C

k˛eTyês¡+ 6-4-2009 ABCD 9

M
Y
K

ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY‡
n+fÒ @$T{Ï?
` ¬øm˝Ÿ|æ
&Ó]y˚{Ïyé\T kÕe÷q´+>± ˇ|üŒ+<ë\T. &Ó]y˚{Ïyé
ˇ|üŒ+<ëìøÏ dü«‘·+Á‘·+>± $\Te ñ+&É<Tä . á ˇ|üŒ+<ä+˝À
ÁbÕ‹|ü~ø£˝q’… ÄdüT\ú T (düsT¡ ≈£î\T yÓTTˆˆ) $\Te qT+&ç &Ó]y˚{yÏ é
ˇ|üŒ+<ä+ $\TeqT bı+<äT‘·T+~. &Ó]y˚{yÏ \é T Hê\TZ s¡ø±\T.
m≥ºπø\≈£î õ 20 <˚XÊ~ÛH˚‘·\T dü+øå√uÛÑ+ $düÔs¡DqT ìyê]+#˚ $wüj·T+˝À @ø±_ÛÁbÕj·÷ìøÏ e#êÃs¡T. n$ bòÕs¡«sY¶ ‡, |òPü ´#·s‡Y , Ä|ü¸H‡é eT]j·TT kÕ«|t‡. Çy˚ø±ø£
ø£q«s¡ºãT˝Ÿ‡, yês¡+{Ÿ‡ ≈£L&Ü &Ó]y˚{Ïyé\˝À s¡ø±˝…’q|üŒ{Ïø°
¬s+&ÉT yêsê\ ÁøÏ‘·+ \+&ÉHé˝À »]–q õ20 Ä]úø£ eT+Á‘·T\ düe÷y˚X¯+ dü+<äs¡“¤+>± dü+øå√uÛÑ $düÔs¡D ìyês¡D≈£î e÷s¡Z+ ÁbÕ#·Ts¡´+˝À ˝Òe⁄. &Ó]y˚{Ïyé ˇ|üŒ+<ë\T #·≥ºã<ä∆yÓTÆq$.
düsT¡ ≈£î\T, kÕºø‡˘ (ùws¡T)¢ , ø£s¬ ˙‡, e&û,¶ ãTTD s¡+>±\˝À á
OB›|üq |ü<∏äø±˝≤ ˝Òø£ ìj·T+Á‘·D˝≤ nqï n+X¯+ô|’ $yê<ä+ HÓ\ø=qï~. á ¬s+&ç+{Ï eT<Ûä´ düeTq«j·T+ kÕ~Û+#ê\ì, á ¬s+&ç+{Ï˝À @ ˇø£ÿ{Ï>±˙, &Ó]y˚{Ïyé\T ñHêïsTT. düs¡T≈£î\˝À ñ+&˚ &Ó]y˚{Ïyé\qT
˝Ò<ë s¬ +&É÷ >±˙ dü+|üPs¡í |ü]cÕÿsê\T ø±<äì |Á Cü ≤X¯ø˝ÔÏ À n_ÛbÁ Õj·T|ü&ܶeTT. Ä n_ÛbÁ Õj·T+ düs¬ q’ <˚qì @Á|˝æ 2Ÿ q »]–q õ20 <˚XÊ\ düe÷y˚X+¯ rsêàq+ s¡TEe⁄ #˚k˛Ô+~. ø£y÷Ó &ç{° &Ó]y˚{yÏ \é +{≤s¡T.
bòÕs¡«sY¶ ‡ : ˇ|üŒ+<ä düeTj·÷ìøÏ ìs¡sí TT+#·T≈£îqï <Ûsä ≈¡ î£
˝Àã&ç uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À ì]›wyºü TÓ qÆ ‘˚BHê{ÏøÏ düsT¡ ≈£î\qT &Ó*eØ
ø=+&É÷] Ms¡j·T´ ˇø£ bòÕs¡Tà˝≤ ≈£L&Ü s¡÷bı+~+#ês¡T. e÷¬sÿ{Ÿ X¯≈£îÔ\≈£î eTØ uÛÑj·T+ ø£*Œ+#·&É+ <ë«sê ˇø£ s¡ø£+>± #ÓbÕŒ\+fÒ ¬s+&√ Á|ü|ü+#· j·TT<ë∆q+‘·s¡+
|ü≥Tºø√≈£î+&Ü O+&˚+<äT≈£î |üs¡düŒs¡+ $$<Ûä <˚XÊ\T, {≤ø˘‡ôV≤yÓqT¢>± Oqï s¡÷|ü⁄~<äT›≈£îqï nyÓT]ø±, Á_≥Hé Ä~Û|ü‘ê´ìøÏ düyê\T $dæ]+~ á Ç∫à q>∑<Tä qT bı+<˚ ˇ|üŒ+<ëìï bòÕs¡«sY¶ ˇ|üŒ+<ä+ n+{≤s¡T.
<˚XÊ\‘√ düVü≤ u≤´+≈£î U≤‘ê\ >∑T]+∫q düe÷#ês¡+ Ç∫Ã|ü⁄#·TÃø√yê\ì düe÷y˚X¯+. y˚πs Á|ü‘ê´e÷ïj·T+ ˝Òì á ¬s+&ÉT <˚XÊ\T ‘·eT ‘·eT e´edüú\qT Ç~ #·≥㺠<äy∆ TÓ qÆ ˇ|üŒ+<ä+. á s¡ø+£ ˇ|üŒ+<ä+˝À ˇ|üŒ+<ä+
düTìï‘·+>± rsêàq+˝À Á|ükÕÔ$+#ês¡T. >∑‘· ¬s+&ÉT HÓ\\T>± dæ«dt u≤´+≈£î ø±bÕ&ÉTø√yê\qï ‘ê‘êÿ*ø£ \ø£å´+ ø√dü+ øÏeTàq≈£î+&Ü O+&çb˛j·÷sTT. #˚dTü ≈£îH˚ Çs¡T|üø±å \ ÇcÕºÇcÕº\qT ã{Ϻ ˇ|üŒ+<ä+˝Àì n+XÊ˝…q’
õ20 düe÷y˚X¯+ rsêàq+ ‘·sê«‘· n+‘·sê®rj·T+>± kÕºø˘ e÷¬sÿ≥T¢ s¡Vü≤dü´ U≤‘ê\ $esê\T ã≥ºãj·T\T #˚j·÷\qï &çe÷+&é Á|üã\+>± düe÷y˚X¯+ ÄyÓ÷~+∫q rsêàq+˝À n+‘·sê®rj·T Á<äe´ì~Û dü+düú, Á|ü|ü+#· <Ûäs¡, ø±\|ü]$T‹, |ü]e÷DeTT yÓTT<ä˝…’q yê{Ïì
ø±k˛Ô ≈£Lk˛Ô |ü⁄+Eø=HêïsTT. düe÷y˚X¯+ ∫es√¢ $$<Ûä <˚XÊ˝À¢ dü+|üqTï\T eTT+<äTø=∫Ã+~. dü+|üqï <˚XÊ\˙ï dæ«≥®sê¢+&é Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ÄØ®\T u≤´+≈£î\ ìsêàD+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+, #Ó’Hê, Áu…õ˝Ÿ, e+{Ï es¡∆e÷q <˚XÊ\ ìs¡ísTT+#·Tø√e#·TÃ. á ˇ|üŒ+<ë\T e÷eT÷\T>± Áô|’y˚≥T
m>∑y˚dæq |üqTï\T <ë#·T≈£îH˚ ÁbÕ+‘ê\T, πø+Á<ë\ô|’, ì|òü÷ ô|+#ê\ì, Äj·÷ |ü+|ü⁄≈£îHêïsTT. ‘êC≤>± eTT–dæq dæ«≥®sê¢+&é u≤´+≈£î\ dü+|òüT+ (mdt_m) ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eT]+‘· ô|s¡>∑qT+~. á ô|s¡T>∑T<ä\ nyÓT]ø± M{À n~Ûø±sêìï e´≈£î\Ô eT<Û´ä ñ+&˚$ ø±ã{Ϻ yê{Ï neT\T≈£î |üP]Ô >±´s¡+{°
πø+Á<ë\qT ≈£L&Ü #·≥º |ü]~Û˝ÀøÏ ‘˚yê\qï ìs¡íj·T+‘√ ÁbòÕHé‡ ‘·è|æÔ #Ó+~+~. düe÷y˚X¯+˝À á ÄØ®\T |ü]o*+∫ ‘·–q düe÷#ês¡+ Ç#˚Ã+<äT≈£î ‘êeTT düyê\T #˚düTÔ+<ë ˝Ò<ë nqï~ ‘Ó\TdüTø√e{≤ìøÏ eT]ø=+‘· ø±\+ y˚∫ ñ+&É<Tä . Bì˝À ˇπø ˇø£ÿ |ü]cÕÿs¡‘B˚ ñ+≥T+~. uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À
B+‘√ m≥Te+{Ï nyê+‘·s¡+ ˝Ò≈£î+&Ü <˚XÊ~ÛH˚‘·\ düe÷y˚X¯+ eTT–dæ+~. #·÷&Éø£ ‘·|üŒ<äT. ñ+&˚ düs¡T≈£î\ <Ûäs¡\˝Àì ôV≤#·Tà ‘·>∑TZ\ ]düTÿ qT+&ç
ˇø£ Á{Ï*j·THé &Ü\s¡¢ y˚Ts¡ ì<ÛäT\T e÷¬sÿ{À¢ ≈£îeTà]+∫ Çø£ á düe÷y˚X¯+˝À eTT+<äTø=∫Ãq ñ‘·Œ‹Ô<ës¡T&ÉT s¡ø£åDbı+<ä≥+ ø√dü+ (ôV≤&ç®+>¥)
(ˇø£s¡ø£yÓTÆq OB›|üq |ü<∏äø£+) ‘·<ë«sê n+‘·sê®rj·T e÷¬sÿ{À¢ eTs√ eTTK´ |ü]D≤eT+ s¡ø£åD≤‘·àø£ Ä]úø£ düs«¡ kÕe÷q´+>± á ˇ|üŒ+<ë\T ñ<˚•› +|üã&ܶsTT. ˇ|üŒ+<ä+
#·\q+ rdüT≈£îsêyê\ì <˚XÊ~ÛH˚‘·\T ìs¡ísTT+#ês¡T. >∑‘· $<ÛëHê\≈£î dü+ã+~Û+∫q~. \+&ÉHé #˚dTü ø√e{≤ìøÏ ø=qT>√\T <ës¡T&ÉT |ü]$T‘·yTÓ qÆ yÓTT‘·+Ô #Ó*ù¢ dÔ
Ĭsï\T¢>± n+‘·sê®rj·T yêDÏ»´+ ≈£L&Ü #·‹øÏ\ã&ç+~. düe÷y˚XÊìøÏ yÓfi¯fl{≤ìøÏ eTT+<äT qT+&˚ uÛ≤s¡‘· dü]b˛‘·T+~.
n≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ πøe\+ yêDÏC≤´ìï Á|üdüTÔ‘·+ Oqï Á|ü<ÛëqeT+Á‹ eTH√àVü≤Hé dæ+>¥ dü+|üqï<˚XÊ\T |òPü ´#·s‡Y : bòÕs¡«sY¶ ˇ|üŒ+<ë\ ÁX‚DøÏ Ï #Ó+~q$ |òPü ´#·sY
kÕúsTT˝ÀHÓ’Hê ø=qkÕ–+#˚+<äT≈£î eTs√ 250 _*j·THé &Ü\s¡¢ s¡ø£åD≤‘·àø£ $<ÛëHê\qT $&ÉHê&Ü\ì, ˇ|üŒ+<ë\T. eTT+<äT ìs¡sí TT+#·T≈£îqï <Ûsä Á¡ |üø±s¡+ uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À
y˚Ts¡ yÓ∫Ã+#ê\ì ≈£L&Ü ìs¡ísTT+#ês¡T. düe÷y˚X¯+ $esê\T dü+düÿs¡D\ dü«s¡÷|ü]Ôì eTT+<äT≈£î |üP]Ô |ü]cÕÿs¡+ #˚dTü ≈£îì &Ó*eØ Çe«e\dæq ì]∆wºü düsT¡ ≈£î\
>∑T]+∫ Ç|üŒ{Ïπø düe÷#ês¡+ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫Ã+~. á rdüT¬øfi≤fl\qï yê<äqqT ‘Ó#êÃs¡T. nsTT‘˚ Áø£jT· $Áø£jT· ˝≤yê<˚M\T >∑T]Ô+|ü⁄bı+~q mπø‡ Ã+CŸ <ë«sê
yê´dü+˝À \+&ÉHé dü$Tà{Ÿ dü+<äs¡“¤+>± e´ø£ÔyÓTÆq eT÷&ÉT s¡ø£åD≤‘·àø£ Ä]úø£ $<ÛëHê˝Ò X¯s¡D´eTì e÷Á‘·yT˚ ìs¡«Væ≤+|üã&É‘êsTT. Bì˝Àì ˇ|üŒ+<ë\qT mπø‡ ä+CŸ
eTTK´ <Û√s¡DT\ >∑T]+∫ |ü]o*<ë›+. uÛ≤$+∫q dü+|üqï<˚XÊ\T á yê<äqqT ÁbÕe÷DÏø]£ düT+Ô ~. Ç~ #·≥㺠<äy∆ TÓ qÆ $.
yÓTT<ä{Ï~ qj·÷O<ës¡yê<ëìøÏ, Á|üuÛÑT‘·« ‘·\¬øøÏÿ+#·T≈£îH˚ dæú‹˝À ˝Òe⁄. dü]ø£<ë á ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY‡ : düs¡T≈£î\˝À ñ+&˚ |òüP´#·sY
CÀø±´ìøÏ eT<Ûä´ »]–q dü+yê<ä+>± á düe÷y˚XÊìï düe÷y˚X¯+˝À bÕ˝§Zqï Á|ü|ü+#· yêDÏ»´ dü+düú ˇ|üŒ+<ë\qT ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY‡ n+{≤s¡T. nìï s¡ø±\
#Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ. düe÷y˚X¯+ dü+<äs¡“¤+>± @Á|æ˝Ÿ2q »]–q düsT¡ ≈£î\ô|’ ñqï |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥ ìùw<Ûëìï 01.04.2003
n~ÛH˚‘· bÕdüÿ˝Ÿ ˝≤y˚T Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T˝À¢ á qT+&ç øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ s¡<Tä #› d˚ qæ |üŒ{Ïø° |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À
#·s¡Ã\ ø£+fÒ n+‘·≈£î eTT+<äT eT÷&ÉT yêsê\ bÕ≥T »]–q yê<äq\T eTT+<äT≈£î ‘Ó∫à Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äì
H˚|ü<∏ä´ #·s¡Ã˝Ò á rsêàHêìøÏ |ü⁄Hê~>± OHêïsTT. H˚|ü<∏ä´ øπ e\+ 91 s¡ø±\ düsT¡ ≈£î\T *düTº ø±ã&ÉT‘·THêïsTT. *düTº
düTìï‘·+>± dü]›#ÓbÕŒs¡T. e÷≥ es¡Tdü≈£î ø±e&ÜìøÏ düsT¡ ≈£î\ s¡ø±\T ø=ìï Á|ü‘´˚ ø£‘\· T ø£*– ñ+&Ü*. *düTº
#·s¡´˝À¢H˚ nyÓT]ø±, »s¡à˙, »bÕHé, ÁbòÕqT‡, eT<Ûä´ Oqï e÷Á‘·+ ‘·T~ rsêàq+˝À <√Vü≤ <äbòÕ yêDÏ»´
$uÛÒ<ë\T düŒwüº+>± yÓ\¢&Éj·÷´sTT. á $uÒ<Ûë\qT á øÏ+~ nj˚T´ düsT¡ ≈£î\T n‘·´~Ûøy£ TÓ qÆ &çe÷+&é, düs|¡ süò ê ø£*–, b˛{°
#·s¡Ã\qT kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘· ‘·«s¡>± ø=*øÏÿ ‘˚yê\ì ≈£L&Ü ø£*– ñ+&Ü*. @ ˇø£ÿ es¡+Z , e´øÏÔ düsT¡ ≈£î\ &çe÷+&é,
$<Ûä+>± ≈£î¢|”Ôø£]+#·Tø√e#·TÃ. yÓTT<ä{Ï qT+&ç nyÓT]ø± sêdüT≈£îHêïs¡T. Ç≥Te+{Ï düeTj·T+˝À
OB›|üq |ü<∏äø±\T, <ëìø£es¡düs¡yÓTÆq ì<ÛäT\ >∑T]+#˚ ˇ‹Ô&ç düs|¡ süò ê\qT ìj·T+Á‘·D #˚jT· >∑˝ZÒ |ü]dæ‘ú T· \T ñ+&É≈L£ &É<Tä .
ø√{≤¢~eT+~ Á|üC≤˙ø±ìøÏ O|üjÓ÷>∑|ü&˚ *düTº nj˚T´ (qyÓ÷<äjT˚ ´) düsT¡ ≈£î\ <Ûsä \¡ ô|’ @s¡øy£ TÓ qÆ Á|üuTÑÛ ‘·«
‘Ódü÷Ô e∫Ã+~. düe÷y˚XÊìøÏ eT÷&ÉT s√E\ eTT+<äT $<ÛëHê\ >∑T]+∫ |ü≥Tºã≥º≥+ ø±ø£ ø=~›eT+~
\+&ÉHé≈£î #Ó+~q ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ f…ÆyéT‡ |üÁ‹ø£≈£î Ç∫Ãq ìj·T+Á‘·D ñ+&É≈£L&É<äT. á düs¡T≈£î\ <Ûäs¡\T rÁeyÓTÆq
bÕ]ÁXÊ$Tø£ y˚‘·Ô\≈£î O|üjÓ÷>∑|ü&˚ Ç≥Te+{Ï ˇ&ÉT<äT&ÉT≈£î\T ø£*j Z T· T+&Ü*.
Ç+≥s¡÷«˝À ˇu≤e÷ á düe÷y˚X¯+ qT+&ç nyÓT]ø± @$T Ä•k˛Ô+<√ düŒwüº+ dæ<ä∆+>± OHêïeTì u≤´+≈£î\ Á|ü‹ì<ÛäT\T ‘Ó*bÕs¡T ≈£L&Ü, ø±˙ πø+Á<ä $<ÛëHê\ >∑T]+∫ e÷{≤¢&É≥+ ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘ê«ìπø #Ó*¢+~. s¡ø£åD≤‘·àø£
#˚XÊs¡T. <˚X¯+˝À n&ÉT>∑+≥T‘·Tqï Á|ü‹wüºqT ˇu≤e÷ ˙&É˝À |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À ˇ|üŒ+<ë\ Áø£jT· $Áø£j÷· \T øπ e\+
Á|üuÛÑT‘·«+ e÷Á‘·+ Ç≥Te+{Ï nØ®ì |ü+ù|+<äT≈£î Ç+ø± dæ<ä∆+ ø±˝Ò<äT. $<ÛëHê\T yÓq≈£îÿ rdüTø√yê\ì dü+|üqï <˚XÊ\‘√ b˛{≤¢&É≥+ n+fÒ ø£y÷Ó &ç{° mπø‡ ä+CŸ #˚ >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q nk˛dæjT˚ wüHé düuTÑÛ ´\≈£î
ø±bÕ&Ü\qT≈£î+≥Tqï Á_≥Hé Á|ü<ÛëqeT+Á‹ >±s¡¶Hé ÁuÖHé Ç<˚ |ü\¢$ Çø£ á düe÷y˚X¯+˝À e´ø£Ô+ nsTTq eTs√ <Û√s¡DÏ >∑T]+∫ uÛ≤s¡rj·T |ü]ÁX¯eT\ m>∑TeT‘·T\≈£î M\T ø£*Œ+#·eTì y˚&ÉTø√e&Éy˚T. BìøÏ
n+<äT≈£îHêï&ÉT. BìøÏ _Ûqï+>± Áô|ò+∫, »s¡à˙, <˚XÊ~ÛH˚‘·\T ø=ìï e÷Á‘·yT˚ |ü]$T‘·yTÓ +Æ ~. |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À <Ûsä \¡ T, ÁfÒ&+ç >¥
|ü]o*<ë›+. kÕ<Ûës¡D+>± Ç≥Te+{Ï düe÷y˚XÊ˝À¢ nyÓT]ø± <äs¡Œ+ ã<äT\T>± eTH√àVü≤Hédæ+>¥ |üqTï m>∑y˚‘·<ës¡T\≈£î ÄÁX¯j·T+ ÇdüTÔqï Á|ü<X˚ +¯ ˝À »]π> ãVæ≤s¡+>∑ _&ÉT\¶ T / y˚\+bÕ≥\‘√ |ü]D≤eT+
Á|ü‹bÕ<äq\T eTT+<äT≈£î ‘Ó#êÃs¡T. n+<äT˝À eTTK´yÓTÆq$ {≤ø˘‡ôV≤yÓq¢ô|’ ø£ì|æ+#·&É+ ÄqyêsTTr>± ek˛Ô+~. Á|ü‘˚´øÏ+∫ k˛$j·T{Ÿ j·T÷ìj·THé n+‘·sê®rj·T πø+Á<ë\ô|’ |ü≥Tº|ü{Ϻq≥¢sTT‘˚ ø£˙dü+ <˚X¯+˝ÀqT, <˚X¯+
Ä+ø£å\T $~Û+#·&É+, <˚XÊ\ qT+&ç dü+|ü<ä ‘·s¡* yÓfi¯¢≈£î+&Ü #·÷&É≥+. #Ó+<äT‘êsTT. |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥ ˇ|üŒ+<ë\ |ü]cÕÿs¡ ‘˚BHê{ÏøÏ
|ü‘·q+ ‘·sê«‘· n+‘·sê®rj·T y˚~ø£\ô|’ nyÓT]ø± Ä&ç+~ Ä≥>± bÕ&ç+~ yÓ\|ü˝≤ Oqï q\¢<ÛäHêìï yÓ*øÏ rdüTø=#˚Ã+<äT≈£î Á|üj·T‹ï+q≥¢j˚T´~. ø±˙ ñ+&ÉuÀj˚T <Ûsä \¡ qT ã{Ϻ á _&ÉT\¶ T ñ+{≤sTT. uÛ$Ñ wü´‘Y
n+‘˚ø±<äT. »s¡à˙ n<Ûä´≈£åî\T m+C…˝≤ e÷¬sÿsY eTs√ n&ÉT>∑T eTT+<äTπødæ bÕ≥>± e÷]+~. á \+&ÉHé dü$Tà{Ÿ BìøÏ _Ûqï+>± kÕ–+~. á düe÷y˚X¯+ á düe÷y˚X¯+˝À Á|ü<Ûëì á n+X¯+ô|’ |ü≥Tºã≥º˝Ò<äT. n+‘˚ø±<äT, es¡∆e÷q
OB›|üq |ü<∏äø±\ e\¢ <˚oj·T Ä]úø£ e´edüú\ô|’ uÛ≤s¡+ ô|s¡T>∑T‘√+<äì, Çø£ô|’ <Ûsä \¡ qT eTÚ[ø£ $X‚w¢ Dü , kÕ+πø‹ø£ $X‚w¢ Dü ‘√ n+#·Hêy˚kÕÔsT¡ .
n+‘·{≤ <äs¡Œ+ Á|ü<ä]Ù+#˚ |üì nyÓT]ø±≈£î ã<äT\T>± Á_≥Hé #˚|ü{Ϻ+~. <˚XÊ\≈£î Hêj·T≈£îsê*>± m~π> neø±XÊìï uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ eTs√ e÷s¡T BH˚ï ôdŒ≈£î´˝ÒwüHé n+{≤s¡T. düs¡T≈£î\ &çe÷+&é düs¡|òüsê
á uÛ≤sêìï »s¡à˙ @ e÷Á‘·+ uÛÑ]+#·˝Ò<äì ‘Óπ>dæ #Ó|æŒ+~. »s¡à˙ rdüT≈£îqï düVü≤»+>± n‹<Ûä´+ Ç#˚Ãyê]øÏ O+&Ü*‡q <äs¡Œ+ ø£+fÒ Á_≥Hé Á|ü<Ûëì ÁuÖHé e<äT\T≈£î+~. 1989˝À yÓTT<ä˝…’q Os¡Tπ>« <äbòÕ yêDÏ»´ #·s¡Ã˝À¢ es¡∆e÷q
á yÓ’K]ì »bÕHé Á|ü<Ûëì {≤s√ nk˛ ãVæ≤s¡+>∑+>±H˚ $eT]Ù+#ê&ÉT. <ë+‘√ düe÷#ês¡+, yê‘êes¡D düe÷#ês¡+, düsT¡ ≈£î\ô|’ e´ekÕj·T,
m≈£îÿe>±H˚ Vü≤&Üe⁄&ç Á|ü<ä]Ù+#ê&ÉT. Ç~ ôd’&é˝…’{Ÿ e÷Á‘·y˚T. ndü\T <˚XÊ\ e´ekÕj·Tø£ bÕ]ÁXÊ$Tø£ Á|üjÓ÷»Hê\qT dü+|üqï <˚XÊ\≈£î ‘êø£≥Tº yêDÏ»´ s¡+>±\˝À Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\T, e´ekÕj·T s¡+>∑
bÕ≥T {≤ø˘‡ôV≤yÓq¢ $wüj·T+˝À \+&ÉHé dü<ädüT‡ ˇø£ ìs¡íj·T+ rdüTø√ø£b˛‘˚ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ á düe÷y˚X¯+ ìs¡«Vü≤D Á|üj·T‘êï\T yÓTT<ä˝…’q|üŒ{Ï qT+&û ô|{Ϻ+~ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ nqï $eTs¡Ù≈£î Ç|üŒ{Ïes¡≈£î eTqe<ä› düe÷<Ûëq+ ˝Ò<äT.
‘êqT düe÷y˚X¯+ qT+&ç yêøö{Ÿ #˚j·T&ÜìøÏ ≈£L&Ü yÓqø±&˚~ ˝Ò<äì ìø=\dt Á|üu≤Û e+ yÓTT<ä˝q’… n+XÊ\T eTÚ[ø£ $X‚w¢ Dü ˝ÀqT, >∑‘+· ˝Àì
me] mC…+&Ü 20 <˚XÊ~ÛH˚‘·\ mC…+&Ü ne⁄‘·T+<ë nqï dü+<˚Vü‰\T düs¡«Á‘ê ◊m+m|òt, Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î\qT dü+düÿ]+#˚+<äT≈£î, es¡∆e÷q <˚XÊ\≈£î düsT¡ ≈£î\ <Ûsä \¡ ôV≤#·TÑ·>T∑ \Z düe÷#ês¡+ kÕ+πø‹ø£ $X‚w¢ Dü ˝À
düs√ÿõ ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT. Á<äe´ dü+düú\T, Ç‘·s¡ Ä]úø£ e´eVü‰sê˝À¢ Á|üuÛÑT‘·« HÓ\ø=HêïsTT. nyÓT]ø± Á|ü‹bÕ~+#˚ |ü<∏äø£+ dü$Tà{Ÿ mC…+&Ü nsTT‘˚ n~ eT]+‘· ÁbÕ‹ì<Ûä´+ ø£*Œ+#·&É+ <ë«sê á dü+düú\qT
CÀø£´+ ô|s¡>±\ì ≈£L&Ü á ¬s+&ÉT <˚XÊ\T &çe÷+&é #˚XÊsTT. Á|ü|ü+Nø£s¡D eTTK´yÓTqÆ $.
πøe\+ >∑‘· eT÷&ÉT <äXÊu≤›\T>± Á|ü|ü+#êìï >∑T|æŒ{À¢ ô|≥Tº≈£îqï |æ&ç¬ø&ÉT Á|üC≤‘·+Árø£]+#˚+<äT≈£î \+&ÉHé düe÷y˚XÊ\T eT+∫ neø±X¯+ ø£*Œ+#êsTT. |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥ düsT¡ ≈£î\qT uÛÖ‹ø£+>± &Ó*eØ Çyê«*‡q
$<ÛëHê\T yÓTT<ä\T ø±ø£ eTT+<äT qT+&û &çe÷+&é Ä]úø£ e´edüú, $<ÛëHê\ ø£+ô|˙\≈£î e÷Á‘·y˚T Á|üjÓ÷»q+ ø£\T>∑T‘·T+~. »s¡à˙, ÁbòÕqT‡ mC…+&Ü á $wüj·T+˝À #Ó’Hê Á|ü<ä]Ù+∫q |ü≥Tº<ä\ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ≈£L&Ü Á|ü<ä]Ù+∫ nedüs¡+˝Ò<äT. Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± |òüP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥˝À
s¡÷|üø£\Œq˝À Á|üuÛÑT‘·«+ bÕÁ‘· >∑T]+∫ nyÓT]ø±, Á_≥Hé <ä«j·÷ìø°, »s¡à˙, ø°\ø£+>± e÷]‘˚ nyÓT]ø± ô|‘·ÔHêìøÏ n&ÉT¶≈£≥º y˚j·T&ÜìøÏ kÕ<Ûäq+>± O+fÒ K∫Ñ·+>± á dü+düÿs¡D\T ì]›wüº Á|üD≤[ø£ ‘·j·÷¬s’ O+&˚~. á uÛ≤>∑kÕ«eT´yÓTqÆ düsT¡ ≈£î\˝À øπ e\+ s¬ +&ÉT XÊ‘·+ e÷Á‘·yT˚
ÁbòÕHé‡ <ä«j·÷ìøÏ eT<Ûä´ |òüTs¡¸D ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ O+~. \+&ÉHé dü$Tà{Ÿ á e÷s¡T‘·T+~. eTs√yÓ’|ü⁄q uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ , Áu…õ˝Ÿ, #Ó’Hê <˚XÊ\T Á|ü‹bÕ~+∫q $<Ûä+>± es¡∆e÷q <˚XÊ\ Á|üjÓ÷»Hê\≈£î eø±˝≤Ô rdüT≈£îH˚ eTs√ ø°\ø£ uÛÖ‹ø£+>± &Ó*eØ ÇdüTHÔ êïs¡T. $T–*q düsT¡ ø£+‘ê kÕŒ{Ÿ
$yê<ëìøÏ e÷s¡T y˚~ø£sTT´+~. ∫es¡≈£î á Hê\T>∑T <˚XÊ\ eT<Ûä´ ≈£î~]q

10˝À

mC…+&ÜqT n~Ûø±]ø£ mC…+&Ü>± e÷]ùdÔ yÓTT‘·Ô+>± ¬s+&√ Á|ü|ü+#· dü+<äs¡“¤+ #˚C≤] b˛sTT+~. n+<äTe\¢ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ \+&ÉHé ÁfÒ&+ç >¥˝À &ç*eØ ne⁄‘T· +~.
n+^ø±s¡+, ne>±Vü≤q |òü*‘·y˚T dü<ädüT‡ rsêàq+>± eTqeTT+<äT+~. á j·TT<ë∆q+‘·s¡+ neT˝À¢ Oqï Ä]úø£ e´edüú\ dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê˝À¢ e÷s¡TŒ\T düe÷y˚X¯+ Ä]úø£+>± $»j·Te+‘·eTsTTHê <Í‘·´|üs¡+>± e÷Á‘·+ $|òü\+ |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À ÁbÕe÷D°ø]£ +#·ã&ɶ ˇ|üŒ+<ë\
rsêàq+˝À m>∑y˚dæq |üqTï\T <ë#·T≈£îH˚ πø+Á<ë\ô|’ #·s¡´\T rdüT≈£îH˚+<äT≈£î ekÕÔsTT. düe÷y˚X¯+ ÄyÓ÷~+∫q rsêàq+˝À á eT÷&ÉT n+XÊ\≈£î #√≥T nj·÷´eTì #Ó|ü⁄Œø√yê*. ø=qT>√\T, neTàø±\T »s¡T>∑T‘·T+{≤sTT. |ü]|üø£«‘˚B

<˚X¯+ 2007`≈£L´4 2008`≈£L´4 ‘˚&Ü

eè~∆πs≥T eè~∆πs≥T (XÊ‘·+˝À)

Á|üuÛÑT‘ê«\ yÓTÆ+&éôd{Ÿ e÷s¡ø£b˛‘˚ <˚XÊìπø qwüº+ ˇø£ÿ O<√´>±˝Ò b˛j·÷j·÷? eTq <˚X¯+ Ç+ø± @MT sêefÒ¢<äT. u≤<Ûä´‘êj·TT‘·yÓTÆq Á|üuÛÑT‘·«yÓTÆ‘˚, <˚X¯ Á|ü»\≈£î dæ«dtu≤´+≈£î˝À <ë#·T≈£îqï 73\ø£å\ ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\qT
ÄÁùdº*j·÷ 3.8
ÄÁdæºj·÷
u…*®j·T+
¬øq&Ü
dæ«≥®sê¢+&é 4.4
»s¡à˙
&ÓH êàsY ÿ
2.8
1.6
0.8

1.4
0.5
`2.1
`0.8
`5.2
`3.4
`1.2
`8.4
`8.0
`5.9
`3.6
`6.8
`4.2
`5.6
`9.8
`8.6
düC≤® Á|ükÕ<é qwüºb˛˝Ò<ë? $‘·ÔeT+Á‹ #ÓãT‘·Tqï≥T¢ n|üdüe´‘· πøe\+ »yêãT<ëØ eVæ≤+#˚ Á|üuÛÑT‘·«yÓTÆ‘˚ @+ #˚j·÷*? yêdüÔe C≤rj·T+ #˚dæ <ëì˙ Ks¡TÃô|fÒºjÓTT#·TÃ. Ä |ü˙ #˚j·T&É+ Çj· T T 1.6 `5.9 `7.5
O<√´>±\πø |ü]$T‘·eTsTT´+<ë? n˝≤ nH˚+<äT≈£Lÿ&Ü |ü]dæú‹ì Á|ü»\≈£î $&ÉeT]à #ÓbÕŒ*. Á|ü»\+<ä]ø° ‘·ø£åD+ ˝Ò<äT. #˚kÕÔeTì ≈£L&Ü #Ó|üŒfÒ¢<äT. Á<äe´Áø£eT•ø£åD >∑T]+∫ ôdŒsTTHé 2.5 `3.9 `6.4
|òæÁãe]˝À Á|üy˚X¯ô|{Ϻq z{≤Hé nøö+{Ÿ ã&Ó®{Ÿ M\T˝Ò<äT. ◊m+m|òt, ˇÇdæ&ç ‘êC≤>± Á|üø£{Ï+∫q >∑D≤+ø±\T O|üX¯eTq+ ø£*Z+#˚ #·s¡´\T #˚|ü{≤º*. ‘·<ë«sê e÷¬sÿ≥¢≈£î e÷{≤¢&ÉT‘·THêïs¡T. Á<äe´˝À≥T ô|]–b˛‘·T+<äì Ä+<√fi¯q Çj·TT 2.2 `5.9 `8.2
Á|üdü+>∑+˝À $‘·Ô eT+Á‹ Á|üDuŸ eTTKØ® e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ªªn_Ûeè~∆ $‘·ÔeT+Á‹ y˚Tø£b˛‘·T >±+;Ûsê´ìï Á|ü<ä]Ù+∫, <˚X¯Á|ü»\qT »edü‘ê«*yê«*. mìïø£\ y˚fi¯ Ç˝≤+{Ï |üì #˚j·T&É+ nedüs¡+ #Ó+<äT‘·THêïs¡T. Á<äe´˝À≥T ‘·–Z+#ê\ì, Á|ü»\ MT<ä #˚ùd |òæHê¢+&é 6.0 `5.1 `11.1
#Ó+~q <˚XÊ\˝À ô|<ä› m‘·TÔq @s¡Œ&çq dü+øå√uÛÑ Á|üuÛ≤e+ düe÷#ês¡+<Ûäø±s¡+˝À O+#ês¡q&ÜìøÏ ì\TyÓ‘·TÔ ì<äs¡ÙHê\T. ≈£L&Ü. Ks¡Tà ‘·–Z+#ê\qï~ yêwæ+>∑ºHé bÕ‘· ne>±Vü≤q. Ç|ü&ÉT n<˚ ÁbòÕHé‡ 1.6 `4.7 `6.4
Á|ü|ü+#·+ yÓTT‘·Ô+ MT<ä e⁄+≥T+~. nìï <˚XÊ\ Ä]úø£ e´edüú\T ˇÇdæ&ç >∑D≤+ø±\qT |ü]o*ùdÔ eTq<˚X¯ õ&ç|æ 2007 ø±˙ n~Ûø±s¡+˝À Oqï j·TT|æm Á|üuÛÑT‘·«+ dü+øå√uÛÑ u…sTT\e⁄≥¢ ù|]≥ Vü≤<äT›\˙ï <ë{Ï Ks¡TÃ#˚k˛Ô+~. ‘êC≤>± õ`7 1.0 `7.4 `8.4
á dü+øå√uÛÑ+ e\q eT+<ä–kÕÔsTT. eTq <˚X¯+ ≈£L&Ü á ø±´˝…+&ÉsY dü+e‘·‡s¡+ ∫e] Á‘Ó’e÷dæø£+‘√, 2008˝Àì ∫e] ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+#˚ ‘·|üŒ≥&ÉT>∑T\T y˚dæ+~. yÓTT<ä{À¢ dü+øå√uÛÑ+ »]–q õ`20 düe÷y˚X¯+ ≈£L&Ü u…sTT\e⁄{Ÿ\qT
Á|üuÛ≤yêìøÏ ˝ÀqsTTq|üŒ{ÏøÏ, õ&ç|æ˝À 7.1%eè~∆πs≥T‘√ Á‘Ó’e÷dæø£ ø±˝≤ìï b˛*Ã#·÷dæq|ü&ÉT eè~∆πs≥T `11.8% nyÓT]ø±πø |ü]$T‘·+ n+~. Ä ‘·s¡Tyê‘· eTq<˚X¯+ô|’ ø=+‘· düeT]ú+∫+~. nsTTHê eTq j·TT|æm bÕ‘·ø±\|ü⁄ yêdüq\T j· TT¬ø 2.2 `6.1 `8.3
n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·Tqï <˚XÊ\˝À ¬s+&Ée ã\yÓTÆq Ä]úø£ e´edüú>± y˚Ts¡ |ü‘·qyÓTÆb˛sTT+<äì Á|üø£{Ï+∫+~. õ&ç|æ n_Ûeè~∆ u≤>± O+≥T+<äì #Ó|æŒ+~. nsTT‘˚ n~ Á<äe´dü+øå√uÛÑ+ s¡÷|ü+˝À ô|≥Tº≈£îì y˚˝≤&ÉT‘√+~. n<˚ >=|üŒ $»j·TeT+≥÷ ª»j·T ¨µ Á^dt 2.5 1.2 `1.3
eTT+<äT≈£î yÓfi¯¢qT+~µµnì.eTq <˚X¯+ô|’ Á|üuÛ≤e+ ‘·≈£îÿe>± ‘·–Zq <˚XÊ\˝À eTq+ 6e kÕúq+˝À OHêïeTì n~ e÷Á‘·y˚T O+≥T+<äì n+#·Hêy˚dæ+~. n+<äTπø nì Á|ü»˝À¢øÏ yÓfiÀÔ+~. Vü≤+π>] 2.0 `4.0 `6.0
O+≥T+<äì, Ä+<√fi¯q |ü&Ü*‡q nedüs¡+ ˝Ò<äì, n+‘ê ‘˚*Ã#Ó|æŒ+~. eè~∆πs≥T Ç+ø± ‘·>∑ZuÀ‘√+<äqï~ Ä]úø£y˚‘·Ô\T Á<äe´$<Ûëq+ô|’H˚ Á|ü<Ûëq+>± πø+ÁBø£]+∫+~. Á<äe´#·˝≤eTDÏì >∑‘·+˝À ªuÛ≤s¡‘Y yÓ*–b˛‘√+~µ nì #Ó|æŒ u§ø£ÿuÀs¡¢ |ü&ɶ Ç+&çj·÷ 8.2 `3.6 `11.8
düe´+>± O+≥T+<äì eTq $‘·ÔeT+Á‹ #ÓãT‘·THêïs¡T. $X‚¢wædüTÔHêïs¡T. ô|+#˚+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq nìï #·s¡´\q÷ #˚|ü{Ϻ+~. e&û¶πs≥T¢ _C…|æ ‘êC≤>± mìïø£\ e÷ìô|òk˛º $&ÉT<ä\ #˚dæ+~. b˛˙ ◊dt˝≤´+&é 8.2 `3.6 `11.8
$‘·ÔeT+Á‹ #Ó|æŒ+~ ì»+>± »]–+<ë? |ü]dæú‹˝À ‘˚&Ü n+fÒ, Á|üuÛÑT‘·«+ #ÓãT‘·Tqï≥T¢ õ&ç|æ eè~∆πs≥TqT ‘·–Z+∫+~. e÷¬sÿ{À¢ Á<äyê´ìï n+<äTu≤≥T˝À O+∫+~. n<˚yÓTÆHê BìøÏ _Ûqï+>± #Ó|æŒ+<ë n+fÒ n<˚MT ˝Ò<äT. nB ÇÁC≤sTT˝Ÿ 6.6 `0.5 `7.0
e∫Ã+<ë? yêdüÔe |ü]dæú‹ì |ü]o*+∫q|ü&ÉT ø£∫Ñ·yÓTÆq |üPs¡«kÕúsTT˝À m+‘·e÷Á‘·+ ø=qkÕ–+#·&É+ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. n~ nsTTHê dü+øå√uÛÑ $wüÁ|üuÛ≤e+ eTq <˚X¯+ô|’ HêHê{Ïø° yêwæ+>∑ºHé bÕ‘· ne>±Vü≤q‘√H˚ O+~. Á|ü|ü+#·y˚T Ç≥© `1.1 `7.2 `6.1
‘˚&Ü, nB $‘·ÔeT+Á‹ #Ó|æŒq<ëìøÏ _Ûqï+>± »]–+~. dü+øå√uÛÑ+ eT]+‘· |ü‘·qeTe⁄‘·T+<˚ ‘·|üŒ ô|]π> neø±X¯+ ˝Ò<äT. ô|]–b˛sTT+~. Á|üuÛÑT‘·«+ n+<äTu≤≥T˝À O+∫q e÷]b˛sTTq|ü&ÉT, eTq bÕ\≈£î\T ≈£L&Ü $<ÛëHê\qT
e\¢ eTq m>∑TeT‘·T\ s¡+>∑+ rÁe+>± <Óã“‹+~. kÕ+Á|ü<ëj·T dæ|æ#·+Á<äX‚KsY e+{Ï Ä]úø£y˚‘·Ô\T Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T\ìï+{Ï˙ Á<äyê´ìï≈£L&Ü yê&ÉT≈£îH˚+<äT≈£î me«s¡÷ eTT+<äT≈£î sê˝Ò<äT. m+<äT≈£î e÷s¡TÃø√≈£L&É<äT? Á|ü»\ ø=qT>√\T X¯øÏÔ ô|+#˚ »bÕHé 4.4 `13.4 `17.8

10˝À

m>∑TeT‹ s¡+>±˝…’q f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ‡, >±¬sà+{Ÿ, C…yéT‡, p´j·T\¢Ø Áø√&ûø£]+∫ 2009 ∫e] Hê{ÏøÏ õ&ç|æ eè~∆πs≥T m{Ϻ ø±s¡D+ düTdüŒwüº+. e÷¬sÿ{Ÿ q&Ée&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq &çe÷+&é $<Ûä+>± m≈£îÿe &ÉãT“\T m+<äT≈£î Ks¡Tà #˚j·T≈£L&É<äT? <ä.ø=]j·÷ 6.2 `22.6 `28.8
e+{Ïe˙ï |òüTÀs¡+>± ∫‹øÏb˛j·÷sTT. O‘·Œ‹Ô Ä–b˛sTT+~. |ü]dæú‘·T˝À¢ nsTT<äTXÊ‘êìøÏ $T+#·uÀ<äì ≈£î+&Éã<ä›\T ø={≤ºs¡T. Ç|ü&ÉT eTq <˚X¯+˝À ˝Ò<äT. n≥Te+≥|ü&ÉT &çe÷+&é ô|]π> Ç˝≤ #˚ùd+<äT≈£î n&ÉT¶>± Oqï Á<äe´˝À≥T #·{≤ºìï yÓTøχø√ 2.5 `10.8 `13.3
O<√´>±\T b˛j·÷sTT. yÓ’{Ÿø±\sY, ã÷¢ø±\sY, dü+|òüT{Ï‘·, yêdüÔyêìøÏ »s¡T>∑T‘·Tqï~ Ç<˚. $<Ûä+>±, Á|ü»\ #˚‘·T˝À¢øÏ (ø=qT>√\TX¯øÏÔì ô|+#ê*)&ÉãT“\T HÓ<äsê¢+&é‡ 6.2 `3.4 `9.6
ndü+|òüT{Ï‘· s¡+>±\T n+fÒ <ë<ë|ü⁄ nìï s¡+>±˝À¢ì õ&ç|æ eè~∆πs≥T u≤>± |ü&çb˛‘√+~. n<˚ dü+<äs¡“¤+˝À |ü+bÕ*. e÷sêZ\T @yÓ’Hêø±e#·TÃ>±ø£. s√>±ìøÏ dü¬s’q eT+<äT ˇÇdæ&ç y˚dæq n+#·Hê\T Ç$. Á|ü|ü+#·<˚XÊ\ Ä]úø£ Hêπs« 5.7 5.4 `0.3
O<√´>±\÷ <Óã“‹HêïsTT. Á|üuÛÑT‘·«+ #˚sTT+∫q XÊ+|æ˝Ÿ Á<äy√´\“D+ ø±düÔ &çô|ò¢wüHéyÓ’|ü⁄≈£î yÓfiÀÔ+~. n+fÒ O‘·Œ‹Ô Ç~. ø±˙ Á|üuÛÑT‘·«+ Ç˝≤ #˚j·T˝Ò<äT. e´edüú\˙ï rÁe qcÕº˝À¢ OHêïsTT. Ç|ü&ÉT @ <˚X¯yÓTÆHê b˛˝≤+&é 8.3 1.4 `6.9
düπs«˝ÀH˚ nsTT<äT \ø£å\ O<√´>±\T b˛j·÷j·Tì ‘˚*+~. |ü&çb˛sTT+~. O<√´>±\T b˛j·÷sTT. Á|ü»\ e<ä› ø=qT>√\T X¯øÏÔ m≈£îÿe Ks¡Tà #˚ùd+<äT≈£î Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î #˚‘·T\T sêe&É+ #˚j·÷*‡+~ ‘·eT ‘·eT Ä]úø£ e´edüú\qT u≤>∑T#˚düT≈£îH˚+<äT≈£î b˛s¡TÃ>∑˝Ÿ C
|ü&çb˛sTT+~. e÷¬sÿ{Ÿ düú+_Û+∫b˛sTT+~. &çe÷+&é ˝Ò<äT ˝Ò<äT. e÷≥ e÷{≤¢&ç‘˚ &ÉãT“˝…ø£ÿ&ÉTHêïjYT? nì bÕ\≈£î\T 2.3 `8.0 `10.3 M
|üP]ÔkÕúsTT˝À |ü]o\q »]–‘˚ b˛sTTq O<√´>±\T BìøÏ nH˚ø£ Á|üj·T‹ï+#·&É+. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>± Á<äe´˝À≥T‘√ dü+ã+<Ûä+
¬s≥T¢>± O+&˚ neø±XÊ˝Ò m≈£îÿe. yêeT|üøå±\T <˚X¯yê´|üÔ+>± ø±ã{Ϻ Á<äy√´\“D dü÷∫ H˚\ø£]∫+~. &çô|ò¢wüHéyÓ’|ü⁄ Á|ü•ïdüTÔHêïs¡T. ø±s=Œπs{Ÿ dü+düú\≈£î \ø£å\ø√≥¢˝À sêsTTr\T ˝Ò≈£î+&Ü, Á|ü»\ ø=qT>√\TX¯øÏÔ ô|]π>+<äT≈£î uÛ≤Ø Ks¡TÃ≈£î k˛¢ y ˚ø Ïj ·÷ 27.9 8.5 `19.4 Y
ndü+|òüT{Ï‘· s¡+>∑ |ü]dæú‹ì $X‚¢wædü÷Ô ø√{ÏO<√´>±\≈£î qwüº+ n&ÉT>∑T˝Òk˛Ô+~. eTs√yÓ’|ü⁄ kÕe÷qT´&çøÏ nedüs¡yÓTÆq Çe«>± ˝Òì~ kÕe÷q´Á|üC≤˙ø£+ ø=qT>√\T X¯øÏÔì ô|+#˚+<äT≈£î yÓqTø±&Éø£b˛e&É+. eTq bÕ\≈£î\T ≈£L&Ü á yêdüÔyêìï ns¡ú+ d” «&É H é 5.9 `9.7 `15.6 K
yê{Ï*¢+<äH˚ n+#·Hê\qT Á|üø£{Ï+#êsTT. ø£˙kÕedüsê\ edüTÔe⁄\ <Ûäs¡\T e÷Á‘·+ Äø±XÊqTï+∫ ~– &ÉãT“\T ˝Òe+fÒ qy˚Tà<Óes¡T? <=+>∑˝…ø£ÿ\T #Ó|æŒ #˚düTø√yê*. nyÓT]ø± `0.2 `6.4 `6.2
C 10 ABCD k˛eTyês¡+ 6-4-2009
M
Y
K
dæ|æ◊(m+) Á|üD≤[ø£

Á|ü‘ê´e÷ïj·T Ä]úø£ $<ÛëHê\ ø√dü+...

q&ÉT#·Tø√e&É+‘√ rÁe+>± ∫‹øÏb˛yê*‡
e∫Ã+~. õ&ç|æ eè~∆sπ ≥Tô|’ @ e÷Á‘+· |Á uü ≤Û e+
|ü&<É ìä |Á uü TÑÛ ‘·« |ü*øÏq e÷≥˝À¢ |üd˝ü <Ò ìä
ãTøÏ+>¥ @Á|˝æ Ÿ 9 90 s√E\ ‘˚*b˛sTT+~. |ü&çb˛‘·Tqï õ&ç|æ Ç|ü&ÉT
rÁe Ä+<√fi¯qø£s¡+>± O+~. õ&ç|æ eT∞¢
qT+&ç 25 es¡≈î£ ‘·sê«‘˚ &Ó*eØ ô|s¡>±\Hêï, dü+øå√uÛÑ+ qT+∫ eTq <˚X¯+
‹]– >∑føºÒ ±ÿ\Hêï |Á ‘ü ê´e÷ïj·T $<ÛëHê\qT
nqTdü]+#ê\ì dæ|æ◊(m+) dü÷∫k˛Ô+~.
Á|ü|ü+#·eT+‘ê Á|üdüTÔ‘·+
Á|ü‘ê´e÷ïj·T$<ÛëHê\qT nH˚«wædüTÔqï
H˚|ü<∏ä´+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À πs|ü⁄ sêuÀj˚T
Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£L&Ü Ä ~X¯>±H˚
n&ÉT>∑T˝Òj·÷\ì, yÓTÆ+&éôd{ŸqT n+<äT≈£î
nqT>∑TD+>± e÷s¡TÃø√yê\ì dæ|æ◊(m+)
|Á |ü +ü #·eT+‘ê Ç|ü&ÉT rÁeyÓTqÆ dü+øå√uÛ+Ñ ˝À O+~. eTq #ÓãT‘√+~. á y˚Ts¡≈î£ sêuÀj˚T |Á uü TÑÛ ‘ê«ìøÏ ~XÊìπsX› +¯ #˚dù
<˚X+¯ |ô ’ Bì <äTwÁ Œü uÛ≤yê\T rÁe+>±H˚ |ü&TÉ ‘·THêïsTT. dü+øå√uÛ+Ñ $<Û+ä >± s¡÷bı+~+∫q |Á ‘ü ê´e÷ïj·T Ä]úø£ $<ÛëHê\qT
sêø£eTTqTù| #ê˝≤ ø±˝+ ÁøÏ‘·+ qT+∫ yêeT|üøå±\T dæ|◊æ (m+) ‘·q |Á Dü ≤[ø£˝À|ü bı+<äT|ü]+à ~. |Á Dü ≤[ø£˝Àì
ã+C≤sêVæ≤˝Ÿ‡ s√&é HÓ+.1˝Àì e÷*ø˘ ø±sY‡ c˛s¡÷yéT Ç+‘·≈î£ eTT+<Óqï&É÷ ˝Òì ìsê›]‘· <Ûsä \¡ T ø±e⁄. e÷s=#·TÃ. ˝Ò<ë e÷s¡øb£ ˛e#·TÃ. á <Ûsä \¡ T s¡+>∑T\qT ã{Ϻ ≈£L&Ü n+<äT˝Àq÷ dæ|æ◊(m+) Á|üuÛÑT‘ê«ìï ôV≤#·Ã]dü÷Ô e∫Ã+~. ªÁ|‘ü ê´e÷ïj·T Ä]úø£ $<ÛëHê\Tµ nqï o]¸ø£q >∑\ n+XÊ\T
s¡Bì› m<äTs¡Tÿ+{À+~. me«] H√≥ $Hêï HêH√ u≤>∑T+~.. HêH√ ø=Hê*. HêH√qT e÷s¡T‘·T+{≤sTT. O<ëVü≤s¡D≈£î HêH√qT yÓTT‘·+Ô Äs¡T s¡+>∑T˝À¢ e÷¬sÿ{À¢øÏ rdüTø=#êÃs¡T. nsTTHê |Á uü TÑÛ ‘·«+ |ô &É#$Ó q |ô {Ϻ yêwæ+>∑Hº é m˝≤ #Ó_‘˚ n˝≤ j·T<∏ë‘·<+ä∏ >± Ç˝≤ OHêïsTT.
#·÷&Ü*. HêH√.. HêH√... Ç˝≤ HêH√ ù|s¡T n+<ä] H√{≤ e÷s¡TyÓ÷–b˛‘√+~. <Ûsä ¡ sπ dæ+>¥ s¬ &é (ms¡T|ü⁄), ◊eØ yÓ{’ Ÿ (‘Ó\T|ü⁄), düeTàsYã÷¢ (˙\+), cÕ+ù|Hé >√˝Ÿ¶ (ã+>±s¡+), Á|ü|ü+#· Ä]úø£ dü+øå√uÛÑ+, uÛ≤s¡‘Yô|’ <ëì Á|ü‹≈£L\ Á|üuÛ≤e+ <äècÕº´ ÁøÏ+~ #·s¡´\T rdüTø√yê\ì dæ|æ◊(m+) uÛ≤$düTÔqï~:
$wüjT· +˝À Ç|üŒ{Ïøπ kÕe÷qT´&ç ø±s¡T>± eTTÁ<ä |ü&bç ˛sTTq HêH√, ø£˙dü+ $T–*q ø±s¡¢ \÷´HêsY dæ\«sY (yÓ+&ç), düHôé w’Hé jÓT˝À¢ (|üdTü |ü⁄) s¡ø±˝À¢ Ç$ \uÛ´Ñ eTeqTHêïsTT.
düeTdü´˝ÒMT ˝Òyê?
n+‘ê e÷¬sÿ{ŸX¯≈£îÔ\πø e~˝Òùd $<ÛëHêìï $&ÉHê&Ü*. Á|üuÛÑT‘·« CÀø±´ìï ô|+#ê*.
e÷~]>± O+≥T+<ë? O+&É<ë? ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ¡ ø±ã{Ϻ ø±«*{°˝À @yÓTHÆ ê sêJ|ü&ܶsê?
ø±s¡TqT #·÷ùd+<äT≈£î e#˚à yêfi¯+¢ ‘ê yÓTT<ä≥ #ÓãT‘√+~ ˇø£ÿfÒ. ªe÷ ã&Ó{® qŸ T
Á|üD≤[ø± e´j·÷ìï õ&ç|æ˝À 10 XÊ‘êìøÏ ô|+#·&É+. (Á|üdüTÔ‘·+ 5 XÊ‘·+ ø£Hêï ‘·≈£îÿe O+~.)
kÂø£s´¡ e+‘·+>± O+≥T+<ë? ì»+>± Bì <Ûsä ¡ m+‘·T+≥T+~? \ø£Hå H˚ ê \ø£å ø£+fÒ
m≈£îÿe⁄+≥T+<ë? ã&Ó{® À¢ dü]b˛‘·T+<ë? e+{Ï Á|Xü ï¯ \qT sπ ø¬ ‹Ô+∫+~. dü+<äsÙ¡ ≈£î\qT, #·÷dæ bÕ¢Hé #˚dTü ø√yê*µ nì. O<√´>±\T b˛‘·THêïsTT. y˚‘H· ê\T ‘·–bZ ˛j·÷sTT. Ç|üŒ{Ïøπ
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\T ‘·eT e<ä› Oqï nbÕs¡yÓTÆq ]»s¡T« ì<ÛäT\qT $ìjÓ÷–+#·&É+ <ë«sê uÛ≤Ø>± $düÔ]+#·&É+.
ø±s¡TqT #·÷<ë›eTqT≈£îqï W‘ê‡Væ≤≈£î\qT me«]ì ø£~*+∫Hê Ç≥Te+{Ï dü+<˚V‰ü ˝Ò. <ë<ë|ü⁄ n+<ä] ã&Ó≥® T¢ ‘·\øÏ+<äT˝…b’ ˛j·÷sTT. u≤>± ã÷yéT Oqï f…yÆ Té ˝À HêH√ e∫Ã
Á<äe´»yêãT<ëØ, ã&Ó®{Ÿ y˚TH˚CŸyÓT+≥T #·{≤ºìï s¡<äT›#˚j·T&É+,
nqTe÷Hê˝Ò.. ø±s¡TqT #·÷dæq ‘·sT¡ yê‘·, $esê\T ‘Ó\TdüT≈£îqï ‘·sT¡ yê‘· ãTøÏ+>¥≈î£ O+fÒ ¬skÕŒHé‡ Ç+‘·≈£î ¬s+&ç+‘·\T+&˚<˚yÓ÷! nsTTHê dü«+‘·+>± ø±s¡TqT
sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\T ‘·eT e´j·÷ìï ô|+#·T≈£îH˚+<äT≈£î M\T>± yê{Ï s¡TD |ü]$T‘·T\qT n~Ûø£+ #˚j·T&É+.
dü+ã+~Û+∫q <äsU¡ ≤düT\Ô T |ü≥Tºø¬ fi‚y¢ êfi‚¢ n~Ûø+£ >± OHêïs¡T. HêH√ Ç|üŒ{Ï<ëø± ˇø£ÿfÒ <äøÿÏ +#·Tø√yê\H˚ ÄXÊJe⁄\T nH˚ø£ eT+~ c˛s¡÷yéT\≈£î e∫à b˛‘·THêïs¡T. u≤´+≈£î\T,
sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î düeTÁ>∑ s¡TD $yÓ÷#·q |ü<∏äø£+ rdüT≈£î sêe&É+.
c˛s¡÷yéT˝À Á|<ü sä Ù¡ q≈£î ô|{Ïqº |üŒ{Ïø,° ôV’≤<äsêu≤<äT˝Àì <ë<ë|ü⁄ nìï c˛s¡÷eTT˝À¢+∫ Ä{À|òHæ ˝é ≤+{Ï ô|òH’ êHé‡ dü+dü\ú T HêH√≈£î s¡TD≤*#˚Ã+<äT≈£î nedüsy¡ TÓ qÆ bÕ´πøJ\qT ‘·ø£åD düVü‰j·T #·s¡´\T
700\≈£îô|’>± <äsU¡ ≤düT\Ô T neTTà&Éj÷· ´sTT. s¡÷bı+~düTHÔ êïsTT. ø±˙ @M Ç|üŒ{Ï<ëø± Á|øü {£ +Ï #·˝<Ò Tä . ø=H˚+<äT≈£î nedüsy¡ TÓ qÆ &ÉãT“  dü+øå√uÛÑ Á|üuÛ≤yêìøÏ >∑T¬s’q f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ‡, >±¬sà+{Ÿ‡, C…yéT‡, p´j·T\Ø, ˝…<äsY, Vü≤düÔø£fi¯\T, |”#·T, J&ç|ü|ü, düeTTÁ<ä O‘·Œ‘·TÔ\T,
Ç+ø± 90 s√E\T+~ Ç|ü&ÉT Á|<ü ëÛ qdüeTdü´. n|ü#˚dæ ø=Hêï rs¡Ã&É+ düeTdü´. á s¬ +&É÷ n~Û>$∑ T+#·>*∑ –‘˚ kÕ|òtºy˚sY, ◊{Ï yÓTT<ä˝…’q s¡+>±\≈£î ì]›wüºyÓTÆq düVü‰j·Tø£ bÕ´πøJ\T rdüT≈£îsêe&É+.
HêH√qT ãTøÏ+>¥ á HÓ\ ‘=$Tà~ qT+∫ 25<ëø± e÷Á‘·y˚T HêH√ dü«+‘·eTe⁄‘T· +~. HêH√ ø=qï ‘·sT¡ yê‘· m<äTs¡jT˚ ´ düeTdü´\T Ç˝≤ O+{≤sTT.  ø±]à≈£î\≈£î O<√´>±\ ø√‘·ô|’ ìùw<Ûä+, ]Áf…+#YyÓT+≥T¢, ˝Ò Ä|òt\qT ìs√~Û+#˚+<äT≈£î dü+ã+~Û‘· ø±]àø£ #·{≤º\qT ø£∫Ñ·+>±
nqTeT‹+#·uÀ‘·THêïs¡T. Ä ‘·sT¡ yê‘· &çe÷+&éqT ã{Ϻ ãTøÏ+>¥ O+≥T+~. ø±s¡TqT ãTø˘ ` Ç~ ô|Á{À\T‘√ e÷Á‘y· T˚ q&ÉTdüT+Ô ~. @&Ü~ <ëø± m˝≤+{Ï ø£q«s¡¸H≈é î£ neø±X¯+ neT\T#˚j·T&É+, ø±]à≈£î\≈£î kÕe÷õø£ uÛÑÁ<ä‘ê #·s¡´\qT n~Ûø£+ #˚j·T&É+.
#˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· yÓTT<ä{Ï &Ó*e] 90 s√E˝À¢ |üPs¡eÔ ⁄‘T· +~. ãTø˘ #˚dTü ≈£îqï yês¡+<ä]ø° ˝Ò<Tä . ˇø£yfi˚ ¯ ø£q«s¡¸Hé #˚j÷· \qT≈£î+fÒ u≤&û˝À nH˚ø£ e÷s¡TŒ\T #˚j÷· *‡ edüT+Ô ~.  ø±]à≈£î\≈£î, O<√´>∑T\≈£î y˚‘·Hê\ ø√‘·qT ìs√~Û+#·&É+, O‘·Œ‹Ô Ks¡TÃ\T ‘·–Z+#·T≈£îH˚ uÛ≤sêìï ˝≤uÛ≤\T Ä]®+#˚ yê]ô|’ yÓ÷|ü&É+.
yÓ+≥H˚ edüT+Ô <äqï >±´¬s+{° ≈£L&Ü ˝Ò<Tä . ‘=* 50 eT+~øÏ yÓTT<ä{Ï <äX˝¯ À, Ä ‘·sT¡ yê‘· &ûõ\T, m˝Ÿ|õæ es¡¸Hé e∫à O+fÒ ìs¡«Vü≤D Ks¡Tà ‘·≈î£ ÿe>± O+&˚~.  ObÕ~Û Vü‰MT |ü<∏äø±ìï |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê\≈£î $düÔ]+#·&É+.
<äX¯˝À eTs√ 50eT+~øÏ Ç˝≤ <äπøÿ neø±X¯+ O+~. ãTøÏ+>¥ #˚düT≈£îqï ` eT÷´õø˘ dædyºü Té ‡ ø=qTø√ÿyê*‡ O+≥T+~. yÓ]’ +>¥ e+{Ï Áb˛$»Hé‡ OHêïsTT.  y˚‘·q<ës¡T\≈£î, ô|q¸qs¡¢≈£î, d”ìj·TsY dæ{Ï»q¢≈£î Ä<ëj·T|üqTï sêsTTr\T ø£*Œ+#·&É+.
es¡TdüÁøe£ T+˝À>±˙, ˝≤≥Ø/\ø°ÿ&ç|\t <ë«sê>±˙ HÓ+ãs¡q¢ T ôd˝…øº˘ #˚dæ ø±s¡q¢ T &Ó*eØ ` ]j·TsY Ç+»Hé. ø±ã{Ϻ yÓqTø£ f…sÆ T¡ ¢ eTT+<äTø£+fÒ ø±düÔ $XÊ\+>± O+{≤sTT. ø±˙  e´ekÕj·T+, kÕ>∑T˙{Ï s¡+>±\˝À Á|üuÛÑT‘·« e´j·÷ìï ô|+#·&É+, <Ûäs¡\T |ü&çb˛sTT|ü|ü⁄&ÉT eT<䛑·T <Ûäs¡qT n+~+#·&É+ <ë«sêqT,
#˚ùd neø±X¯+ O+<äì eT*¢øø˘ ±sY‡ n~ÛH‘˚ · sêCÒwet T*¢ø˘ #ÓãT‘·THêïs¡T. ùdŒsYfsÆ… >Y ± Á|+üò {ŸfsÆ… qY T e÷Á‘y· T˚ ÇdüTHÔ êïs¡T. ]j·TsYfsÆ… qY T $&ç>± ø=qTø√ÿyê*. ~>∑TeT‘·T\ô|’ n~Ûø£ düT+ø±\qT $~Û+#·&É+ <ë«sêqT ¬s’‘ê+>±ìï s¡øÏå+#·&É+.
ø±s¡TqT ã{Ϻ <Ûsä ¡ ` d”Œ&é 105øÏ.MT/>∑+≥≈£î #˚sT¡ ø√>±H˚ |òPü ´j·T˝Ÿ ˝≤ø˘ nsTT d”Œ&é &ÍHé ne⁄‘T· +~.
HêH√ ø±s¡T <Ûsä ¡ ø±s¡e¢ ÷¬sÿ{À¢ nìï+{Ïø+£ fÒ ‘·≈î£ ÿe. nsTT‘˚ n~ ` $T–*q ø±s¡ø¢ H£ êï Bì Ç+õHé kÕeTs¡´ú + ‘·≈î£ ÿe ø±ã{Ϻ |æø|£ ˝t Àq÷, eqs¡T\ düMTø£s¡D
\ø£eå ÷Á‘+· ø±<äT. ôV’≤<äsêu≤<äT˝À HêH√ uÒdøæ ˘ ø±s¡T s¡÷.1,32,321\≈£î <=s¡øq£ T+~. düŒ+<äq˝Àq÷ ø=+#Ó+ ‘·≈î£ ÿe kÕeTsêú´ìï ø£qãs¡TdüT+Ô ~  Á|üuÛÑT‘·« e´j·÷ìï uÛ≤Ø>± ô|+#˚+<äT≈£î eqs¡T\ düMTø£s¡DqT ÁøÏ+~ $<Ûä+>± yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·Tø√yê\ì dæ|æ◊(m+) #ÓãT‘·Tqï~:
nsTT‘˚ Ç<˚ <Ûsä ¡ O+≥T+<ë? ˝Ò<ë e÷]b˛‘·T+<ë? #Ó|Œü ˝ÒeTì &û\s¡T¢ #ÓãT‘·THêïs¡T. ` Ç|ü&Éìï ø±s¡T¢ |üesYd]º” +>¥‘√ edüT+Ô fÒ HêH√˝Àì @ yÓ÷&É˝≈Ÿ L£ &Ü n˝≤+{Ï  Bs¡Èø±*ø£ ø±´|æ≥˝Ÿ ¬>sTTHé‡ |üqTïqT ô|+#·&É+ <ë«sêqT, ôd≈£L´]{°\ ˝≤yê<˚M\ |üqTïqT $~Û+#·&É+ <ë«sêqT ôdŒ≈£î´˝Ò{Ïyé
HêH√ ø±s¡T˝ÀH˚ eT]ìï kÂø£sê´\T n+fÒ <ë<ë|ü⁄ Ç‘·s¡ ø±s¡‘¢ √ düe÷q+>± kÂø£sê´\T |ò#” s· ‘Y √ sêe&É+ ˝Ò<Tä . ø±´|æ≥˝Ÿô Ä]®+#˚ <ëìô|’ düeTs¡úe+‘·+>± |üqTï\T edü÷\T #˚j·÷*.
bı+<ë\+fÒ ø=+‘· m≈£îÿe <Ûsä H¡ ˚ #Ó*+¢ #ê*‡ O+≥T+~. HêH√ yÓ÷&É˝˝Ÿ À uÒdøæ ,˘ HêH√‘√ e#˚à e÷s¡TŒ\T  ø±s=Œπs{Ÿ dü+düú\≈£î sêsTTr\qT ì*|æy˚j·÷*. q\¢<ÛäHêìï, Á|ü‘˚´øÏ+∫ dæ«dt u≤´+≈£î\T, Ç+ø± Ç‘·s¡ #√≥¢ <ë∫q <ëìì yÓ*øÏ
MT&çjT· +, \>∑Ø® eT÷&ÉT s¡ø±\THêïsTT. uÒdøæ ,˘ MT&çjT· +\˝À ≈£L&Ü _mdt`2, ` ôd¬ø+&éV‰ü ´+&é ø±s¡¢ <Ûsä \¡ T u≤>± |ü&bç ˛j·÷sTT. e÷s¡Tr 800 Hê\Tπ>fi¯¢ Áø‘Ï +· rj·÷*.
_mdt`3Ç+õHé yÓ÷&É˝‡Ÿ OHêïsTT. \>∑Ø® ˝À _mdt`3 yÓ÷&É˝Ÿ e÷Á‘y· T˚ O+~. Ç‘·s¡ Hê{Ï yÓ÷&É˝Ÿ 45y˚\≈£î |ü&bç ˛sTT+<äì &û\s¡T¢ #ÓãT‘·THêïs¡T.  n‹ dü+|üqTï\ô|’ dü+|ü<ä |üqTï ô|+#ê*. yês¡dü‘·« |üqTïqT Á|üy˚X¯ô|{≤º*.
ø±s¡¢ e÷~]>± uÒdøæ ˘ ø±s¡T˝À mdæ, V”≤≥sY O+&Ée⁄. MT&çjT· +, \>∑Ø® s¡ø±˝À¢ OHêïsTT. ` yÓT˝Æ JÒ |üs+¡ >± HêH√ u…≥sY>± O+~ ø±ã{Ϻ u…ø’ ˘ ùd˝Ÿ‡MT<ä ≈£L&Ü >∑D˙j·TyÓTqÆ  e÷]wüdt e÷sêZìï eT÷dæy˚j·÷*, e÷]wüdt‘√qT, Ç‘·s¡ <˚XÊ\‘√qT Oqï <ä«+<ä« |üqTï\ ìs√<Ûä ˇ|üŒ+<ë*ï |üMTøÏå+#ê*.
mdæ ø±yê\qT≈£î+fÒ MT&çjT· +, \>∑Ø® yÓ÷&Éfiq¢¯ T ø=Hê*‡+<˚. MT&çjT· + ø±s¡T <Ûsä ¡ Á|uü ≤Û e+ |ü&TÉ ‘·T+~. ô|ò’HêHé‡ s¡+>∑ ìj·T+Á‘·D
ôV’≤<äsêu≤<äT˝À s¡÷.1,60,320 O+~. ôd+Á≥˝Ÿ ` u…ø’ s¬˘ &’ sÉ ‡Y Ç|ü&ÉT HêH√ q&ÉbÕ\+fÒ  ô|ò’HêHé‡ s¡+>±ìï düeTs¡úe+‘·+>± ìj·T+Á‹+#˚+<äT≈£î, ô|ò’HêHé‡ô|’ Á|üuÛÑT‘·« n<äT|ü⁄qT ô|+∫, n_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ ô|ò’HêHé‡
˝≤øÏ+>¥, u≤&û ø£\sY ã+|üs‡Y , |üesY Á|+üò {Ÿ Á&$’Ó +>¥ e∫à O+&Ü*. ˝Ò<ë H˚sT¡ Ãø√yê*. $<ÛëHêìï |ü⁄qs¡T<ä∆]+#˚+<äT≈£î ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e´eVü≤]+#ê\ì dæ|æ◊(m+) #ÓãT‘·Tqï~:
$+&√dt, u≤&û ø£\sY Vü‰´+&罇Ÿ , $TÁss¡ ‡Y , B+‘√ Á&$’Ó +>¥d÷ü ÿ˝Ÿ‡ _Jø±qTHêïsTT.  ô|≥Tºã&ç U≤‘ê |üP]Ô e÷s¡ø£+ ø√dü+ #·s¡´\qT (‘êsêb˛sY ø£$T{° ìy˚~≈£≈£î nqT>∑TD+>±) O|üdü+Vü≤]+#·&É+, ô|ò’HêHé‡
Á|+üò {Ÿ ]j·TsY bòÕ>¥ (eT+#·T) ˝…{’ ‡Ÿ ` nqT≈£îqï+‘· kÕúsTT˝À HêH√ ô|≥Tºã&ÉT\ sêø£b˛ø£\ô|’ ø£∫Ñ·yÓTÆq Ä+ø£å\T $~Û+#·&É+.
e+{Ï kÂø£sê´\T ø±yê\+fÒ \>∑Ø® Ä<äsD¡ bı+~‘˚ yÓTÁ{À˝À¢ Ç|ü&ÉTqï  $<˚o eT<äT|ü⁄ dü+düú\T (m|òt◊◊\T) $ìjÓ÷–+#˚ bÕ]ºdæù|≥Ø H√{Ÿ‡qT ìùw~Û+#·&É+, ôdŒ≈£î´˝Ò{Ïyé ô|ò’HêHé‡ ô|≥Tºã&ÉT\qT
ø±s¡TqT ø=Hê*‡ O+≥T+~. \>∑Ø® ø±s¡T s√&ÉT¢ m+‘· e÷Á‘+· dü]b˛e⁄. ìs¡T‘ê‡Vü≤|üs¡#·&É+.
<Ûäs¡ ôV’≤<äsêu≤<äT˝À  Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ u≤´+≈£î˝À¢ Á|üuÛÑT‘·« yê{≤\qT ‘·–Z+#·≈£î+&Ü ì*|æy˚j·T&É+, u≤´+øÏ+>¥, Çq÷‡¬sHé‡ s¡+>±\˝À Á|üuÛÑT‘·« s¡+>±ìï
s¡÷.1,79,938>± O+~. Çy˚M ` _õHÓdt &Ódÿt ã˝Àù|‘·+ #˚j·T&É+, ÁbÕ<Ûëq´‘ê s¡+>±\≈£î s¡TD≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q ìã+<Ûäq\qT ø£∫Ñ·+>± bÕ{Ï+#˚˝≤ #˚j·T&É+.
 u≤´+øÏ+>¥ ¬s>∑T´˝ÒwüHé (dües¡D) _\T¢qT s¡<äT›#˚j·T&É+, uÛ≤s¡rj·T u≤´+≈£î\qT $<˚o u≤´+≈£î\T kÕ«BÛq+ #˚düTø√≈£î+&Ü
ìs√~Û+#·&É+.
 Çq÷‡¬sHé‡ s¡+>∑+˝À m|òt&ç◊ yê{≤qT ô|+#˚ Á|ü‹bÕ~‘· #·{≤ºìï s¡<äT›#˚j·T&É+.

ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY‡ n+fÒ @$T{Ï?
Á|üuÛÑT‘ê«\ yÓTÆ+&éôd{Ÿ  ô|q¸Hé |òü+&É¢ Áô|’y˚{°ø£s¡D ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·T&É+, ô|q¸Hé, ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |òü+&É¢ yÓTT‘êÔ\qT kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝À ô|≥Tºã&ÉT\T>± ô|≥º≈£î+&Ü
Ä|æy˚j·T&É+.
eTT+<äT ˇ|üŒ+<ëìï m+‘·eT+~¬ø’Hê mìïkÕs¡¢sTTHê ã~©
#˚jT· e#·TÃ. á ˇ|üŒ+<ë\qT ø=ì ny˚Tàyê]øÏ düsT¡ ≈£î\ô|’ ø±˙,
|òüP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥˝À 50,000 s¡÷bÕj·T\T ˝≤uÛÑ+ edüTÔ+~.
|ü]dæ‘ú T· \T ‹s¡>ã∑ &ç‘˚ qwü+º ≈£L&Ü n<˚kÕ∆sTT˝À ñ+≥T+~.
e÷s¡ø£b˛‘˚ <˚XÊìπø qwüº+ e´ekÕj·T s¡+>±ìï |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&É+
e´ekÕj·T dü+øå√uÛ≤ìï |ü]wüÿ]+#˚+<äT≈£î, e´ekÕj·÷ìï –≥Tºu≤≥T>± e÷πsÃ+<äT≈£î, ¬s’‘ê+>±ìøÏ Ä<ëj·÷\T ô|+#˚+<äT≈£î
düsT¡ ≈£î\ ˇ|üŒ+<ë\ô|’ ø±˙ @ $<Ûyä TÓ qÆ Vü≤≈£îÿ ø£*Z ñ+&Ü*‡q n+<äTe\q |òüP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥˝À ôdŒ≈£î´˝ÒwüHé ‘·|üŒìdü]>± m+<äT≈£î s¡<äT› #˚j·T≈£L&É<äT? Ks¡TÃqT dæ|æ◊(m+) ÁøÏ+~ #·s¡´\qT Á|ü‹bÕ~düTÔqï~:
nedüs¡+˝Ò<äT. n+fÒ düs¡T≈£î\ ñ‘·Œ‹Ô<ës¡T\T ø±ø£b˛sTTHê ñ+&Ü*. ˝≤uÛqÑ cÕº\T ‘·≥Tºø√>∑*>π Ä]∆ø£ k˛úeT‘ê ñ+&Ü*. #·÷düTø√≈£î+&Ü Á|ü»\+<ä]ø° O<√´>±\T m+<äT≈£î  C≤rj·T ¬s’‘·T ø£$TwüHé #˚dæq ¬s’‘·T nqT≈£L\ dæbòÕs¡T‡\qT neT\T#˚j·T&É+.
|òPü ´#·sY ˇ|üŒ+<ë\˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT\T ø±e#·TÃ. kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&+ç >¥˝À eTT–+|ü⁄ : ô|’q #Ó|ü⁄Œ≈£îqï n+XÊ\qTã{Ϻ |òüP´#·sY ø£*Œ+#·≈£L&É<äT? eTq<˚X¯ dü+|ü<äqT  q÷HÓ–+»\T, yêDÏ»´ |ü+≥\T, dü+Á|ü<ëj·T |ü+≥\‘√ düVü‰ eT<䛑·T <Ûäs¡ e]Ô+#˚ |ü+≥\qT n~Ûø£+ #˚j·T&É+, ø£˙dü<Ûäs¡qT
düsT¡ ≈£î\ |ü]e÷D+ <Ûsä \¡ ô|’ Áø£jT· $Áø£jT· <ës¡T\ ÇcÕºÇcÕº\≈£î ÁfÒ&ç+>¥˝À ñ‘·Œ‹Ô<ës¡T&ÉT / ¬s’‘·T Á|ü‘·´ø£å uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ô|+#˚+<äT≈£î <√Vü≤<ä|ü&˚ Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ dü+düú\qT ìs¡ísTT+#˚ yêDÏ»´ |ü+≥\ uÀs¡T¶\qT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&É+.
neø±X¯+ ñ+≥T+~. ø±˙ |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À ÁbÕe÷D°ø]£ +#·ã&ɶ nedüs+¡ ˝Ò<Tä . |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À ñ+&˚ düsT¡ ≈£î ˇ|üŒ+<ë\ <Ûsä \¡ m+<äT≈£î n_Ûeè~∆ #˚j·T≈£L&É<äT? Á|ü»\qT nìï  >∑]wüº+>± 4 XÊ‘·+ e&û¶øÏ ¬s’‘·T\≈£î e´ekÕú>∑‘· s¡TD≤\T n+<˚˝≤ #·÷&É≥+.
düsT¡ ≈£î\ ˝≤≥T¢, ìs¡sí TT+#·ã&˚ ø£ìwü,º >∑]wüº <Ûsä \¡ ‘√H˚ ˝≤yê<˚M\T Á|üuÛ≤e+‘√ e÷Á‘·+ ¬s’‘·T Á|üjÓ÷»q+ bı+<ä>∑\T>∑T‘ê&ÉT. s¡ø±\ kÂø£sê´\≈£î <ä÷s¡+>± O+#˚  Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\≈£î $<äT´‘Y düs¡|òüsêqT ô|+#˚ $<Ûä+>± Á|üuÛÑT‘·« ô|≥Tºã&ÉT\qT n~Ûø£+ #˚j·T&É+, $<äT´‘Y s¡+>∑ Áô|’y˚{°ø£s¡DqT
»s¡bÕ*‡ ñ+≥T+~. uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À <Ûsä \¡ kÕúsTT n+#·Hêy˚jT· &ÜìøÏ |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥ dü+düÿs¡D\qT, qj·÷ O<ës¡yê<ä $<ÛëHê\qT ì*|æ y˚j·T&É+, e´ekÕj·÷ìøÏ ìs¡+‘·sêj·T+>± $<äT´‘Y düs¡|òüsê »]π>˝≤ #·÷&É≥+, ˙{Ï bÕs¡T<ä\ dü<äTbÕj·÷ìï ô|+#·&É+.
kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&+ç >¥˝À \ø£å s¡÷bÕj·T\ ô|≥Tºã&ç‘√ 1000 ≥qTï\ kÕ<Ûqä +>± ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~. Bìïã{Ϻ ‘êqT e´j·TkÕj·T+ m+<äT≈£î ‹s¡düÿ]+#·≈£L&É<äT? Ç˝≤+{Ï |üqT\˙ï  Á|üuÛÑT‘·«y˚T O‘·Œ‹Ô #˚dæ, |ü+|æD° #˚j·T&É+ <ë«sê ¬s’‘ê+>±ìøÏ n~Ûø£ HêD´‘· ø£*–q ÇHé|ü⁄{Ÿ‡qT n+<äTu≤≥T˝À O+&˚ <Ûäs¡\≈£î
düsT¡ ≈£î\T ø=q>∑*–‘˚, |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝À 1000 ≥qTï\ düsT¡ ≈£î\ #˚j·÷*‡q |ü+≥ s¡ø±\qT ¬s’‘·T m+#·Tø√>∑*π> neø±X¯+ #˚ùdÔ e+<äø√≥¢≈£î ô|’>± Oqï uÛ≤s¡rj·TT\+<ä]ø° n+<ä#˚j·T&É+, Á|üdüTÔ‘· $‘·Ôq #·{≤ºìï s¡<äT›#˚dæ, ¬s’‘·T nqT≈£L\ $‘·Ôq #·{≤ºìï rdüT≈£îsêe&É+.
˝≤yê<˚Mô|’ n~Ûø±s¡+ bı+<ä{≤ìøÏ <ëì yÓTT‘·+Ô $\Te˝À ø=~› ñ+≥T+~. |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥˝Àì ˇ|üŒ+<ë\ <Ûsä \¡ Á|üu≤Û e+ kÕŒ¤{Ÿ ˝≤uÛÑ+. ø±˙ _C…|æ>±˙, ø±+Á¬>dt>±˙ á ~X¯>±  ø£+Á{≤≈£îº e´ekÕj·÷ìï Á|ü‹bÕ~+#˚ yÓ÷&É˝Ÿ m|æm+dæ #·{≤ºìï s¡<äT›#˚j·T&É+, e´ekÕj·T e÷¬sÿ≥¢ #·≥º+˝À ¬s’‘·T nqT≈£L\
e÷]®Hé #Ó*ù¢ dÔ dü]b˛‘·T+~. e÷]®Hé 10% nsTT‘˚ yÓsTT´ ÁfÒ&+ç >¥ ô|’ ≈£L&Ü ñ+≥T+~. s¬ ‘’ ê+>∑+ uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ˝Òì Ä˝À∫+#·&É+ ˝Ò<äT. yê{Ï yÓTÆ+&éôd{Ÿ e÷s¡fÒ¢<äT. dües¡D\T rdüT≈£îsêe&É+.
s¡÷bÕj·T\T #Ó*¢ùdÔ dü]b˛‘·T+~. kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&ç+>¥˝À yê&˚ ø£y÷Ó &ç{° |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥ s¬ ‘’ ê+>∑ Á|üj÷Ó »Hê\ s¡øDå£ m˝≤ ñHêï yÓTÆ+&éôd{Ÿ yêdüÔe|ü]dæú‘·T\≈£î nqT>∑TD+>±  Ç+&√ nyÓT]ø± Hê˝…&é® #=s¡e ˇ|üŒ+<ëìï s¡<äT›#˚j·T&É+, <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q nìï ]ø±s¡T¶\qT ãVæ≤s¡+>∑+>± yÓ\¢&ç+#·&É+,
\ø£ås¡÷bÕj·T\‘√ |üP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥˝À |ü~ ¬s≥¢ düs¡T≈£î\ ôdŒ≈£î´˝Ò≥s¡T,¢ ÁuÀø£s≈¢¡ î£ Á|ü<ëÛ q HÓ\esTT´+~. e÷s¡TÃø√ø£b˛‘˚ <˚X¯Á|üC≤˙ø±ìøÏ qwüº+. ø±ãfÒº e´ekÕj·Ts¡+>∑+˝À |ü]XÀ<Ûäq, $düÔs¡D ùde\ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·« dü+düú\qT ô|+#·&É+.
˝≤yê<˚M\ô|’ neø±X¯+ edüTÔ+~. kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&ç+>¥˝À \ø£å (e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À |òPü ´#·sY ÁfÒ&+ç >¥ Á|üu≤Û yê\T ` n˝≤ e÷s¡ì yêfi¯¢qT e÷πsÃkÕÔs¡T. n<˚  ã&Ü ø±s=Œπs{Ÿ dü+düú\ Á|üjÓ÷»Hê\≈£î nqT>∑TD+>± y˚T<Û√|üs¡yÓTÆq Vü≤≈£îÿ\ $wüj·T+˝À Á|ü‹bÕ~+∫q e÷s¡TŒ\qT
s¡÷bÕj·T\ ô|≥Tºã&çô|’ 5000 s¡÷bÕj·T\T ˝≤uÛyÑ TÓ TùdÔ n<˚ e#˚à yês¡+) ‘·èrj·TÁ|òü+{Ÿ≈£î }|æ]\÷<äT‘√+~. O|üdü+Vü≤]+#·&É+, JeyÓ’$<Ûä´ |ü]s¡ø£åDqT <äèwæº˝À O+#·Tø=ì Áô|’y˚≥T e´ekÕj·T |ü]XÀ<Ûäq\ô|’ ø£∫Ñ·yÓTÆq ì|òü÷ O+#·&É+.

mHédæÇ ndæús¡ #ÛêØ®\ ô|+|ü⁄ dü+øå√uÛ≤ìøÏ Ä»´+

m+ y˚DT>√bÕ\sêe⁄ Hê´j·T|üs+¡ >± ≈£L&Ü düeTdü´\T m<äTs¡Tø±e#·TÃ. 2004 ô|+&ç+>∑T˝À O+&É>±, Ä $yê<ä+ |ü]cÕÿs¡+ ø±≈£î+&ÜH˚ ô|s¡T>∑T‘·THêïsTT. (s¡÷bÕsTT\˝À)` $T\¢s¢¡ dü+|òTü + #˚dqæ ìy˚<qä qT ø£$TwüHé |ü]>∑D+Ï #· ˝Ò<ìä
e÷]à 20e ‘˚Bq ø£$TwüHé $$<Ûä øπ ≥–Ø\ mHédÇæ j·T÷ì≥¢ ø£$TwüHé á #ÛêØ®\qT düMTøÏ+å ∫, düe]+#ê*‡q nedüs+¡ mHédÇæ j·T÷ì{Ÿ 2008-09 2009-10 ô|s¡T>∑T<ä\ XÊ‘·+ düŒwü+º ne⁄‘T· qï~. ãjÓ÷e÷dt $<äT´‘Y j·T÷ì≥¢ |ü≥¢ sêEqT
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ $<äT´‘Y ìj·T+Á‘·D ø£$TwüHé Á|üdüTÔ‘·+ qT+&ç |ü+|æD° ø£+ô|˙\T ø=qT>√\T #˚ùd $<äT´‘Y≈£î @$T≥H˚ Á|üXï¯ |ü+|æD° ø£+ô|˙\ ô|’ n_ÛÁbÕj·T+˝À Ç$T&ç 1.#Ós≈¡ î£ |æ|Œæ 1.24 1.68 35.48 $T+∫q sê» uÛøÑ ‘ÔÏ √ e´eVü≤]+#˚ dü+düú HÓ&øé ±|t. n˝≤+{Ï
sêh+˝À Oqï dü+Á|ü<ëj˚T‘·s¡ Ç+<Ûqä eqs¡T\ (mHédÇæ ) #Ó*+¢ #ê*‡q #ÛêØ®\qT düe]+∫+~. n˝≤ #ÛêØ®\qT ‘·–dZ ÷ü Ô O+~. neT\e⁄‘T· qï düTÁ|”+ ø√s¡Tº eT<Û´ä +‘·s¡ O‘·sÔ T¡ « Á|üø±s¡+ 2.ãjÓ÷e÷dt, HÓ&øé ±|t ãjÓ÷e÷dt Ç+<Ûqä + <Ûsä q¡ T ≥qTï≈£î s¡÷.1800>±
$<äT´‘Y j·T÷ì≥¢ qT+&ç $<äT´‘Y |ü+|æD° ø£+ô|˙\T ø=qT>√\T ø£$TwüHé rdüT≈£îqï ìs¡j í ÷· ìï &Óe\|üsT¡ ¢ düyê\T #˚dæ $<äT´‘Yô|’ #ÛêØ®\qT #Ó*¢dü÷Ô |ü+|æD° ø£+ô|˙\T dü+ã+~Û‘· mHédæÇ bÕ]ÁXÊ$Tø£ e´sê∆\T 1.54 2.54 64.93 ìs¡sí TT+#ê\ì dü÷∫+∫+~. nsTT‘˚ ãjÓ÷e÷dt mqØ®
#˚ùd $<äT´‘Y≈î£ #Ó*+¢ #ê*‡q ndæsú ¡ #ÛêØ®\qT ô|+#·T‘·÷ >∑‘· n|æŒ˝Ò{Ÿ Á{ÏãT´q˝Ÿ˝À ‘·eT≈£î nqT≈£L\+>± O‘·Ôs¡T«qT j·T÷ì≥¢ qT+&ç $<äT´‘YqT ø=qT>√\T #˚jT· {≤ìøÏ Ä≥+ø£+ &Óe\|üs¢¡ dü+|òTü + ø√]q $<Û+ä >± ≥qTï≈£î s¡÷.2000 #=|ü⁄Œq
HÓ\ 31e ‘˚Bq O‘·sÔ T¡ «qT C≤Ø #˚d+æ ~. >∑‘· HÓ˝≤Ks¡T es¡≈î£ bı+<ës¡T. Á{ÏãT´q˝Ÿ O‘·sÔ T¡ «qT düyê\T #˚d÷ü Ô m|æÁ{≤Hé‡ø√, @MT ˝Ò<Tä . n˝≤ ø=qT>√\T #˚jT· sê<äì düTÁ|”+ ø√s¡Tº O‘·sÔ T¡ « e#˚à Ä]∆ø£ dü+e‘·‡s¡+ qT+&ç á ndæsú ¡ #ÛêØ®\T @&Ü~øÏ 5 ø£$TwüHé ìs¡sí TT+∫+~.
neT\T˝À Oqï ø£$TwüHé O‘·sÔ T¡ «\ Á|üø±s¡+ á ÁbÕC…≈î£ \º T |ü+|æD° ø£+ô|˙\T, ø£$TwüHé <ëK\T #˚dqæ |æ{wÏ qü T¢ düTÁ|”+ @MT Çe«˝Ò<Tä . n|æŒ˝Ò{Ÿ Á{ÏãT´q˝Ÿ O‘·sÔ T¡ « #Ó\T¢‘T· +<äì düTÁ|”+ XÊ‘·+ #=|ü⁄Œq ô|s¡T>∑T‘êsTT. #·ø¬ ÿs¡ ø£sêà>±sê\T . #Ós≈¡ î£ |æ|Œæ ì bÕ]ÁXÊ$Tø£ e´sê∆\ mHédÇæ j·T÷ì≥¢≈î£ ndæsú ¡ #ÛêØ®\qT
$ìjÓ÷–+#˚ Ç+<ÛHä ê\ e´j·÷ìï @&Ü~øÏ 5 XÊ‘·+ #=|ü⁄Œq ø√s¡T˝º À ô|+&ç+>∑T˝À OHêïsTT. düTÁ|”+ ø√s¡Tº eT<Û´ä +‘·s¡ O‘·sÔ T¡ « ø√s¡Tº rs¡TŒ ÇùdÔ øπ +Á<ä, sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\ bÕ‘· e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ ‘·eT dü«+‘· nedüsê\T ≈£L&Ü rs¡TÃ≈£îH˚+<äT≈£î $<äT´‘Y O‘·Œ‹ÔøÏ ãjÓ÷e÷dt ndæsú ¡ #ÛêØ®\‘√ düe÷q+>± ìs¡sí TT+#·≥+˝À á
ô|+|ü⁄<ä\‘√ |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£îì ndæús¡ #ÛêØ®\qT Á|üø±s¡+ ø£$TwüHé düe]+∫q #ÛêØ®\≈£î ‘√&ÉT, yê{Ïø,Ï düe]+#·ø£ dü÷Á‘ê\T, O‘·Ôs¡T«\ Á|üø±s¡+ #ÛêØ®\qT #Ó*¢+#·≥+ ‘·|üŒ $ìjÓ÷–+#·T≈£î+{≤sTT. #Ós≈¡ î£ |æ|Œæ ì Ç‘·sT¡ \ qT+&ç ø=qT>√\T nqT∫‘· <Û√s¡DÏ Ç+ø± eTT~]b˛sTT+~. ≥qTï Ç+<ÛHä êìøÏ
˝…øÿ£ >∑&TÉ ‘·THêïs¡T. ø£$TwüHé ‘êC≤>± Ç∫Ãq O‘·sÔ T¡ « á HÓ\ |üPs¡«+ Oqï #ÛêØ®\≈£î eT<Û´ä ‘˚&Ü yÓTT‘·+Ô ˝À 50 XÊ‘·+ ø£$TwüHé mHédÇæ $<äT´‘Y #ÛêØ®\qT ø=‘·>Ô ± düe]+#ê*‡+~ @MT #˚jT· e⁄. nsTTHê, ˇø£ÿ @&Ü~˝ÀH˚ 35.48 XÊ‘·+ y˚Ts¡≈î£ s¡÷.1238 qT+&ç s¡÷.1250 es¡≈î£ ìs¡sí TT+#ê\ì &Óe\|üsT¡ ¢
yÓTT<ä{Ï ‘˚B qT+&ç 2014 e÷]à 31 es¡≈î£ neT\T˝À yÓTT‘êÔìï ≈£L&Ü |ü+|æD° ø£+ô|˙\T mHédæÇ j·T÷ì≥¢≈£î O+&É<Tä . #ÛêØ®\qT düe]+#˚ n~Ûø±s¡+ ø£$TwüH<é q˚ ì düTÁ|”+ #Ós≈¡ î£ |æ|Œæ ‘√ O‘·Œ‹Ô #˚ùd $<äT´‘Y ndæsú ¡ #ÛêØ®ì ø£$TwüHé ø√s¡>±, s¡÷.1340 <Ûsä q¡ T |ü]>∑D+Ï #ê\ì $<äT´‘Y düeTq«j·T
O+≥T+~. 5 XÊ‘·+ ã<äT\T á kÕ] O‘·Ôs¡T«˝À #Ó*d¢ Tü HÔ êïsTT. á #ÛêØ®\ $yê<ä+ düTÁ|”+ ø√s¡T˝º À ô|+&ç+>∑T˝À ø√s¡Tº rs¡TŒ ÇùdÔ, mHédÇæ j·T÷ì≥¢≈î£ n<äq+>± #Ó*+¢ ∫q 50 ô|+∫+~. ≥qTï #Ós≈¡ î£ |æ|Œæ <Ûsä q¡ T s¡÷.800>± ìs¡sí TT+#ê\ì ø£$T{°, s¡÷.1500 ìs¡sí TT+#ê\ì HÓ&øé ±|t dü÷∫+#êsTT.
nkÕ<Ûës¡D+>±, ìπsΩ‘T· ø£+>± #ê˝≤ n~Ûø+£ >± 65 XÊ‘·+ es¡≈î£ Oqï+<äTq. ø£$TwüHé Á|ü‹bÕ~+∫q #ÛêØ®\ düMTø£å≈£î XÊ‘·+ yÓTT‘êÔìï |ü+|æD° ø£+ô|˙\T ‹]– yê{Ï qT+&ç sêã{≤º*‡ HÓ&øé ±|t, s¡÷.950>± ìs¡sí TT+#ê\ì |ü+|æD° ø£+ô|˙\ ‘·s|¡ ⁄ü q nsTT‘˚, ø£$TwüHé á <Ûäs¡qT ≥qTï≈£î s¡÷.2000>±
ndæús¡ #ÛêØ®\qT ô|+#·T‘·÷ ø£$TwüHé rdüT≈£îqï ìs¡íj·T+ dü+ã+~Û+∫ ‘êeTT #Óù|Œ<˚MT ˝Ò<ìä Hê\T>∑T $<äT´‘Y |ü+|æD° edüT+Ô ~. Ç|ü⁄Œ&ÉT ø£$TwüHé ‘êC≤>± Ç∫Ãq O‘·sÔ T¡ « Á|üø±s¡+ á Ä+Á<ÁäÛ |<ü X˚ Ÿ $<äT´‘Y düeTq«j·T ø£$T{° ø£$TwüH≈é î£ dü÷∫+#êsTT. ìsê∆]+∫+~. eTTì‡|ü˝Ÿ e´s¡∆ |ü<ësê∆\ mHédÇæ j·T÷ì≥¢≈î£
dü+ã+~Û‘· mHédÇæ ÁbÕC…≈î£ \º &Óe\|üs¢¡ |üã“+ >∑&TÉ |ü⁄‘T· +~. ø£+ô|˙\T ø£$TwüHé ãVæ≤s¡+>∑ $#ês¡D dü+<äs¡“¤+>± ÁbÕC…≈î£ \º ≈£î düTÁ|”+ ø√s¡Tº eT<Û´ä +‘·s¡ O‘·sÔ T¡ « Á|üø±s¡+ #Ó*+¢ |ü⁄\T á <Ûsä q¡ T s¡÷.950>± ø£$TwüHé ÄyÓ÷~+∫+~. $<äT´‘Y #ÛêØ®ì j·T÷ì{Ÿ≈£î s¡÷.4.04 #=|ü⁄Œq ø£$TwüHé
eTs√|üøÿ£ , mHédÇæ $<äT´‘Y ø=qT>√\T e´j·÷ìï >∑D˙j·T+>± ‘Ó*j·TCÒXÊsTT. $yê<ä+ düTÁ|”+ ø√s¡T˝º À Oqï+<äTq á #ÛêØ®\ ø=qkÕ–+#·≥+‘√ bÕ≥T |ü+|æD° ø£+ô|˙\T n<äq+>± ndæsú ¡ >∑‘+· ˝À ø£$TwüHé ìs¡sí TT+∫q $<Û+ä >± @{≤ 5XÊ‘·+ ìs¡sí TT+∫+~. >±*eTs¡\ $<äT´‘Y j·T÷ì≥¢≈î£ $<äT´‘Y #ÛêØ®
ô|+∫, Ç|üŒ{Ïøπ $<äT´‘Y ø=qT>√\T e´j·T+ ô|s¡T>∑T<ä\‘√ düMTø£åqT ø£$TwüHé #˚|ü≥ºsê<äqï~ |ü+|æD° ø£+ô|˙\ #ÛêØ®\qT #Ó*+¢ #ê*‡ edüT+Ô ~. Ä $<Û+ä >± s¬ +&ÉT yÓ|’ ⁄ü ˝≤ mHédÇæ ô|s¡T>∑T<ä\ ˝…øÿ£ q ãjÓ÷e÷dt <Ûsä \¡ T ≥qTï≈£î 2008-09˝À j·T÷ì{Ÿ≈î£ s¡÷.3.37>±H˚ nsTT<˚fifl¯ ø±˝≤ìøÏ ø=qkÕ–+#ê\ì
$<äT´‘Y s¡+>∑+˝À @s¡Œ&çq Ä]∆ø£ dü+øå√uÛ≤ìøÏ Ç+ø±düÔ Ä»´+ n_ÛÁbÕj·T+˝À Ç$T&ç Oqï dü÷#·q. ø£$TwüHé >∑‘+· ˝À Ç∫Ãq j·T÷ì≥T¢ <ä+&ÉTø=q{≤ìøÏ M\e⁄‘T· +~. @Á|æ˝Ÿ <ëø± y˚∫ <ë<ë|ü⁄ s¡÷.1350≈£î #˚sêsTT. Ä+Á<ÁäÛ |<ü X˚ Ÿ $<äT´‘Y düeTq«j·T ø£$TwüHé ìs¡sí TT+∫+~. nsTT‘˚, ø£$TwüHé >∑‘+· ˝À nqTeT‹+∫q
b˛j·T&ÜìøÏ <ë]rdüT+Ô ~. 2009-10 dü+e‘·‡sêìøÏ ø£$TwüHé #ÛêØ®\ O‘·sÔ T¡ « >∑&TÉ e⁄ >∑‘· HÓ\ 31‘√ eTT–dæq <äècÕº´ #ÛêØ®\qT #·÷&É≈î£ +&Ü ãjÓ÷e÷dt mHédÇæ j·T÷ì≥¢ #ÛêØ®\qT yÓ+≥H˚ ø£$T{° á #ÛêØ®\qT ≥qTï≈£î s¡÷.1520>±, s¬ +&ÉT ãjÓ÷e÷dt $<Û+ä >± $<äT´‘Y |ü+|æD° ø£+ô|˙\T Á|dü Tü ‘Ô e· TTqï >±*eTs¡\
Ç∫Ãq #ÛêØ®\ O‘·Ôs¡T«˝Àì $<äT´‘Y ø=qT>√\T e´j·T+ düe]+#·ø£ b˛‘˚ X¯Sq´+ @s¡Œ&ÉT‘·T+<äì, |ü+|æD° ø£+ô|˙\T Ä düMTøÏå+#ê\ì sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ø£$TwüHéqT ø√s¡T‘·÷ >∑‘· j·T÷ì≥T¢ ≥qTï≈£î s¡÷.2200 #=|ü⁄Œq ìs¡ísTT+#ê\ì $<äT´‘Y j·T÷ì≥¢‘√ j·T÷ì{Ÿ s¡÷.2.70 #=|ü⁄Œq ø=qT>√\T
n+#·Hê\T á O‘·sÔ T¡ « e\¢ e÷s¡‘êsTT. á n<äq|ü⁄ e´j·÷ìï mHédæÇ j·T÷ì≥¢ qT+&ç $<äT´‘YqT ø=q>∑*π> |ü]dæú‹˝À qe+ãs¡T 3q ˝ÒK sêdæ+~. düTÁ|”+ ø√s¡Tº˝À $yê<ä+ dü÷∫+#êj·Tì ø£$TwüHé ‘·q O‘·sÔ T¡ «˝À ù|s=ÿs~. n+<äTe\¢, #˚dTü ≈£îH˚+<äT≈£î Bs¡øÈ ±*ø£ |æ|mæ \qT #˚dTü ≈£îì, yê{ÏøÏ ø£$TwüHé
|ü+|æD° ø£+ô|˙\T Ç+<Ûqä düs#Y êÛ ]® düsT¡ u› ≤≥T (m|òmt dtm) øÏ+<ä O+&Éeì ø£$TwüHé ‘êC≤ O‘·Ôs¡T«˝À n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~. ø=qkÕ>∑T‘·T+&É>± n<äq|ü⁄ yÓTT‘êÔ\T bı+<ë\qï &Óe\|üs¢¡ ≥qTï≈£î s¡÷.2000 ªdüeTT∫‘· Ç+<Ûäq <Ûäs¡µ>± ‘êqT ÄyÓ÷<ä+ ≈£L&Ü bı+<ësTT. Ä #ÛêØ®jT˚ ø=qkÕ>∑T‘·T+<ë ˝Òø£
e´ekÕj˚T‘·s¡ $<äT´‘Y $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ qT+&ç edü÷\T n+<äTe\¢, #ÛêØ®\qT düe]+#ê*‡q nedüs+¡ O+<äì ù|s=ÿ+~. |üse¡ ÷s¡+∆ HÓsy¡ s˚ êÃ\qï~ Á|üuTÑÛ ‘·« $v„|˝Ôæ Àì |æ+&ç‘ês¡+∆ . ìsê∆]düTqÔ ï≥T¢ ø£$TwüHé ù|s=ÿ+~. Ç~ ªdüeTT∫‘· <Ûsä µ¡ nì ø£$TwüHé ‘êC≤ O‘·sÔ T¡ «˝À ìs¡sí TT+∫q #ÛêØ® neT\e⁄‘T· +<ë
#˚j÷· *‡ edüT+Ô ~. ø=‘·>Ô ± @s¡Œ&˚ mHédÇæ j·T÷ì≥¢‘√ |ü+|æD° nsTT‘˚ á düe]+∫q #ÛêØ®\T düTÁ|”+ ø√s¡Tº O‘·sÔ T¡ «≈£î ˝Àã&ç ø£$TwüHé ‘êC≤>± Ç∫Ãq O‘·sÔ T¡ «‘√ n~ HÓsy¡ s˚ T¡ ‘·Tqï~. uÛ≤$+#·&ÜìøÏ ùV≤‘·Tã∆yÓTÆq ÁbÕ‹|ü~ø£ @$T{À ø£$TwüHé nH˚~ düŒwü+º #˚jT· ˝Ò<Tä . $Tì »\ $<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º ≈£î |ü<fi˚ fl¯
ø£+ô|˙\T $<äT´‘Y ø=qT>√\T ˇ|üŒ+<ë\T (|æ|æm\T) O+{≤j·Tì ø£$TwüHé ù|s=ÿ+~. Ç˝≤+{Ï ˝ÒK\qT sêj·T≥+ <ë«sê á #ÛêØ®\ dües¡D $e]+#·˝<Ò Tä . n+<äTe\¢, ˇø£ÿ @&Ü~˝ÀH˚ 65 XÊ‘·+ y˚Ts¡≈î£ ø±˝≤ìøÏ #ÛêØ®\qT 2004˝À Ç∫Ãq O‘·Ôs¡T«˝À ø£$TwüHé
#˚dTü ø√yê*‡ e∫Ãq y˚Ts¡≈î£ yê{ÏøÏ #Ó*+¢ #ê*‡q #ÛêØ®\qT sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ ø=‘·>Ô ± O‘·sÔ T¡ « ÇùdÔ ‘·|Œü mHédÇæ $<äT´‘Y Á|üÁøÏjT· qT Á|ü•ï+#·≈î£ +&Ü |ü+|æD° ø£+ô|˙\ H√s¡TqT ø±+Á¬>dt ndæsú ¡ #ÛêØ®\ ô|+|ü⁄<\ä ≈£î <ë]rdæq á ìs¡j í T· + d”«j·T ìs¡sí TT+∫q+<äTq yê{Ïì düe]+#ê*‡q nedüs+¡ ˝Ò<ìä ‘êC≤
ìs¡sí TT+#·≥+˝À ø£$TwüHé rdüT≈£îH˚ ìs¡j í ÷· \qT ≈£L&Ü Á|üdTü ‘Ô · #ÛêØ®\qT düe]+#˚ n~Ûø±s¡+ ø£$TwüHé≈£î ˝Ò<äì n|æŒ˝Ò{Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·«+ H=øÏÿy˚d+æ ~. e÷qdæø£ <Û√s¡DÏ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï<äì uÛ≤$+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. O‘·sÔ T¡ «˝À ù|s=ÿ+~. $Tì »\ $<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º ≈£î dü+ã+~Û+∫
O‘·sÔ T¡ «˝Àì ìs¡j í ÷· \T #ÛêØ®\ ô|+|ü⁄<\ä ≈£î <ë]rùd $<Û+ä >± Á{ÏãT´q˝Ÿ ndüeT+»dü O‘·sÔ T¡ « Ç∫Ã+~. &Óe\|üsT¡ ¢ n˝≤+{Ï ø£$TwüHé ‘êC≤ O‘·sÔ T¡ « Á|øü ±s¡+ ˇø£ÿ @&Ü~˝ÀH˚ mHédÇæ ãjÓ÷e÷dt j·T÷ì≥T¢ Ç+<Ûqä +>± yê&˚ }ø£qT |”ø˘ d”»Hé˝À $#ês¡D˝À ˝ÒeHÓ‹qÔ n+XÊ\ô|’ ‘·>T∑ düeTj·T+˝À ìs¡j í T· +
Á|üu≤Û $‘·+ #˚kÕÔsTT. ndüeT+»dü yÓK’ ] rdüT≈£îqï|ü⁄&TÉ , $yê<ä+ düTÁ|”+ ø√s¡T˝º À j·T÷ì≥¢≈î£ #Ó*+¢ #ê*‡q ndæsú ¡ #ÛêØ®\T j·T÷ì{Ÿ≈î£ Ç˝≤ ≥qTï≈£î s¡÷.600 #=|ü⁄Œq ≈£L&Ü ne÷à*‡ edüTqÔ ï<äì s¬ d’ t rdüTø=+{≤eTì ø£$TwüHé ù|s=ÿ+~.