مروری بر مدل های فرماندهی و کنترل

‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫زﻫﺮا ﻋﺰﺗﯽ‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ اﯾﺮان‬ ‫‪ezati@comp.iust.ac.ir‬‬ ‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﺒﺤﺚ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ و ﺳﭙﺲ ﻧﮕﺎﻫﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣـﺪل‬ ‫ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‪ ،‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﻠﯿﺪي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‪ ،‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي‪ ،‬ﻣﺪل‬ ‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎﻣﭙﻮﻧﻨﺖ ﻫﺎي ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻨﮓ و‬ ‫ﻣﯿﺪان ﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺎرﺑﺮ از ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ‪،‬‬ ‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل در ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫ﺟﻨﮕﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﯿﺎز روز اﻓﺰون ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻟﺤﻈﻪ اي و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺳﺮﯾﻊ در ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺑﯿﺶ از اﻧﻮاع ﻗﺒﻠﯽ ﺟﻨﮓ ﻫﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﺷﻮد ]‪.[1‬‬ ‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ در ﻋﺼﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯽ ﺷﻤﺎر اﻣﺮوزي‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮ ﻫﺎ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر روز اﻓﺰون ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ زﯾﺎد اﻃﻼﻋﺎت )و ﻧﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﻢ آن( روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫از اﯾﻦ رو ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوزي »ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﻮر« ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻋﻤﻠﯿﺎت روي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺶ از ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﻫﻤﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان آن را از ﻧﻈﺮ‬ ‫درﺟﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻫﻢ ﺗﺮاز ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي اﻃﻼﻋﺎت داﻧﺴﺖ ]‪ .[2‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﺮ آن ﺷﺪﯾﻢ ﺗﺎ ﻣﺮوري اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﻣﺪل ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ در آﯾﻨﺪه ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺘﻮان از اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ ﻧﻪ در ﻋﺮﺻﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺴﺮﯾﻊ و ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي در ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﻋﻠﻮﻣﯽ ﭼﻮن ﺗﺌﻮري ﮐﻨﺘﺮل‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺌﻮري ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻧﻮرو ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي و ﺗﺌﻮري اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﺻﻄﻼح ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮدازان ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ ‬رﻓﺘﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺎي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬ ‫ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺴﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫‪‬‬ ‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت در ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ ارﺗﺶ آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ :‬اﻋﻤﺎل‬ ‫ﻗﺪرت و ﺟﻬﺖ دﻫﯽ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮐﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ او در اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻠﯿﺎت از ﻃﺮﯾﻖ ﭼﯿﺪﻣﺎن ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت و روش ﻫﺎي ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬ ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺮوﻫﺎ و ﻋﻤﻠﯿﺎت در‬ ‫راﺳﺘﺎي اﺟﺮاي ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ »ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل« در وﻫﻠﻪ اول‬ ‫ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﮐﺎﻣﭙﻮﻧﻨﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻫﺮ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ« ﻧﯿﺰ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖ زﯾﺎدي ﺑﯿﻦ ﺑﺤﺚ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫رﯾﺴﮏ ﺷﺨﺼﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ درﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﻧﻮع‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﮐﻠﯽ ﺗﺮي ﮐﻪ در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‪ :‬اﺧﺘﯿﺎر واﮔﺬار ﺷﺪه ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد از ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد]‪.[1‬‬ ‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل اﯾﺪه آل ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺗﻨﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‬ ‫را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ را‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﯾﺎ آن را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ]‪ [2‬ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ذات ﻓﺮﻣﺎن در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺪه آل ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﯾﮏ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺒﻠﯽ از اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺘﻤﻞاﻟﻮﻗﻮع‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮد ﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل آﻧﻬﺎ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﯾﺎ ﺑﺮ‬ ‫اﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ را داراﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ :‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدن اﺧﺘﯿﺎر و رﻫﺒﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻣﺸ ﺨﺺ ﺑﺮ روي ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ او در راﺳﺘﺎي‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﯾﮏ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﭘﺮﺳﻨﻞ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت و روﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬ ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺮو ﻫﺎ و ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬در راﺳﺘﺎي ﺗﺤﻘﻖ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ واﺣﺪي درﺑﺎره ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺪارد ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ ﺣﺘﯽ در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت »ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي« ﻧﯿﺰ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ :‬ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪،‬‬ ‫روﯾﻪ ﻫﺎ و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎر ﻫﺎي ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ او ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ‬ ‫ﻣﻨﺴﻮب ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل »ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﮐﻠﯽ ﺑﺮاي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه« و ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻧﯿﺰ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻓﻌﻞ و‬ ‫اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن‬ ‫‪ .2‬اﻧﺘﻘﺎل ﺻﺤﯿﺢ‪ ،‬وﻓﺎداراﻧﻪ‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﺷﻔﺎف ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ زﻧﺠﯿﺮه ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫‪ .3‬اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮﯾﻊ و ﺷﻔﺎف ﺷﮑﺴﺖ ﻫﺎي ﮐﺸﻒ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻗﺮﯾﺐ‬ ‫اﻟﻮﻗﻮع از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻي زﻧﺠﯿﺮه ﻫﺎي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ]‪[2‬‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ‬ ‫اﺑﺰار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﻧﺪه از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮدي‬ ‫ﺧﻮد ﯾﮏ ﻫﺪف ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‪ :‬اﻋﻤﺎل ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﯾﺎ رواﻧﯽ ﺑﺎ ﻗﺼﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺮدن از اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﯾﺎ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﮐﻪ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺷﺪه ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ]‪.[1‬‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻨﺘﺮل ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻣﻔﻬﻮم زﻣﺎن اﺳﺎس ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ارﺗﺶ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺮا ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ ]‪.[2‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺎ وﺟﻮدﯾﮑﻪ »ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل« ﺑﺮ روي‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و‬ ‫ﻃﺮح ﻫﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد‪» ،‬ﮐﻨﺘﺮل« ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﯾﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزﺧﻮرد اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‬ ‫»ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل« و »ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ« ﻫﺮ دو اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت در‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ وﻟﯽ »ﮐﻨﺘﺮل« ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻒ روش ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺗﺤﻘﻖ ﺻﺤﯿﺢ ﻫﺪف ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ]‪.[1‬‬ ‫‪ -3‬ﻣﺪل ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫‪ -۱-۳‬ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺪﻝ ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ )ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي(‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﻮاردي ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ و ﭘﺴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻗﻌﯽ‬ ‫ارﺗﺶ در ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻨﮕﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ ﺑﺎ اﻗﺘﺒﺎس از ﮐﺎر اﻓﺮادي ﮐﻪ در‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دارﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه اﻧﺪ و‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﯾﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﻫﺎي‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻌﯽ در اراﺋﻪ ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﺎده ﺷﺪهي‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ دارﻧﺪ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺟﺎي ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ را ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﺮوه‬ ‫ﺗﻘﺴﯿ ﻢ ﮐﺮد‪ :‬آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﻧﺪ و آﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﺮو ﮐﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ از ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ زﯾﺮا اﻏﻠﺐ ﺣﯿﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻓﺮد ﯾﺎ ﮔﺮوه ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺒﻪ اﺳﺎﺳﯽ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ رﻓﺘﺎري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﯾﺰوﻟﻪ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎ اﻏﻠﺐ‬ ‫در ﻣﻮرد ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺜﻞ ﺧﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﯽ ﮐﻪ از‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﮐﺎر را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺟﺮا و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫و ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻫﺎي واﺣﺪ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﯾﺎ رﻓﺘﺎري‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي روي ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﺗﺸﮑﯿﻞ‬ ‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎر ﻫﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ در وﻫﻠﻪ اول ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻫﺎ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ در ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي و ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ﻫﻢ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را اﯾﻔﺎ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮدازان ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫و ﮐﻨﺘﺮل را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﯾﮏ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻫﺎ ﻧﯿﺰ اﻏﻠﺐ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ دو ﮐﺎرﺑﺮد از ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ﻣﺪل ﻫﺎﯾﯽ از ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري زﯾﺮ ﮔﺮوه دﯾﮕﺮي از ﻣﺪل ﻫﺎي‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺪل ﻫﺎي اﯾﻦ زﯾﺮ ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﻧﺪ و ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮدازان ﻣﺪل ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را در وﻫﻠﻪ اول ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﻤﺎري ﯾﺎ اﻧﺘﺴﺎب و اﺳﺘﻘﺮار ﺗﺠﻬﯿﺰات و اﻓﺮادي ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺷﺒﮑﻪ‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺪل ﻫﺎ در درﺟﻪ اول ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﺒﮑﻪ ﯾﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﻫﺎي ﭘﺮت ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺮوژه ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬از‬ ‫ﻣﯿﺎن ﮐﺎر ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﮏ ﻣﺪل‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﭘﺘﺮي ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬ ‫و ﺧﺼﯿﺼﻪ دار اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﮑﻨﯿﮑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي اﺳﺖ ]‪.[1‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺮا‪ :‬اﯾﻦ ﻧﻮع از ﻣﺪل ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫در ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺗﻮاﺑﻊ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﺗﻮﺻﯿﻒ و ارزﯾﺎﺑﯽ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ در ﯾﮑﯽ از دو زﯾﺮﮔﺮوه »ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت« و »ﻣﻌﻤﺎري« ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺮا از ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻌﯽ‬ ‫دارﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻮزه اي ﺷﺎﻣﻞ آن دﺳﺘﻪ از‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﯾﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺗﺠﻤﯿﻊ‬ ‫و ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻃﻼﻋﺎت را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪،‬‬ ‫ﺑﺪون ﺷﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﻣﻘﺎﻻت زﯾﺎدي وﺟﻮد‬ ‫دارد ﮐﻪ روي ﻣﺒﺤﺚ ارﺗﺒﺎﻃﺎت در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮده‬ ‫از ﻣﻨﻈﺮي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪل ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل را ﺑﻪ‬ ‫دو ﻧﻮع »ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ« و »ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ« ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ‪ :‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﭘﺎﯾﻪ اي در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪن‬ ‫در ﻧﻮﻋﯽ از روﯾﮑﺮد ﻫﺎي ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ روﯾﮑﺮد‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ در ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﭘﺎراداﯾﻢ ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺌﻮري ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ و اﯾﻦ ﺗﺌﻮري‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي ﺑﺮاي ﻣﺪل ﮐﺮدن ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﻮﻧﻨﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﯿﮕﻨﺎلﻫﺎﯾﯽ )ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ( رد و ﺑﺪل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻼت رﯾﺎﺿﯽ آن ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺑﺎ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻋﺪدي و‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻼﺗﺸﺎن – ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪه اﻧﺴﺎﻧﯽ را در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﺗﻮاﺑﻊ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻟﻤﺎن ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي‬ ‫در ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ :‬ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ و ﻧﻘﺺ ﻣﺪل ﻫﺎي‬ ‫ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫اﻧﺴﺎن وارد ﮐﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ و از ﻣﺪل ﻫﺎي ﺳﺎﯾﺒﺮﻧﺘﯿﮏ ﻋﺒﻮر ﮐﺮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻣﺎن در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ وﺿﻮح ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﻣﺪﻟﯽ از »ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻓﺮﻣﺎن« ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﯾﮏ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﻏﻨﯽ از ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺎﯾﯽ را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮن‬ ‫ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاي ﻣﺪﻟﺴﺎزي »ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن« اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬ ‫ﺧﺒﺮه ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﭘﺘﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي داده و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺳﺎزي ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ]‪.[2‬‬ ‫‪ -۲-۳‬ﻣﺮﻭﺭﯼ ﺑﺮ ﻣﺪﻝ ﻫﺎﯼ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺪل ﻫﺎ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻗﺒﻞ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﭘﯿﺶ از آن ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫ﮐﻠﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻧﻈﺎﻣﯽ را در ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫‪ -1-2-3‬ﻣﺪل ﻣﯿﻠﻔﺮت‬ ‫ﻣﯿﻠﻔﺮت ﻣﺪﻟﯽ اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻌﺎﻣﻞ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد‬ ‫ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ‪،‬‬ ‫ﺟﺴﺖوﺟﻮي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ‬ ‫راﻫﮑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﯿﻠﻔﺮت ﻣﺪﻟﺶ را در وﻫﻠﻪ اول ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺪل ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اراﺋﻪ‬ ‫داد و ﻋﻨﻮان ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ورودي‪/‬ﺧﺮوﺟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺠﻤﯿﻊ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻤﺎم‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻌﻨﯽ دار و واﻗﻊ ﺑﯿﻨﺎﻧﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت در ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺮه اي ﻫﺮ رده‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ و‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻻزم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ را ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﯽ ﮐﻪ دارد اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ‬ ‫و اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬او‬ ‫ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻨﺘﺮل ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ اﯾﻦ واژه را از دﯾﮑﺸﻨﺮي‬ ‫وﺑﺴﺘﺮ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از »اﻋﻤﺎل ﯾﮏ ﺿﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬ﯾﺎ‬ ‫ﮐﺎرﮔﺮداﻧﯽ اﺛﺮ ﺣﻮادث«‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﻓﻮق اﻟﻤﺎن ﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﭼﺮﺧﻪ ﮐﻨﺘﺮل را ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮد را از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﺳﺎﻧﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2-2-3‬ﻣﺪل ﻻوﺳﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﻻوﺳﻦ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻧﻘﺶ زﻣﺎن در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ‬ ‫ﮔﯿﺮي ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ و از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺪل‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روي ﯾﮏ ﭘﺴﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫ﯾﺎ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺧﺎص ﻣﺜﻼً ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ‬ ‫اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ را ﺣﺲ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻃﻼاﻋﺎت را ﭘﺮدازش ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﻋﻤﻞ )رﻓﺘﺎر( ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﮑﺮاري ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻟﯿﺪ رﻓﺘﺎر ﺑﻪ ﺣﺲ ﮐﺮدن ﯾﺎ ﻣﺎﻧﯿﺘﻮر ﮐﺮدن‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ را ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻫﺎي آﺗﯽ را‬ ‫ﻣﻠﺰم ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ ،‬درﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻣﺪل ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ اﻓﺮاد ﺑﺎﻻ دﺳﺘﯽ اﻋﻤﺎل‬ ‫اﻓﺮاد ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺘﯽ ﺷﺎن را ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮏ‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب )ﻫﺪف( را ﺑﺮاي رده ﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﮑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد اﻓﺮاد ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺘﯽ‪،‬‬ ‫از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺪف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﻪ ﻧﻘﺶ زﻣﺎن و ﺗﺄﺛﯿﺮ‬ ‫آن ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ ﯾﮏ روﯾﮑﺮد رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻻوﺳﻦ ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﮐﺎﻣﭙﻮﻧﻨﺖ ﭘﺮدازش ﻫﻮش اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺪل‬ ‫ﻗﺒﻠﯽ ﻻوﺳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻮش ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﭼﻨﺪﯾﻦ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﺪل ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺲ‪ ،‬ﭘﺮدازش و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ -3-2-3‬ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺪل ﻫﺎ‬ ‫در ﻣﺪل وﻫﻞ ﭼﻬﺎر اﻟﻤﺎن در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ :‬ﻣﺤﺮك‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﻪ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﻪ و ﭘﺎﺳﺦ‪ .‬ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ‬ ‫اﻟﻤﺎن ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻧﻮاع ﻣﺸﺨﺼﯽ از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻮرد ﭘﺮدازش ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺑﻌﺪي ﮐﻪ ﻣﺪل رﯾﻮس ﻧﺎم دارد ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺨﻤﯿﻦ‪ ،‬ﻗﺼﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫رﯾﺰي و اﺟﺮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺎم ﻫﺎي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪ ‬ﺗﺨﻤﯿﻦ‪ :‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎي ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﺧﻮدي و‬ ‫دﺷﻤﻦ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗﺼﺪ‪ :‬ﺧﺮوﺟﯽ ﻋﺰم ﯾﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه را ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ :‬ﻣﺎﻧﻮر و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ را در ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن‬ ‫درﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ اﻧﻄﺒﺎق ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﺟﺮا‪ :‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ ﺑﻠﻮك »ﻋﻤﻞ )‪ «(act‬از ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺪل ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺑﻌﺪي ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﺪاﯾﯽ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺣﺲ ﮐﺮدن‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره ﻣﺤﯿﻂ‬ ‫‪ .2‬دﺳﺘﺮﺳﯽ‪ :‬ﺗﺒﺪﯾﻞ داده ﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ اي ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ درﺑﺎره‬ ‫ﻣﻘﺎﺻﺪ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻧﯿﺮو ﻫﺎي دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ‬ ‫‪ .3‬ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ :‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه در‬ ‫راﺳﺘﺎي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫‪ .4‬اﻧﺘﺨﺎب‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮑﯽ از ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‬ ‫‪ .5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ :‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي ﺑﺮاي اﺟﺮا ﯾﺎ‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﺮدن ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‬ ‫‪ .6‬ﻫﺪاﯾﺖ‪ :‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮو ﻫﺎ‬ ‫ﻓﺎز ﻋﻤﻞ در ﻣﺪل ﻻوﺳﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ دو ﻓﺎز »ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي« و‬ ‫»ﻫﺪاﯾﺖ« ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺪل ﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺳﺎده و اﺑﺘﺪاﯾﯽ‪ ،‬و ﯾﮏ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﻣﺤﯿﻂ‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺟﺮﯾﺎن اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﯿﺰ اﻫﻤﯿﺖ‬ ‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺪل ﺑﻌﺪي ﯾﮏ ﭘﺎراداﯾﻢ ﺑﺮاي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل از ﻃﺮﯾﻖ ﻗﯿﺎس ﺑﺎ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺣﻮاس اﻧﺴﺎن اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﻧﺪ و اﻃﻼﻋﺎت از‬ ‫ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﺎ ﯾﮏ ارﺳﺎل ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ‬ ‫رﻓﺘﺎر از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ‪ -‬ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬ ‫در دو ﻣﺪل ﺑﻌﺪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻤﺪه ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي در ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام و ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﯿﺮو ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ارﺗﺶ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ‪) C3I‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي( ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﺎم ‪) C2‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل( ﻧﯿﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در واﻗﻊ اﯾﻦ دو اﺻﻄﻼح ﻣﻌﺎدل ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﻣﺪل ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره دﺷﻤﻦ و ﻣﺤﯿﻂ را‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺸﺨﯿﺺ‬ ‫ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻧﯿﺮو ﻫﺎي دوﺳﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﯾﺎ ﺧﯿﺮ و اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره وﺿﻌﯿﺖ آﻧﻬﺎ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ اﯾﻦ ﻣﺪل در وﻫﻠﻪ اول ﺑﺮ روي‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻗﺮار دارد و ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻤﺪه اي ﮐﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل و‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ از ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ورودي درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬ ‫و ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ را ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺪرت را ﻫﺪاﯾﺖ و‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﯿﺰ وﺳﯿﻠﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺪل از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﺪل ﻫﯿﺖ ﻧﺎم دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﺮاﺣﻞ‬ ‫ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻧﻈﺎرت )ﻣﺎﻧﯿﺘﻮر(‪ :‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ آن ﺟﻨﺒﻪ از ﻣﺤﯿﻂ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫آورﻧﺪ‪ .‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﻈﺎرت را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪات در‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﺳﻨﺠﯿﺪ‪.‬‬ ‫درك‪ :‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ اﻃﻼﻋﺎت در دﺳﺘﺮس را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﯾﮏ ﺑﺮآورد ﯾﺎ ﻓﻬﻢ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭘﺮدازش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻓﺮﺿﯿﺎت درﺑﺎره آﻧﭽﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ رخ‬ ‫ﻣﯽ دﻫﺪ و آﻧﭽﻪ در آﯾﻨﺪه ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﯿﻔﯿﺖ‬ ‫ﺑﺮآورد ﯾﺎ ﻓﻬﻢ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺶ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻘﺪر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺮﺿﯿﺎت ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در واﻗﻌﯿﺖ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‪ :‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﯽ را‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ وﺟﻮد آن درك ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﮐﯿﻔﯿﺖ‬ ‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺶ اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﻘﺪر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ارزﯾﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‪ :‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻗﺪاﻣﺎت ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻫﺎي آن را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ :‬ﯾﮑﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮاد و داراﯾﯽ ﻧﯿﺮو ﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﯾﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن‪ .‬و دﯾﮕﺮ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎ را‬ ‫ﻣﯽﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﯾﺎ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮدن آن‬ ‫دﺳﺘﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻮرد‬ ‫آزﻣﻮن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت‪ :‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﯿﺖ ﻫﯿﭻ ﻣﻌﯿﺎر ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ‬ ‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻫﺎ ﻫﻤﻮاره‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ )ﻃﺮح( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮز ﻫﺎي ﻋﺎﻣﻞ و ﯾﮏ ﺟﺪول زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي‬ ‫ﻧﯿﺮو ﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﯿﺎر اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ در‬ ‫ﻣﺘﺪﻟﻮژي ﻫﯿﺖ ﻣﺪت زﻣﺎن ﮐﺎرﮐﺮد ﻃﺮح اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺪاﯾﺖ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻌﺪادي ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي‬ ‫ﻣﻘﺘﻀﯽ اﺑﻼغ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺻﺤﺖ اﯾﻦ دﺳﺘﻮرات را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ‬ ‫ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪل ﭘﺎﯾﻪ ﻫﯿﺖ ﯾﮏ ﻣﺪل ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي اﺳﺖ ]‪.[1‬‬ ‫‪ -4‬ﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺳﺎﺳﯽ در ﺣﻮزه ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺗﻌﺪادي از ﻣﺪل ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮي روي‬ ‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﮐﺎرﻫﺎي آﺗﯽ‬ ‫ﺗﺌﻮري ﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ »ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل« دﻗﯿﻘﺎً ﭼﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ و ﭼﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻧﻤﯽ دﻫﺪ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺗﺌﻮري ﺟﺎﻣﻊ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﯿﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﭼﻄﻮر ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‪ ،‬اﺗﺼﺎل و‬ ‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﻣﻮرد ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﺪهﻫﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد و اﯾﻨﮑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬ ‫و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ در آن ﺧﻠﻞ وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﺌﻮري ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﯾﮏ ﺗﺌﻮري ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‬ ‫و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺪه آل ﮐﺎر ﮐﺮدن را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ و ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي‬ ‫ﮐﺎراﯾﯽ ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و ﺧﺪﻣﻪ آﻧﻬﺎ و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي‬ ‫ﮐﺎراﯾﯽ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫را ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎي زﯾﺎدي در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﮐﻨﺘﺮل‪،‬‬ ‫ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﺤﺪودي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا از اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ‬ ‫اﯾﻦ ﺣﻮزه ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ روﯾﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﻣﺒﺤﺚ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ [1] M. B. Sherman and L. M. Crumely, "Review of Command and Control Models and Theory," 1990. [2] C. H. Builder, S. C. Bankes and R. Nordin, "Command Concepts," 1999.