[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z WCIK)

Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy, WCIK, WCIK RFSRR (ros. Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет, ВЦИК, ВЦИК РСФСР) – w czasie rewolucji rosyjskiej 1917 organ dwuwładzy w Rosji. Po rewolucji październikowej i przejęciu władzy przez bolszewików, w latach 1917–1937 de iure najwyższy organ władzy w RFSRR (parlament, którego prezydium stanowiło kolegialną głowę państwa). Jego przewodniczący pełnił m.in. funkcje reprezentacyjne i protokolarne głowy państwa.

Po rewolucji październikowej substytut parlamentu o zmiennej liczebności członków, wybierany przez Wszechrosyjski Zjazd Rad, spośród delegatów na Zjazd. W okresie od 9 listopada 1917 do 30 grudnia 1922 wydawał ustawy i zatwierdzał dekrety Rady Komisarzy Ludowych RFSRR i sprawował władzę ustawodawczą i kontrolną pomiędzy Wszechrosyjskimi Zjazdami Rad.

Wywodził się z Komitetu Wykonawczego (ros. ispołkomu) Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich sformowanego w marcu 1917, w czasie rewolucji lutowej[1]. W kwietniu 1917 zwołana do Piotrogrodu Wszechrosyjska Narada Rad (11–16 kwietnia 1917) przyjęła uchwałę polecającą Komitetowi Wykonawczemu włączenie do swego składu przedstawicieli miast gubernialnych i wojskowych jednostek frontowych. W ten sposób Rada Piotrogrodzka przekształciła się we Wszechrosyjską Radę Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Do Komitetu Wykonawczego Rady Piotrogrodzkiej dokooptowano 18 delegatów z innych części Rosji. Komitet Wykonawczy przyjął wówczas nazwę Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK). Składał się wówczas z 72 członków, w tym 23 mienszewików, 22 eserowców i 12 bolszewików[2]. Narada Rad uchwaliła jednocześnie zwołanie Wszechrosyjskiego Zjazdu Rad i ordynację wyboru delegatów na zjazd.

I Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich odbył się w dniach od 3 czerwca?/16 czerwca do 24 czerwca?/7 lipca 1917 w Piotrogrodzie. W zjeździe uczestniczyło 1090 delegatów, z których 777 zadeklarowało przynależność partyjną (285 eserowców, 248 mienszewików i 105 bolszewików)[3]. Zjazd powołał pierwszy Wszechrosyjski Komitet Wykonawczy Rad (WCIK) pochodzący z wyboru, złożony z 320 członków. Większość jego składu stanowili mienszewicy (123), a także 119 eserowców, 58 bolszewików, 13 zjednoczonych socjaldemokratów. Na przewodniczącego WCIK został wybrany mienszewik Nikola Czcheidze.

Na II Wszechrosyjskim Zjeździe Rad obradującym w trakcie przewrotu bolszewickiego (rewolucji październikowej) nastąpił rozłam wśród delegatów. W zjeździe uczestniczyło ok. 650 delegatów, w tym 338 bolszewików i 98 lewicowych eserowców[4]. Mienszewicy i eserowcy oskarżyli bolszewików o zamach stanu i hipokryzję polityczną. Opozycja twierdziła, że kryzys należy rozwiązać metodami pokojowymi. Ostatecznie mienszewicy i eserowcy w proteście przeciwko puczowi opuścili obrady. Na zjeździe rad pozostali natomiast lewicowi eserowcy. Ogłoszono, że dotychczasowy Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy zostaje rozwiązany[5], zastąpiono go nowym, składającym się z 101 członków (w tym 62 bolszewików i 29 lewicowych eserowców) pod przewodnictwem Lwa Kamieniewa[6]. 4 listopada?/17 listopada 1917 Rada Komisarzy Ludowych uzurpowała sobie w trybie uchwały Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego (WCIK) o pełnomocnictwach[7] prawo wydawania dekretów bez konieczności ich zatwierdzania przez WCIK[8]. Od tej pory Rada Komisarzy Ludowych stała się formalnie organem łączącym władzę wykonawczą i ustawodawczą, Rosja była rządzona za pomocą dekretów, a WCIK stał się ciałem fasadowym, co w pełni dokonało się po czerwcu-lipcu 1918, gdy z jego grona usunięto niebolszewików[9].

Od 10 lipca 1918 po V Wszechrosyjskim Zjeździe Rad i powstaniu lewicowych eserowców do WCIK wchodzili już tylko bolszewicy. Po utworzeniu ZSRR 30 grudnia 1922 stracił większość formalnych kompetencji na rzecz Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR. W konstytucji RFSRR z 21 stycznia 1937 został zastąpiony przez Radę Najwyższą RFSRR.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Tadeusz Szafar (tłum.), Warszawa: PWN, 1994, s. 232–236, ISBN 83-01-11521-1, OCLC 69600798.
  2. ↑ Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Tadeusz Szafar (tłum.), Warszawa: PWN, 1994, s. 258, ISBN 83-01-11521-1, OCLC 69600798.
  3. ↑ Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN; s. 325, ISBN 83-01-11521-1, William Henry Chamberlin, The Russian Revolution, t. I, New York 1935, s. 159.
  4. ↑ Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Tadeusz Szafar (tłum.), Warszawa: PWN, 1994, s. 394, ISBN 83-01-11521-1, OCLC 69600798.
  5. ↑ Komitet, uznając II Zjazd Rad za nielegalny, a swoje rozwiązanie przez bolszewików za nieobowiązujące, zbierał się nadal aż do końca grudnia 1917 – raz jawnie, raz konspiracyjnie. Richard Pipes Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN; ISBN 83-01-11521-1 s. 411.
  6. ↑ Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Tadeusz Szafar (tłum.), Warszawa: PWN, 1994, s. 394–396, ISBN 83-01-11521-1, OCLC 69600798.
  7. ↑

    W związku z interpelacją Centralny Komitet Wykonawczy postanawia:

    1. Radziecki parlament mas pracujących pod względem proceduralnym nie może mieć nic wspólnego z parlamentem burżuazyjnym, w którym reprezentowane są różne klasy o sprzecznych interesach i w którym przedstawiciele klasy panującej przekształcają reguły i instrukcje w oręż ustawodawczego obstrukcjonizmu.

    2. Parlament radziecki nie może odmówić Radzie Komisarzy Ludowych prawa wydawania, bez uprzedniej dyskusji w Centralnym Komitecie Wykonawczym, pilnych dekretów w ramach generalnego programu Wszechrosyjskiego Zjazdu Rad.

    3. Centralny Komitet Wykonawczy sprawuje ogólny nadzór nad działalnością Rady Komisarzy Ludowych i może swobodnie zmieniać rząd lub jego poszczególnych członków.

    Richard Pipes Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN; ISBN 83-01-11521-1, s. 414.
  8. ↑ Pozostawała jeszcze kluczowa sprawa odpowiedzialności Rady Komisarzy Ludowych przed CKW. W tej sprawie rząd bolszewicki – po raz pierwszy i ostatni – poddał się głosowaniu o wotum zaufania. Doszło do niego na wniosek lewicowego eserowca W.B. Spiry: „Centralny Komitet Wykonawczy, po wysłuchaniu wyjaśnień przedstawionych przez Przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych, uznaje je za niezadowalające”. Bolszewik M.S. Uricki odpowiedział kontrwnioskiem wyrażającym zaufanie do rządu Lenina.(…) Wniosek Spiry o wotum nieufności upadł większością 25 do 20 głosów; niska frekwencja była wynikiem wycofania się dziesięciu bolszewików, w tym kilku komisarzy, którzy jak już pisano, podali się na tym posiedzeniu do dymisji. To negatywne stanowisko nie zadowoliło Lenina: pragnął je formalnie i jednoznacznie podbudować głosowaniem za wnioskiem Urickiego, który proponował, aby rząd miał możliwość stanowić prawa. Jednak widoki na powodzenie były wątpliwe, gdyż szeregi bolszewików nagle się przerzedziły: wstępne obliczenia wskazywały, że wniosek Urickiego otrzyma taką samą liczbę głosów za i przeciw (23 do 23). Aby temu zapobiec, Lenin i Trocki zapowiedzieli, że wezmą udział w głosowaniu – było to posunięcie analogiczne do włączenia się ministrów w pracę ciała ustawodawczego w trakcie głosowania nad ustawą, którą mu przedtem przedłożyli do zatwierdzenia. Gdyby rosyjscy „parlamentarzyści” mieli więcej doświadczenia, odmówiliby udziału w takiej parodii. Ale pozostali na miejscach i głosowali. Wniosek Urickiego przeszedł stosunkiem głosów 25 do 23; dwa decydujące głosy oddali Lenin i Trocki. Dzięki temu prostemu kruczkowi dwaj bolszewiccy przywódcy uzurpowali sobie uprawnienia ustawodawcze, a CKW i Zjazd Rad, reprezentowany przez CKW, z ciał ustawodawczych przekształcili w doradcze. W dziejach konstytucji radzieckiej było to wydarzenie przełomowe. Jeszcze tego samego dnia Rada Komisarzy Ludowych ogłosiła, że jej dekrety nabierają mocy prawa z chwilą ogłoszenia na ramach oficjalnego pisma „Gazieta Wriemiennego Raboczego i Kriestianskogo Prawitielstwa”. Richard Pipes Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN, ISBN 83-01-11521-1, s. 414–415.
  9. ↑ Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Tadeusz Szafar (tłum.), Warszawa: PWN, 1994, s. 413–415, ISBN 83-01-11521-1, OCLC 69600798.

Przewodniczący

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wszechrosyjski_Centralny_Komitet_Wykonawczy&oldid=71417176”