Berlin shartnomasi (1889)
Toʻliq nomi:
| |
|---|---|
 | |
| Imzolangan sanasi | 1889-yil 14-iyun |
| Imzolangan joyi | Berlin, Germaniya |
| Tomonlar |
 Germaniya Buyuk Britaniya AQSh |
Berlin shartnomasi (1889) (shuningdek, Samoa shartnomasi deb ham ataladi) 1889-yilda Berlindagi Samoa boʻyicha konferensiyaning yakuniy hujjati. Konferensiya Germaniya tashqi ishlar vaziri graf Gerbert fon Bismark (kansler Otto fon Bismarkning oʻgʻli) tomonidan 1887-yilda Samoa boʻyicha toʻxtatilgan Vashington konferensiyasini qayta chaqirish uchun taklif qilingan. Gerbert fon Bismark 1889-yil aprel oyida AQSh va Britaniya imperiyasi delegatsiyalarini Berlinga taklif qildi.
Shartnoma Samoada AQSh, Germaniya va Buyuk Britaniya oʻrtasida kondominiumni ishga tushirdi. U 1878 va 1879-yillarda Samoa rejimi bilan tuzilgan alohida shartnomalarda taʼminlangan uchta hokimiyat huquqlarining saqlanishini kafolatlash uchun ishlab chiqilgan. Keyinchalik Samoa hukumatining mustaqilligi va betarafligi taʼminlandi, davlat moliyasi qayta tashkil etildi va 1881-yilda saylangan Samoa hukmdori vazifasiga tiklandi.
Shartnoma sud va „Samoa bosh sudyasi“ lavozimini oʻrnatdi, u har uch hokimiyat tomonidan tayinlanadi. Agar ular tayinlash boʻyicha kelishuvga erisha olmasalar, bu lavozim Shvetsiya qiroli tomonidan tayinlanadi[1]. Sud tizimini mustahkamlash maqsadida Amerika/Yevropa bosh sudyasi lavozimi yaratildi va kengash prezidenti raisligida Apia munitsipaliteti qayta tashkil etildi.
Shartnoma 1889-yil 14-iyunda Berlinda uch davlat tomonidan imzolangan. U 1890-yil 3-fevralda AQSH Senati tomonidan ratifikatsiya qilingan[1]. Tasdiqlash hujjatlari 1890-yil 12-aprelda almashtirilgan va 1890-yil 19-aprelda Samoa hukumati tomonidan tasdiqlangan, amalda toʻrtta hukumat Berlin qonunida ishtirok etgan.
Kondominium oʻn yildan soʻng 1899-yilgi Uch tomonlama konvensiyaning ratifikatsiya qilinishi va natijada Samoa arxipelagining boʻlinishi bilan siyosiy inqiroz bilan yakunlandi[2].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Dunning, Wm. A. (1890). "Record of Political Events". Political Science Quarterly 5 (2): 357–388. doi:10.2307/2139573. ISSN 0032-3195. https://www.jstor.org/stable/2139573.
- ↑ Gunar Ortlepp: (18. November 1985) Etwas ist faul im Garten Eden Der Spiegel (abgerufen 22. Dezember 2010)
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Gilson, Richard Filipp. Samoa 1830-1900, Koʻp madaniyatli hamjamiyat siyosati . Melburn: Oksford universiteti nashriyoti. 1970 yil.
- Rayden, Jorj Gerbert. AQShning Samoaga nisbatan tashqi siyosati . Nyu-York: Octagon Press. 1975 yil. (Yel universiteti nashriyoti bilan maxsus kelishuv boʻyicha qayta chop etish. Dastlab Nyu-Xeyvenda nashr etilgan: Yale University Press. 1928)