Svetozar Boroević von Bojna
Svetozar Boroević von Bojna[1] (ur. 13 grudnia 1856 w Umeticiu, zm. 23 maja 1920 w Klagenfurcie) – marszałek polny cesarskiej i królewskiej Armii.
| |
 marszałek polny
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 grudnia 1856 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 maja 1920 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1875–1918 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant korpusu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
             
| |
Życiorys
edytujUrodził się w prawosławnej rodzinie we wsi Umetić koło Kostajnicy (gmina Donji Kukuruzari w Chorwacji[2], na południowy wschód od Zagrzebia). Obszar ten wchodził w skład Pogranicza Wojskowego Austro-Węgier. Po skończeniu szkoły elementarnej studiował na akademiach wojskowych w Kemenitz (koło Peterwardein, ob. Petrovaradin, pod Nowym Sadem) i Grazu. Szybko awansował (kapral w 1872, podporucznik 1 maja 1875) i został wcielony do Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 52 w Grazu[3]. W 1878 odznaczył się podczas zajmowania Bośni. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1880.
W 1881 został przyjęty do Szkoły Wojennej w Wiedniu, w charakterze słuchacza, pozostając oficerem nadetatowym IR. 52[4]. W 1883, po ukończeniu studiów otrzymał tytuł „oficer przydzielony do Sztabu Generalnego” i przydział do 63 Brygady Piechoty w Budapeszcie na stanowisko oficera sztabu[5][6], a w następnym roku do Oddziału Wojskowego w Komendzie 15 Korpusu w Sarajewie. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1886. W tym samym roku otrzymał tytuł „oficera Sztabu Generalnego”[7]. W 1887 został przydzielony do Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt na stanowisko wykładowcy taktyki i organizacji wojska[8]. W 1891 został przydzielony do Komendy 19 Dywizji Piechoty w Pilźnie na stanowisko szefa sztabu[9]. W następnym roku został przeniesiony na takie samo stanowisko do Komendy 18 Dywizji Piechoty w Mostarze i mianowany na stopień majora ze starszeństwem z 1 maja 1892[10]. Dwa lata później został wyznaczony na stanowisko szefa sztabu 27 Dywizji Piechoty w Koszycach[11]. W 1895 został przeniesiony do Oddziału Wojskowego w Komendzie 6 Korpusu w Koszycach oraz mianowany na stopień podpułkownika ze starszeństwem z 1 maja tego roku[12]. W 1896 został przeniesiony do Kraińskiego Pułku Piechoty Nr 17 w Klagenfurcie na stanowisko komendanta 4. batalionu[13]. Na tym stanowisku 17 grudnia 1897 został awansowany na pułkownika[14]. W czerwcu 1898 został wyznaczony na stanowisko szefa sztabu 8 Korpusu w Pradze, którym był do lutego 1904. W międzyczasie, w 1899 ożenił się z córką austriackiego oficera. 15 maja 1904 został mianowany na stopień generała majora i wyznaczony na stanowisko komendanta 14 Brygady Piechoty w Petrovaradinie. W 1905 został uhonorowany tytułem „von Bojna”. W 1907 został wyznaczony na stanowisko komenda chorwacko-slawońskiego VII Dystryktu królewsko-węgierskiej Obrony Krajowej w Zagrzebiu[15]. Na tym stanowisku 8 maja 1908 awansował na marszałka polnego porucznika[16]. W kwietniu 1912 został przeniesiony na stanowisko komendanta i generała dowodzącego 6 Korpusem w Koszycach[17]. 28 kwietnia 1913 otrzymał awans na stopień generała piechoty i tytuł szefa Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 51 w Târgu Mureș[18].
W 1914 kiedy zaczęła się I wojna światowa, na czele 6 Korpusu walczył na froncie wschodnim. Na początku września 1914 został dowódcą 3 Armii[19] i w początkach października oswobodził twierdzę Przemyśl. Jego wojska walczyły pod Limanową, na Przełęczy Dukielskiej i w innych miejscach w Karpatach, powstrzymując Rosjan przed wkroczeniem na Węgry. Rosyjskie kontrofensywy w lutym i marcu 1915 o mało nie spowodowały zepchnięcia trzeciej armii Boroevicia na Nizinę Węgierską, lecz dzięki posiłkom niemieckim zdołał on utrzymać pozycje i nie dopuścił do przełamania frontu. Potem (wraz z czwartą armią austro-węgierską arcyks. Józefa Ferdynanda i jedenastą armią niemiecką Mackensena) wziął udział w generalnej ofensywie austriacko-niemieckiej, mającej odrzucić Rosjan i ewentualnie odbić Przemyśl.
Boroević nie pozostał jednak na froncie wschodnim dostatecznie długo, aby zobaczyć odzyskanie Przemyśla, które nastąpiło w czerwcu. 25 maja 1915 wraz z częścią 3 Armii (reszta została wcielona do Grupy Armii Mackensena) został przeniesiony na front włoski. Tam został dowódcą 5 Armii[19], przy pomocy której zorganizował obronę przed Włochami i powstrzymał wiele ich ofensyw. Mimo to szef sztabu, Conrad von Hötzendorf, polecił mu wycofać się i zaprzestać prób obrony tego obszaru (dzisiejsza Słowenia), uważając go za niemożliwy do obronienia. Jednakże Boroević utrzymywał się z trzydziestoma ze swoich oddziałów, twierdząc, że Słoweńcy dotrzymają pola, kiedy przyjdzie im bronić swojego kraju. To przemówiło do cesarza Franciszka Józefa i przekazał Boroeviciowi dowodzenie frontem nad rzeką Soczą (wł. Isonzo).
Wojska Boroevicia powstrzymały wszystkie z jedenastu włoskich ataków i w Austro-Węgrzech okrzyknięto go „Królem Isonzo” (zyskał również przydomek „Lew Isonzo” [„Löwe vom Isonzo”]), a jego żołnierze adorowali go i nazywali „Naš Sveto!”. Za męstwo w walce 1 maja 1916 został awansowany na stopień generała pułkownika. 23 sierpnia 1917 doszedł do stanowiska dowódcy frontu południowo-wschodniego, który wkrótce został przemianowany na Grupę Armii Boroević. 1 lutego 1918 został mianowany na stopień marszałka polnego[20]. Został także dowódcą wszystkich sił austro-węgierskich przeciwko Włochom[19]. Front utrzymał się do listopada 1918, kiedy żołnierze węgierscy zaczęli masowo dezerterować. Po tym wydarzeniu Boroević przegrupował oddziały pod Tagliamento, potem cofnął się do Velden am Wörther See. 1 grudnia 1918 został przeniesiony w stan spoczynku[20].
Jako austriacki generał był osobą niepożądaną w nowo tworzonym Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców, więc pozostał w Austrii. Zmarł 23 maja 1920[20][19] w szpitalu w Klagenfurcie. Jego ciało zostało przetransportowane do Wiednia, gdzie złożono je w grobie opłaconym przez cesarza Karola.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Marii Teresy za przeprowadzenie w latach 1915–1917 operacji nad Isonzo, jako komendant Armii Isonzo[21]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 1 klasy z dekoracją wojenną i mieczami[22]
- Krzyż Wielki Orderu Leopolda z dekoracją wojenną i mieczami[22]
- Signum Laudis Wielki Medal Zasługi Wojskowej z mieczami po raz pierwszy[22]
- Signum Laudis Wielki Medal Zasługi Wojskowej z mieczami po raz drugi[22]
- Krzyż Rycerski Orderu Leopolda[22]
- Order Korony Żelaznej 3. klasy z dekoracją wojenną[22]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami[22]
- Signum Laudis Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[22]
- Signum Laudis Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[22]
- Medal Wojenny[22]
- Krzyż za 40-letnią służbę wojskową dla oficerów[22]
- Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii[22]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy[22]
Przypisy
edytuj- ↑ Encyklopedia Wojskowa 1931 ↓, s. 390, tu jako „Boroewicz Wojna Swetozar”.
- ↑ Chorwacki Archiwów Państwowych. Zagrzeb. 2006. Svetozar Boroević. zagreb.arhiv.hr. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-26)]..
- ↑ Rocznik oficerski 1876 ↓, s. 215, 327.
- ↑ Rocznik oficerski 1882 ↓, s. 205, 359, 700.
- ↑ Rocznik oficerski 1884 ↓, s. 160, 202, 370.
- ↑ Rocznik oficerski 1885 ↓, s. 160, 200.
- ↑ Rocznik oficerski 1887 ↓, s. 107, 161.
- ↑ Rocznik oficerski 1888 ↓, s. 160, 815.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1892 ↓, s. 44, 179.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1893 ↓, s. 43, 178.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1895 ↓, s. 39, 165.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1896 ↓, s. 39, 96, 168.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1897 ↓, s. 63, 195, 398.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1898 ↓, s. 61, 169, 192, 400.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1908 ↓, s. 61, 165.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1909 ↓, s. 167.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1913 ↓, s. 148, 197.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 92, 130, 480.
- ↑ a b c d Encyklopedia Wojskowa 1931 ↓, s. 390.
- ↑ a b c Schmidt-Brentano 2007 ↓, s. 19.
- ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 5, 31.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 31.
Bibliografia
edytuj- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1876. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1875.
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1882. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1881.
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1884. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1883.
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1885. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1884.
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1887. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1886.
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1888. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1887.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1892. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1892.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1893. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1893.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1895. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1895.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1896. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1895.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1897. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1896.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1898. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1897.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1908. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1907.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918.
- Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. I: A.a – Custoza. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1931.
- Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.