Imre Kertész

Imre Kertész
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1929 ; Budapeszt
Data i miejsce śmierci	31 marca 2016 ; Budapeszt
Narodowość	węgierska
Dziedzina sztuki	literatura
	Ważne dzieła
	Fiasko; Los utracony;
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Imre Kertész (ur. 9 listopada 1929 w Budapeszcie, zm. 31 marca 2016 tamże^[1]^[2]) – węgierski pisarz żydowskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2002^[3].

Życiorys

Urodził się w rodzinie żydowskiej. W 1944 w wieku 15 lat został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, później przeniesiony do Buchenwaldu^[3]. Cała jego rodzina – oprócz matki – zginęła w czasie wojny. Doświadczenia te wywarły decydujący wpływ na jego późniejszą twórczość.

W 1945 powrócił na Węgry, gdzie od 1948 pracował jako dziennikarz w gazecie „Világosság”. Z pracy został zwolniony w 1951 roku, gdy czasopismo stało się oficjalnym organem węgierskiej partii komunistycznej. Potem pracował m.in. w służbach prasowych Ministerstwa Przemysłu, skąd również go zwolniono w 1953 roku. Od tego czasu poświęcił się głównie pisaniu i wykonywaniu tłumaczeń. W latach 50. i 60. tłumaczył z niemieckiego (Nietzsche, Freud, Hofmannsthal, Schnitzler, Roth, Wittgenstein i Canetti).

Kertész mieszkał wraz z żoną w Berlinie.

Los utracony

W latach 70. napisał powieść Los utracony, w której opisał doświadczenia chłopca w nazistowskich obozach koncentracyjnych: w Auschwitz, w Buchenwaldzie i podobozie mieszczącym się w Zeitz.

W 2005 książka doczekała się filmowej adaptacji pod tym samym tytułem. Reżyserii podjął się węgierski operator, pracujący również za granicą, Lajos Koltai.

Los utracony oraz dwie kolejne powieści Fiasko i Kadysz za nienarodzone dziecko stanowią tzw. „trylogię ludzi bez losu”.

Nagrody i wyróżnienia

Był laureatem wielu nagród literackich – zarówno węgierskich, jak i zagranicznych, m.in. Brandenburger Literaturpreis (1995), Leipziger Buchpreis (1997) oraz WELT-Literaturpreis (2000).

W 2002 otrzymał literacką Nagrodę Nobla „za pisarstwo, które wynosi doświadczenia jednostki ponad przeciwieństwa brutalnej historii”.

W 2014 roku otrzymał najwyższe węgierskie odznaczenie – Wielki Krzyż Orderu św. Stefana.

Dzieła

1975: Los utracony (Sorstalanság)
1977: A nyomkereső
1988: Fiasko (A kudarc)
1990: Kadysz za nienarodzone dziecko (Kaddis a meg nem született gyermekért)
1991: Angielska flaga (Az angol lobogó)
1992: Dziennik galernika (Gályanapló)^[4]
1993: A holocaust mint kultúra^[4]
1993: Jegyzõkönyv^[5]
1997: Ja, inny. Kronika przemiany (Valaki más: a változás krónikája)^[6]
1998: A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt^[7]
2001: Język na wygnaniu (A száműzött nyelv)^[8]
2003: Likwidacja (Felszámolás)^[9]
2006: Dossier K. (K. dosszié)^[10]
2008: Európa nyomasztó öröksége^[11]
2011: Mentés másként^[12]
2014: Ostatnia gospoda. Zapiski (A végső kocsma)^[13]

Przypisy

↑ Nobel literature laureate Imre Kertesz dies at 86. The Seattle Times. [dostęp 2016-03-31]. (ang.).
↑ Imre Kertesz nie żyje (www.tvn24.pl). serwis TVN24. [dostęp 2016-03-31].
↑ ^a ^b Imre Kertész. Pisarz, który nie chciał zapomnieć o Auschwitz [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-04-25] .
↑ ^a ^b Kertész Imre, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., Jegyzőkönyv, Budapest: Magvető, 1993, ISBN 963-14-1952-5, OCLC 32431584 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., Valaki más : a változás krónikája, Budapest: Magvető, 1997, ISBN 963-14-2073-6, OCLC 39735142 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt : monológok és dialógok, Budapest: Magvető, 1998, ISBN 963-14-2107-4, OCLC 46515265 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., A száműzött nyelv, wyd. 3. kiad, Budapest: Magvető, 2001, ISBN 963-14-2268-2, OCLC 50761791 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., Felszámolás : regény, Budapest: Magvető, 2003, ISBN 963-14-2333-6, OCLC 53352752 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., K. dosszié, Budapest: Magvető, 2006, ISBN 963-14-2498-7, OCLC 70249726 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., Európa nyomasztó öröksége, Budapest: Magvető, 2008, ISBN 978-963-14-2657-1, OCLC 301886718 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertesz ImreI., Mentes maskent : feljegyzesek, 2001-2003, Budapest: Magvetö, 2011, ISBN 978-963-14-2951-0, OCLC 758437353 [dostęp 2022-04-25] .
↑ ImreI. Kertész ImreI., A vegső kocsma, Budapest 2014, ISBN 978-963-14-2773-8, OCLC 893897225 [dostęp 2022-04-25] .

[1] Nobel literature laureate Imre Kertesz dies at 86. The Seattle Times. [dostęp 2016-03-31]. (ang.).

[2] Imre Kertesz nie żyje (www.tvn24.pl). serwis TVN24. [dostęp 2016-03-31].

[:1-3] Imre Kertész. Pisarz, który nie chciał zapomnieć o Auschwitz [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-04-25] .

[:0-4] Kertész Imre, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-25] .

[5] ImreI. Kertész ImreI., Jegyzőkönyv, Budapest: Magvető, 1993, ISBN 963-14-1952-5, OCLC 32431584 [dostęp 2022-04-25] .

[6] ImreI. Kertész ImreI., Valaki más : a változás krónikája, Budapest: Magvető, 1997, ISBN 963-14-2073-6, OCLC 39735142 [dostęp 2022-04-25] .

[7] ImreI. Kertész ImreI., A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt : monológok és dialógok, Budapest: Magvető, 1998, ISBN 963-14-2107-4, OCLC 46515265 [dostęp 2022-04-25] .

[8] ImreI. Kertész ImreI., A száműzött nyelv, wyd. 3. kiad, Budapest: Magvető, 2001, ISBN 963-14-2268-2, OCLC 50761791 [dostęp 2022-04-25] .

[9] ImreI. Kertész ImreI., Felszámolás : regény, Budapest: Magvető, 2003, ISBN 963-14-2333-6, OCLC 53352752 [dostęp 2022-04-25] .

[10] ImreI. Kertész ImreI., K. dosszié, Budapest: Magvető, 2006, ISBN 963-14-2498-7, OCLC 70249726 [dostęp 2022-04-25] .

[11] ImreI. Kertész ImreI., Európa nyomasztó öröksége, Budapest: Magvető, 2008, ISBN 978-963-14-2657-1, OCLC 301886718 [dostęp 2022-04-25] .

[12] ImreI. Kertesz ImreI., Mentes maskent : feljegyzesek, 2001-2003, Budapest: Magvetö, 2011, ISBN 978-963-14-2951-0, OCLC 758437353 [dostęp 2022-04-25] .

[13] ImreI. Kertész ImreI., A vegső kocsma, Budapest 2014, ISBN 978-963-14-2773-8, OCLC 893897225 [dostęp 2022-04-25] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]