[go: up one dir, main page]
Vikipedi

Doğu Asya

Asya kıtasının alt bölgesi

Doğu Asya, Asya kıtasının doğu bölgesidir. Çin, Tayvan, Japonya, Kore (Kuzey Kore ve Güney Kore), Uzak Doğu Rusya ve Moğolistan ülkelerini kapsar.

Doğu Asya
Çince: 东亚/東亞
Japonca: 東アジア
Korece :동아시아
Moğolca: Дорнод Ази
Asya'nın parçası
Devletler
Bağımlılıklar
Büyük şehirler
Liste
Yüzölçümü
 • Toplam11839074 km²
Nüfus
 • Toplam1.641.908.531
Zaman dilimi
Dil ve dil aileleri
  GSYH(Nominal)US$20.8 trilyon
(2018 est.)[1]
Doğu Asya'nın konumu

1,5 milyar kişi nüfusu ile toplam dünya nüfusunun dörtte biri Doğu Asya'da yaşamaktadır ve ortalama nüfus yoğunluğu km2 başına 131 kişi olması nedeniyle bölgenin nüfus yoğunluğu, dünyanın ortalama nüfus yoğunluğundan üç kat daha büyük.

Bölgenin başkentleri Pekin (Çin), Taipei (Tayvan), Tokyo (Japonya), Pyongyang (K. Kore), Seul (G. Kore), Habarovsk (Uzak Doğu Rusya bölgesi) ve Ulan Batur (Moğolistan). Pekin, Seul ve Tokyo dışında Doğu Asya bölgesinin en büyük şehirleri Osaka, Şanghay, Guangzhou, Shenzhen ve Nagoya şehirleridir.

Ekonomi

değiştir
Gümrük bölgesi GSYİH nominal

milyar ABD doları (2017)

Kişi başına GSYH nominal

USD (2017)[2]

GSYİH PPP

milyar ABD doları (2017)[2]

Kişi başına GSYH PPP

USD (2017)[2]

  Çin 12,014.610 8,643.107 23,159.107 16,660.269
  Hong Kong[3] 341.659 46,109.124 454.912 61,393.316
  Makao[4] 49.802 77,451.287 71.778 111,629.024
  Japonya 4,872.135 38,439.517 5,428.813 42,831.523
  Kuzey Kore N/A N/A N/A N/A
  Güney Kore 1,538.030 29,891.255 2,029.032 39,433.779
  Moğolistan 11.135 3,639.894 39.704 12,978.557
  Tayvan 579.302 24,576.665 1,185.480 50,293.541

Bölgesel veri

değiştir

Etimoloji

değiştir
Bayrak Yaygın isim Resmi isim ISO 3166 Ülke Kodu[5]
Türkçe Yerel dildeki ismi Türkçe Yerel dildeki ismi ISO Kısa ismi Alpha-2 Kodu Alpha-3 Kodu Sayısal
  Çin Çince: 中国 Çin Halk Cumhuriyeti Çince: 中华人民共和国 Çin CN CHN 156
  Hong Kong Çince: 香港 Hong Kong Çin Halk Cumhuriyeti Özel İdari Bölgesi Çince: 中華人民共和國香港特別行政區 Hong Kong HK HKG 344
  Makao Çince: 澳門 Makao Çin Halk Cumhuriyeti Özel İdari Bölgesi Çince: 中華人民共和國澳門特別行政區 Makao MO MAC 446
  Japonya Japonca: 日本 Japonya Japonca: 日本国 Japonya JP JPN 392
  Moğolistan Moğolca: Монгол улс / ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ 		Moğolistan Moğolca: Монгол Улс（ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ） 		Moğolistan MG MNG 496
  Kuzey Kore Korece: 조선 Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti Korece: 조선민주주의인민공화국 (朝鮮民主主義人民共和國) Kore (Demokratik Halk Cumhuriyeti) KP PRK 408
  Güney Kore Korece: 한국 Kore Cumhuriyeti Korece: 대한민국 (大韓民國) Kore (Cumhuriyeti) KR KOR 410
  Tayvan[6] Tayvan Çincesi: 臺灣 / 台灣 Çin Cumhuriyeti Tayvan Çincesi: 中華民國 Tayvan (Çin eyaleti)[5] TW TWN 158

Demografik

değiştir
Devlet/Eyalet Alan km2 Nüfus

(2016)

Km2 başına

nüfus yoğunluğu

İGE[7] Başkent
  Çin 9,640,011[note 1] 1,403,500,365 138 0.752 Beijing
  Hong Kong 1,104 7,302,843 6,390 0.933 Beijing
  Makao 30 612,167 18,662 0.909 Beijing
  Japonya 377,930 127,748,513 337 0.909 Tokyo
  Kuzey Kore 120,538 25,368,620 198 0.733 Pyongyang[8]
  Güney Kore 100,210 50,791,919 500 0.903 Seul
  Moğolistan 1,564,100 3,027,398 2 0.741 Ulaan Batur
  Tayvan 36,188 23,556,706 639 0.885 Taipei[9]

Etnik gruplar

değiştir
Ana maddeler: Doğu Asyalılar ve Doğu Asya'daki etnik gruplar
Etnik köken Yerel ad Nüfus Dil(ler) Yazma sistem(leri) Büyük nüfuslu

eyaletler/bölgeler*

Fiziksel görünüş
Han/Çinliler Geleneksel Çince: 漢族 veya Basitleştirilmiş Çince: 汉族 1,260,000,000[10] Çince, Mandarin, Kantonca, Wu, Hokkien, Hakka, Gan, Xiang vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Geleneksel Çin yazısı   (   )      
 
Yamato/Japonlar Japonca: 大和民族 125,117,000[11] Japonca Han karakterleri (Kanji), Katakana, Hiragana  
 
Koreliler Korece: 조선족 (朝鮮族) Korece: 한민족 (韓民族) 79,432,225[kaynak belirtilmeli] Korece Hangul, Han karakterleri (Hanja)        
 
Bai Çince: 白族 1,858,063 Bai, Güneydoğu Mandarin Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi  
 
Hui Çince: 回族 10,586,087[kaynak belirtilmeli] Kuzeydoğu Mandarin, diğer Çin Lehçeleri, Huihui dili vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı[note 2]  
 
Moğollar Монголчууд/ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠴᠤᠳ Монгол/ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ 8,942,528 Moğolca Moğol alfabesi, Kiril alfabesi    
 
Zhuanglar Basitleştirilmiş Çince: 壮族/Zhuangca: Bouxcuengh 18,000,000 Zhuangca, Güneybatı Mandarin vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi  
 
Uygurlar ئۇيغۇر 15,000,000+[12] Uygurca Arap alfabesi (Uygur Arap Yazısı), Kiril alfabesi  [note 3]
 
Mançular Basitleştirilmiş Çince: 满族/Mançuca: ᠮᠠᠨᠵᡠ 10,422,873[kaynak belirtilmeli] Kuzeydoğu Mandarin, Mançuca (tehlikede) vb. Basitleştirilmiş Çin yazısı, Moğol alfabesi  
 
Hmong/Miao Ghaob Xongb/Hmub/Mongb 9,426,007[kaynak belirtilmeli] Hmong, Güneybatı Mandarin Latin alfabesi, Basitleştirilmiş Çin yazısı  
 
Tibetliler བོད་པ་ 6,500,000 Tibetçe, Rgyal Rong, Rgu vb. Tibet alfabesi  
 
Yi Nuosu dili: ꆈꌠ/Çince: 彝族 8,714,393 Çeşitli Loloish, Güneybatı Mandarin Yi alfabesi, Basitleştirilmiş Çin yazısı  
 
Tujia Çince: 土家族 8,353,912 Tujia dili Basitleştirilmiş Çin yazısı  
 
Kam Gaeml 2,879,974 Gaeml Basitleştirilmiş Çin yazısı, Latin alfabesi  
 
Tu Çince: 土族/Monguor 289,565 Tu, Kuzeybatı Mandarin Basitleştirilmiş Çin yazısı  
 
Daur Basitleştirilmiş Çince: 达斡尔族/ᠳᠠᠭᠤᠷ 131,992 Daur, Kuzeydoğu Mandarin Mongol script, Basitleştirilmiş Çin yazısı    
 
Tayvan Aborjinleri Pangcah, etc. 533,600 Avustronezya dilleri (Amis, Yami) vb. Latin alfabesi, Geleneksel Çin yazısı   
 
Ryukyulular Japonca: 琉球民族Japonca: (沖縄人) 1,900,000 Japonca, Ryukyuca Han karakterleri (Kanji), Katakana, Hiragana    
 
Ainular Japonca: アイヌ 200,000 Japonca, Ainuca[13] Han karakterleri (Kanji), Katakana, Hiragana  
 

Şehirler ve kasabalar

değiştir
Ana madde: Doğu Asya'nın şehirleri


  •  
    Taipei, Çin Cumhuriyeti'nin başkentidir ve Tayvan'da büyük bir yüksek teknoloji sanayi bölgesi kurmaktadır.
  •  
    Pekin, Çin Halk Cumhuriyeti'nin başkenti ve kuzey Çin'deki en büyük metropoldür.
  •  
    Şangay, Çin'deki en büyük ve dünyanın en büyük şehirlerinden biridir ve dünyanın en yoğun konteyner limanına sahip küresel bir finans merkezi ve ulaşım merkezidir.
  •  
    Guangzhou, Güney Çin'in en önemli şehirlerinden biridir. 2.200 yıldan fazla bir geçmişe sahip olan ve deniz İpek Yolu'nun önemli bir bitiş tarihi olmuş ve günümüzde büyük bir liman ve ulaşım merkezi olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
  •  
    Xi'an veya Chang'an, en önemli hanedanların birkaçının altında yer alan Çin'in Dört Büyük Antik Başkentinin en eskisidir. Doğu Asya'da önemli bir kültürel etkiye sahiptir.
  •  
    Hong Kong, dünyanın önde gelen küresel finans merkezlerinden biridir ve kozmopolit bir metropol olarak bilinir.
  •  
    Tokyo, Japonya'nın başkentidir ve hem büyükşehir nüfusunda hem de ekonomide, dünyanın en büyük şehirlerinden biridir.
  •  
    Osaka, Japonya'nın en büyük ikinci büyükşehir bölgesidir.
  •  
    Kyoto, bin yıldan fazla bir süredir Japonya'nın imparatorluk başkentiydi.
  •  
    Seul, dünyanın en büyük şehirlerinden biri olan ve önde gelen bir küresel teknoloji merkezi olan Güney Kore'nin başkentidir.
  •  
    Pyongyang, Kuzey Kore'nin başkentidir ve Kore Yarımadası'nda önemli bir metropoldür.
  •  
    Ulaanbaatar, 2008 yılı itibarıyla 1 milyon nüfusa sahip Moğolistan'ın başkentidir.

Dipnot

değiştir
  1. ^ ÇHC'nin hükûmet kontrolü altındaki tüm bölgeleri ("Güney Tibet" ve tartışmalı adalar hariç) içerir.
  2. ^ Hui halkı ayrıca dini alanda Arap alfabesini kullanır; ayrıca bakınız: Xiao'erjing.
  3. ^   ayrıca Khotons .

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Report for Selected Countries and Subjects". 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  2. ^ a b c "World Economic Outlook Database, April 2018". IMF. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  3. ^ IMF listesinde "Hong Kong SAR" (Hong Kong Özel İdari Bölgesi) olarak geçer.
  4. ^ IMF listesinde "Macao SAR" (Makao Özel İdari Bölgesi) olarak geçer.
  5. ^ a b "Country codes". iso.org. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  6. ^ 1949'dan 1971'e kadar ÇC "Çin" veya "Milliyetçi Çin" olarak anıldı.
  7. ^ "Human Development Reports". www.hdr.undp.org (İngilizce). 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2018. 
  8. ^ Seul, Kuzey Kore'nin 1948'den 1972'ye dek jüri başkentiydi.
  9. ^ Taipei, ÇC’nin hükûmet yönetmeliğidir. Anayasal olarak, ÇC için atanmış hiçbir resmi sermaye bulunmamaktadır.
  10. ^ CIA Factbook 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "Han Chinese 91.6%" out of a reported population of 1,379 billion (July 2017 est.)
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya" 人口推計 – 平成 28年 12月 報 (PDF). 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  12. ^ "新疆维吾尔自治区统计局". www.xjtj.gov.cn. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  13. ^ Gordon, Raymond G. Jr., (Ed.) (2005). Ethnologue: Languages of the World (15. bas.). Dallas: SIL International. ISBN 978-1-55671-159-6. OCLC 224749653. 

Ayrıca bakınız

değiştir

  Wikimedia Commons'ta East Asia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Doğu_Asya&oldid=32664517" sayfasından alınmıştır