Rhode Island

Rhode Island
State of Rhode Island
	stan
	13. stan od 29 maja 1790
Pieczęć	Flaga
	Hymn: Rhode Island's It for Me
	Dewiza: Hope
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Providence
Kod ISO 3166-2	US-RI
Gubernator	Daniel McKee(inne języki) (D)
Powierzchnia	4001 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 1 095 962
• gęstość	409,2 os./km²
Strefa czasowa	UTC-05:00; UTC-04:00
Języki urzędowe	de iure brak; de facto angielski
	Położenie na mapie USA;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Rhode Island (^ⓘwymowa:/rɵˈdaɪlɨnd/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, w regionie Nowej Anglii.

Najmniejszy stan pod względem powierzchni, na północy i wschodzie graniczy ze stanem Massachusetts, a na zachodzie z Connecticut. Do 2020 roku oficjalna nazwa stanu brzmiała State of Rhode Island and Providence Plantations, kiedy to skrócono ją wskutek referendum^[3].

Rhode Island jest pierwszym miejscem w Ameryce Północnej, gdzie zniesiono niewolnictwo – 18 maja 1652 r., czyli 138 lat przed przeobrażeniem kolonii Rhode Island w stan Stanów Zjednoczonych^[4]. Tutaj powstał pierwszy zbór baptystyczny w Ameryce^[5]. Tutaj zorganizowano pierwszą paradę Dnia Niepodległości (4 lipca).

Rhode Island posiada najwyższy odsetek osób pochodzenia portugalskiego i dominikańskiego w Stanach Zjednoczonych, a także należy do stanów z najwyższym odsetkiem osób pochodzenia włoskiego i irlandzkiego^[6].

Historia

Siedziba władz stanu Rhode Island w Providence

1636 – Roger Williams założył osadę Providence
1644 – powstanie kolonii
1652 – wprowadzenie zakazu sprowadzania do kolonii niewolników
1657 – przybycie do kolonii kwakrów
1658 – z Holandii przybyli osadnicy żydowscy
1675 – pokonanie miejscowych Indian
4 maja 1776 jako pierwsza kolonia Rhode Island ogłosiła niezależność od Wielkiej Brytanii
29 maja 1790 – ratyfikowanie Konstytucji Stanów Zjednoczonych

Rhode Island, jeszcze jako jedna z 13 kolonii, wprowadziła całkowitą tolerancję wyznaniową i jako drugi po Michigan stan zniosła karę śmierci.

Warunki naturalne

Klimat stanu Rhode Island – umiarkowany ciepły, morski.

Podział administracyjny

Stan Rhode Island podzielony jest na pięć hrabstw.

hrabstwo Bristol. Siedziba władz: Bristol
hrabstwo Kent. Siedziba władz: East Greenwich
hrabstwo Newport. Siedziba władz: Newport
hrabstwo Providence. Siedziba władz: Providence
hrabstwo Washington. Siedziba władz: West Kingston(inne języki)

Miasta

Miasta w stanie Rhode Island^[7]

Na terenie stanu Rhode Island znajduje się 8 miast (city). Lista (2022 r.)^[7]:

Providence (189 563)
Warwick (83 016)
Cranston (82 421)
Pawtucket (75 066)
East Providence (46 691)
Woonsocket (42 942)
Newport (24 684)
Central Falls (22 490)

Pierwsza komercyjna morska farma wiatrowa w Stanach Zjednoczonych

Demografia

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Rhode Island liczy 1 097 379 mieszkańców, co oznacza wzrost o 44 812 (4,3%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010^[8]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 4,8% populacji, 18,6% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 18,9% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,9% ludności stanu stanowią kobiety^[9].

Język

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są^[10]:

język angielski – 79,18%,
język hiszpański – 10,41%,
język portugalski – 3,41%,
język francuski – 1,36%.

Rasy i pochodzenie

Według danych pięcioletnich z 2022 roku, 74,6% mieszkańców stanowi ludność biała (69,8% nie licząc Latynosów), 8,4% ma rasę mieszaną, 6,2% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 3,5% to Azjaci, 0,4% to rdzenna ludność Ameryki i 0,07% pochodziło z wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 16,7% ludności stanu^[6].

Do największych grup należą osoby pochodzenia irlandzkiego (16,7%), włoskiego (15,1%), francuskiego lub francusko–kanadyjskiego (12,2%), angielskiego (10,8%), portugalskiego (7,2%) i dominikańskiego (5,4%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (53,4 tys.), portorykańskiego (48 tys.), „amerykańskiego” (39,7 tys.), polskiego (35,7 tys.), afrykańskiego subsaharyjskiego (34,5 tys.), gwatemalskiego (27,9 tys.) i szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (21,4 tys.)^[6].

Religia

Dane z 2014 r.^[11]:

katolicy – 42%,
protestanci – 30% (głównie zielonoświątkowcy, anglikanie, baptyści, kalwini, metodyści, ewangelikalni i luteranie),
bez religii – 20% (w tym: 3% agnostycy i 4% ateiści),
pozostałe religie – 8% (w tym: żydzi, prawosławni, mormoni, świadkowie Jehowy, buddyści, unitarianie uniwersaliści, muzułmanie, bahaiści i hinduiści^[12]).

W badaniu Gallupa z 2004 roku wyszło, że Rhode Island jest najbardziej katolickim stanem, gdzie ponad połowa mieszkańców (52%) określała siebie jako katolicy^[13].

Gospodarka

Ponad dwie trzecie produktu krajowego brutto (PKB) Rhode Island pochodzi z branż usługowych. Największy udział w PKB stanu mają nieruchomości, opieka zdrowotna, finanse i ubezpieczenia oraz władze stanowe i lokalne^[14].

Przemysł

Działalność produkcyjna Rhode Island obejmuje chemikalia, sprzęt transportowy (w tym stoczniowy przemysł obronny), komputery i elektronikę, tworzywa sztuczne oraz wytwarzanie gotowych wyrobów metalowych^[14].

Energia

Podobnie jak reszta Nowej Anglii, Rhode Island nie ma żadnych zasobów energii z paliw kopalnych. Gaz ziemny, który napędza niemal całą produkcję energii elektrycznej w Rhode Island i zapewnia ciepło dla ponad połowy gospodarstw domowych, jest w całości dostarczany przez międzystanowe rurociągi. Ponad 7% energii elektrycznej z Rhode Island w 2017 roku pochodziło ze źródeł odnawialnych, głównie ze spalania biomasy^[14].

Rolnictwo

W 2015 roku największy dochód przyniosły^[15]:

jaja kurze (11,5 mln $),
hodowla indyków (6,86 mln $),
jabłka (1,83 mln $),
hodowla bydła (1,78 mln $) i produkty mleczne (2,97 mln $),
uprawa ziemniaków (1,49 mln $) i kukurydzy cukrowej (1,18 mln $),
produkcja siana (573 tys. $),
hodowla trzody chlewnej (327 tys. $),
i produkcja miodu (202 tys. $).

Uczelnie

Inne informacje

Dewiza: Hope („Nadzieja”)
Przydomek: Little Rhody, Ocean State („Małe Rhody”, „Stan oceanu”)
Symbole: kogut z Rhode Island, klon czerwony, fiołek

W kulturze

W stanie Rhode Island rozgrywa się akcja większości odcinków serialu Family Guy. Główne postaci mieszkają w fikcyjnym mieście Quahog.

Przypisy

↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island [online], census.gov [dostęp 2014-04-02] (ang.).
↑ Rhode Island To Change State’s Controversial Full Name [online], NPR.org [dostęp 2021-04-18] (ang.).
↑ Rhode Island history and facts of interest. Rhode Island State Library. [dostęp 2007-08-28].
↑ William H. Brackney: Baptists in North America: an historical perspective. Blackwell Publishing, 2006, s. 23. ISBN 1-4051-1865-2.
↑ ^a ^b ^c 2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2024-04-02] (ang.).
↑ ^a ^b City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2024-04-03] (ang.).
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island; UNITED STATES [online], census.gov [dostęp 2024-04-02] (ang.).
↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-02-01] .
↑ Adults in Rhode Island. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-02-03].
↑ Congregational Membership Reports | US Religion [online], www.thearda.com [dostęp 2024-04-02] .
↑ Tracking Religious Affiliation, State by State [online], Gallup.com, 22 czerwca 2004 [dostęp 2024-04-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rhode Island – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dostęp 2019-02-03] .
↑ RachelR. Bertone RachelR., Rhode Island’s Top 10 Ag Products (Infographic) [online], Farm Flavor, 10 lipca 2017 [dostęp 2019-02-03] (ang.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona internetowa stanu Rhode Island. state.ri.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-03)].

[1] State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).

[2] U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island [online], census.gov [dostęp 2014-04-02] (ang.).

[3] Rhode Island To Change State’s Controversial Full Name [online], NPR.org [dostęp 2021-04-18] (ang.).

[history-4] Rhode Island history and facts of interest. Rhode Island State Library. [dostęp 2007-08-28].

[5] William H. Brackney: Baptists in North America: an historical perspective. Blackwell Publishing, 2006, s. 23. ISBN 1-4051-1865-2.

[:2-6] 2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2024-04-02] (ang.).

[uscb-7] City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).

[:02-8] Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2024-04-03] (ang.).

[:0-9] U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island; UNITED STATES [online], census.gov [dostęp 2024-04-02] (ang.).

[10] Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-02-01] .

[11] Adults in Rhode Island. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-02-03].

[12] Congregational Membership Reports | US Religion [online], www.thearda.com [dostęp 2024-04-02] .

[13] Tracking Religious Affiliation, State by State [online], Gallup.com, 22 czerwca 2004 [dostęp 2024-04-02] (ang.).

[:1-14] Rhode Island – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dostęp 2019-02-03] .

[15] RachelR. Bertone RachelR., Rhode Island’s Top 10 Ag Products (Infographic) [online], Farm Flavor, 10 lipca 2017 [dostęp 2019-02-03] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]