Sovyetler Birliği Kahramanı
"Sovyetler Birliği Kahramanı" (Rusça: Герой Советского Союза, Geroy Sovyetskovo Soyuza), Sovyetler Birliği'nin en yüksek dereceli onur madalyası.[1]
| Sovyetler Birliği Kahramanı Герой Советского Союза | |
|---|---|
 Sovyetler Birliği Kahramanı "Altın Yıldız" Madalyası | |
 Sovyetler Birliği tarafından verilir | |
| Tür | Kahramanlık Madalyası |
| Olası Hak Sahipleri | Sovyetler Birliği ve diğer ülke vatandaşları |
| Gerekçe | Sovyet devlet ve topluluğu için kahramanlıklarda bulunanlara verilmiştir. |
| Durum | Verilmiyor |
| Tanım | 16 Nisan 1934 |
| İstatistikler | |
| İlk Verilişi | 20 Nisan 1934 |
| Son Verilişi | 24 Aralık 1991 |
| Toplam Verilişi | 12.775 |
| Öncelik | |
| Ast | Lenin Nişanı |
Madalya Sovyetler Birliği’nde kahramanlık olarak tanımlanacak bir faaliyet gerçekleştirenlere sertifikası ile birlikte verilirdi. Madalya ile birlikte en yüksek nişan olan Lenin Nişanı da bir defaya mahsus olarak verilirdi.[2]
Madalyanın tarihi
değiştir
Madalya'nın yürürlüğe geçiş tarihi 16 Nisan 1934'tür. Sovyetler Birliği'nin dağılmasına kadar toplam 12.745 defa verilmiştir. Madalya en çok II. Dünya Savaşı yıllarında verilmiştir. Bu dönemde 11.635 kişi 1 kere, 101 kişi iki kere, 3 kişi 3 kere ve 2 kişi 4 kere madalyaya layık görülmüştür. 1979 - 1989 yılları sırasında gerçekleşen Sovyet-Afgan Savaşı sırasında 65 kişi madalyaya layık görülmüştür. Madalya ilk kez Anatoli Liapidevski (1 numaralı sertifika ile beraber), Sigizmund Levanevski, Vasili Molokov, Mavrikiy Slepney, Nikolay Kamanin, İvan Doronin ve Mihail Vodopianov adlı pilotlara, bir buz dağına çarpan Çeliustin gemisinin bulunması ve mürettebatının kurtarılması sırasındaki başarıları nedeni ile 1934 yılında verilmiştir.
Sovyet partizanı Zoya Kosmodemyanskaya ödülü alan ilk kadın olmuştur. Lidya Litvyak adlı Sovyet kadın pilotu ise 5’ten fazla düşman uçağı düşürmüş ve ölümündeden sonra (16 Şubat 1942) ödüle layık görülmüştür.
II. Dünya Savaşı sırasında madalyayı iki kere almaya layık görülen 101 kişi için kendi kasabalarında büstleri dikilmiştir. Savaş uçağı pilotları Aleksandır Pokrişkin ve İvan Kojedub ödüle üç kere layık görülen ünlü Sovyet kahramanlarındandır. Ödülü üç kere alan kişilerin heykellerinin birer sütün şeklinde Sovyet Sarayı projesi içinde yer alması düşünülmüştü. Ancak Sovyet Sarayı projesi hiçbir zaman gerçekleştirilememiştir. Talğat Jakupbekuly Biygeldinov iki kere madalyaya layık görülmüş olan kazak asıllı pilot. İlk 26 Ekim 1944'te Kirivigrad şehrinin azat edilişinde gösterdiği cesareti ve kahramanlığı için, bundan sonra Krakov, Berlin Muharebesi'nde hünerlice düşmana hücum ettiği ve filo kumandanlığı yaptığı için ikinci kere 27 Haziran 1945'te verilmiştir.
Madalyaya 4 kere layık görülen iki kişi Georgi Jukov ve Leonid Brejnev'dir. Stalin'in kendisinin yazdığı madalya orijinal tüzüğünde madalya en çok 3 kez verilebilmektedir. Ancak Brejnev ve Jukov tartışmalı bir şekilde dörder kez madalya ile ödüllendirilmiştir.
1970'lerde madalya politik ve askeri kişilere kahramanca bir başarı göstermelerine bakılmaksızın sadece bazı yıldönümleri için de verilmiş ve önemini biraz kaybetmiştir. Madalyanın geleneksel ve tüzüksel kuralı Jukov'a 1 Aralık 1956'da 60. yaş gününde başarıları için dördüncü kez madalya verilmesiyle bozulmuştur.
1988 yılında madalyanın bir kişiye birden fazla verilmesi durdurulmuştur. Sovyetler Birliği Kahramanı madalyası ayrıca şehirlere de verilmiştir. Madalya 1990 yılında Kazak Türklerinden olan Moskova Muharebesi'nin kahramanı B. Momışuly'na verilmiştir. Madalyayı 24 Aralık 1991'de en son hak eden kişi ise Sovyet dalgıç Leonid Mikaloviç Solodkov'dur.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra madalya Rusya'da Rusya Federasyonu Kahramanı, Ukrayna'da Ukrayna Kahramanı, Belarus'da Belarus Kahramanı isimleriyle verilmeye devam edilmiştir.
Diğer bazı önemli kahramanlar arasında II. Dünya Savaşı sırasında bir düşman makineli tüfeğine vücudunu siper ederek karşı koyan ve ölümünden sonra madalyaya sahip olan Aleksander Matrosov ile ünlü Sovyet keskin nişancı Vasili Zaytsev bulunmaktadır.
Bazı madalya sahipleri
değiştirBir kere
değiştir- Hamazasp Babadjanyan - II. Dünya Savaşı sırasında Dinyester nehrinin geri alan birliğe önderlik etmiştir.
- Lavrenti Berya - NKVD ve MVD şefi
- Mihail Devyataev – Alman roket programı ile ilgili çok önemli istihbaratla beraber Alman güçlerinin elinden kaçmıştır. Peenemünde
- Yuri Gagarin - Kozmonot. Uzaya çıkan ilk insandır.
- İvan Golubets – 1942 yılında Sovyet gemisi SK-0121 de birçok kişinin hayatını kurtarmıştır
- Vlademir Konovalov – Alman gemisi Goya’yı batıran denizaltının komutanıdır.
- Zoya Kosmodemyanskaya - Cesaretinden ötürü bu ödülü kazanan ilk kadın.
- Nikolay Kuznetsov – Birçok Alman yüksek dereceli subayı kaçırmış ve suikastler gerçekleştirmiştir.
- Lidya Litvyak – Savaş pilotu, birçok alman savaş uçağını düşürmüştür.
- Yakov Pavlov – Stalingrad Muharebesi sırasında birlik komutanıdır.
- Otto Şmidt – Bilim insanı. Arcticin kaşifi
- Pyotr Şirshov, Evgeny Fedorov, Ernst Krenkel ve İvan Papanin. Bilimadamları.
- Richard Sorge – Sovyet ajanı. Barbarossa Harekâtı’nın ne zaman başlayacağı ile ilgili bilgileri Japonlardan sızdırmıştır. Bu bilgi ile Jukov 1941 yılında Japonların saldırmayacağını öğrenmiş ve Sibirya’daki birlikleri getirerek Moskova Muharebesi’nde kullanmıştır. Ödül ölümünden sonra verilmiştir.
- Valentina Tereşkova – Kozmonot Uzaya çıkan ilk kadındır.
- Anna Yegorova – II. Dünya savaşı sırasında görev yapmış savaş pilotu.
- Vasili Zaytsev – Keskin nişancı. II. Dünya Savaşı sırasında 114’ü Stalingrad Muharebesi’nde olmak üzere 400'e yakın Alman askerini öldürmüştür.
- Aleksandr Saburov - II. Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki Ukrayna'da partizan lideri
- Vyaçeslav Molotov - Sovyet dışişleri bakanı
- Aleksandr Rutskoy - Sovyet-Afgan Savaşı'na katılan pilot albay, sonrasında Rusya Devlet Başkanı Yardımcısı (1991-1993)
- İvan Panfilov - Moskova Muharebesi'nde olağanüstü direniş gösteren 316. Piyade Bölük komutanı
- Joseph Stalin - Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri
- Lyudmila Pavliçenko - II. Dünya Savaşı'nda Kızıl Ordu'da görev almış kadın keskin nişancı. 309 Alman askerini öldürmüştür.
- Aleksey Maresyev - II. Dünya Savaşı'nda savaşmış olan Sovyet as pilot
- Zina Portnova - II. Dünya Savaşı'nda Nazi kampında idam edilmiş genç bir partizan.
- Matvey Kuzmin - II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgaline karşı savaşmış olan partizan köylü.
İki kere
değiştir- Semyon Timoşenko – Sovyet komutanı.
- İvan Konev – 1. Ukrayna Cephesi komutanı. Mareşal.
- Hazi Aslanov - Azerbaycanlı tank komutanı. II. Dünya Savaşı sırasındaki zırhlı birlikler komutanı. Özellikle 1944 yılında Ukrayna, Belarus ve Baltık ülkelerinde görev yapmıştır.
- İvan Bagramyan – Belarus ve Litvanya hücumlarında yer alan Sovyet komutanı.
- Konstantin Rokossovski – Sovyet ve Polonya Mareşali. Kasım 1944’e kadar Belarus birliklerine komutanlık yapmıştır. Daha sonra Polonya güvenlik bakanı olmuştur.
- Nelson Stepanyan – Bombardıman uçağı pilotu.
- Sidor Kovpak – Ukraynalı partizan lideri.
- Ahmet Han Sultan – Savaş ve test pilotu.
- Aleksey Fyodorov – Alman işgali sırasında Ukrayna'da Sovyet partizanlarını örgütlemiştir
- İssa Pliyev – Komutan.
- Vasiliy Çuykov – Stalingrad ve Berlin savaşlarından sorumlu general.
- Sergey Gritsevets – 40 kritik başarısı olan savaş pilotu
- Mihail Katukov – Mareşal. 1. Tank Ordusu komutanı.
- Dmitri Şostakoviç - 20. yüzyılın en önemli bestecilerinden biri.
- Talğat Jakupbekuly Biygeldinov - kazak asıllı, saldırı uçağı pilotu. Kazakistan Cumhuriyeti, Silahlı Hava Kuvvetleri tuğgenerali
- Aleksandr Pavlovich Aleksandrov - Sovyet kozmonot
Üç kere
değiştir- İvan Kojedub – Birçok düşman uçağı düşüren savaş pilotu.
- Aleksandr Pokryşkin – Mareşal. II. Dünya Savaşı sırasında Hava kuvvetleri komutanı.
- Semyon Budyonni – Komutan.
- Kliment Voroşilov – Komutan ve politikacı.
- Vladimir Komarov - Kozmonot, bir uzay görevinde ölen ilk kişi.
Dört kere
değiştir- Georgi Jukov – II. Dünya Savaşı'nda Sovyet Zaferinin baş mimarlarından.
- Leonid Brejnev - 1964-1982 arası görev yapan Sovyet lideri
Ödüle layık görülen yabancılar
değiştir
Abdul Ahad Mohmand – İlk Afgan kozmonotu. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz TM-6 ile uzaya çıkmıştır.
Ahmed Ben Bella – İlk Cezayir Cumhurbaşkanı.
Georgi İvanov – İlk Bulgaristan kozmonotu. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 33 ile uzaya çıkmıştır.
Fidel Castro – Küba başkanı.- Arnaldo Tamayo Méndez - Kübalı kozmonot, uzaya çıkan ilk Kübalı, ilk Latin Amerikalı ve ilk siyahi. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 38 ile uzaya çıkmıştır.
Josef Buršík – Kiev’in kurtuluşu sırasında gösterdiği kahranmanlık için 21 Aralık 1943'te verilmiştir. Çekoslovakya'nın işgali üzerine madalyayı iade etmiştir.- Otakar Jaroš – Harkov Muharebesi sırasındaki kahramanlıkları için 17 Nisan 1943 yılında verilmiştir. Ödülü alan ilk yabancı askerdir.
- Jan Nálepka (Slovak) – 2 Mayıs 1945 yılında verilmiştir.
- Vladimír Remek – Sovyet ve ABD vatandaşı olmayan ilk uzayadamı. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 28 ile uzaya çıkmıştır.
- Antonín Sochor – Kiev’in kurtuluşu sırasında gösterdiği kahramanlıklar dolayısı ile. 21 Aralık 1943
- Ludvík Svoboda – Çekoslovakya cumhurbaşkanı
- Stěpan Vajda (Rusyn) – Polonya’nın kurtuluşu sırasında gösterdiği kahramanlık için. 10 Ağustos 1945
- Richard Tesařík – Kiev’in kurtuluşu sırasında gösterdiği kahramanlık dolayısı ile. 21 Aralık 1943
Cemal Abdünnasır – Mısır Cumhurbaşkanı (1954-1970)
Jean-Loup Chrétien - Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz T-6 ile uzaya çıkan ilk Fransız- Marcel Albert – Savaş Pilotu
- Jacques André – Savaş pilotu
- Roland de La Poype – Savaş pilotu
- Marcel Lefèvre – Savaş pilotu
Sigmund Jähn – İlk Alman kozmonot. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 31 ile uzaya çıkmıştır.
Bertalan Farkas – İlk Macar kozmonot. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 36 ile uzaya çıkmıştır.
Rakesh Sharma – İlk Hindi kozmonot. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz T-11 ile uzaya çıkmıştır.
Jugderdemidin Gurragça – İlk Moğol kozmonot. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 39 ile uzaya çıkmıştır.
Mirosław Hermaszewski – İlk Polonya kozmonotu. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 30 ile uzaya çıkmıştır.
Ramón Mercader - Leon Troçki'nin suikastçısı.
Muhammed Faris – İlk Suriye kozmonotu. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz TM-3 ile uzaya çıkmıştır.
Phạm Tuân – İlk Vietnam kozmonotu. Interkosmos uzay programı dahilinde Soyuz 37 ile uzaya çıkmıştır.
Farklı ülklerede bu ödüle uygun ödüller yaratılmıştır:
Kaynakça
değiştir- ^ Smith, S. A. (2017). The Oxford handbook of the history of communism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198779414.
- ^ Pons, Silvio (2020). The Cambridge history of communism. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN 978-1316634578.
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir- (Rusça) Sovyetler Birliği Kahramanları