Julia Kristeva

Julia Kristiva (Bulgarca: Юлия Кръстева, d. 24 Haziran 1941, Sliven), edebiyat teorisyeni, psikanalist, yazar ve filozof. 1965'ten beri Fransa’da Paris’te yaşamakta ve çalışmalarını esas olarak burada yürütmektedir.

Julia Kristeva
Julia Kristeva (2008)
Tam adı	Юлия Кръстева
Doğumu	Yuliya Stoyanova Krasteva 24 Haziran 1941 Sliven, Bulgaristan
Alma mater	Sofya Üniversitesi
Çağı	Çağdaş felsefe
Bölgesi	Batı felsefesi

Teorik konum

Julia Kristeva, 1970'li yıllardan itibaren çağdaş aydınların en saygın isimlerinden biri olmanın yanı sıra, eleştirel felsefenin de en önemli dayanaklarından birisi olmuştur. 1973 yılından beri Denis Diderot Üniversitesi’de profesör olarak kürsüye sahiptir. Dilbilim, göstergebilim, psikanaliz üzerine yazıları yapısalcılık-sonrası-teorinin gelişmesinde belirleyici bir konuma sahiptir ve yapılan tartışmaları derinden etkilemiştir.

Kolombiya Üniversitesi’nde Umberto Eco ve Tzveton Tedorov’la Yazınsal Göstergebilim Kürsüsü’nü paylaşarak katkılarda bulunmaktadır. Aynı zamanda Uluslararası Göstergebilim Birliği’nin yönetim başkanı ve birçok yazınsal kurulun üyesidir. Julia Kristeva, 1997 yılında, otuz yıla yayılan ve on dile çevrilen çalışmaları için Fransa’nın en büyük onuru "Chevaliére de la légion d’honeur"u aldı.

Ünlü ve etkileyici Avangard edebiyat eleştirisi dergisi olan Tel Quel (içinde Roland Barthes, Michel Foucault, Philippe Sollers gibi isimlerin bulunduğu) dergisinde yer almış ve burada önemli yazılarını ortaya koymuştur. Lacanci psikanalizin etkisinde kaldığını ama önemli noktalarda kendine özgü bir yorumla ondan ayrıldığı ve dahası Freudcu-olmayan bir psikanaliz kuramı yönünde yol aldığı, ayrıca Barthes'in ve Rus biçimciliği'nin (Michail Bakhtin) etkileriyle yeniden eleştirel teoriyi şekillendirdiğini belirtmek gerek. Kristeva felsefe, dilbilim, göstergebilim, edebiyat kuramı ve psikanaliz gibi çeşitli bilim alanlarını ve bu eksenlerde yürüyen kuramsal gelişme dallarını birleştirerek kendi düşünce yapısını oluşturur. Cinsiyet Araştırmaları önemli başka bir önemli kaynaktır. Bu yönde yeni eleştirel söylem biçimleri oluşturmaya çabaladı. Felsefi uzmanlık konularının yanı sıra, çeşitli roman dizileri de yayınladı.

1970'lerden itibaren Kristeva tarafından, Ataerkil sistem içinde (Patriyarka'da), kadın kimliğini sorunsallaştırıldığı da görülür. Bu sorunsallaştırmalar olumlu ve olumsuz çeşitli tepkilerle karşılanmıştır. Helene Cıxous, Luce Irigaray ve Julia Kristeva hem yapısalcılık sonrası teorik tartışmanın hem de feminizm tartışmalarının önemli isimleridir ve üçü de ortak ve ayrık yollardan Fransız Feminist Kuramları denilen alanda önemli düşünce kanalları açmışlardır. Kristeva, özgül yorumlarıyla, kısmen diğer iki isimden ayrılarak, genelde ve bütünüyle bir feminist teorisyen sayılamayacağı yönünde bir kanı vardır.

Psikanalize ilgisi sonucunda teorik çalışmalarında bu alanın çözümlemelerini kullandı ve özellikle feminist düşüncenin belli yorumlarından tepkiler aldı. Kadın'ın (dişiliğin ya da kadınlığın) doğuştan gelen bir özellik olmadığını söylemesi ve kadınlık konumlarını Lacancı bir yönde okuması, geleneksel feminizmin hoşnutsuzlukla karşıladığı bir yönelim oldu. Yazı bağlamında erkeklerin ve kadınların konumlarını çözümledi, ancak özellikle feminist edebiyat eleştirisi'nin çeşitli bölümlerinden itirazlarla karşılandı. Bununla birlikte Postyapısalcı-feminizm'in kaynaklarında Kristeva'in belirgin ve tartışmasız bir yeri vardır.

Eleştiriler

1998 yılında yayınladıkları Son Moda Saçmalar:Postmodern Aydınların Bilimi Kötüye Kullanmaları kitabıyla büyük tartışmalara yol açan New York Üniversitesinden fizik profesörü Alan Sokal ve teorik fizikçi Jean Bricmont bu kitaplarının bir bölümünü de Julia Kristeva'nın bazı yazılarının değerlendirmesine ayırmışlardır, yazarın çeşitli makalelerini ele aldıktan sonra vardıkları sonuç şöyledir: "Özetle, Kristeva'nın bilimi kötüye kullanması ile ilgili değerlendirmemiz Lacan için söylediklerimizle aynıdır.

Genelde, kullandığı sözcüklerin anlamlarını her zaman kavramadığı açıkça belli olmakla birlikte, hiç olmazsa başvurduğu matematik konusunda bulanık da olsa bir fikri var. Ama bu metinlerde ortaya çıkan temel sorun, Kristeva'nın araştırdığını iddia ettiği alan (dilbilim, yazınsal eleştiri, siyaset felsefesi, psikanaliz) ile bu matematiksel kavramların ilgisini haklı çıkaracak hiçbir çaba göstermemesidir. Bizce bunun çok iyi bir nedeni de var çünkü bunların birbirleriyle zaten ilgisi yoktur.

Aslında tümceleri Lacan'ınkilerden daha anlamlı ama bilgiçlik taslama konusundaki yüzeyselliği Lacan'ı bile geride bırakıyor." Sokal ve Bricmont'a göre Kristeva'nın eserlerinde sıkça rastlanan "ne anlama geldiklerini bilmediği süslü sözlerle okuru etkileme girişimleri" sosyolog Stanislav Andreski'nin şu saptamasının haklılığını "enfes bir biçimde gözler önüne sermektedir": "Toplumda otorite, hayranlık ve korku uyandırdıkça ortaya çıkan dayanıksızlıkla bulanıklık tutucu eğilimleri artırır. Çünkü açık seçik, mantıksal düşünüş bilgi birikimine yol açar (doğa bilimlerinin gelişimi buna en iyi örnektir) ve ilerleyen bilgi er geç geleneksel düzeni yıpratır. Oysa bulanık düşünce kimseyi bir yere götürmez, dünyayı hiç etkilemeksizin sürekli hoş görülebilir." (Stalinslav Andreski, Social Sciences as Sorcery)

Bkz. Alan Sokal, Jean Bricmont, Son Moda Saçmalar:Postmodern Aydınların Bilimi Kötüye Kullanmaları, çev.:M. Baydar, O. Onagan, İletişim yay., İstanbul, 2002

Çalışmalarından bazıları

1. Sémeiotiké: Recherches pour une sémanalyse (1969),
2. Le Texte du roman: approche sémiologique d'une structure discursive transformationalle (1970)
3. La Révolution du language poétique: l'avant-garde a la fin du XIXé siécle (1974)
4. Essai sur l'abjection (1980)
5. Histoires d'amour, 1983
6. Au commencement était l'amour (1985)
7. Dépression et mélancolie (1987)
8. Etrangers a nous-mémes (1988)
9. Die Chinesin. Die Rolle der Frau in China, Ullstein, Frankfurt/M. 1982
10. Fremde sind wir uns selbst, Suhrkamp, Frankfurt/M. 2001
11. Die Revolution der poetischen Sprache, Suhrkamp, Frankfurt/M. 1999
12. Schwarze Sonne, Suhrkamp, Frankfurt/M. 1998
13. Schwarze Sonne, Suhrkamp, Frankfurt/M. 1998

Türkçede kitapları

• Bizansta Cinayet, Yapıkredi yay.,çev:Aysel Bora, Roman
• Korkunun Güçleri, Ayrıntı yay., Hazırlayan; Işık Ergüden
• Kadınların Zamanı, Defter dergisi, çev.İskender Savaşır, sayı:21
• Yabancı İçin Tokkato ve Füg, Defter dergisi, İskender Savaşır, sayı: 28
• Ruhun Yeni Hastalıkları, Ayrıntı yay., Hazırlayan; çev. Nilgün Tutal

Dış bağlantılar

• Julia Kristeva Prix Holberg