xt hg cfGbf]ngaf6 k|fKt pknAwLx?
nf]stflGqs d'No / dfGotfnfO{ cIf'0f{ /fVg / æPstfdf g} an x'G5Æ eGg]
s'/fnfO{ cfTd;ft\ ub]{ ;d[4 b]z / ;Eo ;dfh lgdf{0fdf dlxnfx?sf] e"ldsf
dxTjk"0f{ x'G5 eGg] clek|fon] cuf8L a9b} cfly{s, ;fdflhs, z}lIfs,
wfld{s, ;fF:s[lts P+j g}lts d'No dfGotf, cfb{z / n}+lus lje]bdf b]vf k/]sf s'l/tL
s'k|yf, cGwljZjf;, ljs[lt, lj;ËtL c;dfgtf / cf8Da/kg h:tf ;fdflhs ;d:of lg/fs/0f /
lgoGq0f ub]{ Ps ;Eo lzlIft, n}lu+s ;dfgtf P+j cfb{z ;dfh lgdf{0f ug{ ;lsof];
eGg] p2]Zoaf6 clek|]l/t eO{, dlxnf clwsf/sf] ;+/If0f / n}+lus ;dfgtfsf nflu
dlxnfs} ;lqmotf cfjZos k5{ eGg] s'/fnfO{ x[bou+d ub]
{ z;Qm, ;'4[9, :jfjnlDa ;dfh k|lt k"0f{ pQ/bflo dlxnf hgzlQm tof/ u/L
æ;Eo ;dfh / ;d[4 b]zÆ lgdf{0fsf] d'nwf/df ;dflxt x'g cfdf ;d'xsf] ;s[otf af~5lgo
ePsf]n] dlxnfx?sf] ;s[otfdf ;+ud cfdf ;d'x u7g ul/Psf] 5 .
kl/R5]b–!
k|f/De
!= ;+:yfsf] gfd M o; ;+:yfsf] gfd ;+ud cfdf ;d'x x'g]5 .
s_ ;+:yfsf] sfof{no /xg] 7]ufgf M o; ;+:yfsf] sfof{no ltnf]Qdf–!, z+s/gu/ lhNnf
?kGb]xLdf
/xg] 5 .
v_ ;+:yfsf] sfo{If]q M o; ;+:yfsf] sfo{If]q ?kGb]xL lhNnf e/L x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; ljifodf M
s_ æ:yflgo clwsf/LÆ eGgfn] k|d'v lhNnf clwsf/LnfO{ ;Demg' k5{ .
v_ æljwfgÆ eGgfn] ;+ud cfdf ;d'x z+s/gu/, ?kGb]xLsf] ljwfgnfO{ ;Demg'
kb{5 .
u_ æ;+:yfÆ eGgfn] o; ljwfg adf]lhd :yfkgf ePsf] ;+ud cfdf ;d'xnfO{{ ;Demg'
kb{5 .
3_ æcWoIfÆ eGgfn] sfo{ ;ldlsf] cWoIfnfO{ ;Demg' kb{5 .
ª_ æ;b:oÆ eGgfn] ;+:yfsf] ljwfg adf]lhd ;b:otf k|fKt ug]{ JolQmnfO{ ;Demg'
k5{ . ;f] zAbn]
cWoIf / pkfWoIfnfO{ ;d]t hgfpg] 5 .
r_ æ;ldltÆ eGgfn] o; ;+:yfsf] sfo{ ;ldltnfO{ ;Demg' k5{ . of] zAbn]
sfo{ ;ldltsf] lgjf{rg
geP;Ddsf nflu tby{ ;ldltnfO{ ;d]t hgfpg]5 .
5_ æ;lrjÆ eGgfn] sfo{ ;ldltsf] ;lrjnfO{ ;Demg' k5{ .
h_ ækbflwsf/LÆ eGgfn] sfo{ ;ldltsf] cWoIf, pkfWoIf, ;lrj, ;x ;lrj, sf]iffWoIf jf
cGo
tf]lsPsf] kbflwsf/LnfO{ ;Demg' kb{5 .
em_ cfly{s jif{ eGgfn] jif{sf] >fj0f ! ut] b]lv cfiff9 d;fGt ;Ddsf] !@ dlxgfsf]
cjlwnfO{
;Demg' k5{ .
`_ æ;efÆ eGgfn] ;+:yfsf] jflif{s ;fwf/0f ;ef jf ljz]if ;fwf/0f ;efnfO{ ;Demg'
k5{ .
6_ lgod÷lalgod eGgfn] o; ljwfg cGt/ut aGg] lgod÷ljljodnfO{ hgfpF5 .
7_ tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd eGgfn] o; ljwfg cGt/ut ag]sf] lgod÷lalgoddf
tf]lsPsf] jf
tf]lsP adf]lhd ;Demg' k5{ .
8_ :yflgo lgsfo eGgfn] g=kf= hgfpF5 .
9_ æsf]ifÆ eGgfn] ;+:yfdf ljleGg >f]taf6 ;+slnt /sdnfO{ hgfpg] 5 .
#_ ;+:yfsf] 5fk ;DaGwdf
sfo{ ;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhd Pp6f 5fk /xg] 5 . pQm 5fkdf lgDg cg';f/sf]
ljj/0f pNn]v ul/Psf] x'g]5 . h:fdf uf]nf] 3]/fdf ;+ud cfdf ;d'x ltnf]Qdf !
z+s/gu/, ?kGb]xL n]lvPsf] x'g]5 . lardf b'O{ xftsf] c~h'lndf k'mnsf] u'R5f
x'g]5 .
kl/R5]b–@
p2]Zo
$_ ;+:yfsf] p2]Zo M– ;+ud cfdf ;d'x cfly{s Ifdtf / ;fwgn] EofP ;Dd ;+:yfsf]]
p2]Zox? b]xfo adf]lhd x'g]5 . of] ;+:yf d'gfkmf /lxt hglxtsf/Lsf] ?kdf /xL lgDg
p2]Zox? ug]{ 5 .
s_ ;fdflhs ;]jf gu/ If]qdf cfly{s cj:yfsf] cfwf/df lkpg] kfgL, ;fj{hlgs zf}rfnosf]
lgdf{0f, ;/;kmfO{ jftfj/0f cg's'ntfsf] nfuL j[Iff/f]k0f ug]{ s[ifsx?nfO{ r]tgfd'ns
k|lzIf0f cflb sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ u/fpg] .
v_ k/f]ksf/ sfo{ ;dfhsf cx;fo, u/La tyf lbg b'lv nufPt /f]uLx?nfO{ ;Sbf] ;xof]u
k¥ofpg] ;fy} k|fylds pkrf/sf] Joj:yf ug]{ .
u_ u|fld0f If]qdf em}–emu8fsf] cGTo u/L c;n tyf of]Uo gful/ssf] pTkfbg ug]
{ . / ljleGg l;k d"ns tflndx? ;~rfng ug]{ .
3_ u|fld0f dlxnfsf] :jf:Yo, dft[lzz' ;'/Iff / dlxnfdf ;fdflhs hgr]tgf a9fpg]
sfddf ;lqmo /xg] 5 .
ª_ ;fF:s[lts, af}l4s ;flxlTos zfl/l/s, dfgl;s ljsf;sf] nfuL sfo{qmdx?sf] th'{df
tyf ;~rfng ug]{
r_ :jo+ ;]jf tyf wfld{s ;]jf lxGb' ;Ff:s[ltnfO{ hf]ufO{ /fVg wfld{s sfo{qmd ug]
{ / b}jL k|sf]k lk8LtnfO{ /fxt tyf ;Sbf] ;xof]u lbnfpg], u/La
ljBfyL{nfO{ sfkL, snd, lstfa, cfifwL nQfsk8fsf ;fy} 5fqj[lQ k|bfg ug]{ .
5_ ;fdflhs ;]jfdf ;+nUg ;+:yf, gu/kflnsf sfof{no, dlxnf ljsf; sfof{no ;Fu ;DaGw
ljsf; ub]{ cfo Pj+ l;kd'ns tflnd sfo{qmd ;~rfng u/L cfly{s ?kdf cfTdlge{/
agfpg clek|]l/t ug]{5 .
h_ dlxnf dfly x'g] lx+;f, bfOhf] k|yf, afnljjfx, hflto lje]bsf] cGTo ug{ k|of; ug]
{5 .
%_ ;+:yfsf] p2]Zo k|fKt ug{ ul/g] sfdx? M o; ;+:yfsf] pk/f]Qm p2]Zo k|
fKt ug{ b]xfosf sfdx? ug]{5 .
s_ ;+:yfn] k|rlnt g]kfn sfg"g adf]hd ;DalGwt lgsfoaf6 cg'dlt jf Ohfht k|fKt u/L
dfq pk/f]Qm p2]Zo sfof{Gjog ug]{5 .
v_ ;+:yfnfO{ cfjZos kg]{ hUuf jf ejg vl/b ug]{, ejg lgdf{0f ug]{ jf ef8fdf cyjf
lnhdf lng]5 / sDKo'6/, 6]lnkmf]g, 6fOk/fO6/, ˆofS; h:tf sfof{no ;fdfg tyf
;jf/L ;fwg vl/b u/L ;~rfng ug]{5 jf ef8fdf lnO{ k|of]u ug]{5 .
u_ ;+:yfnfO{ cfjZos kg]{ sd{rf/L lgo'Qm ug]{ tyf ltgsf] ;]jfsf zt{x? lgwf{/0f
ug]{5 .
3_ ;+:yfdf k|fKt g]kfn ;/sf/sf] dfGotf k|fKt a}+sdf hDdf u/L a}+s vftf ;~rfng
ug]{5 .
ª_ ;+:yfnfO{ k|efjsf/L agfpg cGo cfjZos s'/fx? ug]{ .
kl/R5]b–#
;b:otf
^= ;b:otfsf] jlu{s/0f M o; ;+:yfdf b]xfo adf]lhdsf ;b:o /xg ;Sg]5g\ .
s_ ;+:yfks ;b:o M ;+:yf btf{ ubf{ x:tfIf/ u/]sf ;b:ox? o; ;+:yfsf ;+:yfks ;b:o
/xg]5g\ . ;+:yfks ;b:on] klg ;fwf/0f jf cflhjg ;b:otf k|fKt u/]kl5 dfq ;fwf/0f ;efdf
efu lng kfpg]5g\ .
v_ ;fwf/0f ;b:o M ljwfgsf] kl/lwleq /xL ;+:yfsf] p2]Zo k|flKt k|lta4 ePsf
g]kfnL gful/snfO{ sfo{ ;ldltsf] lg0f{o cg';f/ ;fwf/0f ;b:otf k|bfg ug{ ;lsg]5 .
u_ dfgfy{ ;b:o M ;fwf/0f ;efsf] lg0f{on] ;+:yfdf ljz]if of]ubfg k'¥ofPsf]
JolQmnfO{ dfq dfgfy{ ;b:otf k|bfg ul/g]5 .
3_ cflhjg ;b:o M xfn ePsf ;a} ;b:o cflhjg ;b:o x'g]5g\ . cflhjg ;b:otf z'Ns ?=
nfUg]5
&= ;b:otfsf nflu of]Uotf M ;+:yfsf] ;b:otf k|fKt ug{sf] nflu b]xfo
adf]lhdsf] of]Uotf x'g'kg]{5 .
s_ g]kfnL gful/s x'g'kg]{5 .
v_ !^ jif{ pd]/ k'u]sf] x'g'kg]{5 .
u_ g}lts ktg x'g] kmf}hbf/L s;'/ u/] jfkt cbfntaf6 ;hfo kfPsf] x'g' x'b}g .
3_ duh lau|]sf], nf6f] tyf zfl/l/s b[li6n] sdhf]/ x'g' x'b}g .
*= ;+:yfsf] ;b:otf k|fKt ug{ jf axfn /xg g;Sg] cj:yf M– b]xfosf] cj:yfdf
s'g} JolQmn] ;+:yfsf] ;b:otf k|fKt ug{ ;Sg] 5}g .
s_ u}/ g]kfnL gful/s .
v_ !^ jif{ pd]/ gk'u]sf] .
u_ duh lau|]sf] jf af}nfPsf] .
3_ bfdf;fxLdf k/]sf] .
ª_ s'g} k|sf/sf] rf]/L, 7uL, lst]{ jf hfn;fhL u/]sf] jf cfˆgf] lhDdfsf]
wgdfncglws[t tj/n] df;]sf] jf b'?kof]u u/]sf], e|i6frf/ u/]sf] cleof]udf cbfntaf6
s;'/bf/ 7x/L ;hfo kfO ;hfo kfPsf] Ps jif{ leq .
r_ ;DalGwt ;+:yfsf] Joj;fodf gLlh :jfy{ ePsf] .
5_ ;b:otf z'Ns a'emfpg afFsL ePsf] .
h_ o; ljwfg adf]lhd s'g} sf/0fn] ;b:o x'g cof]Uo ePdf .
(= ;b:osf] kbfjlw b]xfosf] cj:yfdf s'g} JolQm ;+:yfsf] ;b:otfdf axfn /xg] 5}g
M
s_ bkmf * adf]lhd ;b:o kbdf lgo'lQm x'g g;Sg] ePdf .
v_ ;fwf/0f ;efsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtn] ;+:yfsf] ;b:o kbaf6 x6fpg] k|:tfj kf; u/]df .
u_ sfo{ ;ldltsf] a}7sdf s'g} klg ;b:o nuftf/ # k6s ;Dd cg'kl:yt ePdf .
3_ ;b:on] cfˆgf] kbaf6 lbPsf] /fhLgfdf :jLs[t ePdf .
ª_ lghsf] d[To' ePdf .
r_ ;+:yf vf/]h ePdf .
s'g} JolQmnfO{ ;+:yfsf] ;b:odf lgo'lQm x'g jf axfn /xg cof]Uo 7x/fpg' eGbf
cl3 ;+:yfn] lghnfO{ ;f] s'/fsf] ;"rgf lbO{ ;kmfO{sf] ;a'b k]z ug]{ df}sf
lbg'kb{5 .
!)= ;b:otf z'Ns / k|fKt ug]{ lalw Pjd gjLs/0f ;DaGwdf M
;+:yfsf] ;b:otf z'Ns lng] tyf ;b:otf k|bfg ug]{ / gjLs/0f ;DaGwdf ug]{ ljlw lgDg
cg';f/ x'g]5
s_ ;fwf/0f ;b:otf ?=!%).–
v_ gljsf/0f ;b:otf ?=!@).– k|To]s cfly{s jif{sf] nflu .
u_ ;+:yfks ;b:otf z'Ns nfUg] 5}g .
3_ cflhjg ;b:otf z'Ns?=!%)).– nfUg] 5 .
ª_ s'g} ;+3 ;+:yfnfO{ ;d]t k|jGw ;ldltn] lg0f{o u/L ;b:otf k|bfg ug{ ;Sg]5 .
kl/R5]b–$
;fwf/0f ;ef, sfo{ ;ldlt / a}7s ;DaGwL Joj:yf
!!= ;fwf/0f ;efsf] u7g ljlw / ;efsf] ;~rfng M M
!_ ;fwf/0f ;ef ;+:yfsf] ;jf]{Rr c+u dflgg] 5 .
@_ ;+:yfsf] ;fwf/0f ;ef jif{sf] ! k6s a:g] 5 o;nfO{ jflif{s ;fwf/0f ;ef elgg]5 .
o;df ;+:yfsf] ;b:otf k|fKt ;a} JolQm pkl:yt x'g ;Sg]5g\ dfgfy{ ;b:on] ko{j]Ifssf]
?kdf dfq efu lng ;Sg]5
#_ o; ;+:yfsf] k|yd jflif{s ;fwf/0f ;ef ;+:yfkg ePsf] cf=j= ;dfKt ePsf] ldltn]
b'O{ dlxgf leqdf ul/g]5 / To;kl5sf ;fwf/0f ;efx? cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] ldltn] ^
dlxgf leqdf ul/g]5 .
$_ sfo{ ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd jf ;+:yfsf] ;fwf/0f ;b:o ;+Vofsf] Ps rf}yfO{ -
@%Ü_ ;b:on] lnlvt cfj]bg sfo{ ;ldltsf cWoIf ;dIf lbPdf ljz]if ;fwf/0f ;ef
af]nfpg' kg]{5 .
%_ ;+:yfsf] jflif{s ;fwf/0f ;ef a:gsf] nflu slDtdf !% lbg cufj} / ljz]if
;fwf/0f ;efsfsf] nflu & lbg cufj} ;ef x'g] :yfg, ldlt / ;dosf ;fy} 5nkmn x'g] ljifo
pNn]v u/L ;fwf/0f ;b:ox?nfO{ ;'rgf lbOg]5 . To:tf] ;'rgf ;+:yfsf] ;'rgf kf6Ldf /
kqklqsfdf dfkm{t klg k|sfzg ug{ ;lsg]5 .
^_ ;fwf/0f ;efdf pkl:yt e} dtbfg ug{ kfpg] s'n ;b:o ;+Vofsf] b'O ltxfO ;b:osf]
pkl:ylt klxnf] k6ssf] nflu ;fwf/0f ;efsf] u0fk'/s ;+Vof dflgg]5 .
&_ klxnf] k6s u0fk'/s ;+Vof gk'u]df bf];|f] k6ssf]] ;fwf/0f ;efsf] nflu %!Ü ;b:o
pkl:yt ePdf u0fk'/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 . bf;|f] k6s af]nfOPsf] ;fwf/0f ;efdf
klg u0fk'/s ;+Vof gk'u]df To;sf] ef]lnkN6 ;fwf/0f ;ef af]nfOg]5 / ;f] ;efdf
hlt ;'s} ;b:o pkl:yt eP klg ;+Vof k'u]sf] dflgg]5
*_ ;fwf/0f ;efsf] cWoIftf sfo{ ;ldltsf cWoIfn] ug]{5 . lghsf] cg'kl:yltdf
pkfWoIfn] / lgh klg cg'kl:ylt ePdf ;+:yfsf ;b:ox? dWo] ;a}eGbf h]i7 ;b:on]
cWoIftf ug]{5 .
(_ ;fwf/0f ;efdf k]z ug]{ ;a} ljifox? k|:tfjsf] ?kdf k]z ug'{kg]{5 .
!)_ kIf÷ljkIfdf dt ;+sng ubf{ ;fwf/0ftof xft p7fO{ jf lr6 lnP/ ug]{5, dt a/fa/
ePdf cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg]5, cfjZos k/]df uf]Ko dtbfg
u/fpg ;lsg]5 .
!!_ ;fwf/0f ;ef tyf ljz]if ;fwf/0f ;ef a;]sf] ^ dlxgf leq k'gM ljz]if ;fwf/0f ;ef
a:g ;Sg] 5}g
!@_ ;fwf/0f ;ef tyf ljz]if ;fwf/0f ;efdf a:g] ldlt, ;do / :yfg sfo{ ;ldltn] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
!#_ cGo cfjZos lg0f{ox? sfo{ ;ldltn] k]z ug]{5 .
!@= ;fwf/0f ;efsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
;fwf/0f ;efsf] sfd, st{Ao / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .
s_ sfo{ ;ldltn] k]z u/]sf] of]hgf, sfo{qmd / jflif{s ah]6 kfl/t ug]{ .
v_ n]vfkl/Ifsaf6 k|fKt ePsf] jflif{s n]vfkl/If0f k|ltj]bg dfly 5nkmn u/L cg'df]bg
ug]{ n]vfkl/If0f k|ltj]bgaf6 b]lvPsf] a]?h' /sdx? c;'n pk/ u/L km5of}{6 ug{sf]
nflu k|aGw ;ldltnfO{ lgb]{zg lbg] .
u_ cfufdL jif{sf nflu n]vfkl/Ifssf] lgo'lQm ug]{ .
3_ ;+:yfsf] jflif{s sfo{ k|ult ljj/0f / ;+:yfn] u/]sf sfo{x?sf] d'Nof+sg u/L
sfo{ ;ldltnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] .
ª_ ;+:yfsf] sfo{ ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] kbfjlw k'u]sf] cj:yfdf sfo{ ;ldltsf
kbflwsf/Lx?sf] lgjf{rg ljwfg adf]lhdsf] k|ls|of cGt/ut /x Lug]{ .
r_ sfo{ ;ldlt4f/f k]z ePsf] ljwfg ;+zf]wg, lgod tyf ljlgod :jLs[t ug]{ .
5_ dfgfy{ ;b:otf k|bfg ug]{ .
h_ sfo{ ;ldltaf6 ;+:yfsf]] lxt cg's'n ePsf sfd sf/jfxLsf] cf}lrTo x]/L cg'df]bg ug]
{.
em_ ;+:yfsf] cfˆg} cfGtl/s >f]taf6 Joxf]g]{ u/L sfo{ ;ldltn] k]z u/]sf sd{rf/Lx?
sf] b/jGbL, kfl/>lds eQf tyf cGo ;'ljwfx?df cfjZostf cg'?k :jLs[t k|bfg ug]{ .
!#= sfo{ ;ldltsf] u7g ljlw M
!_ sfo{ ;ldltdf b]xfosf ;b:ox? /xg]5g\ .
s_ ;fwf/0f ;efaf6 lgjf{lrt Ps hgf cWoIf
v_ ;fwf/0f ;efaf6 lgjf{lrt Ps hgf pkfWoIf
u_ ;fwf/0f ;efaf6 lgjf{lrt Ps hgf ;lrj
3_ ;fwf/0f ;efaf6 lgjf{lrt Ps hgf ;x ;lrj
ª_ ;fwf/0f ;efaf6 lgjf{lrt Ps hgf sf]iffWoIf
r_ ;fwf/0f ;efaf6 lgjf{lrt * hgf ;b:ox?
@_ o; ;+:yfdf ( b]lv !% hgfsf] sfo{ ;ldlt x'g]5 .
#_ sfo{ ;ldltsf ;b:o tyf kbflwsf/Lsf] sfo{ cjlw @ jif{sf] x'g]5 . s'g} sf/0fjz csf]
{ sfo{ ;ldlt u7g x'g g;s]sf] cj:yfdf csf]{ sfo{ ;ldlt u7g geP;Dd axfnjfnf
sfo{ ;ldltn] g} sfo{ ;~rfng ug{ ;Sg]5 .
$_ jflif{s ;fwf/0f ;ef x'g'eGbf cuf8L sfo{ ;ldltsf] s'g} klg ;b:o jf kbflwsf/Lsf]
kb l/Qm x'g cfPdf afFsL cjlwsf nflu To:tf] l/Qm kbsf nflu gofF ;b:o
sfo{ ;ldltn] lgo'lQm ug]{5 . s'g} ;b:osf] kb lardf l/Qm ePdf ;f] kbdf lgo'Qm
ePsf] ;b:osf] sfo{sfn ;f] ;b:o h'g ;b:o kb l/Qm lgo'Qm ePsf] xf] ;f] ;b:osf]
afFsL sfo{sfn;Ddsf nflu dfq x'g]5 .
!$= sfo{ ;ldltsf] a}7s lg0f{o M
!_ ;ldltsf] a}7s ;fdfGotof dlxgfsf] Psk6s a:g] 5 .
@_ ;ldltsf] a}7s cWoIfn] tf]s]sf] :yfg, ldlt / ;dodf a:g]5 / To:tf] a}7ssf] ;'rgf
slDtdf ;ft lbg cufj} ;b:ox?nfO{ lnlvt ?kdf k7fpg' kg]{5 .
#_ ;ldltsf] s'n ;b:o ;+Vofsf] %! k|ltzt ;b:o pkl:yt ePdf a}7ssf] u0fk'/s ;+Vof k'/f
ePsf] dflgg]5 t/ u0fk'/s ;+Vof gk'uL bf;|f] k6s af]nfpg' kg]{ ePdf Ps
ltxfO{ ;b:osf] pkl:ylt ePdf u0fk'/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
$_ a}7ssf] cWoIftf ;ldltsf] cWoIfn] ug]{5 . lghsf] cg'kl:yltdf pkfWoIf /
pkfWoIfsf] klg cg'kl:yltdf ;ldltsf] ;b:ox? dWo]af6 ;a}eGbf h]i7 ;b:on] ug]{ 5 .
%_ a}7sdf 5nkmn ul/g] ljifo / To;sf] qmd cWoIfn] tf]s] adf]lhd ;lrj4f/f ul/g]
5 . sfo{ ;ldltsf s'g} ;b:on] s'g} ljifodf k]z u/]sf] k|:tfj pk/ klg 5nkm ug{ ;lsg]5 .
^_ a}7sdf k]z ePsf ljifox?sf] lg0f{o ;fdfGotof ;fwf/0f ax'dtsf] cfwf/df x'g]5 .
dt a/fa/ ePdf cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbOg]5 .
&_ sfo{ ;ldltn] cfjZos b]v]df s'g} JolQmnfO{ a}7sdf cfdGq0f ug{ ;Sg]5
*_ sfo{ ;ldltsf] a}7sdf ;b:o :jod pkl:yt x'g' kg]{5 .
( dflysf pklgodx?df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg sfo{ ;ldltn] ug{ kfpg] s'g}
sfdsf] ;DaGwdf sfo{ ;ldltsf ;a} ;b:ox? lnlvt ?kdf ;xdt ePdf To:tf] ;xdltsf] lg0f{
k'l:tsfdf ;+nUg u/L To:tf] sfd a}7s lagf klg ug{ ;lsg]5 .
!%= cGo ;ldlt M ;+:yfsf] p2]Zo k|fKtLsf] nflu sfo{ ;ldltsf] lg0f{o adf]lhd
cGo pk ;ldlt u7g u/L sfd, at{Ao / clwsf/ tf]Sg ;lsg] 5 .
kl/R5]b–%
sfo{ ;ldltsf kbflwsf/L / cGo ;b:osf] sfd, st{Ao / clwsf/
!^= sfo{;ldltsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
sfo{ ;ldltsf] sfd, st{Ao / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .
s_ ;+:yfsf] cfufdL jif{sf] jflif{s sfo{qmd tyf cg'dflgt ah]6 agfO{ ;fwf/0f ;efdf
k|:t't ug]{ .
v_ ljwfg adf]lhdsf] Joj:yf kfngf u/L ;fwf/0f ;efsf] lg0f{o sfof{Gjog ug[
u/fpg] .
u_ ;+:yfsf] lxtdf x'g] sfo{s|dx? ;~rfng ug]{ .
3_ ;fwf/0f ;ef k|lt pQ/bfoL /xg] .
ª_ ;+:yfsf] p2]Zo k|fKltsf nflu pknAw ;fwg / >f]tsf] clwstd pkef]u / k|of]u ug]
{.
r_ ;+:yfsf] sfo{ ;Dkfbg ug{ sfo{of]hgf agfpg], >f]t h'6fpg], sfof{Gjog,
;'k/Lj]If0f / cg'udg
ug]{ .
5_ ;+:yfsf] sf]if / ;DklQ ;'/lIft tl/sfn] /fVg nufpg] / a}+s vftf vf]nL ;~rfng ug]
{.
h_ ;+:yfsf sd{rf/Lx?sf] ;]jf zt{ / ;'ljwf cflb ;DalGw sd{rf/L lgodfjnL
agfO{ ;fwf/0f ;efaf6 :jLs[t u/fO{ nfu' ug]{, u/fpg] .
em_ ;+:yfsf] p2]Zo k/Lk"lt{sf] nflu cfˆgf] sfo{ cjlwdf pko'Qm JolQmx?
sf] ;Nnfxsf/ ;ldltsf cGo ;ldlt, pk;ldlt u7g ug]{ / cfjZostf cg'?k sfo{sf]
afF8kmfF8 ul/lbg] .
`_ ;+:yfsf] g]t[TjbfoL e"ldsf lgjf{x ug]{ .
6_ cfjZostf cg';f/ clVtof/ k|bfg ug]{ .
7_ sfo{ ;ldltsf] lgjf{rg ;DalGw Joj:yf ldnfpg] .
8_ ;+:yfnfO{ cfjZos kg]{ lgod tyf ljlgod agfpg] .
9_ ;fwf/0f ;ef af]nfpg] .
0f_ ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] a}7s eQf tyf cGo ;'ljwf tf]Sg] .
t_ ljwfgdf n]lvPsf cGo sfo{ ug]{, u/fpg] .
!&= ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] sfd, st{Ao / clwsf/ M ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf]
sfd, st{Ao / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .
!_ cWoIfsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
s_ ;fwf/0f ;ef Pj+ ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf ug]{ .
v_ ;lrj tyf sf]iffWoIfnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] .
u_ ;+:yfsf] tkm{af6 k|ltlglwTj ug]{ u/fpg] .
3_ ;ldltsf] lg0f{o sfof{Gjog ug]{ .
ª_ cfjZostf cg';f/ cfk'mdf /x]sf] clwsf/ k|Tofof]hgf ug]{ .
@_ pkfWoIfsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
s_ cWoIfsf] cg'kl:yltdf a}7ssf] cWoIftf ug]{ .
v_ cWoIfsf] sfo{df ;xof]u k'¥ofpg] .
u_ ;+:yfsf] lxt x'g] cGo sfo{ ug]{ .
u_ ;lrjsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
s_ cWoIfsf] lgb]{zg cg';f/ a}7s af]nfpg] .
v_ ;ldlt Pj+ ;efsf] ;'rgf lbg] .
u_ ;ldlt / ;efn] kfl/t u/]sf] lg0f{osf] clen]v /fVg] / lg0f{o sfof{Gjogsf nflu
cfjZos sfo{
ug]{ .
3_ ;fwf/0f ;efdf ;+:yfsf] jflif{s sfo{s|d k]z ug]{ .
ª_ ;+:yfsf] jflif{s k|ult ljj/0f tof/ ug]{ .
r_ ;ldlt / ;efsf] lg0f{o n]va4 u/L b'?:t /fVg] .
5_ ;+:yfsf] p2]Zo k|flKtnflu s'g} JolQm jf ;+:yf;Fu ;Dk{s /fVg], /fVg nufpg] .
h_ ;+:yf;Fu ;DalGwt s'x?sf] ;AdGwdf s'g} c8\8f cbfntdf hfg], sfg"g Joj;flo;Fu
;Nnfx
lng] h:tf sfo{ ug]{ u/fpg] .
em_ sfo{ ;ldltn] lgb]{zg u/] adf]lhd sfo{ ug]{ .
`_ g]kfn ;/sf/ tyf s'g} bft[ ;+:yfdf k]z ug'{kg]{ k|ltj]bg tof/ ug]{ ug{ nufpg] .
6_ ;+:yfsf] lxt x'g] cGo sfd ug]{ .
$_ sf]iffWoIfsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
s_ ;+:yfsf] cfo Joo ljj/0f 7Ls b'?:t /fVg] /fVg nufpg] .
v_ jflif{scfly{s k|ltj]bg Pjd cfo Joo ljj/0f tof/ ug]{ / sfo{ ;ldlt dfkm{t
;fwf/0f ;efdf
k]z ug]{ .
u_ g]kfn ;/sf/sf] s'g} lgsfo jf bft[ ;+:yf ;d]tdf k]z ug'{ kg]{ cfly{s ljj/0f tof/ ug]
{ jf
ug{ nufpg]
3_ ;+:yfsf] cfo >f]t h'6fpg ;lqmo /xL ;f] sf] nflu g]t[Tj k|bfg ug]{ .
ª_ ;+:yfsf] n]vfkl/If0f -cfGtl/s÷afXo_ ;DaGwL sfo{df d2t ug]{ .
r_ ;+:yfsf] n]vf ;DaGwL sfo{sf] lhDd]jf/L lng] .
%_ ;x–;lrjsf] sfd, st{Ao / clwsf/ M
s_ ;lrjsf] cg'kl:yltdf ;lrjn] ug]{ ;a} sfo{x? lgodk"j{s ug]{ u/fpg] .
v_ ;lrj / cWoIfn] ;'Dk]sf sfo{ ug]{ .
^_ ;b:osf] sfd, st{Ao / clwsf/ ;+:yfsf ;b:ox?n] ;+:yfsf] p2]Zo k|fKtLsf nflu
cfjZos sfo{ ug{ ;ldltn] lgb]{zg u/] adf]lhdsf sfo{ ug]{ 5g\ .
kl/R5]b–^
;+:yfsf] sf]if -cfly{s Joj:yf_
!*= ;+:yfsf] sf]if -cfly{s >f]t_ M ;+:yfsf] cfˆgf] Pp6f 5'§} sf]if x'g]5 ;f]
sf]ifdf b]xfo adf]lhd k|fKt /sdx? /xg]5g\ .
s_ ;b:otf z'Nsaf6 k|fKt /sd .
v_ ;fwf/0f ;ef jf ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd k|fKt x'g] /sd .
u_ cGo s'g} a}wflgs lqmofsnfkaf6 ;+:yfn] k|fKt ug]{ /sd .
3_ ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L ;+:yfaf6 k|fKt x'g] /sd :jb]zL .
ª_ lab]zL ;/sf/, gful/s / bft[ ;+:yfaf6 /sd k|fKt ubf{ o; ;+:yfn] ;dfh sNof0f
kl/ifb\sf] P]g @)$( sf] bkmf adf]hd :jLs[t lnOg]5 .
!(= rn crn ;DklQsf] ljj/0f M
o; ljwfg adf]lhd k|fKt /sd tyf ;+:yfsf] gfpdf /x]sf] rn crn hfoh]yf ;
+:yfsf] ;DklQ x'g]5 . ;DklQsf] kl/rfng sfo{ ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd x'g]5 . ;
+:yfn] JolQm ;/x rn crn ;DklQ vl/b lalqm ug{ ;Sg]5, ;+:yfn] ef]u rng u/]sf]
hUuf ;+:yfsf] gfddf ;DalGwt lgsfoaf6 btf{ ug]{5 .
@)= ;+:yfsf] sf]if / vftf ;~rfng M
;+:yfsf] Pp6f 5'§} sf]if x'g]5 . ;f] sf]ifdf bkmf !* adf]lhd k|fKt /sd cfDbfgL
hDdf ul/g]5 . ;f] vftfsf] ;~rfng ;+:yfsf] cWoIf, ;lrj / sf]iffWoIfsf] ;+o'Qm
b:tvtaf6 vftf ;~rfng ul/g]5 .
@!= ;+:yfsf] n]vf / kl/If0f M
s_ ;+:yfsf] cfo Joosf] n]vf k|rlnt sfg"g adf]lhd :ki6 tj/n] /flvg]5 .
v_ ;+:yfsf] n]vfkl/If0f k|rlnt sfg"g adf]lhd /lhi68{ n]vfkl/Ifsaf6 x'g]5 .
u_ g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo clwsf/Ln] rfx]df h'g;'s} avt klg cfkm} jf dftxtsf
sd{rf/Lx? v6fO{ ;+:yfsf] lx;fa lstfa hfFr ug{ u/fpg ;Sg]5 .
3_ n]vfkl/Ifssf] lgo"lQm k|yd ;fwf/0f ;efa6 x'g]5 t/ jflif{s ;fwf/0f ;ef geP;Dd
n]vfkl/Ifssf] lgo'lQm ;fwf/0f k|jGw ;ldltaf6 x'g]5 .
ª_ ;+:yfsf] n]vfkl/If0f k|ltj]bg / jflif{s sfo{ ;ldlt ljj/0fsf] !÷! k|lt :yfgLo
clwsf/L, lh=lj=;= / ;DalGwt lgsfodf k]z ul/g] 5 .
kl/R5]b–&
lgjf{rg
@@= lgjf{rg ;DalGw Joj:yf M
s_ ;+:yfsf] lgjf{rgsf] nflu ;ldlt4f/f dgf]gog ul/Psf Ps cfo'Qm ;lxt cGo
@ ;b:oLo
lgjf{rg cfof]u u7g x'g]5 .
v_ of] tby{ ;ldlt u7g x'Fbf lgjf{rg k|lqmofaf6 u7g ePsf]n] ^ dlxgf;Dd
;fwf/0f ;ef af]nfO{
o;} ;ldltnfO{ @ jif{sf] sfof{sfnsf] nflu lg/Gt/tf lbOg]5 .
u_ lgjf{rg ;DaGwdf lgjf{rg cfof]un] u/]sf] lg0f{o g} clGtd x'g]5 .
3_ lgjf{rg uf]Ko dtbfg4f/f x'g]5 .
@#= pDd]bjf/ x'g] of]Uotf M
o; ljwfgsf] bkmf & sf] of]Uotf gePsf] tyf bkmf * adf]lhd cg';f/sf] ;b:otf gePsf]
s'g} klg JolQm sfo{ ;ldltsf] ;b:o tyf kbflwsf/Lsf] kbdf pDd]bjf/ x'g ;Sg]5 .
@$= cljZjf;sf] k|:tfj M
s_ ;ldltsf ;b:o jf kbflwsf/L pk/sf] cljZjf;sf] k|:tfj ;fwf/0f ;efsf
b'O{ ltxfO{ ;b:ox?sf] ax'dtaf6 kfl/t ePdf cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t ePsf] dflgg]5 /
cljZjf;sf] k|:tfj k]z x'Fbf ;DK"0f{ ;+Vofsf] @%Ü k|ltzt ;b:ox?sf] x:tfIf/ ePsf]
k|:tfj ;ldltdf k]z ug'{ kg]{5 .
v_ s'g} ;b:o jf kbflwsf/L pk/ cleof]u nfu]df ;fwf/0f ;efdf k]z
x'g'k"j{ lghnfO{ lnlvt hjfkm ;lxt ;kmfO{sf] df}sf lbOg]5 .
;fwf/0f ;efsf ;Dk"0f{ ;b:o ;+:yfsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t
x'g]5 . cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t ePdf cleof]u nfu]sf] JolQm :jtM kb d'Qm x'g]5 .
@%= lawfg ;+zf]wg M
s'n ;b:o ;+Vofsf] @÷# b'O{ ltxfO{ ;fwf/0f ;b:ox?n] cg'df]bg u/] kZrft dfq
lawfg ;+zf]wgsf] nflu :yflgo clwsf/L ;dIf k7fpg' kg]{5 . :yfgLo
clwsf/Laf6 :jLs[t eP kl5 lawfg ;+zf]wg ePsf] dflgg]5 .
@^= uf]Kotf eË ug{ gx'g] M
;+:yfsf] uf]Kotf eË x'g] s'g} sfd tyf ;ef a}7sdf c;Eo Pj+ clZnn Jojxf/ ul/g]
5}g .
@&= /fhLgfdf M
sfo{ ;ldltsf kbflwsf/Lx? Pj+ ;b:ox?n] cfˆgf] kbaf6 /fhLgfdf sfo{ ;ldlt ;dIf
lbg ;Sg]5 . cWoIfn] pkfWoIf ;dIf / pkfWoIf nufot cGo kbflwsf/Lx?n]
cWoIf ;dIf /fhLgfdf lbg ;Sg]5g\ . ;a} kbflwsf/Lsf] /fhLgfdf sfo{ ;ldltsf]
lg0f{on] dfq :jLs[t x'g]5 .
@*= lgod÷lalgod agfpg] M
;+:yfsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ o; ljwfg tyf k|rlnt sfg"g;Fu gjflemg] u/L
sfo{ ;ldltn] cfjZos lgod÷lalgod agfO{ nfu' ug{ ;Sg]5 .
@(= k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g]
o; lawfgdf h'g ;'s} s'/f n]lvPtf klg k|rlnt g]kfn sfg"g;Fu s'g} s'/f afFlemPdf
afFlemPsf] xb ;Dd :jtM lgl:qmo x'g]5 . ;+:yfsf] s'g} ljifodf ljjfb ePdf :yfgLo
clwsf/Lsf] lg0f{ clGtd x'g]5 .
#)= ;+:yfsf] vf/]hL
s_ ;fwf/0f ;efn] cfjZos b]v]df ljz]if k|:tfj kfl/t u/L ;+:yf vf/]hL ug{ ;Sg]5 .
v_ ;+:yf vf/]h ePdf ;+:yfsf] rn crn ;DklQ g]kfn ;/sf/sf] x'g]5 .
#!= lgb]{zgsf] kfng
g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo clwsf/Ln] ;do ;dodf lbPsf] lgb]{zgsf] kfng ug'{ ;+:yfsf]
st{Ao x'g]5 .
#@= xfdL ;+ud cfdf ;d'x gfds ;+:yfsf] lgDg ;+:yfksx? o; ljwfg adf]lhd
sfo{ ug{ d~h'/ e} lgDg ;fIfLsf] /f]xj/df ljwfgdf ;xL 5fk ub5f}+ .
lgDg ;fIfLx?sf] gfd / b:tvt
s|=; gfd y/ 7]ufgf x:tfIf/
+=
! rGb«sfGt kf08] ltnf]Qdf–!
@ lbk]z s8]n ltnf]Qdf–!
# uf]ljGb >]i7 ltnf]Qdf–!
;+:yfsf] tby{ sfo{ ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] gfdfjnL
s|=; gfd y/ kb 7]ufgf gful/stf x:tfIf/
+= g+=
! l;tf v8\sf cWoIf ltnf]Qdf–!
@ dy'/f kGy pkfWoIf ltnf]Qdf–!
# ld7' If]qL ;lrj ltnf]Qdf–!
$ rGb«snf kGyL ;x ;lrj ltnf]Qdf–!
% ldgf e08f/L sf]iffWoI ltnf]Qdf–!
f
^ ;ld{nf 1jfnL ;b:o ltnf]Qdf–!
& ;fljqf e§/fO{ ;b:o ltnf]Qdf–!
* b]jL yfkf ;b:o ltnf]Qdf–!
( k|]d snL If]qL ;b:o ltnf]Qdf–!
!) s]z/L 1jfnL ;b:o ltnf]Qdf–!
!! lji0f' e08f/L ;b:o ltnf]Qdf–!
!@ 6'sf kf]v|]n ;b:o ltnf]Qdf–!
!# dGh' v8\sf ;b:o ltnf]Qdf–!
!$ uf]df uf}td ;b:o ltnf]Qdf–!
cg';'lr–!
-lgod # ;Fu ;DalGwt_
lgj]bg kqsf] 9fFrf
>L :yfgLo clwsf/L,
lhNnf k|zf;g sfo{nfo, ?kGb]xL .
dxf]bo,
xfdLn] ;+ud cfdf ;d'x ;DalGw ;+:yf vf]Ng rfx]sf]n] ;+:yf btf{ ug{sf]
nflu b]xfo ljj/0f vf]ln lgj]bg u/]sf 5f}+ . k|:tfljt ;+:yfsf] lawfgsf] $ -rf/_ k|lt klg
o;} ;fy ;+nUg ul/Psf] 5
ljj/0f
!= ;+:yfsf] gfd M ;+ud cfdf ;d'x
@= ;+:yfsf] p2]Zox? M
s_ ;fdflhs ;]jf gu/ If]qdf cfly{s cj:yfsf] cfwf/df lkpg] kfgL, ;fj{hlgs zf}rfnosf]
lgdf{0f, ;/;kmfO{ jftfj/0f cg's'ntfsf] nfuL j[Iff/f]k0f ug]{ s[ifsx?nfO{ r]tgfd'ns
k|lzIf0f cflb sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ u/fpg] .
v_ k/f]ksf/ sfo{ ;dfhsf cx;fo, u/La tyf lbg b'lv nufPt /f]uLx?nfO{ ;Sbf] ;xof]u
k¥ofpg] ;fy} k|fylds pkrf/sf] Joj:yf ug]{ .
u_ u|fld0f If]qdf em}–emu8fsf] cGTo u/L c;n tyf of]Uo gful/ssf] pTkfbg ug]
{ . / ljleGg l;k d"ns tflndx? ;~
rfng ug]{ .
3_ v]ns'b ljsf; v]ns'b ljsf;sf nfuL cfjZos ;/;dfgx?sf] k|jGw ug]{, /fli6«o :t/sf
v]nf8Lx?sf] l;ksf] ljsf; ug]{, v]ns'b kl/ifb\sf] cfjZostfsf] dx;'; cg'?
k ;Sbf] ;xof]u k'¥ofpg], v]ns'b cfof]hgf tyf k|ltof]lutfdf efu lng] sfo{ ug]{ .
ª_ ;fF:s[lts, af}l4s ;flxlTos zfl/l/s, dfgl;s ljsf;sf] nfuL sfo{qmdx?sf] th'{df
tyf ;~rfng ug]{
r_ :jo+ ;]jf tyf wfld{s ;]jf lxGb' ;Ff:s[ltnfO{ hf]ufO{ /fVg wfld{s sfo{qmd ug]
{ / b}jL k|sf]k lk8LtnfO{ /fxt tyf ;Sbf] ;xof]u lbnfpg], u/La
ljBfyL{nfO{ sfkL, snd, lstfa, cf}ifwL nQfsk8fsf ;fy} 5fqj[lQ k|bfg ug]{ .
#= ;Nnfxfs/ ;ldltsf ;b:ox?sf] gfdfjnL
s|=; gfd y/ kb 7]ufgf x:tfIf/
+=
! ldg' vfF8 ;Nnxfsf ltnf]Qdf–
/ !
@ ;+lutf cof{n ;Nnxfsf ltnf]Qdf–
/ !
# rGb«snf s8]n ;Nnxfsf ltnf]Qdf–
/ !
$ u+uf Gof}kfg] ;Nnxfsf ltnf]Qdf–
/ !
$= cfly{s >f]t
s_ ;b:otf z'Nsaf6 k|fKt /sd .
v_ ;fwf/0f ;ef jf ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhd k|fKt x'g] /sd .
u_ cGo s'g} a}wflgs lqmofsnfkaf6 ;+:yfn] k|fKt ug]{ /sd .
3_ ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L ;+:yfaf6 k|fKt x'g] /sd :jb]zL .
ª_ lab]zL ;/sf/, gful/s / bft[ ;+:yfaf6 /sd k|fKt ubf{ o; ;+:yfn] ;dfh sNof0f
kl/ifb\sf] P]g @)$( sf] bkmf adf]hd :jLs[t lnOg]5
%= sfof{nosf] 7]ufgf M ltnf]Qdf–!, z+s/gu/, ?kGb]xL
ejlbo
ldlt kbflwsf/Lsf] gfd
cWoIf