Tadeusz Lubelski

Tadeusz Lubelski (ur. 1 lipca 1949 w Gliwicach) – polski teoretyk i historyk filmu, krytyk filmowy i tłumacz specjalizujący się w historii kinematografii polskiej i francuskiej, profesor nauk humanistycznych, członek Europejskiej Akademii Filmowej i Polskiej Akademii Filmowej. Od 1994 zastępca redaktora naczelnego miesięcznika Kino, w latach 1995–2001 dyrektor programowy Krakowskiego Festiwalu Filmowego, w latach 2008–2012 dyrektor Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor i redaktor szeregu publikacji, w tym pierwszej polskiej tematycznej Encyklopedii kina oraz rozległej i kompleksowej serii Historia kina.

Tadeusz Lubelski

Imię i nazwisko urodzenia	Karol Tadeusz Lubelski
Data i miejsce urodzenia	1 lipca 1949 Gliwice
Zawód, zajęcie	teoretyk filmu historyk filmu krytyk filmowy

Tadeusz Lubelski (po prawej) w rozmowie z Jerzym Vetulanim, 2014

Tadeusz Lubelski (z lewej) w rozmowie z Katarzyną Kubisiowską, 2022

Życiorys

Urodził się w rodzinie pochodzącej ze Lwowa. W 1971 roku ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1971–1973 pracował jako asystent na macierzystej uczelni. W latach 1973–1981 był pracownikiem Uniwersytetu Śląskiego. Tam w 1979 roku obronił pracę doktorską pod tytułem Poetyka powieści i filmów Tadeusza Konwickiego.

W latach 1981–1984 był kierownikiem Zakładu Filmu i TV Uniwersytetu Jagiellońskiego. Następnie pracował na UJ jako adiunkt (1984–1992). W latach 1989–1993 był lektorem języka polskiego na Sorbonie. W 1993 uzyskał na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego stopień naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce na podstawie rozprawy pod tytułem Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945–1961.

W 2002 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Od 2002 był zastępcą dyrektora, a w latach 2008–2012 dyrektorem Instytutu Sztuk Audiowizualnych UJ. Po odejściu z funkcji dyrektora pozostał pracownikiem Instytutu. Specjalizuje się w historii filmu polskiego oraz w historii kinematografii europejskich, a zwłaszcza kina francuskiego. Jest redaktorem pierwszej polskiej tematycznej Encyklopedii kina (wyd. I – 2003, wyd. II – 2010) oraz współredaktorem serii Historia kina, złożonej z czterech tomów: Kino nieme (2009), Kino klasyczne (2011), Kino epoki nowofalowej (2015), Kino końca wieku (2019).

Był promotorem dwudziestu prac doktorskich, a także recenzentem ponad dwudziestu prac doktorskich i habilitacyjnych. Wśród wypromowanych przez niego doktorów byli m.in. Krzysztof Kornacki (2003), Piotr Marecki (2007), Marcin Maron (2009) i Maciej Stroiński (2013). Pod jego kierunkiem w 1995 magisterium uzyskała Katarzyna Kubisiowska.

W 1994 roku został zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika Kino. Jest członkiem rady redakcyjnej Kwartalnika Filmowego. Współpracował jako recenzent z Tygodnikiem Powszechnym. Jest członkiem Komitetu Nauk o Sztuce PAN, w latach 2007–2011 był jego przewodniczącym. Od 2011 roku jest członkiem Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów. Jest członkiem Rady Naukowej Instytutu Sztuki PAN i Rady Naukowej Polskiego Słownika Biograficznego.

Jest członkiem Zarządu Samodzielnej Sekcji Piśmiennictwa Filmowego przy Stowarzyszeniu Filmowców Polskich. Od 1995 był przewodniczącym jury Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Filmie dla Młodzieży Szkół Średnich (następnie ponadgimnazjalnych). W latach 1995–2001 i 2006 był dyrektorem programowym Krakowskiego Festiwalu Filmowego, a następnie przewodniczył Radzie Programowej KFF. W 2006 roku został wybrany na członka Europejskiej Akademii Filmowej. Został wybrany także na członka Polskiej Akademii Filmowej.

W ankiecie zorganizowanej w 2015 roku przez Muzeum Kinematografii w Łodzi wskazał Osiem i pół Federico Felliniego jako największy film w historii, zaś Jak daleko stąd, jak blisko Tadeusza Konwickiego jako największy film polski.

Wybrane publikacje

• Poetyka powieści i filmów Tadeusza Konwickiego (1984)
• Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945–1961 (1992, II wyd. 2000)
• Kino Krzysztofa Kieślowskiego (1997)
• Nowa Fala. O pewnej przygodzie kina francuskiego (2000)
• Encyklopedia kina (2003) – redaktor
• Odwieczne od nowa. Wielkie tematy w kinie przełomu wieków (2004)
• Historia kina polskiego (2006) – redaktor
• Wajda (2006)
• Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty (2008)
• Historia kina. Tom 1. Kino nieme (2009) – redaktor, wraz z Rafałem Syską i Iwoną Sowińską
• Historia kina. Tom 2. Kino klasyczne (2011) – redaktor, wraz z Rafałem Syską i Iwoną Sowińską
• Historia niebyła kina PRL (2012)
• Historia kina. Tom 3. Kino epoki nowofalowej (2015) – redaktor, wraz z Rafałem Syską i Iwoną Sowińską
• Historia kina. Tom 4. Kino końca wieku (2019) – redaktor, wraz z Rafałem Syską i Iwoną Sowińską

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Ministra Edukacji Narodowej (2002)
• Nagroda Krakowska Książka Miesiąca za publikację Encyklopedia kina (2003)
• Nagroda PISF dla najlepszej książki filmowej roku za książkę Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty (2009)
• Nagroda im. Bolesława Michałka za najlepszą książkę filmową lat 2011–2012 za Historię niebyłą kina PRL
• nominacja do Nagrody Literackiej Nike 2013 za Historię niebyłą kina PRL

Bibliografia

• Kto jest kim w Polsce. Edycja IV, wyd. Polska Agencja Informacyjna S.A., Warszawa 2001
• Prof. dr hab. Tadeusz Karol Lubelski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-01-24] .
• Prof. dr hab. Tadeusz Lubelski. uj.edu.pl. [dostęp 2014-03-05].