Taijiquan
Taijiquan (dosł. pięść taiji) – zaliczana do grupy tzw. systemów wewnętrznych (neijia) chińska sztuka walki, niekiedy traktowana jako związana z chińską filozofią gimnastyka medytacyjna (patrz niżej → Taijigong).
| |||||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
Taijiquan
edytuj
Nazwa stylu pojawiła się kilkaset lat temu. Historycznie wcześniejsze nazwy używane do określenia tej szuki walki to np. Changquan (Długa Pięść). Taijiquan to termin występujący w chińskiej filozofii Yin Yang oraz filozofii taoistycznej. Koncepcja taiji (dosłownie: wielka ostateczność) opisuje świat, w którym z pierwotnej jedności (wuji) wyłoniły się komplementarne pierwiastki yin i yang; słowo quan – „pięść” to często używane określenie oznaczające „styl walki”. Taijiquan można zatem przetłumaczyć jako „pięść wielkiej ostateczności”,
Trening obejmuje głównie tzw. ćwiczenia podstawowe (jibengong), formy, czyli złożone układy ruchowe (tzw. formy, taolu), w tym z bronią (np. z mieczem, czyli taijijian, szablą, włócznią, kijem, halabardą, dwiema szablami, dwoma mieczami itp, w zależności od odmiany i linii przekazu), ćwiczenia z partnerem tui shou (pchające ręce), naukę walki i samoobrony, ćwiczenia medytacyjne i oddechowe. Trening jest znacząco różny od treningu większości sztuk walki, w tym tak zwanych zewnętrznych (waijia) odmian Kung-fu/Wushu. Nie koncentruje się na typowo rozumianym treningu fizycznym, lecz raczej na pracy nad szczególną koordynacją ciała, a przede wszystkim koordynacją pomiędzy umysłem a ciałem, w oparciu o klasyczne koncepcje chińskiej nauki, takie jak qi – energia witalna i nei jin – siła wewnętrzna. Zgodnie z założeniami yi (umysł) prowadzi qi (energię witalną), a qi z kolei prowadzi ciało. Energię witalną qi uważa się za główne źródło tak zwanej siły wewnętrznej (nei jin), którą posługuje się adept taijiquan. W niektórych szkołach stosuje się obecnie interpretację klasycznych pojęć bardziej zgodną ze stanem współczesnej nauki. W kategoriach myślenia cywilizacji zachodniej trening Taijiquan to:
- trening koordynacji układu mięśniowo-szkieletowego – zwiększanie szybkości i siły ciosu przy wykorzystaniu składowych sił różnych partii ciała (np.: duża część siły i szybkości ciosu ręką generowana jest z siły nóg) przy wykorzystaniu powolnych ruchów pozwalających na obserwację działania układu mięśniowo-szkieletowego i stopniowe udoskonalanie działania tego układu. Trening ten wykonuje się w wolnym lub szybkim tempie, w zależności od celu ćwiczeń i danego stylu taijiquan;
- trening wizualizacji – walka z wyimaginowanym przeciwnikiem;
- trening walki z przeciwnikiem (partnerem).
Taijiquan dzieli się na różne style, z których najbardziej znane i popularne to: Chen, Yang, Wu, Hao i Sun. Trening taijiquan kojarzy się zwykle z powolnym, płynnym wykonywaniem zestawów ruchów, tak zwanych form. Jednak wiele form taijiquan łączy zarówno ruchy powolne, jak i dynamiczne.
W XX wieku zaczęto w coraz większym stopniu wykorzystywać taijiquan jako formę ćwiczeń dla zdrowia, relaksu i dobrego samopoczucia, oraz jako bezkontaktowy sport. W rezultacie obecnie często ćwiczy się taijiquan, pomijając aspekty obrony/ataku tego stylu (nie znając często znaczenia wykonywanych ruchów ani związku tych ćwiczeń ze sztuką walki).
Taijiquan współcześnie
edytujW ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat rozwinęły się trzy nurty, które oddaliły się od taiji quan rozumianego jako sztuka walki:
- Nurt sportowy, w którym taijiquan jest jedną z konkurencji sportowego wushu, w Chinach określanego jako bisai wushu, lub xiandai wushu. Ta odmiana taijiquan podlega rygorom treningu sportowego, a występ zawodnika w czasie zawodów jest oceniany według kryteriów technicznych, estetycznych, gimnastycznych, oraz niektórych zasad charakterystycznych dla taijiquan tradycyjnego. System oceniania jest zbliżony do gimnastycznego, skala ocen obejmuje od 0 do 10 pkt. Obok konkurencji taijiquan (układu bez broni, wykonywanego solo) wyróżniamy również konkurencję taijijian (układ z mieczem, wykonywany solo).
- Nurt zdrowotny, nauczany głównie w Chińskiej Republice Ludowej. Taiji traktuje się głównie jako ćwiczenie gimnastyczne, mające sprzyjać zachowaniu zdrowia i rozwojowi psychofizycznemu.
- Nurt „duchowy”, rozpowszechniony w latach sześćdziesiątych XX wieku na Zachodzie. Taiji zostało wmieszane w różne koncepcje, pochodzące głównie z ideologii hippisowskiej oraz z ruchu New Age. Traktuje się taiji jako ścieżkę rozwoju duchowego. Jednakże według ekspertów jest to związany z modą kierunek, który najbardziej powierzchownie pojmuje taiji i rozpowszechnia znacznie zubożony obraz filozofii Dalekiego Wschodu.
Dla odróżnienia od tradycyjnego taijiquan w odniesieniu do powyższych zjawisk używa się często nazwy taijigong. Do taijigong zalicza się czasem również ćwiczenia, które noszą pewne podobieństwo do taiji quan, ale z niego nie pochodzą.
Związki z filozofią chińską
edytujWbrew panującemu na zachodzie przekonaniu o silnych jednoznacznych związkach taijiquan z taoizmem, widoczne w tej sztuce są wpływy różnych chińskich systemów religijno-filozoficznych. Słowo taiji obecne w nazwie stylu jest pojęciem pochodzącym z księgi Yijing, a później przejętym przez neokonfucjanistów. Liczba ruchów (108) w tzw. długiej formie (obecnej w większości stylów taijiquan), a także nazwy ruchów z niektórych form (np. w stylu chen: „Wojownik Buddy uderza w moździerz”) świadczą o inspiracjach buddyjskich.
Zobacz też
edytuj
Bibliografia
edytuj- Robert Parry: Tai chi na co dzień. Gliwice: Wydawnictwo HELION, 2010. ISBN 978-83-246-2420-1.