Trubczewsk
52°35′N 33°46′E/52,583333 33,766667 Muzeum w Trubczewsku | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
48352 | ||
| Kod pocztowy |
242220 | ||
| Tablice rejestracyjne |
32 | ||
Położenie na mapie Rosji  | |||
Położenie na mapie obwodu briańskiego  | |||
| 52°35′N 33°46′E/52,583333 33,766667
| |||
Trubczewsk (ros. Трубчевск) – miasto w Rosji, w obwodzie briańskim, na prawym brzegu rzeki Desny, 94 km na południe od Briańska, siedziba administracyjna rejonu trubczewskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Badania archeologiczne wykazały, że został założony w 975 r. w miejscu dzisiejszej wioski Kwietuń nad rzeką Trubiż.
Wspomniany w 1164 r. jako Trubiecz – gród należący do księstwa czernihowskiego. Później stał się stolicą udzielnego księstwa. Wymienia go także Słowo o wyprawie Igora (1185), opisując tragiczną wyprawę ruskich książąt siewierskich na Połowców, w której brał udział książę trubecko-kurski Wsiewołod.
Oddziały z Trubczewska uczestniczyły też w bitwie z Mongołami nad rzeką Kałką (1223). Około 1240 r. miasto zostało zniszczone przez Mongołów.
W granicach Litwy
[edytuj | edytuj kod]Kolejne wzmianki pochodzą dopiero z końca XIV wieku, gdy miejscowość, jako gród Wielkiego Księstwa Litewskiego, należała do wspólnego państwa polsko-litewskiego.
Brat Władysława Jagiełły, Dymitr Starszy, uczestnik bitwy z Tatarami na Kulikowym Polu (1380) był protoplastą rodu książąt Trubeckich, których mogiły znajdują się w XV-wiecznym soborze św. Trójcy, powstałym na miejscu wcześniejszej murowanej świątyni z XII wieku.
Za panowania króla Aleksandra Jagiellończyka, w czasie wojny litewsko-moskiewskiej 1500-1503, oddziały moskiewskie zaatakowały i w 1503 zajęły miasto, które na ponad sto lat znalazło się w Wielkim Księstwie Moskiewskim. W sierpniu 1581 roku zburzył je kasztelan kijowski Michał Wiśniowiecki.
W I Rzeczypospolitej
[edytuj | edytuj kod]Podczas wielkiej smuty w 1609 r. oddziały polskie odzyskały miasto, które powróciło w granice Rzeczypospolitej ma podstawie rozejmu w Dywilinie z 11 grudnia 1618, przywracającego Rzeczypospolitej także Smoleńsk, Biały, Rosław, Dorohobuż, Sierpiejsk, Nowogród Siewierski, Czernihów, Monastersko, Poczep, Newel, Siebież i Krasne. Powrót miasta do Rzeczypospolitej ostatecznie usankcjonował pokój z Rosją w Polanowie (1634).
10 lat później król Władysław IV czynił szeroko zakrojone przygotowania do wojny z Turcją. Starał się pozyskać dla tych planów cara moskiewskiego. Gdy posłowie Moskwy zażądali wyjaśnień pogłosek o rzekomym nowym Samozwańcu – kandydacie do tronu carskiego na polskim dworze, Władysław IV w geście dobrej woli nakazał (1644) przekazanie pogranicznego miasta Rosjanom.
Sprzeciwił się temu Sejm Rzeczypospolitej (1645)[2], a załoga, mieszczanie i biskup smoleński Piotr Parczewski rozpoczęli przygotowania do obrony przed Rosjanami. Twierdzę opanowała jednak gwardia królewska i wydała ją Moskwie (dowódca gwardii został później skazany przez Trybunał Litewski za bezprawne zajęcie zamku na banicję, ponieważ jednak egzekwowanie wyroków należało do króla, wyrok pozostał na papierze)[3].
Miasto nigdy już do Rzeczypospolitej nie powróciło. Posłowie litewscy na kolejnym sejmie (1646) otrzymali od Korony rekompensatę w postaci Lubecza w województwie czernihowskim[4]. Równocześnie ograniczono rozmiar gwardii i poddano ją jurysdykcji Marszałków Obojga Narodów[5].
W granicach Rosji
[edytuj | edytuj kod]W latach 1941–1943 pod okupacją niemiecką. Od 1944 Trubczewsk jest miastem rejonowym obwodu briańskiego.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Federalna Służba Statystyczna: Всероссийской переписи населения 2010 года (Narodowy spis powszechny 2010). gks.ru, 2012-13. [dostęp 2013-12-22].
- ↑ Rozpocząwszy obrady 13 lutego "Sejm został 27 marca zerwany przez opór posłów ziemskich, nie chcących do niczego przystąpić, dopóki by cło, na eksport i import nałożone, nie zostało zniesione, a Trubeck, który król wbrew traktatom polanowskim, zeszłego roku Moskwie oddać obiecał, napowrót Rzepltej przyznany nie został. Ponieważ zaś Moskwa w razie niewydania Trubecka groziła wojną, a król jej pomocy przeciwko Tatarom potrzebował, przeto nie wiele dbał o zerwanie sejmu, a nawet kontent był z tego, gdyż więcej zyskał, niż gdyby sejm był doszedł, bo i dwa starostwa wakujące wraz z dochodami do przyszłego sejmu zatrzymał i dochód z piławieckiego portu w prolongację poszedł. Nie zwracał więc uwagi na hałasy i pogróżki w Izbie poselskiej, ale zebrawszy zaufanych senatorów na naradę, postanowił bez pozwolenia Sejmu prowadzić wojnę z Tatarami." Ludwik Kubala Jerzy Ossoliński wyd. 2 poprawione i uzupełnione przez autora. Warszawa: Ossolineum, 1924, s. 177.
- ↑ "Ustąpienie Trubecka Moskwie (...) wyszło z woli królewskiej i uchwały senatu, czem krok ten zupełnie prawomocnym się stawał. Mimo to poczytali go właściciele Trubecka i siół przyległych za gwałt publiczny, i do trybunału litewskiego zapozwali komisarzów królewskich, którym zlecono było wprowadzić Moskwę w posiadanie dóbr odstąpionych. Najwyższy trybunał litewski zawyrokował w istocie przeciwko komisarzom, a dopiero sądem sejmu teraźniejszego (1646) spadła z nich kara bannicyi, nastąpiło zniesienie wyroku trybunalskiego, wydany został rozkaz instygatorowi, aby zapozwał wzajemnie stronę przeciwną." Karol Szajnocha Dwa lata dziejów naszych Warszawa 1877 s. 97.
- ↑ Inkorporacya Łoiowa y Lubecza do W. X. Lit. Volumina legum t.4 s. 44n.
- ↑ O zaciągu nowego wojska i rozpuszczeniu jego w Koronie i Litwie tamże, s.44.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jakub Brodacki, Scylla Trubecka – o kulisach rokowań Aleksandra Gosiewskiego z Moskwą
- Trubczewsk (strona po rosyjsku)
- Wyprawa cara na Litwę. - Bitwa pod Szkłowem i pod Szepielewiczami. - Zdobycie Smoleńska.
- Trubczewsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 514.