Diapsydy

Diapsydy
	Diapsida
	Osborn, 1903
	; Czaszka diapsydalna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Diapsydy (Diapsida, z gr. di – dwa + apsis – łuk) – grupa owodniowców z gromady zauropsydów (Sauropsida), w których czaszce rozwinęły się dwie pary otworów skroniowych (po dwa – górny i dolny – za każdym okiem), przez które przewleczone są silne mięśnie szczęk. Dzięki temu czaszka stała się lżejsza a szczęki bardziej ruchliwe. Choć część diapsydów wtórnie straciła jedną lub obie pary otworów skroniowych (m.in. węże), są nadal zaliczane do tej grupy, gdyż ich przodkowie mieli diapsydalną budowę czaszki.

Diapsydy to najbardziej zróżnicowana i najliczniej reprezentowana grupa „gadów”. Pierwsi jej przedstawiciele (z grupy Araeoscelidia, m.in. rodzaj Petrolacosaurus) pojawili się pod koniec karbonu a największy rozkwit osiągnęła ona w erze mezozoicznej.

Jeśli diapsydy mają być grupą monofiletyczną, należy do nich zaliczyć także ptaki, będące wyspecjalizowaną grupą teropodów. Choć żółwie przez większość naukowców zaliczane są do anapsydów, niektórzy uważają, że i one są diapsydami, które wtórnie straciły otwory skroniowe^[1]^[2]^[3].

Systematyka

Podgromada Diapsida

Rząd Araeoscelidia
Rząd Avicephala
Rząd Thalattosauria
Rząd Younginiformes
Nadrząd Ichthyopterygia
Infragromada Lepidosauromorpha
- Rząd Eolacertilia
- Nadrząd Lepidosauria
- Nadrząd Sauropterygia
Infragromada Archosauromorpha
- Rząd Choristodera
- Rząd Prolacertiformes
- Rząd Rhynchosauria
- Rząd Trilophosauria
- Archosauria
  - Crurotarsi
    - Rząd Aetosauria
    - Rząd Phytosauria
    - Rząd Rauisuchia
    - Nadrząd Crocodylomorpha
  - Ornithodira
    - Rząd Pterosauria
    - Nadrząd Dinosauria

Przypisy

↑ O.O. Rieppel O.O., M.M. deBraga M.M., Turtles as diapsid reptiles, „Nature”, 384 (6608), 1996, s. 453–455, DOI: 10.1038/384453a0 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
↑ RafaelR. Zardoya RafaelR., AxelA. Meyer AxelA., Complete mitochondrial genome suggests diapsid affinities of turtles, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 95 (24), 1998, s. 14226–14231, DOI: 10.1073/pnas.95.24.14226, PMID: 9826682, PMCID: PMC24355 [dostęp 2022-10-19] (ang.).
↑ Rieppel, O. (2000). "Turtles as diapsid reptiles." Zoologica Scripta Volume 29, Number 3, pp. 199-212.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Mikko's Phylogeny Archive – Diapsida (ang.)

[1] O.O. Rieppel O.O., M.M. deBraga M.M., Turtles as diapsid reptiles, „Nature”, 384 (6608), 1996, s. 453–455, DOI: 10.1038/384453a0 [dostęp 2022-10-19] (ang.).

[2] RafaelR. Zardoya RafaelR., AxelA. Meyer AxelA., Complete mitochondrial genome suggests diapsid affinities of turtles, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 95 (24), 1998, s. 14226–14231, DOI: 10.1073/pnas.95.24.14226, PMID: 9826682, PMCID: PMC24355 [dostęp 2022-10-19] (ang.).

[3] Rieppel, O. (2000). "Turtles as diapsid reptiles." Zoologica Scripta Volume 29, Number 3, pp. 199-212.

[1]

[2]

[3]