Zamek Wartburg

Zamek Wartburg^[1]
Wartburg Castle^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Niemcy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, VI
Numer ref.	897
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999; na 23. sesji
	Położenie na mapie Turyngii Zamek Wartburg
	Położenie na mapie Niemiec Zamek Wartburg
	50°57′58,0″N 10°18′23,1″E/50,966111 10,306417
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Dziedziniec zamku Wartburg widziany z wieży zamkowej

Pokój Marcina Lutra na zamku w Wartburgu

Zamek Wartburg – zamek warowny znajdujący się w Turyngii (Niemcy) w pobliżu miasta Eisenach, od 1999 będący na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

W latach 1521–1522 na zamku ukrywał się inicjator reformacji Marcin Luter. Powstał tu jego przekład Nowego Testamentu na język niemiecki.

Historia

Zamek wybudowany został prawdopodobnie w 1067 przez hrabiego Ludwika Skoczka z rodu Ludowingów (od 1130 dynastia rządząca), zaś pierwsza pisemna wzmianka o nim pochodzi z 1080 r. Za panowania landgrafa Ludwika II Żelaznego powstała w latach 1156–1162 reprezentacyjna mieszkalna część zamku. Za panowania Hermana I (1190–1216) był jednym z centrów średniowiecznej poezji niemieckiej – przebywali na nim min. Wolfram z Eschenbach (twórca Parsifala) oraz Walther von der Vogelweide. W latach 1221–1227 na zamku mieszkała św. Elżbieta z Turyngii, patronka zakonu elżbietanek i III zakonu św. Franciszka. Po wygaśnięciu dynastii Ludowingów w połowie XIII wieku zamek przeszedł we władanie dynastii Wettynów i stracił na znaczeniu, o czym świadczą materiały budowlane stosowane w późniejszych przebudowach – zamiast drogich murów kamiennych stosowano tańszy pruski mur.

Aby ocalić Marcina Lutra od prześladowań Fryderyk III Mądry upozorował napad na niego i jego śmierć, a następnie pod przybranym imieniem rycerza Jerzego ukrył na zamku w Wartburgu. W tym odosobnieniu spędził Luter w sumie 10 miesięcy, a w trakcie pobytu tam studiował język hebrajski i grecki, przekładał psalmy, pisał traktaty, ale przede wszystkim dokonał tłumaczenia na język niemiecki Nowego Testamentu, jako pierwowzoru używając tekstu greckiego.

Ponadto oprócz Marcina Lutra na zamku przebywał wielokrotnie Johann Wolfgang von Goethe, uważany za najwybitniejszego poetę niemieckiego. Stąd zamek uchodził w XIX wieku za jeden z niemieckich symboli narodowych.

18 października 1817 na zamku odbyła się demonstracja radykalnych patriotów niemieckich, głównie studentów, pod nazwą Wartburgfest. Podczas świętowania trzechsetnej rocznicy rozpoczęcia reformacji przez Marcina Lutra, studenci, dokonując symbolicznej egzekucji, wrzucili do ogniska symbole władzy oraz „nieniemieckie” książki, na przykład Kodeks Napoleona^[2].

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku poddano go rekonstrukcji – tak jak to wówczas rozumiano, czyli w stylu historyzmu, budując wiele zupełnie nowych obiektów.

Zamek w sztuce

Do historycznych początków zamku i jego ówczesnych mieszkańców nawiązuje opera Richarda Wagnera „Tannhäuser” (Tannhäuser i turniej śpiewaczy na Wartburgu).

Przypisy

↑ Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2015-09-10].
↑ Hans-UlrichH.U. Wehler Hans-UlrichH.U., Deutsche Gesellschaftsgeschichte, t. II, s. 334–336 (niem.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona zamku Wartburg (niem.)
Lista światowego dziedzictwa UNESCO: Zamek Wartburg (ang. • fr.)
Fotografie & informacja Zamek Wartburg (ang.)
Zdjęć w Wartburg do historische-orte.de

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2015-09-10].

[4] Hans-UlrichH.U. Wehler Hans-UlrichH.U., Deutsche Gesellschaftsgeschichte, t. II, s. 334–336 (niem.).

[5] Wspólnie z Wielką Brytanią

[6] Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[7] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[8] Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami

[9] Wspólnie z Holandią, Danią

[10] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[11] Wspólnie z Polską

[1]

[a]

[b]

[2]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

Kulturowe	Katedra w Akwizgranie Katedra w Spirze Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji Kościół pielgrzymkowy w Wies Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej, skarbiec i Kościół św. Michała w Hildesheimie Zabytki rzymskie w Trewirze (Porta Nigra, most rzymski, Termy Cesarskie, amfiteatr rzymski, Barbarathermen, Bazylika Konstantyna, kolumna w Igel, Katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny) Lubeka miasto hanzeatyckie Granice Cesarstwa Rzymskiego (Wał Hadriana, Wał Antonina i Limes Górnogermańsko-Retycki)^[A] Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch Kopalnie w Rammelsberg oraz zespół zabytkowy w Goslar Bamberg – miasto i katedra św. Piotra i Jerzego Opactwo Maulbronn Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu Huta żelaza w Völklingen Katedra w Kolonii Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w Eisleben i Wittenberdze Klasycystyczny Weimar Wyspa Muzeów w Berlinie Zamek Wartburg koło Eisenach Ogrody Dessau-Wörlitz Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen Dolina górnego Renu Stare Miasta Stralsundu i Wismaru Ratusz i posąg Rolanda w Bremie Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie Prehistoryczne osady na palach^[B] Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie Opera Margrabiów Park Wilhelmshöhe w Kassel Karoliński westwerk kościoła i „civitas” w Corvey Speicherstadt i Kontorhausviertel wraz z Chilehaus Dzieła architektury Le Corbusiera^[C] Jaskinie i sztuka epoki lodowej w Jurze Szwabskiej Archeologiczny zespół graniczny Hedeby i Danevirke Katedra w Naumburgu Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[D] Mathildenhöhe Darmstadt
Przyrodnicze	Kopalnia skamielin w Messel Morze Wattowe^[E] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[F]
Kulturowe i przyrodnicze	Park Mużakowski w Bad Muskau^[G]