Wikipedia:Najczęstsze nieporozumienia
Wikipedia jest popularną stroną w Internecie. Czytelnicy śmiało kopiują z niej informacje, nie zawsze dochowując warunków licencji, często mają też błędne wyobrażenie na temat Wikipedii. Istnieje zestaw gaf, które są popełniane przez czytelników i nowych użytkowników.
- Zakładanie że Wikipedia zawiera prawdę i tylko prawdę
- Wikipedię tworzy grono wolontariuszy. Nikt nie weryfikuje ich wiedzy ani zainteresowań, a wielu z nich nie ma formalnego wykształcenia w dziedzinie, o której piszą. Z tego powodu, wprowadzając nową informację edytor musi podać źródło, z którego została zaczerpnięta. Jeżeli publikacja, na której wikipedysta się opierał, zawiera błąd, jest możliwe, że trafi on do encyklopedii.
- Wikipedia nigdy nie będzie doskonała. Świat się rozwija, a wraz z nim nauka. Generuje to nowe porcje informacji, a te starsze niejednokrotnie się dezaktualizują. Wolontariusze nie mają tyle czasu, by nadążyć za rozwojem wiedzy. Dlatego nieuniknione jest napotykanie błędów, niedomówień czy półprawd w artykułach.
- Źródła w treści podane są właśnie po to, by czytelnik mógł sam ocenić, czy dana informacja jest wiarygodna, czy też nie. Wikipedyści, Wikimedia Polska oraz Wikimedia Foundation są świadomi, że Wikipedia nie jest pozbawiona błędów, ale dążą do tego by jakość artykułów była jak najwyższa.
- Publikowanie w Wikipedii rzeczy prawdziwych, wcześniej nieopublikowanych.
- Wikipedia gromadzi tylko te informacje, które zostały wcześniej gdzieś indziej opublikowane i wymienia źródła, z których podane informacje zaczerpnięto. Źródła powinny być rzetelne, ale bywa, że zawierają błędy. Wtedy Wikipedia myli się właśnie dlatego, że wszystkie inne publicznie dostępne źródła podają nieprawdziwą informację. Ważniejsza dla Wikipedii jest zgodność informacji z podanymi źródłami kosztem dokładności, niż ich prawdziwość kosztem zgodności ze źródłami. Warto sprawdzać też, czy pozycje wymienione jako bibliograficzne rzeczywiście podają te informacje, które zgromadzono w Wikipedii.
- Zakładanie, że każdy artykuł ma swojego „autora”.
- Bardzo często nieporozumienia związane są z myśleniem, że autorzy artykułów muszą za każdym razem wyrażać zgodę na zmianę treści artykułów. To prowadzi do tworzenia krytyk na stronach dyskusji, w czasie, który można by było wykorzystać na wprowadzenie poprawek samodzielnie bez pytania. Żaden artykuł Wikipedii nie ma oficjalnego autora-strażnika, nawet jeśli tylko jedna osoba nad nim pracowała. Teoretycznie każdy może pracować nad dowolnym artykułem, a jeśli widzisz jakiś problem i umiesz go poprawić, to bardzo prosimy, zrób to tu i teraz. Nie męcz się ze stroną dyskusji, chyba że uprzejmość wymaga jakichś wyjaśnień co do wprowadzonych zmian (często jednak nie wymaga) lub zadania pytania. Więcej informacji można znaleźć na stronach Wikipedia:Śmiało modyfikuj strony i Pomoc:Strona dyskusji.
- Zakładanie, że istnieje „zespół” czy „rada redakcyjna” Wikipedii.
- Wikipedię tworzy zdecentralizowana społeczność wikipedystów, która nie ma jednej osoby albo oznaczonego grona osób, uprawnionych do wypowiadania się w imieniu całej społeczności. Nie da się „załatwić z Wikipedią” niczego inaczej niż przez rozmowę ze społecznością. Brak centralnego organu nie oznacza, że treść artykułów nie jest przez nikogo weryfikowana. Proces recenzowania, znany z papierowych wydawnictw, jest w Wikipedii zastąpiony mechanizmem ciągłego wzajemnego poprawiania błędów przez chętnych uczestników. Ten mechanizm powoduje, że zwykle artykuły stają się z czasem coraz lepsze. Stąd na ogół można mieć większe zaufanie do artykułów wyróżnionych i tych, które powstały dość dawno temu i były od tego czasu wielokrotnie edytowane.
- Zakładanie, że autorów Wikipedii nie da się ustalić.
- Można prześledzić historię edycji strony i sprawdzić, kto umieścił daną informacje. Historia identyfikuje autorów zmian przez adres IP (wtedy jest to autor anonimowy) albo przez nazwę konta zarejestrowanego użytkownika. Na stronach niektórych użytkowników można ustalić elementarne dane ich właścicieli. Wielu autorów znanych z prawdziwego imienia i nazwiska, osób funkcyjnych (np. administratorów) czy członków Stowarzyszenia Wikimedia Polska jest bardziej rzetelnych od autorów anonimowych.
- Martwienie się zbytnio, że coś popsujesz.
- Niewykluczone, że tak się stanie, choć tylko w pewnym sensie. Wikipedii nie można popsuć – każdą edycję i jej skutki można cofnąć. Błędy zdarzają się każdemu i w efekcie wciąż tutaj poprawiamy je po sobie nawzajem. Wikipedii to nie szkodzi, w przeciwieństwie do niechęci do poprawienia lub uzupełnienia artykułu. Śmiało edytuj!
- Traktowanie Wikipedii jak słownika.
- O ile zalążki artykułów są mile widziane, a dobry zalążek potrzebuje niewiele więcej informacji niż definicja słownikowa, to nie angażujemy się w definiowanie pospolitych słów, czyli tworzenie słownika (do tego celu przewidziany jest osobny projekt – Wikisłownik). Ale zwróćmy uwagę, że definiowanie zawodowego lub akademickiego żargonu jest nie tylko właściwe, lecz nawet wskazane. Więcej na ten temat można znaleźć na stronie o tym, Czym Wikipedia nie jest.
- Usuwanie użytecznej zawartości.
- Usuwanie użytecznej zawartości tylko dlatego, że jest stronnicza, nie należy do rzeczy uprzejmych (zapewne lepszym pomysłem jest doprowadzenie jej do stanu zgodnego z NPOV). Analogiczna uwaga odnosi się do jej złego brzmienia lub wyglądu (można przecież doprowadzić ją do stylistycznej czystości – czyli przeprowadzić tzw. korektę edytorską). Z wyjątkiem najbardziej oczywistych przypadków, usuwanie czegokolwiek dłuższego niż kilka zdań wymaga jakiegoś uzasadnienia na stronie dyskusji. Dobrą zasadą jest „niezmniejszanie sumarycznej użytecznej zawartości artykułu”.
- Przyjmowanie bojowej postawy.
- Niektórzy „nowi” dostrzegają od razu, że istnieje tu społeczność ludzi poświęconych wspólnej pracy i przyjaznemu konsensusowi. Inni jednak popełniają błąd, traktując Wikipedię jako odpowiednik usenetowych wojen. Nie jest to wszakże droga, którą Wikipedia chce podążać. W rzeczywistości większość bywalców pragnie spędzać jak najmniej czasu na przykrych, konfrontacyjnych dyskusjach. Przy czym wcale nie ukrywamy, że zdarzają się przykre scysje (bo się zdarzają). Nie jesteśmy doskonali. Jednak wydaje się, że większość z nas jest tu w innym celu i jesteśmy zakłopotani, kiedy dzieje się inaczej. Jesteśmy tu, by pisać encyklopedię. W tym celu potrzeba odrobiny etykiety i mamy nadzieję, że się z tym zgodzisz.
- Ocenianie i próba zmiany Wikipedii, zanim się ją zrozumie.
- Trzeba zdać sobie sprawę, że Wikipedia to proces nieustannej pracy. Nad Wikipedią pracuje i dba o nią wielu inteligentnych, wykształconych ludzi. Co więcej – wiele nad tym myślą. Niektórzy, trafiając tu i nie rozumiejąc, jak i dlaczego Wikipedia działa, starają się zdobyć większą kontrolę albo oceniają projekt na podstawie artykułów nowych, niekompletnych lub z innych względów nieodpowiadających ich wymaganiom. Zasadniczo, jeśli chcesz czuć się tutaj dobrze, to dopuść pewne (nienaprawialne) niedoskonałości. Weź pod uwagę, że pracujemy tu wszyscy razem, a dzięki temu, co robimy, zawartość Wikipedii jest coraz bardziej wartościowa. Przeczytaj strony Wikipedia i FAQ, żeby dowiedzieć się więcej o naszym projekcie. Na stronie nasza odpowiedź na krytykę znajdziesz odpowiedzi na najczęstsze zarzuty.