Język (mowa)

Język – ukształtowany społecznie system budowania wypowiedzi, używany w procesie komunikacji interpersonalnej.

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

A

• A Ziemia była jednego języka i tejże mowy.
  • Źródło: Biblia Jakuba Wujka, Rdz 11, 1

• Autonomiczność języka pojawia się (…) dopiero na pewnym etapie rozwoju umysłowego. Jest chyba – w pełnym swym wymiarze – cechą typowo ludzką.
  • Autorzy: Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 14.

B

• Bez względu na to, jak bardzo wyrafinowany byłby język, nasz mózg zamienia go na obrazy. Obraz wpływa w nasze doświadczenie wielką falą, tekst – cieniutką stróżką. Wiedzieli o tym wielcy powieściopisarze, stąd te wszystkie podpórki i subtelne sugestie dotyczące obrazu, te „powiedziała, a jej oczy zalśniły gniewem”, „odpowiedział obojętnie, moszcząc się na obitej głęboko niebieskim pluszem kanapie”, które doczepia się do dialogów. Język, słowa tylko wtedy mają moc, kiedy stoją za nimi obrazy.
  • Autor: Olga Tokarczuk, Wizyta, [w:] tejże, Opowiadania bizarne, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018, s. 73–74.
  • Zobacz też: obraz

D

• Dopomóż mi, Panie, aby język mój był miłosierny, bym nigdy nie mówiła ujemnie o bliźnich, ale dla każdego miała słowo pociechy i przebaczenia.
  • Autor: Faustyna Kowalska
  • Źródło: Modlitwy świętej siostry Faustyny, milosierdzieboze.pl
  • Zobacz też: miłosierdzie

• Dusza kobiety – dla mnie otwarta księga, napisana w niezrozumiałym języku.
  • Autor: Ephraim Kishon

E

• Ekonomia. To nauka, która omawia rzeczy doskonale nam znane językiem, którego nie jesteśmy w stanie zrozumieć.
  • Autor: Dick Armey

G

• Grając w swoim własnym języku, być może czasami zbyt wielką wagę przywiązujemy do słów. W obcym języku pozostaje nam jedynie operowanie emocjami. To może się okazać pomocne.
  • Autor: Dominika Ostałowska
  • Źródło: Grzegorz Wojtowicz, Rozmowa z Dominiką Ostałowską laureatką Orła 2004, Stopklatka.pl, 7 marca 2004

J

• Język jest głównym składnikiem tego złożonego pojęcia, które obejmujemy wspólnym mianem: Ojczyzna.
  • Autor: Piotr Bąk, Gramatyka języka polskiego, PWZN, Lublin 1997.

• Język jest matką, a nie służebnicą myśli.
  • Autor: Karl Kraus, Aforyzmy

• Język jest najdoskonalszym środkiem porozumiewania się ludzi między sobą.
  • Autor: Piotr Bąk, Gramatyka…, op. cit.

• Język jest nie tylko składnikiem kultury narodu, ale zarazem najlepszym odbiciem tej kultury. W języku jak w zwierciadle odbijają się doświadczenia społeczne jednostki i narodu.
  • Autor: Piotr Bąk, Gramatyka…, op. cit.

• Język jest systemem znaków, którego istota polega wyłącznie na związku znaczenia i obrazu akustycznego.
  • Autor: Ferdinand de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, oprac. Charles Bally i Albert Sechehaye, tłum. Krystyna Kasprzyk.

• Język jest zasadniczym składnikiem kultury narodu.
  • Autor: Piotr Bąk, Gramatyka…, op. cit.

• Język ma ogromne znaczenie nie tylko dla pisarzy, ale dla całych narodów i państw. Wojny są w pewnym względzie błędami składni.
  • Autor: Curzio Malaparte
  • Źródło: O wojnie, wojsku i żołnierzach – dla żołnierzy… (myśli-aforyzmy-sentencje), wybór Bogdan M. Szulc, wyd. Adam Marszalek, 1995, s. 64.

• Język polski jest wspaniałym językiem, który kocham z całego serca. Do tego stopnia, iż zrozumiałem, że on inaczej, niż na przykład rosyjski czy angielski pozwala na wyrażanie pewnych emocji i niesamowitych subtelności.
  • Autor: Aleksy Awdiejew
  • Źródło: Mówię o sobie „błazen”, wywiad

• Język to system znaków konwencjonalnych, zaspokajających potrzeby komunikacyjne członków danej wspólnoty językowo-kulturowej.
  • Autor: Alicja Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2007, s. 15.

• Językiem nazywamy to, co w mowie jest równocześnie społeczne, trwałe i abstrakcyjne.
  • Autor: Tadeusz Milewski, Językoznawstwo, PWN, Warszawa 1967.

K

• (…) każdy język ma swoją muzykę (…).
  • Autor: Aldona Jankowska
  • Źródło: Jolanta Ciosek, Jankowskiej i Szumca wieża Babel, „Dziennik Polski”, 24 stycznia 2011

M

• Musi istnieć jakiś język, który obywa się bez słów. (…) Jeśli nauczę się rozszyfrowywać ten język bez słów, uda mi się rozszyfrować świat.
  • Autor: Paulo Coelho, Alchemik
  • Zobacz też: słowo, świat

N

• Na świecie istniał język zrozumiały dla wszystkich (…). Był to język zapału, język rzeczy, które wykonuje się z miłością i ochotą, nie tracąc nigdy z oczu celu, do którego się zmierza, i w który się mocno wierzy.
  • Autor: Paulo Coelho, Alchemik
  • Zobacz też: cel, miłość, oczy, wiara

• Nieskończone odcienie błękitu i w jednym z nich
  moje estońskie dzieciństwo, oczy mego ojca,
  pachnący ul oszklonej werandy,
  gdzie pierwszy raz ujrzałem kształt słonecznych okien
  i skąd wziąłem mój język, ugrofiński, nie indoeuropejski,
  cudo muzyki i niewiarygodnej zwięzłości.
  Te same harmonie samogłosek później mnie prowadziły
  w labirynt fińskich jezior
  • Autor: Ivar Ivask, Elegia ósma

O

• Opanowawszy język, możemy zrozumieć nieskończoną liczbę wyrażeń, które są nowością wobec dotychczasowego doświadczenia, nie są wcale fizycznie podobne do wyrażeń składających się na nasze doświadczenia językowe ani też z nimi zbieżne. Możemy również z większą lub mniejszą łatwością tworzyć takie wyrażenia stosownie do okoliczności, pomimo ich oryginalności i niezależnie od układu bodźców (…). W takim ujęciu potoczne używanie języka jest działalnością twórczą.
  • Autor: Noam Chomsky, Language and Mind, Nowy Jork 1972, s. 100.
  • Źródło: J. Aitichson, Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki (ang. The Articulate Mammal), Warszawa 1971, s. 32, 33, tłum. Maria Czarnecka.

• Oto czterdzieści lat minęło, jak nie widział kraju i Bóg wie ile, jak nie słyszał mowy rodzinnej, a tu tymczasem ta mowa przyszła do niego sama – przepłynęła ocean i znalazła go, samotnika, na drugiej półkuli, taka kochana, taka droga, taka śliczna!
  • Autor: Henryk Sienkiewicz, Latarnik

R

• Rzeczy mówią wieloma językami.
  • Autor: Paulo Coelho, Alchemik
  • Zobacz też: rzecz

S

• Są ludzie, co mówią wieloma językami obcymi i w żadnym z tych języków nie mają nic do powiedzenia. I tak samo są ludzie, co potrafią czytać w myślach, ale ani w ząb żadnej z tych myśli nie pojmą.
  • Autor: Jerzy Pilch, Miasto utrapienia
  • Zobacz też: człowiek, myśl

• [Język jest] systemem arbitralnych znaków głosowych, którymi posługują się między sobą członkowie grup społecznych.
  • Autor: Edgar H. Sturtevant
  • Źródło: Walery Pisarek, Wstęp do nauki o komunikowaniu, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 42.

T

• To, co się nazywa językiem polskim, jest kontynuacją historyczną stanu językowego przedpolskiego, to znowu kontynuacją stanu prasłowiańskiego, stan prasłowiański kontynuacją stanu przedsłowiańskiego, stan przedsłowiański kontynuacją stanu wspólnoarioeuropejskiego i praarioeuropejskiego [praindoeuropejskiego], ten ostatni kontynuacją stanu przedarioeuropejskiego. Cofając się myślą dalej wstecz, gubimy się w pomroce wieków. Możemy wypowiadać różne domysły i mniej lub więcej dowcipne przypuszczenia, ale nie jesteśmy w stanie odtworzyć sobie obrazu języka pierwotnego w sposób mniej lub więcej określony.
  • Autor: Jan Niecisław Baudouin de Courtenay, Zarys historii języka polskiego, Warszawa b.r., s. 152.

• Tylko język jest w stanie zachować kulturę. Nic nie jest stracone, póki lud mówi swoim językiem.
  • Autor: Otar Iosseliani
  • Źródło: Łukasz Figielski, Obserwacja jest najważniejsza. Rozmowa z Otarem Iosselianim, Stopklatka.pl, 30 maja 2003
  • Zobacz też: kultura

W

• W Grecji wszystko po grecku,
  W Szwecji wszystko po szwedzku,
  W Turcji po turecku,
  W Poznańskiem – po niemiecku.
  • Autor: anonim
  • Opis: tekst z ok. 1920.
  • Źródło: Antologia poezji głupich i mądrych Polaków, wybór Ludwik Stomma, Gdańsk 2000.

• Wartość człowieka poznasz po jego języku.
  • Autor: Ali ibn Abi Talib

• (…) wprowadzanie na siłę logiki i konsekwencji do języka, to jest tam, gdzie o nich mowy być nie może, jest dążeniem daremnym. Dlaczego mówimy o Katarzynie II i Iwanie Groźnym (a nie Jekaterinie II i Janie Groźnym)? O Wilhelmie Zdobywcy i Williamie Szekspirze, a nie odwrotnie? Po prostu taka jest tradycja, przekazana przez poprzednie pokolenia.
  • Autor: Władysław Kopaliński, Mój przyjaciel Idzi, Muza, Warszawa 2004, ISBN 8373194738, rozdz. O cudzych imionach, s. 145.
  • Zobacz też: konsekwencja, logika, tradycja

• Wszelki język jest alfabetem symboli, użytkowanie go zakłada przeszłość, którą dzielą rozmówcy.
  • Autor: Jorge Luis Borges, Alef
  • Zobacz też: alfabet, przeszłość, symbol

• Wszyscy w nim mieszkamy. To, co kształtuje nas jako wspólnotę, wraz z kulturowym kontekstem, codziennym życiem i kolektywną formą życia, jest nadane i oferowane nam przez naszych rodziców i nasz język (…) Każdy z języków ma określone miejsce w Wszechświecie. Gdy więc umiera, następuje katastrofa. To pauperyzacja ludzkości. Czasem zadziwia mnie, jak przejmujemy się ginięciem gatunków ptaków. To oczywiście smutne, ale zbyt obojętnie podchodzimy do zanikania języków. Dochodząc do konkluzji – zamieszkujemy język, który scala nas jako społeczeństwo i pomaga nam socjalizować się z innymi. To także most dla inteligencji; umożliwia komunikacje z innymi lingwistycznymi społecznościami.
  • Autor: Jaume Cabré
  • Źródło: O „Polonii” i „Cracovii” w katalońskiej telewizji. Rozmawia Michał Hernes, esensja.pl, 12 kwietnia 2013

Z

• Z językiem jest tak jak z powietrzem i ze zdrowiem. Ich wartość odczuwamy dopiero po stracie.
  • Autor: Piotr Bąk, Gramatyka…, op. cit.

• Z języków najtrudniej nauczyć się wspólnego języka.
  • Autor: Aleksander Kumor

Zobacz też

• język (anatomia)
• język ciała
• język martwy
• język potoczny
• Język Trolli
• języki
• mowa
• pokrewieństwo języków