Alkin

Alkinler, hidrokarbon zincirinde en az bir tane karbon-karbon üçlü bağı içeren organik bileşiklerdir. Yapısında sadece bir tane karbon-karbon üçlü bağı bulunduran alkinler, homolog bir sıra oluştururlar ve C_nH_2n-2 n=2,3,4... genel formülüne sahiptirler.^[1] En basit alkin asetilendir (C₂H₂, etin). Alkinlerin yapısında en az karbon–karbon üçlü bağı bulunduğundan ve moleküldeki karbonlar bağlıya bileceği en fazla hidrojen atomunu bağlamadıklarından doymamış moleküller kategorisine girerler. İlk kez en basit alkin, asetilen ünlü İngiliz kimyager Humphry Davy’in kuzeni olan Edmund Davy tarafından bulunmuştur.

Asetilenin Üç Farklı Şekilde Gösterimi
Asetilenin Yapı Modeli
Alkinlerin en basiti olan Asetilen
Asetilenin Top-Çubuk Modeli
Maviyle gösterilen Hidrojen atomlarıdır.
Asetilenin Uzay-Dolgu Modeli
Maviyle gösterilen Hidrojen atomlarıdır.

Yapısında iki veya daha fazla karbon-karbon üçlü bağı içeren moleküller poliinler diye adlandırılır. Halkalı yapı gösteren alkinler, yani yapısında karbon-karbon üçlü bağı halkalı moleküller sikloalkinlerle sayılır ve aromatik halkalı yapılar arinler diye adlandırılır.

Homolog Seri

Yapılarında sadece bir tek karbon-karbon üçlü bağı bulunduran alkinler homolog bir yapı oluştururlar. Aşağıdaki tabloda homolog bir yapı gösteren ilk 10 alkinin genel formülü IUPAC adı verilmiştir.

Dallanmamış Alkinlerde IUPAC Adlandrılması
Genel Formülü	IUPAC Adı
C₂H₂	Etin
C₃H₄	Propin
C₄H₆	Bütin
C₅H₈	Pentin
C₆H₁₀	Hekzin
C₇H₁₂	Heptin
C₈H₁₄	Oktin
C₉H₁₆	Nonin
C₁₀H₁₈	Dekin
C₁₁H₂₀	Undekin

Kaynakça

^ Siegfried Hauptmann: Organische Chemie, 2. durchgesehene Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig, 1985, S. 256−257, ISBN 3-342-00280-8.

[Hauptmann-1] Siegfried Hauptmann: Organische Chemie, 2. durchgesehene Auflage, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig, 1985, S. 256−257, ISBN 3-342-00280-8.

[1]