Jerzy Gruza

Jerzy Gruza
	; Jerzy Gruza (2007)
Data i miejsce urodzenia	4 kwietnia 1932 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	16 lutego 2020 ; Pruszków
Zawód	reżyser, scenarzysta, aktor
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Gruza, ps. „Paweł Binke”^[1] (ur. 4 kwietnia 1932 w Warszawie, zm. 16 lutego 2020 w Pruszkowie) – polski reżyser i scenarzysta, okazjonalnie aktor filmowy. Twórca wielu programów i widowisk telewizyjnych.

Życiorys

Grób Jerzego Gruzy na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (autor nagrobka: architekt Tomasz Skorupa "Kontrastowo")

Absolwent Wydziału Reżyserii PWSF w Łodzi (1956). Na początku swojej kariery współpracował w TVP z Bogumiłem Kobielą i Jackiem Fedorowiczem (programy Poznajmy się, Małżeństwo doskonałe, Kariera, Runda). Wyreżyserował wiele przedstawień Teatru Telewizji, m.in. „Grona gniewu” Johna Steinbecka (1957), „Szkołę wdów” Jeana Cocteau, monodram „Sammy” ze Zbigniewem Cybulskim (1962), „Mieszczanin szlachcicem” Moliera (w 1969 ostatnią rolę zagrał tu Bogumił Kobiela).

Był reżyserem popularnych seriali: Wojna domowa (1965–1966), Czterdziestolatek (1974–1977), Pierścień i róża (1986), Czterdziestolatek. 20 lat później (1993), oraz filmów fabularnych: Dzięcioł (1970), Przeprowadzka (1972), Motylem jestem, czyli romans 40-latka (1976).

W 1983 został dyrektorem Teatru Muzycznego w Gdyni. Wyreżyserował na tej scenie wielkie musicalowe przeboje: Skrzypka na dachu (premiera w 1984), Jesus Christ Superstar (1987), Les Misérables (1989), Człowieka z La Manchy (1991), Żołnierza królowej Madagaskaru (1991). Jest autorem książek: 40 lat minęło jak jeden dzień (1998), Człowiek z wieszakiem życie zawodowe i towarzyskie (2003). Był jurorem w programie Zostań Gwiazdą Filmową.

22 lipca 1964 z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał zespołową nagrodę państwową I stopnia za twórczość artystyczną w Teatrze Telewizji^[2]. Był również laureatem nagrody Super Wiktor, przyznanej w 1993 za twórczość telewizyjną. Podczas gali 42. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2017) otrzymał „Platynowe Lwy” za całokształt twórczości^[3].

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Jadwiga, z którą miał syna. Drugą żoną była anglistka Natalia. Trzecią żoną była Grażyna Lisiewska, znana z roli laborantki Marioli w serialu Czterdziestolatek. Mieli^[4] syna Pawła Gruzę, prawnika^[5]^[6].

Zmarł 16 lutego 2020 w domu seniora w Pruszkowie w wieku 87 lat^[7]^[8]. Msza pogrzebowa reżysera odbyła się 21 lutego o godz. 11 w Kościele Środowisk Twórczych w Warszawie przy Placu Teatralnym w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera G-Tuje-48)^[9]^[10]. Autorem nagrobka jest architekt Tomasz Skorupa ("Kontrastowo").

Filmografia

Scenarzysta i reżyser seriali:

1965–1966: Wojna domowa
1974–1977: 40-latek
1986: Pierścień i róża
1993: 40-latek. 20 lat później
1998: Gosia i Małgosia
1999, 2003: Tygrysy Europy

Scenarzysta i reżyser filmów:

1968: Mistrz tańca
1970: Na samym dnie (scenariusz)
1970: Dzięcioł
1972: Przeprowadzka (premiera 1982)
1973: Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy
1976: Motylem jestem, czyli romans 40-latka
1980: Alicja (premiera 1982)
1982: Noc poślubna w biały dzień
1986: Pierścień i róża
2001: Gulczas, a jak myślisz...
2002: Yyyreek!!! Kosmiczna nominacja
2019: Dariusz

Reżyser Teatru Telewizji (ważniejsze pozycje):

Obsada aktorska:

1954: Pokolenie – żandarm ścigający Jasia na klatce schodowej
1970: Dzięcioł – Stacho, reżyser programu „W co się bawić”
1977: Czterdziestolatek – pasażer na dworcu (odc. 20)
1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – mężczyzna przy słupie ogłoszeniowym (odc. 12), Waligórski (odc. 15)
1998: Gosia i Małgosia – 2 role: Ernest Biel-Bielecki; nieboszczka Rozwadowska
1999–2003: Tygrysy Europy – 2 role: Alfred Chodźko i jego brat bliźniak Stanisław
2001: Gulczas, a jak myślisz... – mężczyzna z balkonu
2002: Yyyreek!!! Kosmiczna nominacja – Rafał Psiabok-Porzeczkowski, partner Stasia
2019: Dariusz – Starszy

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2020)^[11]^[12],
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (26 lutego 2008)^[13].

Przypisy

↑ Jerzy Gruza w bazie filmpolski.pl
↑ Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 3.
↑ dk: Platynowe Lwy dla reżysera i scenarzysty Jerzego Gruzy. polsatnews.pl, 2017-06-13. [dostęp 2017-09-21].
↑ Jerzy Gruza: Playboy, co żadnej pracy się nie boi. film.interia.pl, 29 kwietnia 2016. [dostęp 2019-07-29].
↑ Paweł Gruza. filmpolski.pl.
↑ Grażyna Lisiewska. Wyzwolona seksualnie laborantka z „Czterdziestolatka”. Co się z nią stało?. fakt.pl, 12 czerwca 2015. [dostęp 2019-07-29].
↑ Karolina Stankiewicz: Jerzy Gruza spędził ostatnie dni w domu opieki. film.wp.pl. [dostęp 2020-02-18]. (pol.).
↑ INTERIA.PL/PAP: Zmarł reżyser Jerzy Gruza. fakty.interia.pl. [dostęp 2020-02-16]. (pol.).
↑ Jerzy Gruza nie żyje. Ustalono datę pogrzebu [online], film.interia.pl [dostęp 2020-02-19] (pol.).
↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-02-24] .
↑ M.P. z 2020 r. poz. 445
↑ Jerzy Gruza pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. pap.pl, 2020-02-21. [dostęp 2020-02-21].
↑ MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-24] (pol.).

Bibliografia

Jerzy Gruza w bazie filmpolski.pl
Jerzy Gruza w bazie IMDb (ang.)
Jerzy Gruza w bazie Filmweb
Jerzy Gruza, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-09] .

Linki zewnętrzne

Jerzy Gruza na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

[1] Jerzy Gruza w bazie filmpolski.pl

[2] Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 3.

[3] : Platynowe Lwy dla reżysera i scenarzysty Jerzego Gruzy. polsatnews.pl, 2017-06-13. [dostęp 2017-09-21].

[4] Jerzy Gruza: Playboy, co żadnej pracy się nie boi. film.interia.pl, 29 kwietnia 2016. [dostęp 2019-07-29].

[5] Paweł Gruza. filmpolski.pl.

[6] Grażyna Lisiewska. Wyzwolona seksualnie laborantka z „Czterdziestolatka”. Co się z nią stało?. fakt.pl, 12 czerwca 2015. [dostęp 2019-07-29].

[7] Karolina Stankiewicz: Jerzy Gruza spędził ostatnie dni w domu opieki. film.wp.pl. [dostęp 2020-02-18]. (pol.).

[8] INTERIA.PL/PAP: Zmarł reżyser Jerzy Gruza. fakty.interia.pl. [dostęp 2020-02-16]. (pol.).

[9] Jerzy Gruza nie żyje. Ustalono datę pogrzebu [online], film.interia.pl [dostęp 2020-02-19] (pol.).

[10] Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-02-24] .

[11] M.P. z 2020 r. poz. 445

[12] Jerzy Gruza pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. pap.pl, 2020-02-21. [dostęp 2020-02-21].

[13] MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 2020-02-24] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

1960-69	Mistrz tańca (1968)
1970-79	Dzięcioł (1970) Przeprowadzka (1972) Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy (1973) Motylem jestem, czyli romans 40-latka (1976)
1980-89	Alicja (1980) Noc poślubna w biały dzień (1982) Pierścień i róża (1986)
2000-09	Gulczas, a jak myślisz... (2001) Yyyreek!!! Kosmiczna nominacja (2002)
2010-19	Dariusz (2019)
Seriale TV	Wojna domowa (1965–1966) 40-latek (1974–1977) Pierścień i róża (1986) 40-latek. 20 lat później (1993) Gosia i Małgosia (1998) Tygrysy Europy (1999) Tygrysy Europy 2 (2003)