[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

styczeń

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

styczeń (język polski)

[edytuj]
wymowa:
​?/i, IPA: [ˈstɨt͡ʃɛ̃ɲ], AS: [styčẽń], zjawiska fonetyczne: nazal.
​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) pierwszy miesiąc w roku (wg kalendarza gregoriańskiego i juliańskiego); zob. też styczeń w Wikipedii
(1.2) st.pol. luty[1]
odmiana:
(1.1)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikstyczeństycznie
dopełniaczstyczniastyczniów / styczni[2]
celownikstyczniowistyczniom
biernikstyczeństycznie
narzędnikstyczniemstyczniami
miejscownikstyczniustyczniach
wołaczstyczniustycznie
przykłady:
(1.1) W styczniu było mroźno i padał śnieg.
składnia:
kolokacje:
(1.1) w styczniu • drugi stycznia • drugiego stycznia
synonimy:
(1.1) ledzień, tyczeń[1]
(1.2) luty, strąpacz, siecień[1]
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) miesiąc
hiponimy:
holonimy:
(1.1) rok
meronimy:
(1.1) tydzień
wyrazy pokrewne:
przym. styczniowy
związki frazeologiczne:
zob. też: przysłowia o miesiącach
etymologia:
styczeń (lub tyczeń) pochodzi poprzez skojarzenie z tykami (był to czas pozyskiwania drewna użytkowego) od sieczeń, zaś sieczeń od prasłowa *sěčьńь (prawdopodobnie zimowy okres; w XV w. sieczeń także mógł oznaczać luty)[3]; konkurencyjne etymologie wskazują na związek z czasownikiem stykać się[4] (styczeń jako miejsce styku starego i nowego roku) lub czasownikiem stygnąć (i czasem, w którym wszystko stygnie)[4]; inne, dawne nazwy pierwszego miesiąca w roku to: [5] ledzień, prosiniec, tyczeń, luty, [4] januar, godnik
uwagi:
W polszczyźnie w tym znaczeniu od XV w.[3]
Niepoprawne jest wyrażenie w miesiącu styczniu; poprawnie: w styczniu[6].
Gdy podajemy datę, używamy wyrazu styczeń w dopełniaczu, a nie w mianowniku, np. pierwszy stycznia, nie pierwszy styczeń[7].
zob. też styczeń w Wikicytatach
zobacz też: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
tłumaczenia:
(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: luty
źródła:
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 2002, s. 119.
  2. ↑ Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa 2012, ISBN 978-83-927277-2-9.
  3. ↑ 3,0 3,1 Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 585.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Hasło „styczeń” w: Katarzyna Kłosińska, Skąd się biorą słowa, Świat Książki, Warszawa 2005, ISBN 83-247-0156-7, s. 27.
  5. ↑ rozdział XXIII, Nazwy miesięcy w: Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. Witold Taszycki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 136-137.
  6. ↑ Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 5/1905, s. 75.
  7. ↑ Jan Miodek, Sienkiewicza 30, mieszkania 5, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.

styczeń (język wilamowski)

[edytuj]
zapisy w ortografiach alternatywnych:
styćyń
wymowa:
​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) styczeń
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Wilamowski - Kalendarz i czas
źródła:
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=styczeń&oldid=8460141”