Tingnan ang wikitext ng Imperyong Khmer

Wala kang pahintulot na baguhin ang pahinang ito dahil sa sumusunod:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Superpes15‬. The reason given is No open proxies .

Start of block: 11:40, 10 Pebrero 2024
Expiry of block: 11:40, 10 Pebrero 2026

Your current IP address is 142.171.178.55. The blocked range is 142.171.0.0/16.

Pakisama ang lahat ng mga detalye sa taas sa kahit anong mga katanungan na gagawin mo. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Makikita at makokopya mo ang wikitext ng pahinang ito.

{{Infobox country
|conventional_long_name =Imperyong Khmer
|native_name = {{lang|km|ចក្រភពខ្មែរ}}<br> Cakrabhub Khmer<br> {{lang|sa|कम्बुजदेश}}<br> Kambujadeśa
|common_name = Imperyong Khmer
|image_flag  = Flag of Cambodia (pre-1863).svg
|flag_border = no
|image_map   = Map-of-southeast-asia 900 CE.svg
|image_map_caption = Mapa ng Timog-silangang Asya noong 900; nakapula ang Imperyong Khmer
|era         = Gitnang Panahon
|status      = Imperyo
|event_start = Pagluklok sa trono ni Jayavarman II
|year_start  = 802
|event_end   = Pagsakop ng Ayutthaya
|year_end    = 1431
|event1      = Naitayo ang [[Angkor Wat]]
|date_event1 = 1113–1150
|stat_year2  =1290
|stat_area2  = 1000000
|stat_year1  = 1150
|stat_pop1   = 2,000,000
|p1          = Chenla
|s1          = Panahon pagkatapos ng Angkor
|flag_s1     = Flag of Cambodia (pre-1863).svg
|border_s1   = no
|capital           = Mahendraparvata (maagang [[ika-9 na dantaon]])<br />Hariharalaya (ika-9 na dantaon)<br />Koh Ker (928–944 AD)<br />Yasodharapura (Angkor) (huling ika-9 hanggang maagang [[ika-15 dantaon]])
|common_languages  = [[wikang Khmer|Lumang Khmer]]<br />[[Sanskrit]]
|religion          = [[Hinduismo]]<br />[[Budismong Mahayana]]<br />[[Budismong Theravada]]
|government_type   = Dibino, [[ganap na monarkiya]]
|leader1           = Jayavarman II
|year_leader1      = 802–850
|leader2           = Suryavarman II
|year_leader2      = 1113–1150
|leader3           = Jayavarman VII
|year_leader3      = 1181–1218
|leader4           = Ponhea Yat
|year_leader4      = 1417–1463
|title_leader      = [[Hari]]
|ref_area2=<ref name="Turchin223">{{cite journal|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D|date=Disyembre 2006|title=East-West Orientation of Historical Empires|url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|journal=Journal of World-Systems Research|volume=12|issue=2|page=223|issn=1076-156X|last1=Turchin|first1=Peter|accessdate=16 Setyembre 2016|language=en}}</ref><ref name="Taagepera493">{{cite journal|date=Setyembre 1997|title=Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia|jstor=2600793|journal=International Studies Quarterly|volume=41|issue=3|page=493|doi=10.1111/0020-8833.00053|author=Rein Taagepera|url=https://escholarship.org/uc/item/3cn68807|accessdate=7 Setyembre 2018|language=en}}</ref>
|today = [[Cambodia]]<br>[[Laos]]<br>[[China]]<br>[[Vietnam]]<br>[[Thailand]]<br>[[Myanmar]]
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}

Ang '''Imperyong Khmer''' ({{IPAc-en|k|ə|ˈ|m|ɛər}}; [[wikang Khmer|Khmer]]: ចក្រភពខ្មែរ: ''Chakrphup Khmer'' or អាណាចក្រខ្មែរ ''Anachak Khmer'') o '''Imperyong Angkor''' (Khmer: អាណាចក្រអង្គរ: ''Anachak Angkor'') ay ang mga katawagan na ginagamit ng mga dalubhasa sa kasaysayan upang tukuyin ang [[Cambodia]] mula [[ika-9 na dantaon]] hanggang [[ika-15 dantaon]] nang ang bansa ay isang imperyong [[Hindu]]/[[Budista]] sa [[Timog-silangang Asya]]. Tinutukoy ng imperyo ang sarili bilang '''Kambuja''' o '''Kambujadesa''' na sinaunang katawagan para sa Cambodia. Lumago ang imperyo mula sa dating [[kabihasnan]] ng Funan at Chenla, na pinamunuan at/o sinakop ang karamihan ng kalupaang Timog-silangang Asya<ref>[http://www.infoplease.com/ce6/history/A0827550.html Infoplease] (sa Ingles)</ref> at bahagi ng Katimugang [[Tsina]], lumalawak mula sa dulo ng Tangway ng [[Indotsina]] tungong norte hanggang sa makabagong lalawigan ng [[Yunnan]], [[China]], at mula [[Vietnam]] pakanluran hanggang [[Myanmar]].<ref name=FrankReynolds>{{cite web |last1=Reynolds |first1=Frank |title=Angkor |url=https://www.britannica.com/place/Angkor#accordion-article-history |website=Encyclopædia Britannica |publisher=Encyclopædia Britannica, Inc. |accessdate=17 Agosto 2018|language=en}}</ref><ref>{{cite web |last1=Plubins |first1=Rodrigo |title=Khmer Empire |url=https://www.ancient.eu/Khmer_Empire/ |website=Ancient History Encyclopedia |publisher=Ancient History Encyclopedia |accessdate=17 Agosto 2018|language=en}}</ref>

Ang pinakamalaking pamana nito ay ang Angkor, sa kasalukuyang [[Cambodia]], na ang lugar ng kabiserang lungsod noong tugatog ng imperyo. Nagpapatotoo ang mga marilag na bantayog ng Angkor, tulad ng [[Angkor Wat]] at Bayon, sa napakalawak na kapangyarihan at kayamanan ng Imperyong Khmer, kahanga-hangang [[sining]] at [[kalinangan]], pamamaraan sa [[arkitektura]], mga nakamit sa [[estetika]], at iba't ibang sistema ng paniniwala na tinangkilik nito sa paglipas ng panahon. Naisiwalat ng paglalarawan ng satelayt na ang Angkor, sa panahon ng rurok nito noong [[ika-11 dantaon|ika-11]] hanggang [[ika-13 dantaon]], ay ang pinakamalaking [[urbano]]ng sentro sa buong mundo bago ang panahong industriyal.<ref name=Evans2007>{{cite journal|author=Damian Evans|date=9 Abril 2009|title=A comprehensive archaeological map of the world's largest preindustrial settlement complex at Angkor, Cambodia|pages=14277–82|journal= Proceedings of the National Academy of Sciences|volume=104|issue=36|doi=10.1073/pnas.0702525104|pmid=17717084|pmc=1964867|ref=harv|display-authors=etal|language=en}}</ref>

Kombensyonal na pinetsahan ang simula ng panahon ng Imperyong Khmer noong 802 nang inihayag ni Haring Jayavarman II ang sarili bilang ''chakravartin'' ("pangkalahatang pinuno") sa Phnom Kulen. Natapos ang imperyo noong pagbagsak ng Angkor noong ika-15 dantaon.

==Historiograpiya==
Ang [[kasaysayan]] ng Angkor bilang gitnang lugar ng paninirahan ng makasaysayang kaharian ng ''Kambujadesa'' ay kasaysayan din ng kaharian ng Khmer mula ika-9 hanggang ika-13 dantaon.<ref>[http://www.thaiwebsites.com/khmerempire.asp Pahina ng thaiwebsites.com (sa Ingles)]</ref>

Mula sa '''Kambuja''' mismo—at gayundin mula sa rehiyon ng Angkor—walang nakasulat na talaan na nakaligtas maliban sa mga inskripsiyong bato. Samakatuwid, pangunahing hinango ang kasalukuyang [[kaalaman]] ng makasaysayang [[kabihasnan]]g Khmer mula sa:
* Pang-[[arkeolohiya]]ng paghuhukay, muling pagsasagawa at pagsisiyasat
* Inskripsiyong bato (ang pinakamahalaga sa mga ito ang pundasyong istela ng mga [[templo]]) na inulat ang pampolitika at relihiyosong gawain ng mga hari
* Mga ''relief'' sa isang serye ng mga pader ng templo na may paglalarawan ng mga martsa ng militar, buhay sa palasyo, mga eksena sa merkado, at pang-araw-araw na buhay ng [[populasyon]]
* Mga ulat at salaysay ng mga diplomatikong Tsino, mangangalakal at manlalakbay.
==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Kasaysayan ng Cambodia]]

Mga padron na ginamit sa pahinang ito:

Magbalik sa Imperyong Khmer.

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Khmer"