Kertas: Béda antarrépisi

Konten dihapus Konten ditambahkan

Sebaris

Révisi mangsa 15 April 2023 14.07

Kertas atawa keretas nyaéta bahan ipis & rata hasil tina komprési serat.^[rujukan?] Serat nu dipaké biasana serat alam nu dasarna selulosa.^[rujukan?] Bahan pangumumna nyaéta bubur kai, tapi aya ogé nu dijieun tina serat séjénna kayaning kapas, linén, haramay.^[rujukan?] Sabeundeul kertas nu lobana 500 lambar disebut sa-rim.^[rujukan?]

Pabrikasi

Maskapé Kertas Internasional: pabrik kertas kraft di Georgetown, Carolina Kidul

Boh dijieun maké leungeun atawa Mesin Fourdrinier, produksi kertas téh ngaliwatan opat hambalan:

Nyiapkeun serat

Bahan nu rék dipaké nyieun kertas dikonversi jadi bubur (pulp). ku sabab lolobana tina bahan alam, prosés ieu sok merlukeun diwilah-wilah jeung dikumbah.^[rujukan?] Mun seratna geus kaékstrak, saterusna bisa diwarnaan atawa dibodaskeun luyu jeung hasil ahir nu dipikahayang.^[rujukan?]

Dijieun jadi lambaran

Bubur serat téa terus diéncérkeun maké cai, laju dialirkeun ngaliwatan saringan sahingga ngahasilkeun ramat serat; watermark biasana ditambahkeun dina hambalan ieu.^[rujukan?] Ramat ieu terus diprés sarta digaringkeun jadi lambaran kertas kontinyu.^[rujukan?]

Mun kertasna dicitak, buburna diasupkeun kana wadah citakan nu dasarna saringan (atawa alat panggaring lianna), sahingga seratna tinggaleun dina sarinana, sedengkeun caina ngalir.^[rujukan?] Pikeun miceun sésa caina, seratna diteken sahingga kapeureut.^[rujukan?]

Kertas nu diproduksi massal biasana dijieun maké prosés kontinyu (Fourdrinier).^[rujukan?] Sanggeus garing, lambaranana bisa diteukteukan luyu jeung ukuran nu dipikahayang.^[rujukan?] Ukuran kertas baku ditangtukeun ku badan pamaréntah kayaning Organisasi Standarisasi Internasional (ISO).^[rujukan?]

Digaringkeun

Nalika diprosés di pabrik, kertas bisa sababaraha kali ngaliwatan prosés digaringkeun.^[rujukan?] Kertas nu garing leuwih kuat batan nu baseuh, sahingga leuiwh hadé dina kaayaan garing sangkan teu pegat dina prosés produksina (mun pegat mah biasana sok dibuburkeun deui).^[rujukan?]

Aplikasi

pikeun ditulisan atawa dicitak: kertasna jadi dokumén; bisa ditujukeun pikeun neundeun catetan/rékaman jeung komunikasi. Kertas ogé bisa mibanda ajén: ^[rujukan?]
- duit kertas
- cék
- sekuritas
- vocer
- tikét
pikeun mungkus:
- amplop
- wallpaper
pikeun beberesih (baca ogé tisu):
pikeun konstruksi
- papier-mâché
- origami

Sajarah

Kecap paper (basa Inggris, pahpir?) asalna tina bahan tulis Mesir nu disebut papirus, nu dijieun tina tangkal papirus.^[rujukan?] Papirus geus dijieun di Mesir ti taun 3000 SM, tuluy di Yunani Kuna jeung Romawi.^[rujukan?] Ka kalér, aya perkamén atawa vellum nu dijieun tina olahan kulit domba jeung sapi, sabab papirus mah tumuwuhna di wewengkon subtropis.^[rujukan?] Di Cina, mimitina mah tulisan téh dijieun dina awi, beurat jeung matak susah mawana.^[rujukan?] Sutra kadang dipaké, tapi mahal teuing.

Cai Lun, nu dines di pangadilan Cina, ngadadarkeun cara modérn pikeun nyieun kertas taun 105 M; anjeunna kacatet salaku jalma munggaran nu nerangkeun cara nyieun kertas tina kapas.^[rujukan?] Iber nu leuwih heubeul, cenah mah geus aya ti taun 150 sM (di Cina kénéh).^[rujukan?] Kamonésan ieu tuluy sumebar ka luar Cina; budaya Asia Wétan lianna.^[rujukan?] Tatacara nyieun kertas ditransfer ka Koréa taun 600, terus ka Jepang dibawa ku pandita Buda, Dam Jing, taun 625, nu maké serat tangkal murbéy.^[rujukan?] Sanggeus aya dadagangan antarwewengkon sarta perang Talas, papanggihan ieu sumebar ka Wétan Tengah, diadopsi ku urang India jeung Italia kira abad ka-13.^[rujukan?]

Di Indonésia, euweuh catetan anu pasti ngeunaan iraha mimiti mikawanoh kertas.^[rujukan?] Tapi sahanteuna geus ti abad ka-15 kénéh, ku ayana naskah-naskah nu ditulis dina daluang (dijieun tina kulit kai).^[rujukan?] Saméméh ngagunakeun daluang, naskah ilaharna ditulis dina lambaran daun lontar/nipah.^[rujukan?] Pangabisa nyieun daluang nepi ka kiwari geus langka pisan.^[rujukan?]

Baca ogé

Tumbu kaluar

No End to Paperwork Archived 2005-06-25 di Wayback Machine
History of Paper and Papermaking Archived 2005-11-19 di Wayback Machine
Paper Online Archived 2011-10-14 di Wayback Machine
How Paper Is Made
United States Government Printing Office: Government Paper Specification Standards Archived 2005-10-25 di Wayback Machine

@@ Baris ka-1: / Baris ka-1: @@
+{{Unreferenced}}
 [[Gambar:Paper 450x450.jpg|thumb|right|Salambar kertas]]
-'''Kertas''' nyaéta bahan ipis & rata hasil tina komprési [[serat]]. Serat nu dipaké biasana serat alam nu dasarna [[selulosa]]. Bahan pangumumna nyaéta [[pulp kai|bubur kai]], tapi aya ogé nu dijieun tina serat séjénna kayaning [[kapas]], [[linén]], [[haramay]]. Sabeundeul kertas nu lobana 500 lambar disebut sa-rim.
+'''Kertas''' atawa '''keretas''' nyaéta bahan ipis & rata hasil tina komprési [[serat]].{{fact}} Serat nu dipaké biasana serat alam nu dasarna [[selulosa]].{{fact}} Bahan pangumumna nyaéta [[pulp kai|bubur kai]], tapi aya ogé nu dijieun tina serat séjénna kayaning [[kapas]], [[linén]], [[haramay]].{{fact}} Sabeundeul kertas nu lobana 500 lambar disebut sa-rim.{{fact}}
 == Pabrikasi ==
@@ Baris ka-7: / Baris ka-8: @@
 === Nyiapkeun serat ===
-Bahan nu rék dipaké nyieun kertas dikonversi jadi bubur (pulp). Kusabab lolobana tina bahan alam, prosés ieu sok merlukeun diwilah-wilah jeung dikumbah. Mun seratna geus kaékstrak, saterusna bisa diwarnaan atawa dibodaskeun luyu jeung hasil ahir nu dipikahayang.
+Bahan nu rék dipaké nyieun kertas dikonversi jadi bubur (pulp). ku sabab lolobana tina bahan alam, prosés ieu sok merlukeun diwilah-wilah jeung dikumbah.{{fact}} Mun seratna geus kaékstrak, saterusna bisa diwarnaan atawa dibodaskeun luyu jeung hasil ahir nu dipikahayang.{{fact}}
 === Dijieun jadi lambaran ===
-Bubur serat téa terus diéncérkeun maké cai, laju dialirkeun ngaliwatan saringan sahingga ngahasilkeun ramat serat; ''[[watermark]]'' biasana ditambahkeun dina hambalan ieu. Ramat ieu terus diprés sarta digaringkeun jadi lambaran kertas kontinyu.
+Bubur serat téa terus diéncérkeun maké cai, laju dialirkeun ngaliwatan saringan sahingga ngahasilkeun ramat serat; ''[[watermark]]'' biasana ditambahkeun dina hambalan ieu.{{fact}} Ramat ieu terus diprés sarta digaringkeun jadi lambaran kertas kontinyu.{{fact}}
-Mun kertasna dicitak, buburna diasupkeun kana wadah citakan nu dasarna saringan (atawa alat panggaring lianna), sahingga seratna tinggaleun dina sarinana, sedengkeun caina ngalir. Pikeun miceun sésa caina, seratna diteken sahingga kapeureut.
+Mun kertasna dicitak, buburna diasupkeun kana wadah citakan nu dasarna saringan (atawa alat panggaring lianna), sahingga seratna tinggaleun dina sarinana, sedengkeun caina ngalir.{{fact}} Pikeun miceun sésa caina, seratna diteken sahingga kapeureut.{{fact}}
-Kertas nu diproduksi massal biasana dijieun maké prosés kontinyu (Fourdrinier). Sanggeus garing, lambaranana bisa diteukteukan luyu jeung ukuran nu dipikahayang. [[Ukuran kertas|Ukuran kertas baku]] ditangtukeun ku badan pamaréntah kayaning [[Organisasi Standarisasi Internasional]] (ISO).
+Kertas nu diproduksi massal biasana dijieun maké prosés kontinyu (Fourdrinier).{{fact}} Sanggeus garing, lambaranana bisa diteukteukan luyu jeung ukuran nu dipikahayang.{{fact}} [[Ukuran kertas|Ukuran kertas baku]] ditangtukeun ku badan pamaréntah kayaning [[Organisasi Standarisasi Internasional]] (ISO).{{fact}}
 === Digaringkeun ===
-Nalika diprosés di pabrik, kertas bisa sababaraha kali ngaliwatan prosés digaringkeun. Kertas nu garing leuwih kuat batan nu baseuh, sahingga leuiwh hade dina kaayaan garing sangkan teu pegat dina prosés produksina (mun pegat mah biasana sok dibuburkeun deui).
+Nalika diprosés di pabrik, kertas bisa sababaraha kali ngaliwatan prosés digaringkeun.{{fact}} Kertas nu garing leuwih kuat batan nu baseuh, sahingga leuiwh hadé dina kaayaan garing sangkan teu pegat dina prosés produksina (mun pegat mah biasana sok dibuburkeun deui).{{fact}}
 == Aplikasi ==
 [[Gambar:ManilaPaper.jpg|thumb|300px|Tumpukan kertas manila]]
-* pikeun ditulisan atawa dicitak: kertasna jadi [[dokumén]]; bisa ditujukeun pikeun neundeun catetan/rékaman jeung [[komunikasi]]. Kertas ogé bisa mibanda ajén:
+* pikeun ditulisan atawa dicitak: kertasna jadi [[dokumén]]; bisa ditujukeun pikeun neundeun catetan/rékaman jeung [[komunikasi]]. Kertas ogé bisa mibanda ajén: {{fact}}
 ** [[duit kertas]]
 ** [[cék]]
@@ Baris ka-27: / Baris ka-28: @@
 ** [[vocer]]
 ** [[tikét]]
 * pikeun mungkus:
 ** [[amplop]]
@@ Baris ka-40: / Baris ka-40: @@
 == Sajarah ==
-Kecap ''paper'' ([[basa Inggris]], pahpir?) asalna tina bahan tulis [[Mesir]] nu disebut [[papirus]], nu dijieun tina [[Cyperus papyrus|tangkal papirus]]. Papirus geus dijieun di Mesir ti taun 3000 sM, lajeng di [[Yunani]] Kuna jeung [[Romawi]]. Ka kalér, aya [[perkamén]] atawa [[vellum]] nu dijieun tina olahan kulit [[domba]] jeung [[sapi]], sabab papirus mah tumuwuhna di wewengkon subtropis. Di Cina, mimitina mah tulisan téh dijieun dina [[awi]], beurat jeung matak susah mawana. [[Sutra]] kadang dipaké, tapi mahal teuing.
+Kecap ''paper'' ([[basa Inggris]], pahpir?) asalna tina bahan tulis [[Mesir]] nu disebut [[papirus]], nu dijieun tina [[Cyperus papyrus|tangkal papirus]].{{fact}} Papirus geus dijieun di Mesir ti taun 3000 SM, tuluy di [[Yunani]] Kuna jeung [[Romawi]].{{fact}} Ka kalér, aya [[perkamén]] atawa [[vellum]] nu dijieun tina olahan kulit [[domba]] jeung [[sapi]], sabab papirus mah tumuwuhna di wewengkon subtropis.{{fact}} Di Cina, mimitina mah tulisan téh dijieun dina [[awi]], beurat jeung matak susah mawana.{{fact}} [[Sutra]] kadang dipaké, tapi mahal teuing.
-[[Cai Lun]], nu dines di pangadilan Cina, ngadadarkeun cara modérn pikeun nyieun kertas taun [[105]] M; anjeunna kacatet salaku jalma munggaran nu nerangkeun cara nyieun kertas tina kapas. Iber nu leuwih heubeul, cenah mah geus aya ti taun [[150]] sM (di Cina kénéh). Kamonésan ieu lajeng sumebar ka luar Cina; budaya Asia Wétan lianna. Tatacara nyieun kertas ditransfer ka [[Koréa]] taun [[600]], terus ka [[Jepang]] dibawa ku pandita Buda, [[Dam Jing]], taun [[625]], nu maké serat tangkal [[murbéy]]. Sanggeus aya dadagangan antarwewengkon sarta [[perang Talas]], papanggihan ieu sumebar ka [[Wétan Tengah]], diadopsi ku urang [[India]] jeung [[Italia]] kira [[abad ka-13]].
+[[Cai Lun]], nu dines di pangadilan Cina, ngadadarkeun cara modérn pikeun nyieun kertas taun [[105]] M; anjeunna kacatet salaku jalma munggaran nu nerangkeun cara nyieun kertas tina kapas.{{fact}} Iber nu leuwih heubeul, cenah mah geus aya ti taun [[150]] sM (di Cina kénéh).{{fact}} Kamonésan ieu tuluy sumebar ka luar Cina; budaya Asia Wétan lianna.{{fact}} Tatacara nyieun kertas ditransfer ka [[Koréa]] taun [[600]], terus ka [[Jepang]] dibawa ku pandita Buda, [[Dam Jing]], taun [[625]], nu maké serat tangkal [[murbéy]].{{fact}} Sanggeus aya dadagangan antarwewengkon sarta [[perang Talas]], papanggihan ieu sumebar ka [[Wétan Tengah]], diadopsi ku urang [[India]] jeung [[Italia]] kira [[abad ka-13]].{{fact}}
-Di [[Indonésia]], teu aya catetan anu pasti ngeunaan iraha mimiti mikawanoh kertas. Tapi sahanteuna geus ti [[abad ka-15]] kénéh, ku ayana [[naskah|naskah-naskah]] nu ditulis dina [[daluang]] (dijieun tina kulit kai). Saméméh migunakeun daluang, naskah ilaharna ditulis dina lambaran daun [[lontar]]/nipah. Pangabisa nyieun daluang nepi ka kiwari geus langka pisan.
+Di [[Indonésia]], euweuh catetan anu pasti ngeunaan iraha mimiti mikawanoh kertas.{{fact}} Tapi sahanteuna geus ti [[abad ka-15]] kénéh, ku ayana [[naskah|naskah-naskah]] nu ditulis dina [[daluang]] (dijieun tina kulit kai).{{fact}} Saméméh ngagunakeun daluang, naskah ilaharna ditulis dina lambaran daun [[lontar]]/nipah.{{fact}} Pangabisa nyieun daluang nepi ka kiwari geus langka pisan.{{fact}}
 == Baca ogé ==
@@ Baris ka-54: / Baris ka-54: @@
 == Tumbu kaluar ==
-* [http://earthtrends.wri.org/features/view_feature.cfm?theme=6&fid=19 No End to Paperwork]
+* [http://earthtrends.wri.org/features/view_feature.cfm?theme=6&fid=19 No End to Paperwork] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050625085119/http://earthtrends.wri.org/features/view_feature.cfm?theme=6&fid=19 |date=2005-06-25 }}
-* [http://www.meduniwien.ac.at/user/dieter.freyer/handpaper/index.php?c=6&lang=en&s= History of Paper and Papermaking]
+* [http://www.meduniwien.ac.at/user/dieter.freyer/handpaper/index.php?c=6&lang=en&s= History of Paper and Papermaking] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051119052920/http://www.meduniwien.ac.at/user/dieter.freyer/handpaper/index.php?c=6&lang=en&s= |date=2005-11-19 }}
-* [http://www.paperonline.org/ Paper Online]
+* [http://www.paperonline.org/ Paper Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111014000325/http://www.paperonline.org/ |date=2011-10-14 }}
 * [http://internationalpaper.com/Our%20Company/Learning%20Center/How%20Paper%20Is%20Made.html How Paper Is Made]
-* [http://www.access.gpo.gov/qualitycontrol/paperspecs/txtindex.html United States Government Printing Office: Government Paper Specification Standards]
+* [http://www.access.gpo.gov/qualitycontrol/paperspecs/txtindex.html United States Government Printing Office: Government Paper Specification Standards] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051025055236/http://www.access.gpo.gov/qualitycontrol/paperspecs/txtindex.html |date=2005-10-25 }}
 [[Kategori:Kertas]]
 [[Kategori:Bahan]]
 [[Kategori:Seni kertas]]
-{{Link FA|de}}
-{{Link FA|vi}}
-[[af:Papier]]
-[[als:Papier]]
-[[am:ወረቀት]]
-[[an:Papel]]
-[[ang:Paper]]
-[[ar:ورق]]
-[[arz:ورق]]
-[[ast:Papel]]
-[[az:Kağız]]
-[[ba:Ҡағыҙ]]
-[[be:Папера]]
-[[be-x-old:Папера]]
-[[bg:Хартия]]
-[[bn:কাগজ]]
-[[bo:ཤོག་བུ།]]
-[[br:Paper]]
-[[bs:Papir]]
-[[ca:Paper]]
-[[ce:Кехат]]
-[[cs:Papír]]
-[[cv:Хут]]
-[[cy:Papur]]
-[[da:Papir]]
-[[de:Papier]]
-[[diq:Kağıde]]
-[[dv:ކަރުދާސް]]
-[[el:Χαρτί]]
-[[en:Paper]]
-[[eo:Papero]]
-[[es:Papel]]
-[[et:Paber]]
-[[eu:Paper]]
-[[fa:کاغذ]]
-[[fi:Paperi]]
-[[fr:Papier]]
-[[fy:Papier]]
-[[ga:Páipéar]]
-[[gan:紙]]
-[[gd:Pàipear]]
-[[gl:Papel]]
-[[gn:Kuatia]]
-[[gu:કાગળ]]
-[[he:נייר]]
-[[hi:कागज]]
-[[hr:Papir]]
-[[hu:Papír]]
-[[hy:Թուղթ (նյութ)]]
-[[ia:Papiro]]
-[[id:Kertas]]
-[[io:Papero]]
-[[is:Pappír]]
-[[it:Carta]]
-[[ja:紙]]
-[[jv:Dluwang]]
-[[ka:ქაღალდი]]
-[[kk:Қағаз]]
-[[ko:종이]]
-[[ku:Kaxez]]
-[[ky:Кагаз]]
-[[la:Charta]]
-[[lmo:Palpée]]
-[[lt:Popierius]]
-[[lv:Papīrs]]
-[[mk:Хартија]]
-[[ml:കടലാസ്]]
-[[mr:कागद]]
-[[ms:Kertas]]
-[[mt:Karta]]
-[[my:စက္ကူ]]
-[[nah:Tetehuitl]]
-[[ne:कागज]]
-[[new:भ्वं]]
-[[nl:Papier]]
-[[nn:Papir]]
-[[no:Papir]]
-[[nrm:Papi]]
-[[oc:Papièr]]
-[[pa:ਕਾਗਜ਼]]
-[[pl:Papier]]
-[[pnb:کاغذ]]
-[[ps:ليکپاڼه]]
-[[pt:Papel]]
-[[qu:Qillqana p'anqa]]
-[[ro:Hârtie]]
-[[ru:Бумага]]
-[[scn:Carta]]
-[[sco:Paper]]
-[[sh:Papir]]
-[[si:කඩදාසි]]
-[[simple:Paper]]
-[[sk:Papier]]
-[[sl:Papir]]
-[[so:Xaansho]]
-[[sq:Letra]]
-[[sr:Хартија]]
-[[sv:Papper]]
-[[sw:Karatasi]]
-[[szl:Papjůr]]
-[[ta:கடதாசி]]
-[[te:కాగితం]]
-[[th:กระดาษ]]
-[[tl:Papel (gamit-panulat)]]
-[[tr:Kâğıt]]
-[[udm:Кагаз]]
-[[uk:Папір]]
-[[ur:کاغذ]]
-[[uz:Qogʻoz]]
-[[vec:Carta]]
-[[vi:Giấy]]
-[[war:Suratan]]
-[[yi:פאפיר]]
-[[zh:纸]]
-[[zh-min-nan:Choá]]
-[[zh-yue:紙]]