Wskaźnik filtracji kłębuszkowej
Wskaźnik filtracji kłębuszkowej[a], współczynnik filtracji kłębuszkowej[b], wielkość filtracji kłębuszkowej[c], szybkość filtracji kłębuszkowej[d], GFR (z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tak zwanego moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min × 1,73 m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Pozwala on na ocenę stopnia wydolności nerek.
Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia onkotycznego, ciśnienia tętniczego, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny miernik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadium – jednego z pięciu – przewlekłej niewydolności nerek (przewlekłej choroby nerek)[1].
Stadium | Nazwy opisowe | Charakterystyka[e] | GFR [ml/min/1,73 m²] | Częstość w Stanach Zjednoczonych[f] | |
---|---|---|---|---|---|
I | choroba nerek z prawidłowym GFR | uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR | ≥ 90 | 3,32% | |
II | wczesna PNN[g] | utajona PNN | uszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR | 60–89 | 3% |
III | umiarkowana PNN | wyrównana PNN | umiarkowane zmniejszenie GFR | 30–59 | 4,32% |
IV | ciężka PNN | niewyrównana PNN | duże zmniejszenie GFR | 15–29 | 0,2% |
V | schyłkowa niewydolność nerek[h] | mocznica | drastyczne zmniejszenie GFR | < 15 lub leczenie dializami | 0,15% |
U człowieka prawidłowe są wartości wskaźnika filtracji kłębuszkowej od 110 do 150 ml/(min × 1,73 m²).
W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone – na przykład we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, gdy GFR osiąga 400 ml/(min × 1,73 m²), co jest stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, wyraźnie przyspieszającym rozwój przewlekłej choroby nerek.
Oznaczanie
[edytuj | edytuj kod]Wskaźnik filtracji kłębuszkowej może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).
Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny, oznaczany metodą bezpośrednią (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej (eGFR, z ang. estimated glomerular filtration rate)[2], oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:
- wzór MDRD, stworzony na podstawie wyników badań Hunsickera i współpracowników z 1997 roku[3]. W stosunku do wzoru Cockcrofta-Gaulta lepiej szacuje niskie wartości GFR.
- wzór Cockcrofta-Gaulta[4]. W 1976 roku Donald William Cockcroft i Matthew Henry Gault zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej[5]:
gdzie:
- CCr – klirens kreatyniny
- SCr – stężenie kreatyniny w surowicy [mg/dl]
- wiek – wiek pacjenta [lata]
- m.c. – masa ciała [kg]
- W – współczynnik płci: 0,85 dla kobiet lub 1 dla mężczyzn.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ także wskaźnik przesączania kłębuszkowego
- ↑ także współczynnik przesączania kłębuszkowego
- ↑ także wielkość przesączania kłębuszkowego
- ↑ także szybkość przesączania kłębuszkowego
- ↑ według Kidney Disease Outcomes Quality Institute
- ↑ według NHANES II
- ↑ przewlekła niewydolność nerek
- ↑ ang. kidney failure
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1263. ISBN 83-7430-031-0.
- ↑ Badania laboratoryjne w chorobach nerek. W: Michał Myśliwiec: Choroby nerek. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 85–97. ISBN 978-83-200-3528-5.
- ↑ L.G. Hunsicker, S. Adler, A. Caggiula, B.K. England i inni. Predictors of the progression of renal disease in the Modification of Diet in Renal Disease Study. „Kidney Int”. 51 (6), s. 1908–1919, 1997. PMID: 9186882.
- ↑ Gault MH, Longerich LL, Harnett JD, Wesolowski C. Predicting glomerular function from adjusted serum creatinine. „Nephron”. 3 (62), s. 249–256, 1992. PMID: 1436333.
- ↑ Cockcroft DW, Gault MH. Prediction of creatinine clearance from serum creatinine. „Nephron”. 1 (16), s. 31–41, 1976. PMID: 1244564.