Distopya
Distopya (anti-ütopya Yunanca dystopia[1]), çoğunlukla ütopik bir toplum anlayışının anti-tezini tanımlamak için kullanılır.[2]
Distopik bir toplum otoriter-totaliter bir devlet modeli ya da benzer bir başka baskıcı sistem altında karakterize edilir.[3]
Kelime ilk defa John Stuart Mill tarafından kullanılmıştır. Filozofun Yunanca bilgisi göz önüne alınırsa, kelimeyi "ütopyanın tersi" olarak değil, "kötü bir yer" anlamında kullandığı anlaşılır.
Yunanca bir ön-takı olan dys/dis, "kötü", "hastalıklı" ya da "anormal" anlamını taşır. ou takısı ise "yok", "değil" anlamını taşır ki, ütopya (outopia) Yunancada "olmayan yer" demektir. Aslında ütopya, "güzel yer" anlamına gelen Eutopia 'ya bir gönderme yapar (eu öntakısı "iyi, güzel" anlamı katar). Yani distopya ile ütopya, dysphoria ile euphoria 'nın birbiriyle karşıt olduğu gibi karşıt değildir.
Distopik toplumlar özellikle konusu gelecek zamanlarda geçen hikâyelerde yer alır. Bunlardan en ünlü olanları George Orwell'ın Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünya adlı romanlarıdır. Distopik toplumlar edebiyatın birçok alt türünde görülmektedir ve genellikle toplumdaki politik, ekonomik, teknolojik ve dini problemlere dikkat çekmek için kullanılır.
Bazı distopik romanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Labirent - James Dashner
- Efendi Uyanıyor − H.G.Wells
- Biz − Yevgeniy İvanoviç Zamyatin
- Bin Dokuz Yüz Seksen Dört − George Orwell
- Ben − Ayn Rand
- Cesur Yeni Dünya − Aldous Huxley
- Fahrenheit 451 − Ray Bradbury
- Damızlık Kızın Öyküsü − Margaret Atwood
- Demir Ökçe − Jack London
- Açlık Oyunları − Suzanne Collins
- Uyandığında − Hillary Jordan
- Uyumsuz − Veronica Roth
- Swastika Geceleri − Katharine Burdekin
- Hayvan Çiftliği − George Orwell
- Karanlık Zihinler − Alexandra Bracken
- Son Ada − Zülfü Livaneli
- Lanark — Alasdair Gray
Bazı distopik filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Metropolis − Fritz Lang'ın çektiği sessiz bilimkurgu filmi.
- Son Umut − Alfonso Cuarón'un çektiği futuristik film
- FAQ: Frequently Asked Questions − Carlos Atanes'un çektiği futuristik film
- Bıçak Sırtı − Ridley Scott
- İsyan − Kurt Wimmer
- Brazil − Terry Gilliam'ın 1985 tarihli filmi
- Vampir İmparatorluğu − Spierig kardeşler tarafından 2009 yapımı Amerikan vampir bilimkurgu filmi
- V for Vendetta − Wachowski kardeşler tarafından 2005 yapımı Amerikan bilimkurgu filmi
- Ergo Proxy − Şukou Murase tarafından 2006 yapımı Japon animesi.
- The Lobster − Yorgos Lanthimos tarafından 2015 yapımı - Colin Farrell'in başrolde oynadığı film.
- Squid Game - 2021 yapımı Hwang Dong-Hyuk tarafından yönetilen film.
Bazı distopik diziler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cacotopia (from κακός kakos "bad") was the term used by Jeremy Bentham in his 1818 Plan of Parliamentary Reform ("Dystopia". 26 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2006. [1] 21 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- ^ "Definition of "dystopia"". Merriam-Webster. Merriam-Webster, Inc. 2012. 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
- ^ "Definition of "dystopia"". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. 2012. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
