Męczennicy z Gorkum

Święci
Męczennicy z Gorkum
	; Obraz Cezarego Fracassiniego, Watykan
Data śmierci	9 lipca 1572
Czczeni przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	24 listopada 1675; Rzym; przez Klemensa X
Kanonizacja	29 czerwca 1867; Rzym; przez Piusa IX
Wspomnienie	9 lipca
Atrybuty	habity zakonne
Szczególne miejsca kultu	kościoły franciszkańskie i dominikańskie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Męczennicy z Gorkum – grupa dziewiętnastu katolickich męczenników, którzy zostali zamordowani 9 lipca 1572 roku, ze względu na swe przywiązanie do papiestwa i wiarę w obecność Chrystusa pod Postaciami Eucharystycznymi w holenderskim mieście Gorkum.

Geneza męczeństwa

W 1572 roku w wyniku działalności Marcina Lutra i Jana Kalwina spora część Europy znalazła się poza wpływami Kościoła katolickiego. Ikonoklazm protestancki ogarnął siedemnaście prowincji Niderlandów i zaraz po nim nastąpiła walka pomiędzy luteranami i kalwinami, którą wygrali ci ostatni^[1]. Rok wcześniej naśladowcy Jana Kalwina odbyli swój pierwszy synod w Embden. 1 kwietnia 1572 gezowie, występujący przeciwko hiszpańskim Habsburgom, których wojska okupowały Niderlandy, zdobyli Brielle, Vlissingen i inne miasta.

W czerwcu gezowie przejęli Dordrecht i Gorkum. Kalwiniści najpierw uwięzili mieszkających w Gorkum franciszkanów: gwardiana Mikołaja Picka, wikarego domu Hieronima z Weert, Teodoryka Endem z Amersfoort, Nikazjusza Jonsona z Heeze, Willada z Danii, Gotfryda z Melveren, Antoniego z Weert, Antoniego z Hoornaert i Franciszka Roye z Brukseli. Do kapłanów dołączyli bracia laicy: Piotr z Asche i Korneliusz Wijk z Dorestat. Uwięziono również księży diecezjalnych z Gorkum: Leonarda Vechela z Hertogenbosch i jego wikarego Mikołaja Janssena, nazywanego Poppelem. Janssen pochodził z Welden w Belgii. Po nich uwięziono Godfryda van Duynsen – kapłana, który duszpasterzował w swym rodzinnym mieście oraz Jana Lenartza, kanonika regularnego św. Augustyna, ojca duchownego kanoniczek z Gorkum^[2].

Gdy wymienionych torturowano, zmuszając ich do odstąpienia od wiary, kalwiniści pojmali i uwięzili jeszcze dominikanina Jana z Kolonii, pobliskiego proboszcza, który, gdy usłyszał o uwięzieniu franciszkanów, chciał udzielić im sakramentów. Do aresztu trafili także norbertanie Jakub La Coupe i Adrian Jansen oraz ksiądz Andrzej Wouters z Heynoord.

Śmierć męczenników z Gorkum

Po torturach w więzieniu w Gorkum męczennicy zostali przeniesieni do Brielle. Po drodze pokazywano ich ciekawskim, którzy stali przy trakcie, pobierając opłatę pieniężną. W Brielle urządzono przesłuchanie. Próbowano wymusić na więźniach odstępstwo od wiary w prawdziwą obecność Chrystusa w Eucharystii i prymat papieża w Kościele. Wstawiali się za nimi mieszkańcy Gorkum. Proszono o interwencję księcia Wilhelma Orańskiego, który nakazał uwolnienie księży i zakonników. Pomimo tego Willem II van der Marck, przywódca gezów, kazał wszystkich powiesić. Mordu dokonano 9 lipca^[3]. Według relacji naocznych świadków: „Egzekucja została przez oprawców przeprowadzona bardzo niedbale. Nie zatroszczyli się o to, aby sznury dobrze zaciskały gardła skazańców i by w ten sposób szybko skonali (...). Przeprowadzenie egzekucji trwało około dwóch godzin. Rozpoczęło się około godziny drugiej w nocy, a zakończyło się około godziny czwartej”^[4]. Zbrodnia miała miejsce w spichlerzu przy klasztorze św. Elżbiety, byłej siedzibie augustianów^[5]. Ciała zabitych zostały przez gezów poćwiartowane^[6]. W nocy z 10 na 11 lipca wrzucono je do dwóch wykopanych dołów i zasypano.

Kult publiczny

Ekshumacja miała miejsce w 1615. Ciała 19 męczenników z Gorkum przeniesiono do kościoła franciszkańskiego w Brukseli. Do kultu publicznego wystawiono je 22 czerwca 1616.

Grupa męczenników z Gorkum została beatyfikowana przez papieża Klemensa X w Rzymie 24 listopada 1675. Kanonizacji dokonał Pius IX 29 czerwca 1867. Liturgiczne wspomnienie obchodzone jest w Kościele katolickim 9 lipca^[7].

Święci męczennicy

W sumie kalwiniści pojmali i zabili: 11 franciszkanów, 1 dominikanina, 1 augustianina, 2 norbertanów i 4 księży diecezjalnych^[8].

Franciszkanie

Antoni z Hoornaert (ur. ?), kapłan
Antoni z Weert (ur. 1523), kapłan
Franciszek Roye (ur. 1522), kapłan
Gotfryd z Melveren (ur. 1512), kapłan
Hieronim z Weert (ur. 1522), kapłan, proboszcz w Goirle
Korneliusz Wijk (ur. 1548), brat zakonny
Mikołaj Pick (ur. 1534), kapłan, gwardian w Gorkum
Nikazjusz Jonson (ur. 1522), kapłan, teolog
Piotr z Asche (ur. 1530), brat zakonny
Teodoryk Endem (ur. ok. 1499/1502), kapłan, kapelan sióstr
Willad z Danii (ur. 1482), kapłan

Dominikanin

Jan z Kolonii (ur. ?), kapłan, proboszcz w Hoornaar

Kanonik regularny św. Augustyna

Jan Lenartz (ur. 1504), kapłan

Norbertanie

Adrian Jansen (ur. 1528), kapłan, proboszcz w Monster
Jakub La Coupe (ur. 1541), kapłan, wikary w Monster

Kapłani diecezjalni

Leonard Vechel (ur. 1527), kapłan, proboszcz w Gorkum
Mikołaj Janssen (ur. 1532), kapłan, kapelan w Gorkum
Godfryd van Duynsen (ur. 1502), kapłan
Andrzej Wouters (ur. 1542), kapłan, proboszcz w Heinenoord

Przypisy

↑ Agostino Gemelli, Walenty Józef Surmacz: Franciszkanizm. Warszawa: Prowincjałat OO. Franciszkanów, 1988, s. 122. ISBN 83-85037-41-1.
↑ The Martyrs of Gorkum. [dostęp 2008-07-09]. (ang.).
↑ Św. Adrian i św. Jakub. [dostęp 2008-07-09]. (pol.).
↑ Tadeusz Słotwiński, Maksymilian Damian: Święci franciszkańscy na każdy dzień. Wrocław: Wydaw. Św. Antoniego, 2003, s. 248. ISBN 83-88598-38-4.
↑ Józef Wiesław Leon Rosłon: Rozważania o świętych zakonu franciszkańskiego: na podstawie Mszału Serafickiego. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1981, s. 169.
↑ Liturgia Godzin. Teksty własne zakonów franciszkańskich w Polsce. Tom III/IV. Katowice Panewniki: Kuria Prowincjalna Franciszkanów, 1989, s. 259. ISBN 83-7014-142-0.
↑ Mszał franciszkański. Wrocław: Wydaw. Św. Antoniego, 1998, s. 174-177. ISBN 83-85880-48-8.
↑ Lázaro Iriarte, Józef Salezy Kafel, Andrzej Józef Zębik, Krystyna Kuklińska: Historia franciszkanizmu. Kraków: Bracia Mniejsi Kapucyni, 1998, s. 318. ISBN 83-910410-0-X.

Zobacz też

[1] Agostino Gemelli, Walenty Józef Surmacz: Franciszkanizm. Warszawa: Prowincjałat OO. Franciszkanów, 1988, s. 122. ISBN 83-85037-41-1.

[2] The Martyrs of Gorkum. [dostęp 2008-07-09]. (ang.).

[3] Św. Adrian i św. Jakub. [dostęp 2008-07-09]. (pol.).

[4] Tadeusz Słotwiński, Maksymilian Damian: Święci franciszkańscy na każdy dzień. Wrocław: Wydaw. Św. Antoniego, 2003, s. 248. ISBN 83-88598-38-4.

[5] Józef Wiesław Leon Rosłon: Rozważania o świętych zakonu franciszkańskiego: na podstawie Mszału Serafickiego. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1981, s. 169.

[6] Liturgia Godzin. Teksty własne zakonów franciszkańskich w Polsce. Tom III/IV. Katowice Panewniki: Kuria Prowincjalna Franciszkanów, 1989, s. 259. ISBN 83-7014-142-0.

[7] Mszał franciszkański. Wrocław: Wydaw. Św. Antoniego, 1998, s. 174-177. ISBN 83-85880-48-8.

[8] Lázaro Iriarte, Józef Salezy Kafel, Andrzej Józef Zębik, Krystyna Kuklińska: Historia franciszkanizmu. Kraków: Bracia Mniejsi Kapucyni, 1998, s. 318. ISBN 83-910410-0-X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Franciszkanie	św. Antoni z Hoornaert św. Antoni z Weert św. Franciszek Roye św. Gotfryd z Melveren św. Hieronim z Weert św. Korneliusz Wijk św. Mikołaj Pick św. Nikazjusz Jonson św. Piotr z Asche św. Teodoryk Endem św. Willad z Danii
Dominikanin	św. Jan z Kolonii
Kanonik reguły św. Augustyna	św. Jan Lenartz
Norbertanie	św. Adrian Jansen św. Jakub La Coupe
Kapłani diecezjalni	św. Leonard Vechel św. Mikołaj Janssen św. Godfryd van Duynsen św. Andrzej Wouters

Początki	Asyż Franciszek z Asyżu Klara z Asyżu Źródła franciszkańskie Pierwsi towarzysze Krzyż z San Damiano Porcjunkula Greccio La Verna Carceri Transitus Pieśń słoneczna Reguła niezatwierdzona Reguła zatwierdzona Testament Życiorys pierwszy Żywot naszego ojca Życiorys drugi Sacrum Commercium Życiorys większy Życiorys mniejszy Kwiatki św. Franciszka
Święci i błogosławieni rodziny franciszkańskiej	Antoni z Padwy Elżbieta z Turyngii Agnieszka z Asyżu Róża z Viterbo Salomea Piastówna Ludwik IX Agnieszka z Pragi Kinga (Kunegunda) Małgorzata z Kortony Jolenta Helena Aniela z Foligno Rajmund Llull Jan z Montecorvino Odoryk de Pordenone Konrad z Piacenzy Brygida Szwedzka Mikołaj Tavelić Jakub Strzemię Bernardyn ze Sieny Jan Kapistran Jakub z Marchii Szymon z Lipnicy Jan z Dukli Władysław z Gielniowa Katarzyna z Genui Męczennicy z Gorkum Karol Boromeusz Paschalis Baylón Męczennicy z Pragi Józef z Kupertynu Rafał Chyliński Wincenty Pallotti Jan Maria Vianney Jan Bosko Salwator Lilli Adam Chmielowski Aniela Salawa Bernardyna Maria Jabłońska Maksymilian Maria Kolbe Leopold Mandić Pio z Pietrelciny Męczennicy z Toledo Zbigniew Strzałkowski i Michał Tomaszek
Wybitni uczeni franciszkańscy	Bonawentura z Bagnoregio Robert Grosseteste Jan Duns Szkot Mikołaj z Liry Matteo d’Acquasparta Piotr Jan Olivi Michał z Ceseny William Ockham Aleksander z Hales Roger Bacon Piotr z Alkantary Luke Wadding Agostino Gemelli Gabriel Maria Allegra Luca Pacioli Raniero Cantalamessa Frédéric Manns
Papieże	Mikołaj IV Aleksander V (antypapież) Sykstus IV Sykstus V Klemens XIV Pius IX (tercjarz) Leon XIII (tercjarz) Pius X (tercjarz) Jan XXIII (tercjarz)
Działalność, instytucje, siedziby	Kaznodzieja Domu Papieskiego Antonianum Seraphicum Kustodia Ziemi Świętej Studium Biblicum Franciscanum Centrum Studiów o Chrześcijańskim Wschodzie Bazylika Najświętszej Marii Panny od Aniołów w Asyżu Bazylika św. Franciszka w Asyżu Bazylika św. Klary w Asyżu Bazylika św. Antoniego w Padwie
Zakon franciszkański	Zakon Braci Mniejszych Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych Zakon Braci Mniejszych Kapucynów Zakon Świętej Klary (klaryski) Franciszkański Zakon Świeckich (tercjarze) Trzeci Zakon Regularny żeńskie zgromadzenia franciszkańskie Franciszkanie Odnowy Franciszkanie Niepokalanej FRA Albertyni Albertynki