Mürekkep

Mürekkep çeşitli renklendirici ya da boyalar kullanılarak üretilmiş akışkan bir maddedir. Fırça ya da kalem yardımıyla bir yüzeyi boyamak ya da yazı yazmak için kullanılır. Genellikle demir, sülfat ve az miktarda asit karışımından oluşan açık mavi veya siyah bir çözelti olan mürekkep, bu haliyle soluk göründüğünden içine toz halinde anilin esaslı boya katılmaktadır.^[1]

Mürekkeplerin ilk örnekleri günümüzden 4.500 yıl öncesinde Çin'de icat edildiği sanılan siyah renkli yazı mürekkepleridir. Bu mürekkepler için çeşitli maddeler ile birlikte yakılmasıyla elde edilirdi. İlk mürekkep fabrikasını 1818 yılında Fransız matbaacısı Pierre Lorilleux kurdu.^[1]

Türleri

Dolma kalem ile çizilmiş büyütülmüş çizgi.

Mürekkebin formülü farklılık gösterse de genellikle dört bileşen içermektedir:

Renklendiriciler
Katkı maddeleri
Araçları (bağlayıcılar)
Taşıyıcı maddeler

Mürekkep genellikle dört sınıfa ayrılır:^[2]

Sulu
Likitli
Tutkallı
Tozlu

Yazma amaçlı mürekkep

Mürekkepler içlerine boya maddesi katılıp katılmamasına göre birbirinden ayrılır. Dolmakalemlerde kullanılan mürekkebin içine boya karıştırılmaz çünkü boya dolmakalemin ucunu tıkayabilir. Yazı mürekkeplerinin büyük çoğunluğu meşe mazısından elde edilen asitler ile içinde demir bulunan kimyasal maddelerin karıştırılması ile elde edilir. Siyah görünümde olan bu mürekkebin rengi,başka kimyasallarla açılabilir.

Kâğıt üzerine geçirilmiş mürekkep, zaman geçtikçe her koşulda koyulaşır. Bu mürekkep ile yazılmış belgelerin yaşını saptamada araştırmacıların sıkça başvurduğu bir yöntemidir.

İçlerinde boya maddesi bulunan mürekkepler ise "tükenmez kalem" olarak anılan kalemlerde kullanılır. İçlerine su da katılmayan bu tip mürekkepler, dolmakalemlerdekilerin aksine oldukça koyulardır. Keçeli kalemlerde kullanılan boya-katkılı mürekkeplerde ise kurumayı önlemek için alkol kullanılır.Bazılarında ise yaklasık %5 kadar cıva vardır.Mürekkep heterojen bir maddedir. Gizli mürekkep olarak adlandırılan mürekkep çeşitleri özel ve gizli iletiler için kullanılır. Normal koşullarda görünmez olan bu mürekkepler ile yazılan yazılar, ancak ortam elverişli hâle getirildiği takdirde görünür hâle geçer. Yazılı olduğu kâğıdın uygun biçimde ısıtılması ile bu mürekkepler maviye dönebilir. Görünmez mürekkep olarak kullanılabilecek alternatif malzemeler, limon suyu, soğan suyu ve süttür. Bu maddeler ile yazılan yazılar ısıtıldığında üzerindeki yazılar kahverengiye döner.

Baskı amaçlı mürekkep

Günümüzde en çok kullanılan mürekkep türü baskı mürekkebi ya da matbaa mürekkebidir. Kitap, gazeteler, dergiler, paketler, kutular, paralar, pullar, afiş ve broşürler üzerinde bulunan yazı ve resimlerin hemen hepsi bu mürekkepler ile hazırlanmıştır.

Bu tür baskı işlemlerinde, mürekkebin kuruma hızı çok önemlidir. Basım makinelerinde kullanılan mürekkep kâğıt üzerine geçtikten sonra havadaki oksijeni soğurarak kurur. Kuruma işlemini daha çabuklaştırmak için mürekkebin içine kobalt, kurşun ve manganez bileşikleri atılabilir.

Kaynakça

^ ^a ^b Tüzüner, Perihan Özcan (6-12 Nisan 2006). "Elektroniği de var". Yeni Aktüel. Cilt 39. ss. sayfa 7.
^ Kipphan, Helmut (2001), Handbook of print media: technologies and production methods (Illustrated bas.), Springer, ss. 130-144, ISBN 3540673261, 13 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Şubat 2011

[akt-1] Tüzüner, Perihan Özcan (6-12 Nisan 2006). "Elektroniği de var". Yeni Aktüel. Cilt 39. ss. sayfa 7.

[kipphan130-144-2] Kipphan, Helmut (2001), Handbook of print media: technologies and production methods (Illustrated bas.), Springer, ss. 130-144, ISBN 3540673261, 13 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Şubat 2011

[1]

[2]