[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Wybory prezydenckie w Polsce

Wybory, w których jest wybierany Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, organizowane co 5 lat.
Ten artykuł od 2015-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Zobacz też: Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku.

Wybory prezydenckie – wybory, w których wybiera się Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Odbywają się one co 5 lat na zarządzenie marszałka Sejmu[1], chyba że z jakiegoś powodu (np. z powodu śmierci lub rezygnacji z urzędu prezydenta) kadencja prezydenta zakończy się szybciej. Ta sama osoba może sprawować urząd prezydenta jedynie przez dwie kadencje[2]. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom Polski, którzy ukończyli 35 lat, nie są pozbawieni praw wyborczych do Sejmu i zbiorą przynajmniej 100 tysięcy podpisów osób popierających ich kandydaturę[3]. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy pełnoletni obywatele Polski, również ci zamieszkali na stałe za granicą (od 2000 roku mogą głosować również w drugiej turze).

Wybory prezydenckie w Polsce

Procedura

edytuj

Prezydentem zostaje ten kandydat, który otrzyma ponad połowę wszystkich ważnie oddanych głosów[4]. Frekwencja wyborcza nie wpływa na ważność wyborów (warto dodać, iż w Polsce podczas wyborów prezydenckich jest ona najwyższa)[potrzebny przypis]. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej liczby głosów, dwa tygodnie później odbywa się II tura głosowania, w której uczestniczą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów z I tury[5]. Dla zwycięstwa w II turze wystarczy otrzymać więcej głosów niż inny kandydat. Jeżeli przed II turą którykolwiek z dwóch kandydatów, którzy do niej przeszli, wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w II turze dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w I turze. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o kolejne 14 dni[a][6]. Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wówczas informuje, w drodze uchwały, o dopuszczeniu nowego kandydata wyborów prezydenckich w II turze oraz podaje do publicznej wiadomości datę przeprowadzenia ponownego głosowania[b].

W III RP wybory prezydenckie przypadały jesienią, dopóki nie zmieniło się to z powodu śmierci Lecha Kaczyńskiego.

Konstytucja RP wyborom prezydenta RP poświęca artykuły 127-130, ustalając: powszechność, równość wyborów, a także bezpośredniość i tajność głosowania[7]. Szczegółowe zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności określa dział V ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277).

Wyniki wyborów

edytuj
Rok Zwycięzca I tura Poparcie w I turze II tura Poparcie w II turze Objęcie urzędu
(zaprzysiężenie)
Wybory prezydenckie w II RP:
1922[c] Gabriel Narutowicz 9 grudnia, godz. 14:10 62 głosy (IV/V) 9 grudnia[d], godz. 19:15 289 głosów 11 grudnia
1922[c] Stanisław Wojciechowski 20 grudnia 298 głosów nie odbyła się 22 grudnia
1926[c] Józef Piłsudski 31 maja 292 głosy nie odbyła się nie przyjął urzędu
1926[c] Ignacy Mościcki 1 czerwca 215 głosów (I) 1 czerwca 281 głosów 4 czerwca
1933[c][e] 8 maja 332 głosy nie odbyła się 9 maja
1939 Na mocy Konstytucji kwietniowej Ignacy Mościcki mianował na swojego następcę kolejno:
Edwarda Rydza-Śmigłego,
Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego,
Władysława Raczkiewicza.
Wybory prezydenckie w Polsce Ludowej:
1947[e][f] Bolesław Bierut 5 lutego 443 głosy nie odbyła się 5 lutego
1989[c][e] Wojciech Jaruzelski 19 lipca 270 głosów (50,28%) nie odbyła się 19 lipca
Wybory prezydenckie w III RP:
1990 Lech Wałęsa 25 listopada 6 569 889 głosów (39,96%) 9 grudnia 10 622 696 głosów (74,25%) 22 grudnia
1995 Aleksander Kwaśniewski 5 listopada 6 275 670 głosów (35,11%) 19 listopada 9 704 439 głosów (51,72%) 23 grudnia
2000 8 października 9 485 224 głosy (53,90%) nie odbyła się[g] 23 grudnia
2005 Lech Kaczyński 9 października 4 947 927 głosów (33,10%) (II miejsce)[8] 23 października 8 257 468 głosów (54,04%)[9] 23 grudnia
2010 Bronisław Komorowski 20 czerwca 6 981 319 głosów (41,54%)[10] 4 lipca 8 933 887 głosów (53,01%)[11] 6 sierpnia
2015 Andrzej Duda 10 maja[12] 5 179 092 głosy (34,76%)[13] 24 maja[12] 8 630 627 głosów (51,55%)[14] 6 sierpnia
2020 (I) nie odbyły się[15]
2020 (II) Andrzej Duda 28 czerwca 8 450 513 głosów (43,50%)[16] 12 lipca 10 440 648 głosów (51,03%)[17] 6 sierpnia

Według Kodeksu wyborczego, Następne wybory, po tych w 2020 roku, powinny się odbyć w maju 2025 roku[1].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Art. 292 § 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277)
  2. ↑ Art. 292 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277)
  3. ↑ a b c d e f Wyboru dokonało Zgromadzenie Narodowe.
  4. ↑ Wyboru Gabriela Narutowicza dokonano w V turze.
  5. ↑ a b c O urząd Prezydenta ubiegał się tylko jeden kandydat.
  6. ↑ Wyboru Prezydenta RP dokonywał sam Sejm, gdyż Senatu wówczas nie było.
  7. ↑ Powodem było uzyskanie przez Aleksandra Kwaśniewskiego bezwzględnej większości głosów w pierwszej turze głosowania

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Art. 289 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277)
  2. ↑ Art. 127 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)
  3. ↑ Art. 127 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)
  4. ↑ Art. 127 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)
  5. ↑ Art. 127 ust. 4 i 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)
  6. ↑ Art. 127 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)
  7. ↑ Art. 127-129 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)
  8. ↑ Obwieszczenie PKW z dnia 10 października 2005 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 9 października 2005 r.. pkw.gov.pl. [dostęp 2020-07-14].
  9. ↑ Obwieszczenia PKW z dnia 24 października 2005 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. pkw.gov.pl. [dostęp 2020-07-14].
  10. ↑ Dz.U. z 2010 r. nr 113, poz. 746
  11. ↑ Dz.U. z 2010 r. nr 122, poz. 828
  12. ↑ a b Dz.U. z 2015 r. poz. 188
  13. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 11 maja 2015 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 r.. pkw.gov.pl. [dostęp 2015-05-12].
  14. ↑ Ponowne głosowanie. pkw.gov.pl, 25 maja 2015. [dostęp 2015-05-25].
  15. ↑ Uchwała nr 129/2020 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 maja 2020 r. w sprawie stwierdzenia braku możliwości głosowania na kandydatów w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. pkw.gov.pl, 2020-05-10. [dostęp 2020-07-13].
  16. ↑ Obwieszczenie PKW z dnia 30 czerwca 2020 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 28 czerwca 2020 r.. pkw.gov.pl. [dostęp 2020-06-30].
  17. ↑ Obwieszczenie PKW z dnia 13 lipca 2020 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. pkw.gov.pl. [dostęp 2020-07-13].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybory_prezydenckie_w_Polsce&oldid=75355622”