Medici
Medici su bili najznačajnija velika firentinska porodica, čiji uspon je počeo u 13. vijeku trgovinom i bankarstvom, da bi kasnije postali nosioci najviših društvenih funkcija u Firenci, Toskani i Italiji. [1]Iz porodice Medici bila su četvoro papa (Lav X., Klement VII., Pio IV. i Lav XI.[2], ženidbama i udajama ušli su u evropske kraljevske dinastije, najpoznatije predstavnice bile su Caterina de' Medici (1519. - 1589.) i Maria de' Medici (1575. - 1642.) koje su kao regentice vladale Francuskom. Od 1531 Medici su postali nasljedni kneževi Firence, ta kneževina je od 1569., teritorijalnom ekspanzijom, postala Veliko Vojvodstvo Toskana sa Medicima kao nasljednim vladarima. Medici su Toskanom vladali sve do smrti posljednjeg Medicija - Gian Gastone de 'Medicija 1737.[2]
| Medici | |
|---|---|
 | |
| Zemlja | Firenca, Toskana |
| Titule | papa, kraljica Francuske]], Veliki vojvoda Toskane, Vojvoda Firence, Vojvoda Urbina, Vojvoda Nemoursa, Vojvoda Sieve, Vojvoda Rovera |
| Osnivač | Cosimo de' Medici |
| Posljednji suveren | Gian Gastone de' Medici |
| Osnivanje | 14. vijek |
| Prestanak | 1737. Gian Gastone de' Medici umro bez nasljednika |
Svoje bogatstvo i utjecaj, izgradili su ispočetka na trgovini vunom i tekstilom u cehu Arte della Lana. Nakon tog su poput drugih gospodskih porodica (signori) dominirali u firentinskoj signoriji (vlasti). Svojim bogatstvom i utjecajem stvorili su okruženje u Firenci u kojem je procvjetala umjetnost i humanizam, i rodila se renesansa.
Banka Medici bila je jedna od najuspješnijih i najuglednijih institucija u tadašnjoj Evropi. Prema nekim procjenama porodica Medici bila je najbogatija u Evropi toga vremena. Na temelju svog bogatstva, oni su stekli političku moć, u početku u Firenci, a kasnije po Italiji i široj Evropi. Medici su dali značajan doprinos računovodstvu, razvivši sistem dvostrukog vođenja knjiga za otplatu kredita i dugovanja.
Porodična historija
urediPorijeklo
uredi
Porodica Medici (na talijanskom medici znači liječnici) potječe iz toskanskog ruralnog kraja Mugello, [3]sjeverno od Firence, njihovo ime prvi put se spominje u dokumentima 1230.
Uspon na vlast
urediPrvi Medici za kog se zna bio je Salvestro de' Medici (1331. - 1388.), istaknuti član vunarskog ceha, i jedan od vođa ustanka ciompa (radnika i obrtnika u predionicama vune) u Firenci 1378. [4] Pravi uspon Medicija počinje sa Giovannijem di Biccijem (1360. - 1429.) koji je stekao golemo bogatsvo baveći se mjenjačkim i bankarskim poslovima, naročito nakon koncila u Konstanzu (1414. - 1418.) - ono je postalo temelj kasnije moći porodice. Giovanni di Bicci stao je na stranu firentinskog puka protiv patricijskog klana porodice Albizzi. Narod ga je nekoliko puta birao za priora firentinske komune, te 1421. za gonfaloniera, - tako je malo pomalo postao stvarni vođa i gospodar života u Firenci. Njegovi sinovi Cosimo poznat kao Cosimo il Vecchio (Cosimo Stariji) i Lorenzo znan kao Lorenzo il Vecchio, postali su osnivači dviju grana medicejske porodice. Starija grana medičejaca Cosima Vecchia (1389.-1464.) preuzela je vlast u Firenci. Cossimo je uz pomoć naroda pobijedio svoje neprijatelje porodične klanove; Albizzi, Strozzi, Uzzano, nakon tog su se Albizzi morali zauvjek iseliti iz Firence 1434.
Mediciji u 15. vijeku
urediCosimo de Medici u idućih 30 godina vladao je Firentinskom republikom. Firenca je pod njegovim vodstvom postala najbogatiji i najbolje uređen grad na Apeninskom poluotoku. Cosimo je prihvatio velik broj grčkih izbjeglica nakon pada Konstatinopolisa koju su sa sobom donijeli mnogo antičkih rukopisa i znanje starogrčkog - što mu je pomoglo u osnivanju Firentinske neoplatonističke akademije. Cosimo je nabavljao grčke i latinske rukopise i osnovao Medicejsku biblioteku. Okupio je plejadu sjajnih umjetnika Donatello, Filippo Brunelleschi, Luca della Robbia Lorenzo Ghiberti uz čiju je pomoć podigao sjajne građevine i spomenike i potaknuo renesansu. Cosimo se uopće benevoletno odnosio prema svim granama umjetnosti i nauke, tako da su ga nakon smrti nazvali - Pater patriae (otac domovine).
Cosima je naslijedio njegov sin Piero de' Medici (1416.–1469.) koji se uspio održati na vlasti samo pet godina (1464.-1469.). Njega su zvali Piero "il Gottoso (Piero naduti) zbog oteklih nogu (imao je giht), zbog tog je i umro. Za razliku od svoga oca, Piero je imao malo interesa za umjetnost. Zbog bolesti, je uglavnom bio prikovan za krevet, i stoga je malo učinio za uspon Medicija.
Piera je naslijedio njegov najstariji sin Lorenzo de' Medici (1449. -1492.), zvan Lorenzo il Magnifico (Veličanstveni). Lorenzo je bio sposobni vladar, koji je zbog vođenja republike, zanemario porodični posao - bankarstvo, što ga je indirektno vodilo u propast. Kako bi se osigurao budućnost porodične dinastije, Lorenzo je pažljivo planirao karijere svoje djece. Tvrdoglavog sina Piera školovao je za svog nasljednika u politici, mlađeg sina Giovannija [2] od rane mladosti školovao je po samostanima za crkvenu karijeru (on je to i uspio postao je papa Lav X.), a kćeri Maddaleni osigurao je raskošan miraz - tako da se ona bogato udala za sina od pape Inocenta VIII. [2] I Lorenzo je bio veliki pokrovitelj umjetnosti, čak i veći od Cosima (njegov pulen bio je Michelangelo), bavio se književnošću i pridonio razvoju književnosti na talijanskom jeziku.
Na Lorenza Veličanstvenog pokušan je atentat za vrijeme uskršnje mise 1478., koji je Lorenzo preživio ali ne i njegov brat Giuliano, koji je poginuo (kasnije su Giuliano i Lorenzo pokopani u zajedničku Kapelu Medici koju je izveo Michelangelo). [2]U tu urotu bile su upletene rivalske bankarske porodice Pazzi i Salviati, ali i svećenik koji je vodio misu te najviši crkveni prelati nadbiskup u Pisi, pa čak i papa Siksto IV. Nažalost, sve što je Lorenzo pažljivo isplanirao, raspalo se u određenoj mjeri za vladavine nesposobnog Piera koji je postao signore Firence nakon smrti oca Lorenza. Piero je bio odgovoran za protjerivanje Medicija iz Firence, kad je narod potaknut vatrenim govorima Savonarole preuzeo vlast i proglasio Republiku Firencu 1494 do 1512.
Mediciji u 16. vijeku
urediMedici su se vratili na vlast u Firenci uz pomoć strica pape Lava X. i trupa španjolskog kralja Karla V. 1530. tad se na vlast uspeo Lorenzo II. [4] Njemu je stric Lav X. dodjelio i vlast nad Vojvodstvom Urbino, željevši da Mediciji vladaju cijelom srednjom Italijom, i Nicolo Machiavelli je u Lorenzu II. vidio potencijalnog ujedinitelja Italije.[4] Njegova kći Caterina de' Medici (1519.-1589.) udala se za Henrika II. i tako postala francuska kraljica i duboko utjecala na daljni razvoj te zemlje.
Nakon smrti Lorenzo II. naslijedio ga je jedini zakoniti nasljednik iz porodične grane Cosima il Vecchia Giulio sin ubijenog Giuliana. Kad je Giulio izabran za papu kao Klement VII. vlast u Firenci preuzeli su Alessandro de' Medici, vanbračni sin Lorenza II. i Ippolito (1511. -1535.) vanbračni sin Guiliana, vojvode od Nemoursa, trećerođenog sina Lorenza Magnifica.
Alessandro de' Medici dobio je 1532. godine, carsku privilegiju titulu nasljednog vojvode Toskane, ali nije dugo uživao u toj časti jer ga je ubio - 1537. daljnji rođak Lorenzino de' Medici (iz mlađe grane Medicejaca), Ippolito je iste godine vjerojatno otrovan, tako da je vlast preuzeo Cosimo I. de' Medici iz mlađe grane Medicejaca. On je proširio Toskansko vojvodstvo, osvojiviši i anektiravši Sienu 1555. Papa Pio V. dodijelio mu je titulu nadvojvode 1569. Alessandro de' Medici osnovao je firentinsku pinakoteku i napisao knjigu Viaggio per alta Italia. Njegova unuka Maria de' Medici (1575. - 1642.) udajom za francuskog kralja Henrika IV. postala je kraljica Francuske, i vladala dobar dio života kao regentica. Alessandra je naslijedio njegov sin Francesco I. (1541. - 1587.) kojem je carskom poveljem iz 1576. godine, potvrđena titula nadvojvode, on je vladao u potpunoj ovisnosti od habsburgovaca.
Mediciji u 17. vijeku
urediFerdinando I de' Medici, koji je vladao kao nadvojvoda nakon brata od 1587. do 1609. unatoč tome što više nije bio kardinal, imao je mnogo utjecaja na vatikanske prilike u konklavama za izbor pape. Tako je na konklavi 1605., uspio da njegov kandidat - Alessandro de 'Medici, bude izabran za papu kao Lav XI., koji je nažalost umro istog mjeseca, ali je i njegov nasljednik, papa Pavao V. također bio naklonjen Medicijima.
Međutim Ferdinandova pro-papinska politike, imala je i velike nedostatke, Toskana je bila preplavljena gomilom redovničkih zajednica, koje nisu plaćale porez, tako da je zemlja jako ekonomski nazadovala.
Njegov nasljednik Cosimo II. de' Medici(1590.-1621.) vladao je manje od 12 godina, bio je oženjen sa Marijom Maddalenom Austrijskom, s kojom je imao osmero djece. Ostao je upamćen kao zaštitnik astronoma Galileo Galileia. Umro je od tuberkuloze 1621.
Njegov nasljednik, stariji sin Ferdinand II. de' Medici (1610-1670.), bio je još dijete kad je postao nadvojvoda, tako da su umjesto njega vladale kao regentice njegova majka Marija Maddalena i njegova baka Christina Lorraine. Njegovu vladavinu obilježilo je daljnje osiromašenje i propadanje Toskane. Bio je opsjednut novom tehnikom, te je imao nekoliko higrometara, barometara, termometara i teleskopa instaliranih u Palazzo Pitti.
Medici u 18. vijeku, propast dinastije
uredi
Vladavinu Cosima III. obilježila je oštra konzervativna reakcija. On je progonio toskanske židove i radikalno povećao porezne namete stanovništvu, tako da je Toskana za njegove vladavine jako nazodovala. Bio je oženjen sa Louise Marguerite d'Orléan, unukom Henrika IV., francuskog i Marije de 'Medici, imali su troje djece, sin Gian Gastone de ' Medici - bio je posljednji nadvojvoda Toskane, medicejskog roda.[4]
Lista značajnih Medicija
urediSignori Republike Firence
uredi| Portret | Ime | Od | Do | Srodstvo sa predhodnicima |
|---|---|---|---|---|
 |
Cosimo de' Medici (Pater Patriae) |
1434 | 1 august 1464 | sin Giovannija di Biccija bankara. |
 |
Piero I de' Medici (Piero naduti) |
1. august 1464 | 2. decembar 1469. | najstariji sin Cosima de' Medicija |
 |
Lorenzo I de' Medici (Lorenzo Veličanstveni) |
2. decembar1469. | 9. april 1492. | najstariji sin Piera I. de' Medicija |
 |
Piero II. de' Medici (Piero nesretni) |
9. april 1492. | 8. novembar 1494. | najstariji sin Lorenza Veličanstvenog, istjeran iz Firence i zbačen s vlasti |
 |
papa Lav X. | 31. august 1512. | 9. mart 1513. | brat Nesrenog Piera, drugi sin Lorenza Veličanstvenog |
 |
Giuliano de' Medici, Vojvoda od Nemoursa | 9. mart 1513. | 17. mart 1516. | brat pape Lava X. (Giovanni de' Medici), treći sin Lorenza Veličanstvenog |
 |
Lorenzo II. de' Medici, Knez Urbina | 17. mart 1516 | 4. maj 1519. | nećak Giulijana de' Medicija, Vojvode od Nemoursa, sin Nesretnog Piera |
 |
papa Klement VII. | 4. maj 1519. | 19. novembar 1523. | bratić Lorenza II. de' Medicija, Vojvode od Urbina, sin Giulijana de' Medicija |
 |
kardinal Ippolito de' Medici | 19. novembar 1523 | 24. oktobar1529 | nećak pape Klementa VII., nezakoniti sin Giulijana de' Medici, Vojvode od Nemoursa. |
Firentinski kneževi
uredi| Portret | Ime | Od | Do | Srodstvo sa predhodnicima |
|---|---|---|---|---|
 |
Alessandro de' Medici, firentinski knez | 24. oktobar 1529. | 6. januar 1537. | nećak kardinala Ippolita de' Medicija, nezakoniti sin Lorenza II. de' Medicija, Vojvode od Urbina |
Veliki vojvode Toskane
uredi| Portret | Ime | Od | Do | Srodstvo sa predhodnicima |
|---|---|---|---|---|
 |
Cosimo I. de' Medici, Veliki vojvoda Toskane | 6 januar 1537 | 21 April 1574 | daleki nećak Alessandra de' Medicija, sin Giovannija dalle Bande Nere iz porodične linije Lorenza il Vechia |
 |
Francesco I. de' Medici, Veliki vojvode Toskane | 21 April 1574 | 17. oktobar 1587. | najstariji sin Cosima I. de' Medici, Velikog vojvode Toskane |
 |
Ferdinando I. de' Medici, Veliki vojvoda Toskane | 17. oktobar1587 | 17. februar 1609 | brat Francesca I. de' Medicija, Velikog vojvode Toskane, sin Cosima I. de' Medici, Velikog vojvode Toskane |
 |
Cosimo II. de' Medici, Veliki vojvoda Toskane | 17. februar 1609 | 28. februar 1621. | najstariji sin Ferdinanda I. de' Medicija, Velikog vojvode Toskane |
 |
Ferdinando II. de' Medici, Veliki vojvoda Toskane | 28. februar 1621 | 23. maj 1670. | najstariji sin Cosima II. de' Medici, Velikog vojvode Toskane |
 |
Cosimo III. de' Medici, Veliki vojvoda Toskane | 23. maj1670 | 31. oktobar 1723 | najstariji sin Ferdinanda II. de' Medici, Velikog vojvode Toskane |
 |
Gian Gastone de' Medici, Veliki vojvoda Toskane | 31. oktobar 1723 | 9. jul 1737 | drugi sin Cosima III. de' Medici, Velikog vojvode Toskane |
Izvori
uredi- ↑ O porodici Medici na portalu treccani.it, pristupljeno 01. 06. 2011.(it)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Medici Family”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 3,06. 2011.
- ↑ Silvia Malaguzzi, Botticelli. Artist's life, Giunti Editore, Florence (Italy) 2004, p. 33.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Opća enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda, Zagreb, knjiga 4, str. 284.
Eksterni linkovi
uredi
- The Medici Archive Project (en)
- Medici Archive Project Arhivirano 2009-05-01 na Wayback Machine-u (en)
- Slike članova porodice Medici Arhivirano 2007-09-26 na Wayback Machine-u