Ο πόλεμος για το Ισραήλ

4 4 TO BHMA ΝΕΕΣ ΕΠΟΧΕΣ Eπιφυλλιδες Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου Ο πόλεμος για το Ισραήλ Τ ο Ισραήλ δεν πρόλαβε να γιορτάσει την 50ή επέτειο από τη νίκη του στον τέταρτο αραβο-ισραηλινό Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ (6-25 Οκτωβρίου 1973). Στις 7 Οκτωβρίου 2023 δέχθηκε τη σπάνιας αγριότητας επίθεση της Χαμάς από τη λωρίδα της Γάζας εναντίον ανυποψίαστων αμάχων σε διάφορες πόλεις. Η αντεπίθεση του Ισραήλ ήταν θέμα χρόνου μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, ενώ τα θύματα αυξάνονται γεωμετρικά ενισχύοντας την ισραηλινή κινητοποίηση. Ο πόλεμος ενταφιάζει τις προσπάθειες πολιτικής συνεννόησης μεταξύ μετριοπαθών Ισραηλινών και Παλαιστινίων με βάση την οικονομική συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο ή διαμεσογειακές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία. Οι πολιτικοί χειρισμοί εστιάζουν στα τρία βασικά επίπεδα του πολέμου – τοπικό, περιφερειακό, διεθνές. Από την πρώτη ημέρα διεξάγονται συνομιλίες ΗΠΑ - Κίνας καταρχήν για την ανάγκη συγκράτησης του Ιράν, το οποίο έχει ως δόγμα την εξαφάνιση του Ισραήλ, και κατ’ επέκταση για τον έλεγχο του Λιβάνου, όπου δρα η ιρανικής κοπής Χεζμπολάχ. Ταυτόχρονα, αναβαθμίζεται η Ρωσία ως «τίμιος μεσίτης» που διατηρεί καλές σχέσεις με τη Χαμάς και ζητά τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους κτίζοντας ένα χρήσιμο προηγούμενο για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Φιλοπαλαιστινιακές αντιλήψεις προβάλλει επίσης η Τουρκία ως άλλος διαμεσολαβητής που ποντάρει στην αύξηση της γεωπολιτικής της επιρροής Ο πόλεμος ενταφιάζει τις προσπάθειες πολιτικής συνεννόησης μεταξύ μετριοπαθών Ισραηλινών και Παλαιστινίων με βάση την οικονομική συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο Η κυρία Κωνσταντίνα E. Μπότσιου είναι καθηγήτρια Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Tμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. σε αραβικά κράτη (Λιβύη, Συρία, Ιράκ κ.ά.). Παρ’ όλες τις εξωτερικές πιέσεις, ο πόλεμος πρέπει να παραμείνει τοπικός. Η εξάπλωσή του θα είναι αντιστρόφως ανάλογη της ταχύτητας της ισραηλινής αντίδρασης. Το Ισραήλ έχει στρατηγικούς λόγους να τον τελειώσει γρήγορα και να αποκαταστήσει την ασφάλεια αλλά και τις ελευθερίες. Η ταχεία αντεπίθεση μπορεί να προλάβει αντεκδικήσεις, να παρεμποδίσει την εμπλοκή τρίτων και να ματαιώσει τις αβεβαιότητες που ενέσπειρε η αρχική αδράνεια του περίφημου ισραηλινού συστήματος ασφάλειας. Η στρατιωτική δύναμη των 300.000 αδρών και γυναικών που έριξε στη μάχη η κυβέρνηση Νετανιάχου αντιστοιχεί στην αποφασιστικότητά της να διαλύσει όλους τους θύλακες της Χαμάς στη Γάζα με το δόγμα της «πλήρους πολιορκίας» («complete siege»). Στη Γάζα ήδη παρατηρείται μαζική πληθυσμιακή έξοδος, αλλά παραμένει ωρολογιακή βόμβα με τη λαβυρινθώδη δομή της και τις απειλές της Χαμάς για δημόσιες δολοφονίες ομήρων. Το Ισραήλ επιχειρεί να περιχαρακώσει τον πόλεμο εντός της επικράτειάς του επιτηρώντας τα σύνορα με την Αίγυπτο και την Ιορδανία στη Δυτική Οχθη, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν πιο επίφοβη για επίθεση από ό,τι η Γάζα. Πολύ προσεκτικά, για να μην εμφανιστεί η Χαμάς ως διαπραγματευτής εν ονόματι όλων των Παλαιστινίων, αυτή η σύρραξη χαρακτηρίζεται όχι ως αραβο-ισραηλινή αλλά ως πόλεμος Ισραήλ - Χαμάς με χαρακτηριστικά πολέμου κατά της διεθνούς τρομοκρατίας. Ο πόλεμος θυμίζει την επισφαλή γεωπολιτική θέση του Ισραήλ που από την ίδρυσή του το 1948 τοποθετήθηκε μέσα σε μια αραβική θάλασσα, καχύποπτη προς τις δυτικές δυνάμεις που το υποστήριζαν, ειδικά καθώς βρίσκονταν σε αγώνες αποαποικιοποίησης. Οι Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ (1978-1979) μεταξύ Ισραήλ - Αιγύπτου έγιναν πόλος σταθερότητας στην περιοχή παρά τη σύγκρουση Ισραήλ - Λιβάνου το 1982 και τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις με τους Παλαιστινίους (2008, 2014). Χωρίς να μειώσει την πολεμική του ετοιμότητα, το Ισραήλ κατάφερε τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες να εστιάσει στα έργα της ειρήνης και της ανάπτυξης με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η σύρραξη θυμίζει ότι τα έργα της ειρήνης εύκολα γκρεμίζονται όταν φονικές ιδέες συνδυάζονται με τη μαζική πρόσβαση σε φονικά όπλα. Το Ισραήλ επιδιώκει να εξαλείψει και τα δύο. Για το καλό της γενικής ειρήνης, αυτό πρέπει να γίνει γρήγορα και χωρίς προσφυγή σε πυρηνικές ενέργειες. Διαφορετικά, ο πόλεμος ανεβαίνει σε άλλο επίπεδο με απρόβλεπτες συνέπειες και διεθνείς επιπλοκές. ΚυριαΚή 15 ΟΚτωβριΟυ 2023 Περικλής Σ. Βαλλιάνος «Αμεσοδημοκρατικές» πομφόλυγες Ο ι σχέσεις του πολιτικού ηγέτη με το κοινωνικό σώμα δεν είναι ποτέ «αδιαμεσολάβητες». Αν ήταν, αλίμονό μας! Αν μετρούσαν μόνο η ψυχολογική και επικοινωνιακή χειραγώγηση της κοινής γνώμης, η ισχύς «στους δρόμους», οι άτυποι δίαυλοι επιρροής και οι παρασκηνιακές στηρίξεις, τότε κάθε λαμπερός θεατρίνος εύκολα θα επέβαλλε μια ανεξέλεγκτη εξουσία. Και η τυραννία που διαθέτει λαϊκό υπόβαθρο είναι η πιο επικίνδυνη. Αυτό εννοούσε ο Πλάτων όταν έλεγε ότι ο «σοφιστής», δηλαδή ο πολιτικός της εποχής του, είναι έμπορος απάτης, αν και οι λύσεις που πρότεινε δεν ήταν χρηστικές. Το «αδιαμεσολάβητο» ταυτίζεται με το ολέθριο δόγμα «ο λαός είναι πάνω από τους θεσμούς» που διέλυσε κράτος, θεσμούς και αξίες κατά τη Μεταπολίτευση. Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες οι άρχοντες άρχουν μέσα στο πλαίσιο υποχρεωτικών δεσμεύσεων που θέτει η νομιμότητα. Η δικαιοδοσία τους είναι δοτή από το πολίτευμα. Και το πολίτευμα είναι το απόσταγμα μιας καθολικής διαβούλευσης σχετικά με τους ελάχιστους απαιτούμενους όρους για την ελεύθερη και ίση συμβίωση όλων. Ούτε ο εκάστοτε ευνοούμενος από το «δημόσιο αίσθημα» ούτε ο νικητής, συντριπτικά έστω, μιας συντεταγμένης εκλογικής διαδικασίας δεν δικαιούνται να παραβιάσουν – πολλώ δε μάλλον να αλλάξουν κατ’ αρέσκειαν – τους όρους αυτούς, επικαλούμενοι «πλήθη και πάθη» στις πλατείες. Το «σε θέλει όλη η χώρα» είναι μια αντιδημοκρατική πομφόλυγα. Σε καμιά ελεύθερη κοινωνία δεν θέλουν «όλοι» το ίδιο πράγμα και τους ίδιους ηγέτες. Κανένα «λαϊκό πλήθος» που υπό τη φόρτιση της στιγμής συρρέει σε δημόσιο χώρο δεν ταυτίζεται με το κοινωνικό σύνολο, ούτε δικαιούται να αυτοανακηρυχθεί σε μοναδικό εκφραστή των «πεπρωμένων του». Το «άλλαξέ τα όλα», που συχνά φωνάζει στο (παροδικό) ίνδαλμά του, αν σημαίνει κάτι, πρέπει να αναφέρεται στην εξάλειψη των υποκείμενων νοσημάτων που διαβρώνουν τη φιλελεύθερη έννομη τάξη. Και όχι βέβαια στην ανατροπή της. Τέτοιοι «αντισυστημικοί» αλαλαγμοί είναι έκφραση ολοκληρωτικού ανορθολογισμού. Δεν ορίζουν ποιο ακριβώς σύστημα θέλουν να γκρεμίσουν. Αν και μισούν γενικώς τον «φιλελευθερισμό», την ατομικότητα (άραγε και τα ατομικά δικαιώματα;). Και ποθούν κοινoτιστικές ουτοπίες (την Gemeinschaft του Φέρντιναντ Τόνις), τη συμπαγή μάζα όπου όλοι σκέπτονται και πράττουν ομοιόμορφα υπό την ηγεσία ενός πλατωνικού «νυκτερινού συλλόγου». Τέτοια φρονούν ιδίως εκεί- Το «αδιαμεσολάβητο» ταυτίζεται με το ολέθριο δόγμα «ο λαός είναι πάνω από τους θεσμούς» που διέλυσε κράτος, θεσμούς και αξίες κατά τη Μεταπολίτευση Ο κ. Περικλής Σ. Βαλλιάνος είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ. νοι που ούτε έχουν βιώσει τον ολοκληρωτισμό στην αριστερή ή στη δεξιά εκδοχή του ούτε – παρά την υστερία τους με την ιστορία – τον έχουν μελετήσει. Απορρίπτοντας την πλατωνική υποτίμηση των νόμων σε σύγκριση με τη «φωτισμένη» βούληση του φιλοσόφου-βασιλέως (στην Πολιτεία και στον Πολιτικό – αλλά όχι στους Νόμους) ο Αριστοτέλης αντιτείνει: όπου κυβερνούν οι νόμοι κυβερνούν οι θεοί και όπου κυβερνούν οι άνθρωποι κυβερνούν τα θηρία. Δεν εννοεί ότι η πολιτική είναι για υπερφυσικά όντα. Τούτο συνάγεται αντίθετα από την πλατωνική προβληματική, όπου προϋπόθεση για την κοινωνία της δικαιοσύνης είναι η διάπλαση ενός «νέου ανθρώπου» θεραπευμένου από την «εγωπάθεια» της φυσικής ζωής. Τέτοιος πλατωνισμός είναι ανιχνεύσιμος και στον αριστερό ολοκληρωτισμό της νεωτερικότητας, όπου υπό την καθοδήγηση των «επαϊόντων του ιστορικού λόγου» παράγεται το επαναστατικό πολιτικό υποκείμενο. Η πολιτική για τον Αριστοτέλη είναι ασφαλώς μια ανθρώπινη υπόθεση. Αλλά τους κανόνες της τους επεξεργάζεται μια συλλογική διαβούλευση όπου κυριαρχούν η μετριοπάθεια, η γνώση των πραγματικών γεγονότων και η πολιτική φιλία, η αποδοχή δηλαδή του συμπολίτη ως ίσου συμμετόχου στα κοινά. Αυτό είναι το «θείο» κομμάτι του εαυτού μας που ενδιαφέρεται για σταθερές αλήθειες και αξίες. Αντίθετα, όπου κυριαρχεί το ωμό θυμικό αναπτύσσονται οι αρπακτικές συμπεριφορές και η κοντόθωρη αντίληψη του ιδίου συμφέροντος ως μηδενικού αθροίσματος απέναντι στους άλλους: ή εγώ ή αυτός, η ζωή μου ο θάνατός του. Πόσο πιο θελκτική, όμως, και πόσο πιο ολέθρια είναι η εικόνα του λαμπερού επαΐοντος που από την κορυφή του οδηγεί τα μεθυσμένα πλήθη στη γη της Επαγγελίας.