ចម្លាក់រ ឿងអំពីព្ពះពុទ្ធសាសនា២ផ្ទង ំ ចម្លាក់ព្ពះពុទ្ធអងគ និងរោកបាលទ ំងបួ នបាននាំដង្វាយមកថ្វាយ /ព្ពះ ពុទ្ធ អងគ យាង រៅសម្មែ ង ធមម រទ្សនារលើកតំបូង ភសតុតាង ករ ើញរៅ ោនព្ពះពុទ្ធសាសនា ព្រ ុងអារនេ យ៍ អងគ ធំ រសៀមរាប បាយ័នែ អងគ ធំ រសៀមរាប ថ្ម ភក់ ចុងសតវតសទ្ី១៣រដើមសតវតសទ្ី១៤ ក.1712 / ក.1710 ផ្ទង ំ ចម្លាក់ព្ករោតទបរនះ ករ ើញរៅព្បាសាទ្ពី រសសងគ្នេ ម្តកនុងព្ក ុង អងគ ធំម្តមួ យដូ ចគ្នេ ។ ចម្លាំងទ ំងពី បង្វាញសាច់រ ឿង និងតំរ ើ រី វ ិត ននព្ពះពុទ្ធ អងគ នឺ ព្ពះសុទ្ធតថ រគ្នតែ ម ព្ពះប មព្នូននរយើង ។ ចម្លាក់មួយខាង រវា ង នឺ រ ឿងព្ពះពុទ្ធ ម្ដលម្លន ពួ ករោកបាលទ ំងបួ ន យកបាព្ត មកថ្វាយដល់ ព្ពះអងគ ។ ឯចម្លាក់ម្សេ ក ខាងសាែំ នឺឆ្លាក់រ ឿង កាលម្ដលព្ពះពុទ្ធអងគ យាងរៅព្បទនធមម រទ្សនារព្បាសរៅសាថនព្ពហ្ម រោយម្លនទ ំង ឥន្ទ្នាទធិរារ ជារសែ ចននរទ្ព្តែ សង ៕ រយើងបានរ ើញចម្លាក់ របៀបរនះម្ដល រនឆ្លាក់រព្ចើន ទ្ំនងឆ្លាក់រចញពីររាងជាង កកម្នា ងម្តមួ យ ដូ ចគ្នេរហ្ើយ សថ ិតកនុង សម័យកាលម្តមួ យ ។ រនបាន ករ ើញផ្ទង ំ ចម្លាក់ជាទ្ព្មង់ របៀបរនះរៅតំបន់អងគ ម្ដល ម្លន ទ្ំនាក់ទ្ំនង ជាមួ យនឹងព្បាសាទ្ម្ដល ម្លនឆ្លាក់សាច់រ ឿង អំពីរី វ ិតននព្ពះពុទ្ធម មព្នូ ។ សពា នថ្ៃ រយើង ម្លន រ ើញ ផ្ទង ំ ចម្លាក់ព្ករោតទប ដូ ចរនះ ព្បម្ល រព្ចើនរលើសពី ១០ ម្ដល កាទ្ុកកនុងឃ្ាំងននអភិ កសោាន អងគ រហ្ើយពី រទ្ៀត បានយករៅតាំងរៅកនុងសា មនទ ី ជាតិអងគ ។ តំរ ើរ ឿងននរព្ពងកថ្វព្ពះពុទ្ធសាសនា របៀបរនះ បានបញ្ជាក់បង្វាញរអាយរ ើញទ្ំនាក់ទ្ំនង ននកា សាយនិងកា រះឥទ្ធ ិពល ននព្ពះពុទ្ធសាសនាម្បបរថ្ វាទ្ មក រលើព្ពះប មរារវាំាងអងគ កនុង វាង សតវតសទ្ី ១៣ កក៍រដើម ទ្ី១៤ កនុងរារ ព្ពះបាទ្ ឥន្ទ្នាទវ ន មន ទ្ី៣ ក្កនុងចរនាាះ ឆ្លេំ ១២៩៥ដល់១៣០៨) ៕ ព្បាសាទ្ខ្ា ះ ម្ដលពីមុនឧទ្ទ ិសដល់ព្ពហ្ម ញ្ញ សាសនាឬពុទ្ធសាសនាមហាយានរៅព្ក ុងអងគ ធំរនាះ បនាទប់មកព្តូវ បានរនម្កម្ព្បនិងសព្មបរអាយព្តូវរៅនឹងប ិបទ្វបបធម៌ពុទ្ធសាសនាថ្ម ី ។ ផ្ទង ំ ចម្លាក់រ ឿងទ ំងរនះរព្ចើនម្ត ោក់រៅទ្ីរនាះ សុទ្ធ ម្តរ ៀបរាប់អំពីរី វ ិតនឹងជាតិ បស់ព្ពះពុទ្ធសម រគ្នតែ ម ឬតំរ ើ រ ឿង ព្ពះពុទ្ធ អងគ មុន ៗ សងម្ដ ។ ១-ផ្ទង ំ ចម្លាក់ ម្ដលឆ្លាក់រ ឿងព្ពះពុទ្ធ ព្ទ្ង់ ព្បសូ ព្ត រៅ ួតព្ពះព្តន់ អងគ វតែ ថ្តរពលរបសកកមម ហ្ា័ រន ូ ព្បម្ហ្ល កំឡ ុ ងឆ្លេំ១៨៨៧-៨៨ © សា មនទ ី ហ្គ ីរម ។ ២- ចម្លាក់ពុមពចមា ង អំពី ព្ពះពុទ្ធ អងគ ព្ទ្ង់ ព្បសូ ព្ត តាំងរៅ វតែ ភេំ ដូ នរពញ ព្បម្ហ្លកំឡ ុ ងឆ្លេំ១៩០៥ ូបថ្ត រោយរោក ដីយូ លហ្ា © ី សា មនទ ី ជាតិ ៣-ព្បាងគ កណ្ត ែ លព្បាសាទ្ បាយ័នែ បង្វាញនូ វចម្លាក់ព្ករោតទប ព្ពះ ពុទ្ធសម្លធិ ពី ផ្ទង ំ និងព្ពះពុទ្ធបាត មួ យ នូ និង ួម ជាមួ យព្ពះសិ សព្ពះពុទ្ធមួយសង ។© សាោបារាំាងចុងបូ ព្ត៌ព្បរទ្ស ។ Deux stèles bouddhiques historiées Offrande des quatre Lokapālas au Bouddha/Invitation du Bouddha à la Première Prédication Vestige d’une « terrasse bouddhique », nord-ouest d’Angkor Thom, Siem Reap/Temple du Bayon, Angkor Thom, Siem Reap Grès Fin XIIIe-début XIVe s. Ka 1712 - Ka 1710 Ces deux stèles sculptées en haut-relief, retrouvées dans deux lieux distincts d’Angkor Thom, présentent deux épisodes miraculeux de la vie du Bouddha historique Siddhattha Gotama. L’une – à gauche – illustre l’Offrande des bols au Bouddha par les Quatre Lokapālas (gardiens des points cardinaux), l’autre montre l’invitation du Bouddha à la Première Prédication par les dieux Indra et Brahmā. Plusieurs autres stèles, vraisemblablement produites par le même atelier et à la même période, ont été retrouvées à Angkor et relatent d’autres moments de la vie du Bouddha. Une dizaine de ces stèles sont aujourd’hui déposées à la Conservation d’Angkor et deux autres au Musée national d’Angkor à Siem Reap. Toutes ces scènes narratives du Bouddha historique sont étroitement liées à l’avènement du bouddhisme theravāda qui s’implante durablement à la cour royale d’Angkor à partir de la fin du XIIIe ou au début du XIVe siècle sous le règne d’Indravarman III (1295-1308). Les temples précédemment dédiés au brahmanisme ou au bouddhisme mahāyāna dans la cité d’Angkor Thom furent alors peu à peu modifiés et adaptés au nouveau culte. Ces stèles y étaient ainsi disposées pour narrer la vie miraculeuse du Bouddha Gotama ou celles de ses prédécesseurs. 1 2 3 1. Stèle originale de la Naissance du Bouddha. Angkor Vat galerie des mille Bouddhas (Preah Poan). Mission Fournereau vers 1887-88 © Musée Guimet 2. Moulage de la Naissance du Bouddha, terrasse est du Vat Phnom à Phnom Penh. Vers 1905, Dieulefils © MNC 3. Tour centrale du Bayon, deux stèles, empreintes de pieds et tête de Bouddha. © EFEO Two Narrative Buddhist steles Offering of the four Lokapālas to the Buddha / The Buddha's invitation to the First Preaching Remnant of a "Buddhist terrace" in the North-West corner of Angkor Thom, Siem Reap/Bayon Temple, Angkor Thom, Siem Reap Sandstone Late 13th-early 14th c. Ka 1712 - Ka 1710 These two high-relief carved steles found in two distinct places of Angkor Thom, illustrate two miraculous episodes from the life of the historical Buddha Siddhattha Gotama. The one on the viewer’s left depicts the Offering of the bowls to the Buddha by the Four Lokapālas (guardians of the cardinal points), the other to the right shows the Buddha’s invitation to the First Preaching by the gods Indra and Brahmā. Several other steles, probably produced by the same workshop and during the same period, were found at Angkor and relate other miraculous events of the life of the Buddha. A dozen of these steles are today deposited at the Conservation d’Angkor and two others kept at the National Museum of Angkor in Siem Reap. All of these narrative scenes from the historical Buddha are closely linked to the advent of Theravāda Buddhism which became durably established at the royal court of Angkor in the late 13th or early 14th century during the reign of King Indravarman III (1295-1308). The temples previously dedicated to Brahmanism or Mahāyāna Buddhism in the city of Angkor Thom were then gradually modified and adapted to the new cult. These steles were thus established therein to narrate the miraculous life of Gotama Buddha or those of his predecessors. 1: Stele of the Birth of the Buddha (original) discovered at Angkor Wat in the gallery of a Thousand Buddhas (Preah Poan). Fournereau Mission to Angkor around 1887-88 © Guimet Museum 2: Stele of the Birth of the Buddha (molding), East terrace of Wat Phnom in Phnom Penh. Circa 1905, Dieulefils © MNC 3. Central Tower of the Bayon, two steles, footprints and head of the Buddha. © EFEO